Morgunblaðið - 04.12.1988, Síða 28

28 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1988
Ljós punktur stiíðsins er, hve
staða kvenna hefiir bteyst...
3. GREIN
eftir Jóhannu Kristjónsdóttur
Húsbóndinn ber fram
kaffið, arabískt og
kryddað, drukkið úr
litlum koparbollum með
sérstökum tilburðum.
Það er til dæmis ókurteisi
að taka við bollanum
með vinstri hendi og það
er ekki verið að drolla við
drykkjuna, enda aðeins
hellt lögg í einu. Vilji
maður ekki meira verður
hvolfa bollanum, ella
heldur húsráðandi áfram
að bæta í jafnskjótt og
hann sér að gesturinn
hefur tæmt bollann. Ég
spyr: er ekki heldur
óvenjulegt að
eiginmaðurinn sjái um að
búa til kaffí og bera fram
meðan húsmóðirin situr
í makindum í stofunni?
ún hlær
smitandi
hlátri.
„Tengda-
móðir mín er
í eldhúsinu
líka. Ég hef
hana sterk-
lega grunaða um að hafa lagt hönd
á plóginn. Annars er jafnræði hér
á heimilinu, það er engin ástæða
til að ætlast til að kvenfólkið sé
látið eitt um störfm, vinni þær al-
mennt til jafns við karla. Eg held
ekki að maðurinn minn sé einstakur
hvað eiginmenn hér í landi snertir.
Ég skal samt viðurkenna, að þetta
þykir misjafnlega sjálfsagt. Eins og
víðar.“
Ég er í heimsókn hjá Saijdu Al-
Mousawi, hún er einn helsti for-
svarsmaður Kvennasamtaka íraks,
ritstjóri málgagns þeirra sem heitir
„Konan“ og þar að auki er hún
skáld og hefur gefið út bæði skáld-
sögur og ljóð.
Þau hjónin búa í fallegu einbýlis-
húsi í einu úthverfa Bagdad og þar
sem þetta var á föstudegi var eigin-
maður hennar og dæturnar fjórar
heima. Ibrahim eiginmaður er
skólastjóri, glaðlegur náungi og
sagði að sér fyndist gaman að sinna
gestum sem kæmu á heimilið. Hann
harðneitaði, að móðir hans hefði
hjálpað hcnum við kaffitilbúning-
inn, en sagði á hinn bóginn að hún
myndi elda kvöldmatinn. Þau von-
uðu að ég myndi þiggja bita.
Þá höfðum við Saijda setið og
spjallað saman góða stund og dæ-
tumar og Ibrahim höfðu á víxl kom-
ið með kökur og hvers konar sæt-
indi, svaladrykki og te, fyrir utan
kryddkaffið. Ég hafði áður setið
matarboð á írösku heimili og gat
gert mér í hugarlund hvílíkar krás-
ir biðu. Og þótt maður mæti hvar-
vetna í Arabalöndum mikilli gest-
risni, held ég að írakar slái flesta
út. Svo að ég sagði þeim að ég
gæti því miður ekki þegið boðið
vegna viðtals. Það hefði ekki þýtt
nokkum skapaðan hlut að segja ég
væri södd eftir allar góðgerðimar
sem jjegar höfðu verið fram bom-
ar. Eg held þau hefðu ekki skilið
um hvað ég hefði verið að tala.
Kvennasamtök íraks eru mjög
virk, það hafði ég heyrt áður en
/ HEIMSÓKN HJÁ
SAIJDUAL MOUSA W1
ég kom til landsins. Það reyndist
hægara ort en gert eins og fleira í
írak þessa daga að fá upplýsinga-
ráðuneytið til að hafa milligöngu
um að ég fengi að hitta fulltrúa
þeirra. En ekki var um að kenna
fyrirstöðu samtakanna, heldur
miklu fremur doða og skipulags-
leysi hjá ráðuneytinu.
Jafnskjótt og forsvarsmenn sam-
takanna fréttu að íslenskur blaða-
maður hefði áhuga á að vita um
starfssemi þeirra og helstu mark-
mið var mér boðið að hitta einn
helsta frömuð samtakanna, Sajida
Al-Mousawi sem áður er nefnd.
Eins og ég gat líka um_er hún rithöf-
undur; íslendingar og írakar virðast
eiga það sameiginlegt, þótt margt
virðist ólíkt með okkur, að þar er
mikið skrifað og ort og skapað.
Mér var sagt að Saijda væri auk
þess af góðu fólki; hún gæti rakið
ættir sínar beint til Múhameðs sál-
uga.
Konur eru að hasla sér völl á
öllum sviðum í Irak. Það er ekki
bara áróður og orðskrúð, þessa
gætir hvarvetna. í fljótu bragði
virðast konur njóta langtum meira
frjálsræðis til orðs og æðis en víða
í Arabalöndum. Það er líka tiltölu-
lega -fátítt að sjá skýldar konur í
Bagdad.
Það er ekki laust við að ég taki
flestu með fyrirvara í þessu landi,
af því að það rennur svo tiltölulega
fljótt upp fyrir mér að mörgu er
haldið vandlega leyndu og annað
matreitt að hætti stjómvalda.
En konur í írak hafa lengi notið
jafnréttis til náms og þær hafa
, óhikað ruðst inn á vinnumarkaðinn.
Á íraska þinginu, sem er „lýðræðis-
lega kjörið“ - á arabískan máta að
vísu - á fjögurra ára fresti - sitja
33 konur af 250 þingmönnum.
Hvað sem lýðræði líður er þetta
hreint ekki svo afleitt hlutfall.
Saijda er brosmild, svipsterk og
full af gleði. Hún segir að Kvenna-
Á ávaxtamarkaði. Á myndina vantar sölukonumar sem hlupu allar í
burtu frekar en láta taka af sér mynd!
samtökin hafi ekki síst lagt kapp á
að koma upp félögum úti um landið
og það hafl gefið ljómandi góða
raun. Það sé reynt að fræða konur
á sem flestum sviðum, varðandi
heimilishald og hreinlæti og bama-
uppeldi, en ekki síður að hvelja
konur til náms. Framan af hafi
verið unnið mikið starf í að benda
konum á rétt sinn í flestu tilliti,
enda ekki vanþörf á. Allt þetta
hafi skilað góðu.
Kvennasamtökin hafa samvinnu
við ýmsar alþjóðastofnanir, svo sem
Bamahjálp Sameinuðu þjóðanna.
Fulltrúar þeirra sælqa alþjóðlegar
ráðstefnur en hún sagði að ekki
mætti gleyma að nefna að þær
væm stöðugt á fleygiferð innan-
lands til að ræða við konur, leita
frétta af starfinu á hveijum stað,
halda fyrirlestra eða útvega leið-
beinendur og svo mætti lengi telja.
„Ég býst við að íraskar konur
hafí orðið hvað fyrstar kvenna í
Arabalandi til að ganga fram og
krefjast réttinda sinna,“ segir hún.
„Egypsku konurnar vom þó senni-
lega á undan, en segja má að hjá
þeim hafi síðustu árin orðið ákveðin
stöðvun, meðal annars vegna auk-
inna áhrifa bókstafstrúarmanna.
Þessa hefur ekki gætt hér í landinu
svo að orð sé á gerandi."
Saijda sagði, að hvað sem segja
mætti um stríðið milli íraks og Ir-
ans, væri þó einn hlutur jákvæður;
konur hefðu látið til sín taka í ríkara
mæli og karlar gerðu sér betur
grein fyrir því að nauðsynleg sam-
vinna yrði að vera og óhjákvæmi-
legt væri annað en taka tillit til
konunnar. Meðan stríðið stóð, svo
ámm skipti, axlaði íraska konan
tvöfalda byrði eða þrefalda. Maður-
inn á vígvellinum og samt varð að
halda öllu gangandi, hvort sem var
stóra þjóðfélagsheimilið eða hvert
heimili fyrir sig. Þegar mennirnir
komu heim í stutt leyfí, var þeim
ekki íþyngt með heimilisáhyggjum,
konan bar áfram hita og þunga og
þeir gátu því snúið aftur til að
stríða án þess að þurfa að mæðast
út af heimilisvandamálum.
Hún sagði að hafí konur átt und-
ir högg að sækja varðandi almenn
réttindi og almenna tillitssemi,
einkum á heimilunum, hefði dæmið
snúist við og það hvarflaði ekki að
neinum að hverfa aftur til fyrra
ástands.
Blað samtakanna „Konan“ sem
hún ritstýrir kemur út mánaðar-
lega. Þar eru birtar greinar um
margvisleg málefhi og hún sagði
það væri skemmtilegast við að
stjórna blaðinu væri hvað konur
væru fúsar til að skrifa í blaðið,
senda pistla utan af landi og al-
mennt taka þátt í starfinu.
Saijda sagði að íraskar konur
leituðu æ meira í menntun sem
veitti réttindi til starfa sem ekki
hefðu verið talin kvennastörf fram
á síðustu ár. Þær væru flugstjórar
og ýtustjórar og allt þar á milli.
Henni fyndist óumdeilanlegt að
konur hefðu komist til aukinna
áhrifa, það væri gott og það væri
gilt, en henni fyndist í sjálfu sér
hart, að konur þyrftu að sanna sig,
en karlar ekki, en það ætti við um
flest lönd þar sem konur væru að
leita eftir jafnrétti í reynd, ekki
síður í iðnríkjum Vesturlanda.
Ég spurði hana hvort hún sæi
fyrir sér að kona yrði forseti í
landinu með því óhemju valdi sem
felst í embættinu þar. Hún varð
hugsi. Velti því fyrir sér góða stund
og hristi svo höfliðið.
„Ég verð að viðurkenna að það
get ég ekki,“ sagði hún.„Og þó.
Ef við íhugum breytingar síðustu
tveggja kynslóða, þá gæti það nátt-