Morgunblaðið - 04.02.1989, Síða 10

Morgunblaðið - 04.02.1989, Síða 10
10 -mIoI&ÍnbSðIð- L^U&£rÉ&gÚ» •áí’-FEBRÖAR :W89 Form oglína Myndlist Bragi Ásgeirsson Sýning á nýjum verkum Krist- jáns Guðmundssonar er fyrsta framkvæmd nýs skipulags.á sýn- ingahaldi Kjarvalsstaða, sem list- ráðunautur þeirra, Gunnar B. Kvar- an, er höfundur að. - Er hér um að ræða, að einstökum listamönnum er boðið sérstaklega að sýna, þeim að kostnaðarlausu, en mjög er vandað til sýninganna og kynningar þeirra, svo sem kem- ur fram í óvenju veglegri sýningar- skrá að þessu sinni. Slíkar sýningarskrár hefur eng- inn venjulegur myndlistarmaður efni á að láta gera um einstakar sýningar sínar hér á landi, en um leið eru þær einstakt kynningarrit fyrir viðkomandi listamann. Fyrir- komulagið horfir því til framfara, svo fremi sem rétt verður á málum haldið, en kannski má minna á, að hér er um opinbera listmiðlun að ræða, þar sem Kjarvalsstaðir eru, en ekki alfarið kynningu einkavið- horfa. En hvað sem slíkum vangaveltum líður, þá má bóka það, að Kristján er vel að heiðrinum kominn, þótt vafamál sé, að rétt hafi verið að ríða á vaðið með jafn tormeltri sýn- ingu, hvað almenning áhrærir. Það er nú einmitt almenningur, sem heldur uppi listsköpun á íslandi í stórum ríkari mæli en annars stað- ar þekkist og kannski væri ekki úr vegi að taka svolítið tillit til þess. Á ég hér að sjálfsögðu við þann hluta almennings, sem ratar á sýn- ingar og festir sér myndverk — jafnvel hin framúrstefnulegustu. Afar mikilvægt verður að teljast, að slík framkvæmd hljóti góðar undirtektir og aðsókn frá upphafi, því að öllu erfiðara er að byggja slíkt upp seinna, takist það ekki strax. Kristján Guðmundssn er, svo sem margur veit, einn þekktasti fulltrúi hugmyndafræðilegrar listar hér- lendis og vafalítið rökfimasti tals- maður listastefnunnar, svo sem ágæt viðtöl við hann eru til vitnis um og þá einkum langt og mikið viðtal í tímaritinu Teningi fyrir u.þ.b. 1-2 árum, sem gjaman hefði mátt birta útdrátt úr í sýningarská. Það er einmitt falinn heilmikill fróð- leikur í því, sem slíkir segja um eigin list. Sýningi sjálf og viðhorfm að baki eru annars nákvæmlega skilgreind og útskýrð í formála sýningarskrár af Gunnari B. Kvaran og ber að vísa áhugasömum til þeirrar rit- smíðar. Vafalítið jnun það koma ýmsum spánskt fyrir sjónir að nefna öll þessi formrænu heilabrot, sem eiga uppruna sinn í byggingarfræðileg- um tilraunum manna eins og Vlad- imars Tatlins ásamt ijölþættum leik með tíma og rými í listinni, rétt og slétt „Teikningar/Drawings". Og þó mun það rétt að nokkru leyti samkvæmt skilgreiningu enska orðsins drawing — að draga — en margar myndanna eru vissulega línuþyrping dreginna lína, en þó á nokkuð annarri forsendu en venju- lega er gert, og margt hefur ekkert með dregnar línur að gera og líkist fremur uppsetningu hluta í ákveðnu rými. Hér er oft meir um hugsðar línur og útlínur að ræða en t.d. dregnar línur og þannig mætti gefa athöfnunum skilmerkilegra nafn. Og svo telst teikning ekki einu sinni kórrétt þýðing á orðinu drawings, a.m.k. ekki orðrétt, því að teikning er meira í ætt við tákn en t.d. að draga línu. Annars er það hálf klént að þurfa að koma með slíkar vangaveltur - um sýningar, en hjá því verður ekki komist í sumum tilvikum. Sjálf sýningin er mjög stílhrein og form- Til sölu í Grafarvogi sem er einn verðursælasti staðurinn í borginni 4ra-5 herb. íb. með stórum suðursvölum og bflskúr. íb. seljastfullbúnar. Upplýsingar i síma 31104. Örn ísebarn, byggingameistari. 911CA 01 0?n LÁRUSÞ.VALDIMARSSONframkvæmdastjori k I I W V * L I W I V LARUS BJARIMASOM HDL. LOGG. FASTEIGNASALI Til sýnis og sölu m.a. eigna: Ný úrvals íbúð - bflhýsi 3ja herb. Ibúð f lyftuhúsl við Austurströnd á 4. hæð rúmir 80 fm nettó. Allar innréttingar og búnaður að bestu gerð. Stórar svalir. Mik- ið útsýni. Langtímalán. Frágangur á sameign fylgir í kaupunum. í Vesturbænum í Kópavogi Neðri hæð í tvfbhúsl 3ja herb. 92,7 fm auk sólst. Hiti og inng. sér. Mikið endurb. Hálfur kj. fylgir. Húsið er reisul. timburh., álklætt. Stór ræktuð lóð. Bílskréttur. Verð kr. 4,3 millj. 4ra herb. ib. við: Ljósheima 7. hæð 103 fm. Lyftuhús. Sérinng. Hentar fötluðum. Álfheima 4. hæð 107,4 fm. Mikið endurn. Gott kjherb. Bugðulæk 3. hæð. Þakhæð um 100 fm. Töluv. endurn. Sólsv. Fjórb. Glæsileg eign í Garðabæ Nýl. steinhús rúmir 300 fm á stórri glæsil. hornlóö. Öll tæki og allur búnaður hússins er mjög góður. Óvenju góð kjör. Teikn. og nánari uppl. á skrifst. í lyftuhúsi við Þangbakka úrvalsíb. 2ja herb. á 2. hæð 62 fm. Ágæt sameign. Vinsæll staður. Góð eign á stórri lóð Steinhús í Garðabæ. Húsió getur verið tvær íb. Góður bfisk. um 45 fm. Eignarióö um 5000 fm. Ýmiskonar eignaskipti mögul. Nánari uppl. aðeins á skrifst. Steinhús - tvær íbúðir á vinsælum stað f Vogunum um 90 fm efri hæð með 3ja-4ra herb. íb. Neðri hæð með 4ra herb. íb. 113 fm. Kj. með innb. bílsk., vinnupl. og rúmg. geymslum fylgir neðri hæðinni. Eignin er mikið endurbyggö. Góð lán fylgja. Opið f dag laugardag kl. 10.00-16.00. Fjöldi fjársterkra kaupenda. ALMENNA FASTEIGNA5ALAN LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370 TÁKN OG FINNGÁLKN Kristján Gudmundsson in fá jafnvel fagurfræðilega merk- ingu í einfaldleika sínum og hnit- miðaðri uppsetningu, þótt hið opna gímald Vestursalarins Ijái ekki ein- stökum verkum þann yndisþokka, sem minni og stflhreinni salir gera, t.d. þeir í Sveaborg, sem svo fagur- lega undirstrikuðu byggingarfræði- legt inntak athafnanna. Óhætt er að fullyrða, að sýningin sem slík sé hvalreki fyrir aðdáendur og forsvarsmenn „konzeptsins", hugmyndafræðilegu listarinnar og vissulega er hún í efri flokki slíkra framkvæmda. í austursal Kjarvalsstaða sýnir fram til 12. febrúar Halldór Ás- geirsson 17 myndverk, að við- bættum fímm í austurforsal. Hall- dór nam við myndlistardeild París- arháskóla nr. 8, á árunum 1977-80 og 1983-86 og dvaldi í Austurlöndum fjær veturinn 1976-77 og í Mexíkó 1982-83. Þetta er all óvenjulegur náms- ferill nú á tímum, enda draga myndir Halldórs dám af honum og einkum fyrir áhrif frá ýmsum tákn- um og fíirðuverum í list Austur- landa og Mexíkó svo og litameð- ferð listamanna Parísarskólans svo sem Valerio Adami ásamt sterkum, litríkum andstæðum í list Austur- landa og indíána. Annars er skilmerkilegast að vísa til fréttatilkynningar, þar sem segir „að myndlist Halldórs bygg- ist á sjónrænu hugarflæði sem hann skráir ósjálfrátt niður. Efni- viðurinn er tekinn úr umhverfí og lífsreynslu höfundarins hveiju sinni (svo sem vera ber) og eru m.a. ferðalög ríkur þáttur í hinni sjónrænu upplifun hvort sem auga og penni ferðist um óbyggðir Is- lands eða sigli upp ána Nfl. — Þegar kemur að úrvinnslu hug- myndanna, staldrar Halldór við, ígrundar efni og form gaumgæfí- lega, þar til teikningamar, sem hann skeytir saman á ólíkan hátt, falla inn í efnið. Verkin eru máluð á pappír eða léreft, skorin út eða höggvin í tré, þar fínnast bein og sviðin hurð, svart flauel og brotin gler o.fl. Sum myndverkin eru samsett úr ólíkum efnum og spanna bæði vegg og gólf. Sögu- smiðurinn er mættur í salinn þak- inn myndum og frásögnum úr und- irheimum, þetta eru hugarbrot og örstutt ljóð úr draumi og veruleika sem áhorfendum ber að túlka að eigin vild.“ Þó að myndverkin í austursal séu einungis 17 að tölu, þá gera þau meira en að fylla sal- inn vegna fjölda eininga einstakra verka og stærðar annarra,.þannig að á stundum er þröngt á þingi. Halldór hefur bersýnilega verið mjög afkastamikill og atorku- samur á vettvangi sýninga og gjöminga ýmiss konar, frá því að hann kom fyrst fram uppúr 1980, en þetta mun vera stærsta sýning hans, ef ég veit rétt. Mjög óvenjuleg sýning, sem dregur dám af ferðalögum hans og áhrifum víða að, sem skiljanlegt er, en þó enn sem komið er minnst- um frá íslandi að því er séð verður. Hér er bersýnilega um úrvinnslu ótal hugmynda að ræða, sem Hall- dór hefur orðið fyrir á undanföm- um ámm og honum virðist liggja mikið á hjarta, svo sem marg- brotin úrvinnsla hugmyndanna ber með sér. Innstæðan í hugmynda- bankanum virðist á köflum vera svo mikil, að hún verði höfundinum hreinlega ofviða, enn sem komið _______________________________ODDÉl Umsjónarmaður Gísli J ónsson 473. þáttur Friður er fagurt orð sem ekki ætti að misnota. Frummerking þess er ást, vinátta. í Hávamálum er talað um frið kvenna=ást þeirra. Samsvarandi sögn var fría sem breyttist í frjá með samdrætti. Hún þýddi að elska. Lýsingar- háttur nútíðar var fríandi, en það breyttist í frændi sem fyrrmeir merkti vinur, síðar skyldmenni. Menn hafa ekki alltaf hugsað sér að „frændur væru frændum verst- ir“. Af sama stofni er forskeytið fri, eins og t.d. í *frí-hals sem átti eftir að breytast í frjáls, sbr. frelsi. Það er gott andyrði við helsi=hálsband og síðar fjötur í víðari merkingu, eða ófrelsi. Fjöt- ur er reyndar dregið með u-klofn- ingu af fet og merkir því upphaf- lega fótband. Gyðja ástar og hjúskapar var Frigg=sú sem ann eða er unnað (eða hvort tveggja), en þótt Freyja væri ekki síður ástargyðja og frjósemdar, var nafn hennar af öðrum uppruna og merkti sú sem ræður, sbr. húsfreyja. Freyr þýddi upphaflega herra eða drott- inn, á gotnesku frauja. Elskulegur og síðar laglegur maður kallast fríður. Fríður var líka enn eitt ásynjuheitið í sömu merkingu og Frigg. Ástmærin nefndist friðla, seinna firilla (la er smækkunar- eða gæluending) og elskhuginn friðill. Nú er títt að hafa þessi orð um ástir í mein- um. Elskendur heita einstöku sinnum friðgin. Lengra í burtu grillir í orðin frygð=gleði, ást, losti, og frýnn og frýnilegur=álitlegur, elsku- legur. í gamalli bamagælu er stúlkan litla beðin að vera frýn við afa sinn. óteljandi nöfn karla og kvenna hafa frið, fríð, freð að forlið eða viðlið, svo sem Friðgerður, Hall- fríður og Sigfreður. Þessir nafn- liðir tákna ást eða vemd, og er þá skammt yfír í hina yngri merk- ingu friðarins. Þá er orðið and- yrði við stríð, eða það táknar kyrrð og ró. í orðabók Johans Fritzners er friður þýtt á dönsku: „1) Kær- lighed, 2) Fred mellem Personer og Lande, saa og den Sikkerhed som en har for sin Person mod saadant Overfald, der kan komme ham til Skade paa Liv og Lemm- er.“ Segi menn svo að skilgreining- ar geti ekki verið skemmtilegar. ★ Verkin mín öll og vinnulag velþóknun hjá þér fínni, en vonskan sú, sem vann ég í dag, veri gleymd miskunn þinni. Vertu yfir og allt um kring með eilífri blessun þinni. Sitji guðs englar saman í hring sænginni yfír minni. (Sigurður Jónsson á Presthól- um (um 1590—1661): Úr kvöld- sálmi.) ★ Salómon Einarsson í Kópavogi skrifar svo: „í 466. þætti spyrð þú: Hvers kyns er orðið jólaglögg og hvem- ig beygist það? Þetta mun vera nýlegt orð í málinu og ekki komin teljandi venja á það. Mér skilst að tvennt geti komið til greina: Kvenkyns- orð, sem beygist þá eins og t.d. lögg (það er ekki eftir nema lögg í flöskunni. Kannski ég þiggi kaflilögg). Eða þá, og það tel ég betra, og best að orðið festist í málinu sem hvorugkynsnafnorð. Myndi þá beygjast eins og t.d. högg: Jólaglögg — jólaglöggið jólaglögg - jólaglöggið jólaglöggi — jólaglögginu jólaglöggs — jólaglöggsins. Eins og ég nefndi fyrr, mun ekki vera komin nein málhefð á orðið. Nýtt dæmi þess er í Mbl. hjá Velvakanda 22. þ.m. [des.]. Þar er smágrein og er fyrirsögn- in: Jólaglögg þarf ekki að vera áfeng. Hér er orðið í kvenkyni. Nokkrum orðum síðar, „að menn drekki saman svonefrt jóla- glögg“. Enn örlitlu seinna, „að hafa jafnan á boðstólum óáfengt jólaglögg". í síðari dæmunum tveim er orðið hvorugkyns. Þetta sýnir hve mjög er á reiki hvort kynið notað er. Af því að ég notaði áðan orðið högg, kom mér í hug gömul vísa. Set hana hér til gamans. Þetta er lýsing á afkastalitlum iðnaðar- manni: Hægt lætur höggin falla, hægt dregur lúku úr vösum. Hægt vaxa hár á skalla. Hægt lekur dropi úr nösum.“ ★ Þakkir færi ég Salómon fyrir þetta bréf. Það staðfestir rækilega að kyn orðsins jólaglögg er reik- ult, eins og umsjónarmaður hefur heyrt á tali manna og lesið í blöð- um. Halldór Kristjánsson frá Kirkjubóli segir stutt og laggott: „Ekki kann ég að kyngreina jóla- glögg en í framkvæmd fylgi ég Tímanum og hef sullið í hvorug- kyni.“ Halldór hafði fleira að segja sem sfðar kemur fram. ★ Auk þess er þess að geta, að æður=æðarfugl, er kvenkyns (beygist eins og Hildur), en ekki karlkyns eins og í sjónvarpinu. P.s. Síðasti þáttur var ekki alveg prentvillulaus. Lakast var að Fljótshlíðarhreppur breyttist í „Fljótsdalshlíðarhreppur" og kunnustu í „kunnugustu", þegar sagt var frá rímnapersónunni Armanni. Beðist er afsökunar vegna þessa.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.