Morgunblaðið - 04.02.1989, Qupperneq 44

44
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1989
ptI/ effc, &k.kj c& fd abfo. dóttat'.
þú ert cxb rritssCX, son ■"
Ekki fyrsta skipti sem kúlan
lendir í flugvél, en í fyrsta
skipti hola í höggi —
HÖGNI HREKKVÍSI
AJAX fvlATlONAL

Skora á Alþýðubandalagið að lið-
sinna nauðstöddum Rúmenum
Til Velvakanda.
í Morgunblaðinu birtist fyrir
nokkru átakanleg. grein eftir land-
flótta Rúmena um ástandið í landi
hans. Ótrúlegt er að slík kúgun og
hörmung af mannavöldum skuli við-
gangast í Evrópu á okkar dögum,
meðan vesturhluti álfunnar býr við
frelsi og hagsæld. Enn furðulegra
er, að ráðaflokkurinn í þessu þjáða
landi skuli eiga sér „bræðraflokk"
hér á landi, sem kennir sig við sós-
íalisma, verkalýð og þjóðfrelsi, en
hér er auðvitað átt við Alþýðu-
Valesa og
Valensa
Kæri Velvakandi.
Hér með skal Ólafur Halldórsson,
sá sem spurði um tengslin milli
Valesa og Valensa, upplýstur um
þá einföldu staðreynd að ekkert af
tungumálum Evrópu er borið fram
nákvæmlega eins og það er skrifað.
Ekki einu sinni íslenskan, hvað þá
ítalskan, sem kemst þó næst því.
Ef fréttamaðurinn Hallur Hallsson
ynni sér t.d. eitthvað til frægðar í
Noregi eða Svíþjóð, kæmust þessir
frændur okkar fljótlega að því að
maðurinn heitir Hal-lur á prenti en
Haddlur samkvæmt framburði.
Skandinövum þykir kannski skrítið
að heyra tvö D í nafni sem ekkert
D er ritað í, en þetta er vegna þess
að samstöfunin LL hljómar oft eins
og DDL í íslensku. Á sama hátt
gæti samstöfunin ES stundum
hljómað líkt og ENS í pólskum
framburði. Það er þó virðingarvert
hjá fréttamönnum að hafa samein-
ast um þennan framburð en því
hefur ekki verið að heilsa við fram-
burð ýmissa annarra nafna ss. Re-
agan. Sumir kalla hann Regan,
aðrir Reigan og enn aðrir Rígan.
En enska samstöfunin Rea er oft
borin fram svipað og Rei, sbr. great
og break sem hljómar líkt og greit
og breik, þannig að Reigan er næst
lagi. íslenska orðið guð er t.d. bo-
rið fram gvuð þótt ekkert V sé í
orðinu og þannig mætti lengi telja.
Láki Valentínus
bandalagið, sem hefur haldið uppi
bróðurlegum samskiptum við
kommúnistaflokk Ceaucescus Rúm-
eníuleiðtoga, er hefur komið á ætt-
arveldi yfir sinni þrautkúguðu þjóð.
Hafa margir þar eystra, eins og
m.a. má sjá í bók um Rúmeníu, sem
Menningarsjóður gaf út fyrir all-
mörgum árum, svo og í bók Óskars
Guðmundssonar um Alþýðubanda-
lagið, sem Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins vitnaði í fyrir
nokkru. í þeirri sendinefnd, sem þar
var fjallað um, voru m.a. Svavar
Gestsson, formaður, Ingi R. Helga-
son og Guðmundur J. Guðmunds-
son.
Hvað segja slíkar ferðir á vit
verstu harðstjóma um eðli þess
flokks, sem nú situr í landsstjóm
okkar og ræður þar ferðinni í mikil-
vægum málum? En látum þetta
liggja_ á milli hluta, það sem er
aðkallandi nú, er að reyna að bjarga
því fólki, sem Ceaueescu er í þann
veginn að steypa sér ut í algjöra
glötun. Hér er um að ræða íbúa í
hundruðum sveitaþorpa, sem harð-
stjórinn ætlar að leggja í eyði til
að koma á fullkominni samyrkju í
ríki sínu. Þetta fólk er margt af
ungverskum uppmna, og ætlun
hans sósíalísku hátignar er að
svipta þetta fólk þjóðemiseinkenn-
um og menningu með því að hrúga
því saman í samyrkjubú af sovéskri
fyrirmynd. Þessum vitfirringslegu
áformum hefur verið ákaft mót-
mælt út um alla Evrópu, ekki síst
í Ungverjalandi, en það virðist lítinn
árangur hafa borið. Þess vegna er
nú einmitt litið til þeirra flokka á
Vesturlöndum, sem hafa talið sig
vera í „bræðralagi“ með flokki Ce-
aucescus, eiris og Alþýðubandalagið
íslenska. Er nokkuð líklegra til að
hafa áhrif á harðstjórann, en að
þessir vestrænu „bræðraflokkar"
reyni að tala um fyrir honum og
fá hann til að láta af áformum um
eyðingu sveitabyggðanna? Mætti
ekki telja það íslenskum kommún-
istum til málsbóta fyrir dýrðaróð
þeirra um samsvarandi glæpaverk
Stalíns, er arftakar þeirra í Al-
þýðubandalaginu hæfu nú upp
raust sína til vamar væntanlegum
fómarlömbum rúmenska bræðra-
flokksins?
Gæti Ólafur Ragnar Grímsson
ekki gefið sér tíma til þess, meðan
hapn er ekki að leggja nýja skatta
á íslendinga, til að fara fyrir nýrri
sendinefnd til Búkarest og skora á
Ceaucescu í nafni sameiginlegrar
stefnu að hætta við fyrirhugað
voðaverk? Þótt þessari hugmynd
hafi verið slegið fram af pólitískum
andstæðingum Ólafs (Staksteina-
höfundi), er hún ekki verri fyrir það.
Kveikja rautt ljós
í Búkarest
Rúmeníuför nú væri Ólafi til
sóma og stæði flokki hans svo sann-
arlega nærri eftir allar sendiferðim-
ar til Rúmeníu á liðnum árum. Til
að eiga betri von um árangur (viður-
kenna ber að hún er sáralítil), þyrfti
Ólafur að taka með sér menn, sem
sæti hefðu átt í fyrri sendinefndum
í boði Ceaucescus og hefðu lofað
stjómarfar hans. Slíkir menn yrðu
síst grunaðir um græsku og orð
þeirra myndu vega þyngra en ann-
arra. Þar hljóta auðvitað fyrst og
fremst að koma til greina Svavar
Gestsson, sem nú fer að auki með
ráðherraembætti, og Ingi R. Helga-
son, sem lengi sá um fjárreiður
Alþýðubandalagsins og hélt um
marga þræði í bandalaginu. Margir
íslendingar úr öllum flokkum
mundu fagna því að þessir þrír
áhrifamenn legðu fram sinn skerf
í þágu raunverulegrar mannúðar,
hvað sem líður almennri afstöðu
þeirra til stjómarfarsins í Rúmeníu.
Friðarsinni
Hálsfesti
tapaðist
Tréhálsfesti með margföldum
stórum tréperlum í dökkum viðar-
lit, tapaðist á miðvikudagsmorg-
unn, um klukkan ellefu. Hún tapað-
ist þegar eigandinn gekk frá Lauf-
ásvegi, og m.a. Bergstaðarstræti
og Skálholtsstíg að Laugavegi við
Vatnsstíg. Þetta er uppáhaldsháls-
festi eigandans, svo finnandi vin-
samlegast hringi í síma 15352.
Víkverji skrifar
••
Orar þjóðfélagsbreytingar og
flölmiðlabylting veldur því að
margir hafa vaxandi áhyggjur af
þróun íslenskrar tungu. Hafa ný-
lega komið fram hrakspár í þá vem
að hún verði liðin undir lok innan
fán-a áratuga, og kom sú skoðun
m.a. fram í viðtali við Heimi Páls-
son cand.mag. fyrir skömmu. Þótt
ekki sé ástæða til annars en að
brýna fyrir fólki að halda vöku sinni
gagnvart tungunni má benda á, að
svipaðar skoðanir og Heimir lét í
ljós komu fram í bréfi frá Rasmusi
Christian Rask snemma á síðustu
öld og hefur oft síðan verið haldið
á loft.
I tilefni af viðtalinu við Heimi
er rætt við þijá kunnáttumenn á
sviði móðurmálskennslu sl. laugar-
dag í Ríkisútvarpinu. Þau Þórunn
Blöndal, framhaldsskólakennari,
Höskuldur Þráinsson, prófessor, og
Guðni Olgeirsson, námstjóri, vildu
alls ekki taka eins djúpt í árinni
og Heimir, en á máli þeirra allra
mátti skilja, að ýmis vandamál
steðjuðu að tungunni, sem varla
væri á færi íslenskra skóla að leysa
til fullnustu. Bentu þau réttilega
á, að bömm væru orðin talandi
þegar skólaganga hæfist og á heim-
ilum þeirra væri lagður sá grunnur
að málþroska, sem þau byggðu á
allt síðan. En eins og alkunna er
hefur heimilishald breyst mjög á
undanfömum áratugum. Mikið
vinnuálag veldur því að foreldrar
hafa lítinn tíma til að tala við böm
sín og unga kynslóðin hefur ekki
eins greiðan aðgang að öfum sínum
og ömmum eins og íslensk börn
hafa löngum haft. Það er því síst
að undra þótt orðaforði bama ger-
ist smám saman fátæklegri og
meira beri á málleysum og beyging-
arvillum, þegar fáir verða til þess
að leiðbeina á fyrstu þroskaárunum.
Úr þessu getur skólinn að vissu
leyti bætt en ekki að öllu leyti því
að lengi býr að fyrstu gerð.
xxx
1* þessum útvarpsþætti kom Guðni
Olgeirsson, námsstjóri, á fram-
færi prýðilegri hugmynd, sem full
ástæða er til að gefa gaum. Hann
lagði til að menntakerfið kæmi
heimilunum til aðstoðar á forskóla-
aldri bama, líkt og gprt hefur verið
í umferðarfræðslu. Á vissum aldri
fengju forskólaböm send heim
verkefrii tengd móðurmálinu, sem
þau þyrftu að leysa í samvinnu við
foreldra. Gætu þessi verkefni verið
þess eðlis að auka orðaforða bama,
kenna þeim réttar beygingar al-
gengra nafnorða og sagnorða og
þar fram eftir götunum. Ekki er
að efa að slíkur „móðurmálsskóli"
myndi örva áhuga foreldra á mál-
uppeldi bama sinna og auka áhuga
þeirra sjálfra á íslensku máli. Slíkt
fmmkvæði af hálfu fræðsluyfir-
valda gæti að nokkm leyti komið í
staðinn fyrir þættina Islenskt mál,
sem em að vísu enn í Ríkisútvarp-
inu, en hafa á flestum heimilum
þurft að víkja fyrir Qölbreyttari
útvarpsdagskrá og sjónvarpsrásum,
sem keppa um athygli barna og
fullorðinna.