Morgunblaðið - 04.06.1989, Qupperneq 20

20 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 1989
SAMLEIKUR
EINLEIKARA
GUÐNÝ GUÐMUNDSDOTTIR
FIÐLULEIRARIOG GUNNAR RVARAN
SELLÓLEIRARIRYNNTUST SEM RÖRN,
HITTUST Á NÝ OG GIFTUST FYRIR
ÞREMUR ÁRUM
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur
í SITT hvoru herberginu
æfa þau sig og ólíkir tónar
frá hljóðfærum þeirra
óma um loftið og mynda
eina sterka heild rétt eins
og þau sjálf hafa gert í
einkalífi sínu. Á því
augnabliki erþau hverfa
inn í töfraheim
tónlistarinnar hrífst
hlustandinn með og eflir
þau með orku sinni. Því
hann er ekki einungis
viðtakandi heldur einnig
meðskapandi, segjaþau
hjónin Guðný
Guðmundsdóttir
fiðluleikari og
konsertmeistari, og
Gunnar Kvaran
sellóleikari.
Milli herbergjanna
flögrar svo fimm ára snót
sem getur ómögulega
gert það upp við sig hvort
hún ætli að verða
fíðluleikari eins og
mamma eða sellóleikari
eins og pabbi.
Eg heiti Karól Gunnars-
dóttir Kvaran“ segir hún
skýrt og ákveðið, horfír á
mig um stund og segir svo
af mikilli göfugmennsku:
„Þú mátt bara kalla mig
Karól G. Kvaran."
Ég þakka henni af lítillæti og
við ræðum aðeins um tónlistina,
skólann og umferðina, sem hún
hefur kynnt sér rækilega því hún
fer í sex ára bekk næsta vetur, en
einnig kemst ég að því með aðstoð
foreldranna, að hún var ekki orðin
fimm ára gömul þegar hún gerði
góðan greinarmun á verkum Moz-
arts og annarra tónskálda.
Svo skottast hún í burtu en ég
spyr Gunnar og Guðnýju hvernig
það sé nú þegar tveir einleikarar
rugli saman reitum sínum?
„Það er spennandi,“segir Gunnar
og brosir. „Auðvitað vissum við
ekki fyrirfram hvernig fara mundi,
höfðum ekki áður þekkst náið, en
ef manneskjulegur grundvöllur er
fyrir sambúð tveggja tónlistar-
manna þá eru möguleikaranir stór-
kostlegir. Allt okkar líf er svipað
og því verður umræðuefnið óþijót-
andi.“
„Það er sagt að tónlistarmenn
eigi ekki að búa saman,“ segir
Guðný. „Þeir séu viðkvæmir, vinn-
utími þeirra krefjandi og oft vilji
það fara svo að sterkari aðilinn
sigri, fái meira en hinn út úr störf-
um sínum og lífí. Sambúðin kallar
því á mjög nána samvinnu ef vel á
að fara. Reglan hefur verið sú, að
konan hefur gefíð sín störf upp á
bátinn, en við Gunnar höfum reynt
að samræma okkar vinnutíma. Ef
við tölum um fóm í því sambandi,
þá væri það enn stærri fóm ef við
gætum ekki lifað eðlilegu íjöl-
skyldulífí."
Gunnar: „Fóm eða ekki fórn?
Ég hef þá skoðun að allt í þessu
lífi sé fyrst einhvers virði þegar
menn þurfa að leggja sig alla fram.
En að sjálfsögðu er þetta jafn-
vægislist, við þurfum alltaf að vera
vakandi og taka tillit til hvors ann-
ars. Bæði emm við til dæmis undir
miklu álagi þegar tónleikar em
framundan og því getum við ekki
ákveðið neitt mikilvægt án þess að
ræða það við hinn aðilann."
Mozart róandi
Þau hafa þekkst frá bamæsku,
spiluðu fyrst saman í _ nemenda-
hljómsveit Bjöms Ólafssonar,
Gunnar þá tólf ára gamall og Guðný
átta ára. „Við höfum alltaf vitað
hvort af öðm,“ segir Gunnar, „en
svo var það fyrir rúmum fímm ámm
að við kynntumst alvarlega og emm
nú búin að vera gift í þijú ár.“
Verður eitthvað efíns á svipinn og
kallar til Guðnýjar sem fór fram til
að ná í kaffí: „Heyrðu elskan, emm
við ekki búin að vera gift í þijú ár?“
Hún staðfestir það en spyr hann
síðan ísmeygilega hvort hann muni
ekki hvaða dag þau giftu sig? En
hann fellur á prófinu og lætur því
lítið fara fyrir sér um stund.
Ekki var það heiglum hent að
ná þeim hjónum saman, því þau em
upptekin frá morgni til kvölds, spila
með Sinfóníuhljómsveitinni, kenna
í Tónlistarskólanum í Reykjavík,
spila með Halldóri Haraldssyni
píanóleikara í Tríói Reykjavíkur, og
Pétri Zakari og Helgu Þórarins-
dóttur í kvartett, og við þetta bæt-
ast svo einleikstónleikar. Guðný
spilaði fíðlukonsert Beethovens í
apríl og Gunnar er nýkomin úr tón-
leikaferð um Norðurland, þar sem
hann spilaði ásamt vini sínum Gísla
Magnússyni píanóleikara. Allt
næsta ár er skipulagt hjá þeim og
t.a.m. munu þau leika tvíkonsert
eftir Brahms með Sinfóníuhljóm-
sveitinni næsta vetur.
Þau hafa sitt hvort æfingaher-
bergið á heimili sínu og ég spyr
hvort þau tmfli aldrei hvort annað?
Guðný segir svo ekki vera: „Við
heyrum óminn frá hvort öðm, ég
get til dæmis alveg hallað mér þótt
Gunnar sé að spila. Og nágrannam-
ir hafa verið ósköp elskulegir í þessu
sambandi.“
- Kannski fegnir að vera þó laus-
ir við popptónlistina eins og hún
er flutt í nútíma hljómflutnings-
tækjum.
„Ég get nú ekki orða bundist
þegar minnst er á þá tónlist," segir
Gunnar. „Ekki það að ég hafi eitt-
hvað á móti popptónlist, ég var nú
sjálfur í Lúdó sextett í gamla daga,
heldur leiðist mér það hvemig henni
er bókstaflega neytt inn á alla.
Sama hvar maður er staddur, í
verslunum eða leigubílum, og ef
viðkomandi er beðinn um að slökkva
á þessu, þá er litið á slíka bón sem
frekju.
Guðný: „Það er mjög þreytandi
að koma inn í fataverslanir og hár-
greiðslustofur þar sem þessi síbylja
dynur á manni. Yfírleitt verð ég svo
þreytt og pirmð inni í mátunarklef-
anum að ég rýk út án þess að kaupa
neitt. Og reið út í sjálfa mig fyrir
að hafa látið þetta viðgangast. En
margir vita. hver ég er og þar af
leiðandi fínnst mér óþægilegt að
koma með athugsemdir. Auk þess
yrði það álitin sérviska úr mér. En
ég er sannfærð um að stór hópur
fólks er mér sammála.“
„Þessi tónlist er hörð verslunar-
vara, og ég er sannfærður um það,
að sá hraði og spenna sem hún
framkallar gerir aðeins illt verra,"
segir Gunnar.
Karól kemur nú fljúgandi inn í
stofu, búin að hátta sig og þvo sér
sjálf á bak við eyrun, og ég nota
tækifærið og spyr hana hvort hún
haldi nú meira upp á Mozart eða
Beethoven?
„Mozart" segir hún eftir langa
umhugsun. „En Beethoven eða
Bach?“ spyr móðir hennar. „Bach“
segir svo sú stutta eftir að hafa
hugsað sig enn lengur um.
Talið berst að tónmenntakennslu
í landinu og Gunnar segir, að þrátt
fyrir 60 tónlistarskóla víðsvegar um
landið þá vanti enn góða tónlistar-
kennslu- og fræðslu í gmnnskólum.
Guðný tekúr undir þetta:,, Við eig-
um marga menntaða tónmennta-
kennara, en ég hef það fyrir satt,
að vegna þrýstings og til að vera
vinsælir, þá spili sumir þeirra popp
í stað sígildrar tónlistar fyrir böm-
in.“
„Vissar bylgjur í tónlist geta
haft sterk sálfræðileg áhrif,“ segir
Gunnar, „og það hafa verið gerðar
tilraunir með hvort sígild tónlist
geti róað geðsjúklinga og sú hefur
orðið raunin. Mozart virtist hafa
bestu áhrifin og einnig til dæmis
ýmis barokk tónlist. Eitt það besta
sem menn geta gert þegar þeir em
stressaðir er að hlusta á fallega
tónlist."
Skuggar
Tónlistin léttir oft lund manna á
þrautastundum og ég spyr Gunnar
hvort hún hafí hjálpaði honum til
að ná bata þegar hann veiktist og
fékk taugaáfall fyrir tæpum fímm
ámm? Eða hvort það hafí verið
Guðný sem hafí kannski átt stærst-
an þátt í batanum?
„Tónlistin var fyrsta merki þess
að bati væri í nánd,“ segir Gunnar,
„en stuðningur Guðnýjar var ómet-
anlegur því hún var sú eina í fjöl-
skyldunni sem gerði sér grein fyrir
ástandinu og hafði þekkingu og
skilning á þessum málefnum."
Það var um haustið ’84 sem
Gunnar veiktist, en þá hafði hann
nýlega skilið við fyrri konu sína,
var undir álagi af þeim sökum, og
einnig hafði hann gjörsamlega of-
keyrt sig á vinnu. „Þetta kom mér
hreinlega á óvart því ég hafði aldr-
ei verið þunglyndur! En þama vom
margir þættir sem lögðust á eitt.
Ég var einfaldlega uppurinn, búinn
að tæma alla mína orku og kraft.“
„Hann var mjög langt niðri um
jólin," segir Guðný, „og ég hélt að
verra gæti það ekki orðið, en alltaf
versnaði honum og hámarki sínu
náðu veikindin fyrstu þijá mánuði
nýja ársins. Þegar svona er ástatt
þá breytist persónuleikinn og allar
tilfinningar.
Þetta var mjög erfitt tímabil,
sérstaklega þar sem við höfðum
nýlega stofnað til ástarsambands,
- en ég trúði alltaf á bjartari tírna."
Gunnar: Um vorið kom Guðný
einn daginn til mín á sjúkrahúsið
og þá segi ég við hana: Nú höldum
við tónleika hér á morgun!
Ég hafði ekki æft mig reglulega
á hljóðfærið í marga mánuði, en
þama tókum við eina æfíngu sam-
an, og spiluðum svo daginn eftir
fyrir sjúklingana og starfsfólkið.
Tónlistin var því fyrsta merki þess
að bati væri í nánd.
En þetta var hræðilegur tími og
það tekur langan tíma að jafna sig.
Ég lærði mikið af þessu, hef elst
um mörg ár og þroskast. Efst í
huga mér verður þó þakklætið fyrir
að hafa fengið heilsuna aftur og
geta verið með ástvinum mínum.“
„Það hefur alltaf hvílt skuggi
yfir geðrænum vandamálum," segir
Guðný. „En þetta er hlutur sem
enginn sér fyrir, hér getur jafnvel
verið um efnabreytingar í heila-
starfsemi að ræða. Viðhorf til alkó-
hólisma hefur gjörbreyst eftir að
landsþekktir einstaklingar hafa
sagt hispurslaust frá reynslu sinni,
og svo verður sennilega einnig um
geðræn vandamál. Margt fólk hefur
leitað til Gunnars eftir að hann tal-
aði um reynslu sína í sjónvarpinu."
Gunnar: „Það er til félagsskapur
hér í bæ sem vinnur mjög virðingar-
vert starf, og það er Geðhjálp. Við
Gísli Magnússon erum nýbúnir að
leika inn á plötu og höfum hugsað
okkur að láta ágóðann af henni
renna til þess félagsskapar.“
Við ræðum um þá skoðun útlend-
inga að íslendingar séu bæði lokað-
ir og stundum nokkuð stressaðir,
og Gunnar segir að fjármál þjóðar-
innar lýsi einkum vel þessum sveifl-
um í skapgerð okkar. „Við erum
dálitlar óhemjur,“ segir hann sposk-
ur, „dugleg og vinnusöm, annars
hefðum við heldur aldrei lifað af í
þessu landi, en við tökum hlutina
of geyst.“
Neistinn
- Er hjónaband ykkar ef til vill
einnig upphaf að nýju tímabili í líf
ykkar sem tónlistarmenn?
„Þetta er nýtt tímabil í mínu lífí
og það hefur gefið mér mikla mögu-
leika,“ segir Gunnar. „Við þrosk-
umst saman sem listamenn. Núna
til dæmis spilum við saman bæði í
triói og kvartett og svo höfum við
í hyggju að ferðast um tvö og halda
tónleika. Þegar leiðir okkar Guðnýj-
ar lágu saman á ný vorum við eng-
ir unglingar, bæði með reynslu að
baki, og mér finnst ég miklu hæf-
ari til að lifa fjölskyldulífi nú en
áður.
Ég held að manninum sé það
eiginlegt og eðlilegt að lifa í fjöl-
skyldu."
- Guðný, þú vaktir athygli fyrir