Morgunblaðið - 24.06.1989, Síða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. JÚNÍ 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Þegar starfs-
ævi lýkur
Félög aldraðra starfa í flest-
um stærri sveitarfélögum.
Þau vinna að margs konar
hagsmunum fólks sem komið
er á efri ár. Fyrir fáeinum dög-
um var síðan stofnað Lands-
samband aldraðra, sem á að
samhæfa starfsemi félaganna
að bættum hag hinna öldruðu.
Samtök af þessu tagi eru meir
en tímabær og hafa æmum
verkum að sinna.
Aldursskipting þjóðarinnar
hefur breytzt mikið á þessari
öld, ekki sízt á næstliðnum ára-
tugum. Meðalævilíkur íslend-
inga, sem vóru 32 ár hjá körlum
og 38 ár hjá konum um miðja
öldina sem leið, eru nú 75 ár
hjá körlum en 80 hjá konum.
Þetta er ein lengsta meðalævi
sem þekkist í heiminum í dag.
Skýringin á þessari þróun
er margþætt, en fyrst og
fremst stórbætt aðbúð lands-
manna að því er varðar mennt-
un, fæði, klæði, húsnæði,
vinnuaðstöðu, líkamsrækt og
heilsugæzlu. Framfarir í lækn-
isfræði fyrirbyggja og/eða
lækna ýmsa sjúkdóma, sem
fyrrum heijuðu á yngri aldurs-
flokka og ungbamadauði, sem
var mikill, er hverfandi. Allt
hefur þetta áhrif á meðalævi-
líkur landsmanna.
Hlutfall hinna öldruðu af
heildartölu landsmanna hækk-
ar jafnt og þétt. Sú þróun held-
ur fyrirsjáanlega áfram. íslend-
ingar eldri en 70 ára, en það
em aldursmörk, sem starfslok
þegnanna hafa oftast verið
miðuð við, eru í dag um sjö af
hundraði landsmanna. Líkur
standa til að þetta hlutfall fari
hækkandi frá ári til árs og verði
átján af hundraði eftir 50 ár.
Sú þróun hefur orðið í
grannríkjum, að starfslok fær-
ast sífellt niður aldursstigann,
jafnvel niður á 60-65 ára ald-
ursskeiðið. Atvinnuleysi, sem
sums staðar er landlægt, liefur
ýtt undir þessa þróun; hinir
eldri víkja fyrir hinum yngri á
vinnumarkaðinum. Þá þykir við
hæfí að fullorðnir eigi kost á
því, ef þeir kjósa svo, að setj-
ast í helgan stein fyrr en verið
hefur, án þess að þurfa að ótt-
ast um öryggi sitt eða afkomu.
Engin ástæða er til að ætla að
þróunin verði að þessu leyti
önnur hér en annars staðar.
Breytt aldursskipting þjóð-
arinnar kallar óhjákvæmilega á
margs konar viðbrögð í sam-
félaginu. I fyrsta lagi þarf full-
orðið fólk, sem lætur af ævi-
starfi sínu fyrir aldurs sakir,
en hefur heilsu og vilja til
áframhaldandi starfa, að eiga
kost á hlutastörfum við hæfí.
í annan stað þarf fólk, sem
setzt hefur í helgan stein, að
búa að félagsskap og aðstöðu
til að sinna áhugaefnum sínum.
I þriðja lagi á að gera því kleift
að búa í heimahúsum, meðan
aðstæður leyfa og vilji stendur
til, m.a. með heimilisaðstoð og
heimahjúkrun, ef með þarf. Þá
er æskilegt að eldra fólk, sem
það kýs, geti skipt um hús-
næði, þ.e. fengið inni í sér-
hönnuðu húsnæði fyrir aldraða,
þar sem nauðsynleg þjónusta
stendu® til boða, bæði í leigu:
húsnæði og eignarhúsnæði. í
ijórða lagi — og síðast en ekki
sízt — verður heilbrigðiskerfið
að laga sig að breyttri aldurs-
skiptingu þjóðarinnar, með til-
liti til öldrunarsjúkdóma ýmiss
konar og nauðsynlegs sjúkra-
rýmis fyrir aldrað fólk.
Á skortir töluvert að sam-
félagið hafi lagað sig að breytt-
um þjóðfélagsaðstæðum að
þessu leyti, m.a. að því er varð-
ar endurhæfmgar- og sjúkra-
rými fyrir aldraða. Misrétti í
samfélaginu er og óvíða meira
en í lífeyrismálum aldraðra,
meðal annars að því er varðar
mismunun í verðtryggingu eft-
irlauna. Þjónusta sveitarfélaga
við aldraða — heimilishjálp,
heimahjúkrun o.s.frv. — er og
mjög mismikil. Reykjavíkur-
borg hefur gegnt forystuhlut-
verki að þessu leyti. Víða í
strj álbýli er þessi þjónusta hins-
vegar mjög takmörkuð, ef
nokkur.
Aðalsteinn Óskarsson, form-
aður nýstofnaðs Landssam-
bands aldraðra, sagði í viðtali
við Morgunblaðið, að hlutverk
þess væri fyrst og fremst að
vinna að bættum hag eldri
borgara og koma fram fyrir
hönd aðildarfélaga sambands-
ins gagnvart alþingi, ríkisstjóm
og öðrum sem hafa með mál-
efni aldraðra að gera. Morgun-
blaðið ámar sambandinu far-
sældar í þörfu og aðkallandi
starfí. Það er ekki sízti mæli-
kvarðinn á menningu og þroska
þjóðar, hvern veg hún býr að
hinni öldmðu sveit, sem skilað
hefur langri starfsævi til sam-
félagsins.
MORGUNBLAÐH) LAÚGARDAGUR 2Í JÚNÍ 1989'
Nýjar blekkingar
og heimilisbókhaldið
eftir Þorstein
Pálsson
í vikunni hitti ég norður í landi
gamlan og rótgróinn framsóknar-
mann. Hann hafði orð á því við
mig að nú væri svo komið að best
væri að Sjálfstæðisflokkurinn tæki
yfir stjóm landsins í meirihluta
ríkisstjóm. En hann lét að vísu
fylgja með að sennilega yrði það
ekki auðhlaupið.
Eftir því sem ófarir núverandi ríkis-
stjómar verða meiri færa fleiri í tal
hugmyndir af þessu tagi. Að sönnu
er það svo að forsendur hafa aldrei
verið fyrir því að einn flokkur gæti
myndað ríkisstjóm á eigin ábyrgð.
Og þrátt fyrir miklar sveiflur í
íslenskum stjómmálum og stórauk-
inn styrk Sjálfstæðisflokksins hafa
aðstæður ekki breyst að þessu leyti
enn sem komið er að minnsta kosti.
Nýtt bræðrabandalag
En á það er að líta í þessu sam-
bandi að tveir af þeim forystumönn-
um stjómarflokkanna sem mestu
hafa ráðið um málefnalega stefnu-
mótun hennar hafa lýst því yfir að
ríkisstjómarflokkamir ættu að
bjóða fram undir einu merki í næstu
kosningum. Þetta em þeir Ólafur
Ragnar Grímsson fjármálaráðherra
og Páll Pétursson formaður þing-
flokks Framsóknarflokksins.
Augljós klofningur er nú kominn
upp í Alþýðubandalaginu. Þar tak-
ast á fyrrum máttarstólpar Al-
þýðubandalagsins og Sósíalista-
flokksins annars vegar og svokölluð
lýðræðiskynslóð hins vegar. En ein-
mitt hún er tákn um meiri forsjár-
hyggju í íslenskum stjómmálum en
við höfum þekkt í áratugi.
í einhverri örvæntingu sl. vetur
leiddi Jón Hannibalsson Alþýðu-
flokkinn inn í búr Ólafs Ragnars
armsins í Alþýðubandalaginu. Þeir
stofnuðu þá til lifrarbandalagsins
sem þeir kölluðu svo sjálfir og átti
að marka upphaf hins pólitíska
samstarfs þeirra tveggja. Fátt
bendir til þess að Alþýðuflokkurinn
komist út úr þessu búri á næstunni.
Jafnframt er augljóst að vinstri
armurinn í Framsóknarflokknum
virðist hafa tögl og hagldir við skoð-
anamótun í flokknum. Gömul
Möðmvallartengsl Páls Péturssonar
og Olafs Ragnars Grímssonar hafa
fært Framsóknarflokkinn langt til
vinstri. Hræðslan virðist þvi reka
flokkana saman og Borgaraflokk-
urinn á svo að verða hækja þessa
nýja hræðslubandalags.
Aðstæður geta breyst
í ljósi þessara aðstæðna er ekki
útilokað að forystumenn vinstri
flokkanna þriggja reyni að bjóða
upp á núverandi ríkisstjóm sem
áframhaldandi valkost í íslenskum
stjómmálum. Svo virðist sem þeir
hvorki skilji né skynji það sem er
að gerast í íslensku þjóðfélagi.
En geri þeir þetta og hafni sam-
starfi við aðra flokka gæti auðvitað
komið upp sú staða að fólkið í
landinu yrði að velja á milli þessara
lánlausu margra flokka vinstri
stjómar eða frjálslyndrar ríkis-
stjóm^r Sjálfstæðisflokksins.
Flest bendir til þess að stórir
hópar frjálslyndra kjósenda Fram-
sóknar- og Alþýðuflokks kysu þá
heldur sterka frjálslynda ríkisstjóm
sjálfstæðismanna fremur en glund-
roða núverandi vinstri stefnu. Krafa
almennings er ekki aðeins um auk-
ið fijálsræði á ný heldur einnig um
skýrari línur og meiri ábyrgð í
íslensk sljómmál. Það gæti því far-
ið svo að væntanlegur sammni A-
flokkanna og bandalag þeirra við
Framsókn breyti aðstæðum í
íslenskum sljómmáium á þann veg
að raunhæft verði að tala um að
kalla einn flokk til ábyrgðar í ríkis-
sljóm.
Kattarþvottur
Af viðtölum við fólk úti á lands-
byggðinni undanfama daga ræð ég
að kattarþvottur ríkissljómarinnar
í byijun vikunnar hafí síður en svo
bætt um fyrir henni. Segja má að
Ólafur Ragnar Grímsson hafi enn
einu sinni dregið samráðherra sína
á asnaeyrunum með því að gefa
út villandi yfirlýsingar í þeim til-
gangi að blekkja kjósendur í
landinu.
Almenn andstaða við núverandi
ríkisstjóm sem er meiri og magn-
aðri en við nokkra fyrri ríkisstjóm
stafar ekki einvörðungu að því að
stefna hennar hefur bragðist og
fyrirsjáanlegar afleiðingar vinstri
stefnu era að koma fram í atvinnu-
rekstri og á heimilum. Hitt skiptir
sennilega öllu meira máli í þessu
sambandi að á milli ríkisstjómar-
innar og almennings hefur orðið
trúnaðarbrestur.
Fyrri blekkingar
Hvað eftir annað hefur ríkis-
stjórnin komið fram fyrst og fremst
undir forystu Ólafs Ragnars
Grímssonar með rangar og villandi
upplýsingar. í því sambandi má
minna á að fjármálaráðherrann
sagði Alþingi ósatt um efni skatta-
lagabreytinganna sem hann bar
fram á þinginu í vetur.
Þá má minna á loforð fíármála-
ráðherra tíl opinberra starfsmanna
að kjarasamningar við þá hefðu
ekki í för með sér efnahagsaðgerð-
ir, gengisbreytingar eða neitt það
sem mjmdi leiða til frekari verð-
bólgu og kjaraskerðingar. Allir
vissu þó og ekki síst forystumenn
BSRB að yfirlýsingar þessar vora
marklausar og ekki annað stóð til
af hálfu ríkisstjómarinnar en að
svíkja þær. Loks má minna á fyrir-
heit til fiskvinnslunnar um raun-
hæfar aðgerðir til þess að rétta við
rekstrarstöðu hennar. En á það var
bent þá þegar er þau loforð vora
gefin að til stæði að svíkja þau einn-
ig. Og það hefur gengið eftir.
Rekstur fiskvinnslunnar er engu
betri en fyrir ári og hafa allar ytri
aðsæður gengið okkur í hag en
voru okkur óhagstæðar 1988.
Nýjar blekkingar
Nú koma formenn Framsóknar-
flokks og Alþýðuflokks fram undir
forystu formanns Alþýðubanda-
lagsins til þess að bregðast við hin-
um þungu mótmælum launafólks í
landinu. Viðbrögðin era fólgin í því
að gefa út þá villandi yfirlýsingu
að lögbundin hækkun persónuaf-
sláttar staðgreiðsluskatta um mitt
ár auki ráðstöfunartekjur heimil-
anna um fjögur þúsund krónur og
létti skattbyrði.
Sannleikurinn er hins vegar sá
að raungildi persónuafsláttar hefur
verið að rýma síðan um áramót og
skattbyrði að þyngjast. Og það eina
sem gerist með þessari hækkun sem
ákveðin var með lögum vorið 1987
er að persónuafsláttur heldur ekki
áfram að rýma. Með öðram orðum,
það er rangt að verið sé að lækka
skattbyrði og auka ráðstöfunartelq-
ur.
Blekkingaraar ganga ekki
upp í heimilisbókhaldinu
Flestir fíölmiðlar trúðu því að hér
væri verið að fara með rétt mál.
Jafnvel sá fjölmiðill sem helst hefur
verið á varðbergi í skattamálum
áttaði sig ekki á því fyrr en daginn
eftir að hér var verið að hafa blekk-
ingar í frammi.
En launamenn skilja meir en hin-
ir seinheppnu forystumenn vinstri
stjómarinnar undir forsæti
Steingríms Hermannssonar. Þeir
skilja að enn einu sinni er verið að
gera tilraun til þess að blekkja.
Sennilega hafa yfirlýsingar ráð-
herranna því orðið verri en engar.
Sama má auðvitað segja um þá
yfirlýsingu ráðherranna að kaup-
máttur launafólks hafí aukist vegna
ákvörðunar um lækkun raunvaxta.
Sannleikurinn er auðvitað sá að sú
lækkun er að mjög litlu leyti komin
fram og nafnvextir hafa á hinn
bóginn verið að hækka. Og fíár-
málaráðherrann er enn að bjóða
Þorsteinn Pálsson
„Krafa almennings er
ekki aðeins um aukið
fijálsræði á ný heldur
einnig um skýrari línur
og meiri ábyrgð í
íslensk stjórnmál. Það
gæti því farið svo að
væntanlegur samruni
A-flokkanna og banda-
lag þeirra við Fram-
sókn breyti aðstæðum í
íslenskum stjórnmálum
á þann veg að raunhæft
verði að tala um að
kalla einn flokk til
ábyrgðar í ríkisstjórn."
spariskírteini sín til sölu á miklu
hærri vöxtum en hann lætur sér-
fræðinga sína notast við þegar ver-
ið er að reikna út hagsbætur al-
mennings.
Hér er því enn ein sýndar-
mennskan á ferðinni. Það er hugs-
anlega hægt að blekkja nokkra
blaðamenn í fáeina daga með yfir-
lýsingum af þessu tagi og treysta
því að þeir verði komnir á kaf í ný
viðfangsefni þegar sjónhverfingin
kemur í ljós. En allan almenning í
landinu er ekki hægt að blekkja í
marga daga með flugeldasýningum
eins og þessum. Yfirlýsingar Olafs
Ragnars Grímssonar, Steingríms
Hermannssonar og Jóns Sigurðs-
sonar ganga einfaldlega ekki upp í
heimilisbókhaldinu.
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra:
Rétt að skoða vafa-
málin hvert fyrir sig
Steingrímur ábyrgur þótt
Ólafúr ráði
Augljóst er að Ólafur Ragnar
Grímsson hefur forystu fyrir þess-
um vinnubrögðum en það dregur
auðvitað ekki úr ábyrgð hinna
stjórnarflokkanna. Og þó að verk-
stjórn Steingríms Hermannssonar
sé aðeins að formi til ber hann þó
auðvitað stjórnskipulega ábyrgð á
þessari lágkúru. Og jafnvel þó að-
hann verði hissa, undrandi og for-
viða allt í senn breytir það engu
um þá ábyrgð. Forystumenn Al-
þýðuflokksins ætlast á hinn bóginn
greinilega ekki til að þeir séu leng-
ur teknir alvarlega í íslenskum
stjómmálum.
í raun réttri var orðin víðtæk
samstaða á íslandi að fylgja hér
fram almennt fijálslyndum aðferð-
um við stjórn efnahagsmála. Þjóðin
hafði fyrir löngu snúið baki við
gengisfölsunum, miðstýringu, milli-
færslum og uppbótarkerfi. Núver-
andi ríkisstjóm undir hugmynda-
legri forystu Ólafs Ragnars
Grímssonar en stjómskipulegri
ábyrgð Steingríms Hermannssonar
er að draga þessa efnahagslegu
fortíð inn í ísland nútímans.
Maður finnur sárlega fyrir afleið-
ingum þessarar fortíðarhyggju þeg-
ar komið er í heimsókn í sjávarþorp
úti á landi þar sem era traust og
vel rekin fyrirtæki. Stjómarstefnan
er að grafa undan þeim á meðan
verið er að hygla hinum sem verr
hafa staðið í gegnum einn sjóð í
dag og annan á morgun. Og loku
er skotið fyrir rekstur nýrra vaxta-
sprota í útflutningsgreinum. Þannig
er stjórnarstefnan að kæfa sam-
keppnisiðnaðinn og hún er á góðum
vegi með að lama fískeldið.
Krafan um það að færa stjómun
efnahagsmála á ný til nútíðarinnar
er því almenn og víðtæk í þjóð-
félaginu. Það er óveijandi að sitja
uppi með ríkisstjóm sem er eins og
náttröll í fortíðinni þegar varða
þarf veg íslands inn í nýja framtíð
mikilla breytinga, örra ramfara og
aukins frálsræðis.
Höfundur er formaður
Sjilfstæðisflokksins.
STEINGRÍMUR Hermannsson forsætisráðherra telur rétt að beita lok-
unaraðgerðum við innheimtu söluskatts að undangegnum eðlilegum
viðvörunum, en þó eigi að skoða sérstaklega mál, þar sem deilt er um
réttmæti skattskulda fyrir dómstólum
Um mál Hagvirkis vildi Steingrím-
ur ekki tjá sig sérstaklega, en sagði
að forstjóri Hagvirkis hefði haft sam-
band við sig í gær.
Spumingu fréttamanns, um hvort
ekki væri alvarlegt að 300 manna
fyrirtæki eins og Hagvirki væri lokað
fyrirvaralaust svaraði Steingrímur:
„Slíkt má ekki gerast nema að vel
athuguðu máli, en það er einnig mjög
alvarlegur hlutur að greiða ekki sölu-
skattinn," og bætti við að hann gæti
ekki á nokkum hátt gripið fram fyr-
ir hendurnar á innheimtumönnum
ríkissjóðs.
Vinnuveitendasamband íslands
sendi forsætisráðherra bréf, þar sem
því er meðal annars haldið fram, að
heimildir söluskattslaga til lokuna-
raðgerða takmarkist við ótvíræðar
kröfur og heimili ekki skattyfirvöld-
um að beita þvingunaraðgerðum til
að knýja fram greiðslu krafna sem
bíða úrskurðar skattyfirvalda eða
dómstóla.
„Ég tel að það eigi að beita þess-
um aðgerðum afdráttarlaust hafi
aðilarnir fengið eðlilega viðvörun og
eðlilegan frest. Ef þeir hafa þá ekki
brugðist við og greitt, verður að beita
svona aðgerðum. En ég get vel ski-
lið að Vinnuveitendasambandið, og
þeir sem eru með umdeild mál fyrir
dómstólum mótmæli, og slík mál
þarf að skoða hvert fyrir sig. En það
kann að vera að slíkt hafi verið gert
í þessu sambandi,“ sagði Steingrímur
Hermannsson.
Formaður ríkisskattanefiridar:
Málsmeðferðin tekur
alltaf nokkurn tíma
DEILUMÁL um réttmæti söluskatts, sem komið hafa upp vegna inn-
heimtuaðgerða fjármálaráðuneytisins, hafa sum beðið úrskurðar ríkis-
skattanefiidar í yfir tvö ár.
„Málsmeðferðin tekur alltaf tíma.
En aðilar málsins ráða nokkuð hrað-
anum,“ sagði Gunnar Jóhannsson
formaður nefndarinnar við Morgun-
blaðið.
Hann sagði að þegar kæra bærist
ríkisskattanefnd fengi ríkisskatt-
stjóri afrit af kæranni, en hann flyt-
ur málið af opinberri hálfu. Ríkis-
skattstjóri aflaði sér gagna, semdi
kröfugerð og afhenti ríkisskatta-
nefnd. Að því loknu færi málið til
úrskurðar í nefndinnj.
Gunnar sagði það fara eftir eðli
málsins hvað ríkisskattstjóri væri
lengi að skila kröfugerð. í ýmsum
af þeim málum, sem nefnd hafí verið
í tengslum við söluskattsinnheimtuna
undanfarið, hefði kröfugerð borist
ríkisskattanefnd á síðustu vikum,
þótt kæran hefði borist fyrir tveimur
árum. í þeim tilfellum hefði að vísu
farið fram sérstakur málflutningur
og þá gildu engin tímamörk um úr-
skurði.
Steingrímur Hermannsson forsæt-
isráðherra sagði aðspurður við Morg-
unblaðið, að sér hefði heyrst að í
ýmsum þeim málum, sem umdeild
hafa verið vegna söluskattsinnheimt-
unnar, hafi orðið miklar tafir hjá
ríkisskattanefnd.
„Það er nú satt að segja rannsókn-
arefni. Og ef að þessir aðilar era
svona seinvirkir verður að bæta úr
því,“ sagði Steingrímur.
Gunnar Jóhannsson sagði að ríkis-
skattanefnd kvæði upp um 1000 úr-
skurði á ári að jafnaði. Þegar væru
komnir milli 4-500 úrskurðir á þessu
ári, þar af um 40 í þessari viku, en
4-500 kærur væru óafgreiddar.
Sex menn sitja í ríkisskattanefnd.
Tveir hafa það að fullu starfi en hin-
ir í hlutastarfi. Að auki starfa 5
manns á skrifstofu nefndarinnar.
Vinnuveitendasamband íslands:
Réttaröryggi þegn-
anna stórlega skert
- segir í bréfi VSÍ til forsætisráðherra
Vinnuveitendasamband íslands sendi Steingrími Hermannssyni,
forsætisráðherra, eftirfarandi bréf í gær:
„Undangengna daga hafa lög-
reglumenn farið um landið skv.
fyrirmælum fjármálaráðherra og
stöðvað atvinnurekstur í fjölda fyr-
irtækja og stofnana.
Vinnuveitendasamband íslands
dregur ekki í efa heimildir skatt-
yfírvalda til þessara aðgerða í þeim
tilvikum, þar sem um er að ræða
ótvíræðar kröfur um skil á álögðum
og innheimtum sköttum.
í fjölda tilvika hefur hins vegar
verið beitt lokunaraðgerðum til að
knýja fram greiðslur á meintum
skattskuldum, sem ágreiningur er
um og bíður úrlausnar hjá ríkis-
skattanefnd og eða dómstólum.
Vinnuveitendasamband íslands
telur ótvírætt að heimildir sölu-
skattslaga til lokunaraðgerða tak-
markist við óumdeildar kröfur og
heimili ekki skattyfirvöldum að
beita slíkum þvingunaraðgerðum
til að knýja fram greiðslu um-
deildra krafna, sem bíða úrskurðar
þar til bærra skattyfirvalda eða
dómstóla.
Með þvingunaraðgerðum sem
þessum grípur framkvæmdavaldið
fram fyrir hendur dómsvaldsins og
skerðir stórlega réttaröryggi þegn-
anna í þessu landi.
Það eru því eindregin tilmæli
Vinnuveitendasambands íslands til
yðar, hr. forsætisráðherra, að þér
hlutist til um það, að dómstólar og
ríkisskattanefnd fái starfsfrið til
að ljúka umfjöllun um þau deilu-
mál, sem hér um ræðir, þannig að
látið verði af framangreindum
þvingunum í öllum þeim tilvikum,
þar sem deilur um skattgreiðslur
era til meðferðar hjá dóms- og
úrskurðaraðilum.
Með slíkum hætti stuðlar ríkis-
stjóm íslands að því réttaröryggi,
sem henni ber að tryggja þegnum
sínum og virðir þá grandvallarreglu
um þrígreiningu ríkisvaldsins, sem
íslenska stjómarskráin grandvall-
ast á.
Virðingarfyllst,
Þórarinn V. Þórarinsson.“
i—
%
t.z, •
Skrifstofur
Hagvirkis. Á
innfelldu
myndinni má
sjá innsigli
fógeta á aðal-
dyrunum.
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra:
Ekki nóg að kæra tilefni lok-
unar til að komast hjá henni
JÓN Sigurðsson viðskipta- og iðnaðarráðherra segir nauðsynlegt að
beita heimild til lokunar fyrirtækja í söluskattslögum ef efiii standa
tíl. Og ekki sé nægilegt að fyrirtæki sem eigi í hlut geri ágreining eða
kæri tilefnið til lokunarinnar til þess að komast hjá henni.
Jón Sigurðsson vildi ekkert segja
um málefni Hagvirkis sérstaklega
þar sem hann væri því ekki kunnug-
ur. „Ég segi það eitt, að lokunar-
heimildin í söluskattslögunum er þar
ekki að ástæðuíausu og náttúrlega
nauðsynlegt að henni sé beitt þegar
efni standa til þess,“ sagði Jón.
Vinnuveitendasamband Islands
segir í bréfi tíl forsætisráðherra, að
með því að loka fyrirtækjum vegna
söluskattskulda sem bíða úrskurðar
skattyfirvalda eða dómstóla sé fram-
kvæmdavaldið að grípa fram fyrir
hendur dómsvaldsins og skerða stór-
lega réttaröryggi þegnanna.
„Ég ætla ekki að leggja dóm á svo
viðamikla yfirlýsingu að óathuguðu
máli,“ sagði Jón Sigurðsson. „Að
sjálfsögðu verða úrræði eins og lokun
á fyrirtæki að styðjast við lög í öllum
greinum og hvergi fara út fyrir þau.
Það segir sig sjálft, en ég bendi á
að auðvitað er ekki nægilegt að fyrir-
tæki sem á í hlut geri ágreining eða
kæri tilefnið til lokunarinnar til þess
að komast hjá henni. Það væri alls
ekki í samræmi við anda laganna."
Innheimtuaðgerðir ráðu-
neytisins fyllilega löglegar
- segir Snorri Olsen, deildarstjóri í fjármálaráðuneytinu
SNORRI Olsen, deildarsfíóri í fjármálaráðuneytinu, segir- að inn-
heimtuaðgerðir ráðuneytísins gegn fyrirtækjum, sem talin eru skulda
söluskatt, séu fyllilega samkvæmt lögum og miði að því að öll fyrir-
tæki séu jöfh fyrir lögunum.
Snorri vísar í söluskattslögin, en
þar segir í 10. grein að vanræki
aðili að taka söluskatt af vöru,
vinnu eða annarri þjónustu, sem
skattskyld sé samkvæmt lögunum,
beri honum eigi að síður að standa
skil á skattinum. Þá stendur í 5.
málsgrein 13. greinar laganna að
áfrýjun skattákvörðunar eða deila
um skattskyldu fresti ekki eindaga
skattsins né leysi undan neinum
þeim viðurlögum, sem lögð séu við
vangreiðslu hans. Sé skattur lækk-
aður eftir úrskurði eða dómi, skuli
þegar endurgreiða það, sem lækk-
uninni nemur.
Snorri var spurður hvort ekki
hefði komið til greina, þrátt fyrir
þessi lagaákvæði, að.þrýsta frekar
á um að úrskurðir í deilumálum
yrðu kveðnir upp sem fyrst heldur
en að fara út í harðar innheimtuað-
gerðir og eiga á hættu að ríkið
þyrfti að endurgreiða skuldir. Hann
sagði að það væri rétt að það
mætti velta þvi fyrir sér, hvort
hægt væri að kveða úrskurði í öllum
málum og fara svo í innheimtuað-
gerðir. „Við hefðum getað sagt að
nú mættu menn ekki deila um ein-
hvern tíma á meðan við væram að
hreinsa út, og tekið svo upp nýjar
reglur. Það náttúrulega gengi
ekki,“ sagði Snorri. „Þessi tími var
valinn, og það þýðir að einhveijir
lenda í þessu sem sleppa ef við
hefðum byijað fjóram mánuðum
seinna, og einhveijir sleppa sem
hefðu orðið fyrir barðinu á aðgerð-
um fjóram mánuðum fyrr."
Snorri sagði að krafa skattyfír-
valda stæði þar til henni væri breytt
með dómi, samkvæmt söluskatts-
lögunum. „Það er engin spuming
um að við höfum lagaheimild til að
gera þetta og þessir aðilar era
greiðsluskyldir. Ef þeir vinna deil-
una um skattskylduna, fá þeir end-
urgreitt."
Snorri sagði að menn hefðu velt
þvi fyrir sér hvort innheimtuaðgerð-
imar væra ósanngjamar gagnvart
þeim sem væra með deilumál í
gangi. „Það er líka ósanngjarnt
gagnvart þeim sem standa í skilum,
að þeir sem deila sleppi. Við getum
hugsað okkur tvo aðila, sem era
að bjóða í verk. Annar segist ekki
telja vinnu sína skattskylda og
reiknar ekki með söluskatti í tilboð-
um sínum. Hinn aðilinn, sem fer
að fyrirmælum skattyfirvalda eins
og þau eru túlkuð hveiju sinni,
reiknar með skatti. Þó svo að báðir
reikni kostnaðinn alveg eins, er
ekki spuming að munurinn á tilboð-
unum verður 25%. Sá, sem ekki
vill hlíta lögunum, fær þá verkið.
Þessi ákvæði, sem verið er að fara
eftir núna, era einmitt til að tryggja
jafnræði aðila,“ sagði Snorri.
Snorri sagði að enn lægi ekki
fyrir hversu mikið hefði komið í
ríkiskassann eftir innheimtuaðgerð-
imar undanfarið. Þeim væri að
mestu lokið útí á landi, en enn
væri fjöldi fyrirtælq'a í Reykjavík,
sem grípa ætti til aðgerða gegn.
Hann sagði að útistandandi skuldir
hefðu lækkað, bæði vegna þess að
menn hefðu greitt skattskuldir
sínar og eins hefðu menn skilað inn
skýrslum og leiðréttingum og feng:
ið skuldir sínar lækkaðar. I
Reykjavík hafa þrettán lögreglu-
þjónar verið í innheimtuaðgerðum,
en þeir verða færri í næstu viku.