Morgunblaðið - 19.10.1989, Blaðsíða 22

8& e8ei aaaöTxo ,ei huoaciutmmih QieAjanuoHOM
22 ....—“ MORGUNBLAÐin TTMMTUDAGUR ie. OKTOBERrl989--
Ríkisendurskoðun um ríkisreikninga
Gjöld byggingarsjóðanna 1.570
milljónir fram ór íjárlögum
GJÖLD Byggingarsjóðs ríkisins
urðu um 1.305 milljónum króna
hærri 1988 en fjárlög sögðu til
um og gjöld Byggingarsjóðs
verkamanna urðu 261,5 milljón-
um hærri. Gjöld sjóðanna fóru
því samanlagt um 1.570 milljón-
um króna fram úr fjárlögum.
Mesti munur kom fram á vaxta-
gjöldum. Tekjur Byggingarsjóðs
ríkisins fóru 612 milljónum fram
úr fjárlögum og Byggingarsjóð
verkamanna vantaði 105 milljón-
ir til að ná fjárlögum. Ríkisend-
urskoðun fer hörðum orðum um
rekstur sjóðanna í athugasemd-
Rekstrarkostnaður sjóðanna fór
146,8 milljónir króna fram úr Ijár-
lögum, eða um 70,6%, og má að
hluta rekja það til stöðugilda urn-
fram heimildir. 39,24 stöður voru
heimilaðar, en 55,75 stöðugildi
greidd, eða 16,51 fleiri.
Fjárfestingar voru fyrir 138,4
milljónir króna, en heimildir voru
fyrir 15 milljónum. Stærsti hluti
þessara útgjalda, 119,1 milljón, var
vegna kaupa á hluta húseignarinn-
ar við Suðurlandsbraut 24.
í athugasemdum segir meðal
annars: „Ljóst er að frávik í rekstr-
argjöldum og fjárfestingum bygg-
ingarsjóðanna verður ekki fjár-
magnað öðru vísi en með því að
veija minni fjármunum til lánveit-
inga. Ríkisendurskoðun leggur á
það áherslu að Húsnæðisstofnun
ríkisins miði ávallt starfsemi sína
við .útgjaldaheimildir ijárlaga.
Nauðsynlegt er að stjórnendur
fylgist náið með útgjöldum. Stefni
í að þau fari fram úr fjárheimild
ber að sækja um aukafjárveitingu.
Fáist hún ekki strax þarf að grípa
til viðeigandi spamaðarráðstafana,
enda er það hlutverk fjárveitinga-
valdsins, en ekki stjórnenda ein-
stakra stofnana að ákveða hvert
umfang starfseminnar skuli vera á
hverjum tfma.“
Aðalskrifstofa for-
sætisráðunéytisins
Launakostnaður
50% fram úr fjár-
lögum
HEILDARGJÖLD aðalskrifstofii
forsætisráðuneytisins námu á
síðasta ári 62,6 milljónum króna,
sem er 35,4% umfram fjárlög.
Launakostnaður skrifstofunnar
fór 10,1 milljón króna fram úr fjár-
lögum eða sem nemur 50%. Stafar
þetta annars vegar af fjölgun
starfsmanna umfram áætlanir ijár-
laga og hins vegar af fráviki í yfir-
vinnu og stjómar- og nefndarlaun-
um.
Ríkisendurskoðun vekur sérlega
athygli á háum rekstrar- og við-
haldskostnaði bifreiða forsætis-
ráðuneytisins og telur nauðsynlegt
að taka þennan lið til gagngerrar
endurskoðunar.
Arðsúthlutun
ríkisbankanna:
Ekki ákvörðun
flármálaráð-
herra
RÍKISENDURSKOÐUN vekur í
skýrslu sinni athygli á því að það
sé ekki í verkahring fjármála-
ráðherra að ákveða arðsúthlut-
un ríkisviðskiptabanka heldur
viðkomandi bankaráða.
í skýrslunni er enn fremur bent
á að sameignar- og hiutafélög sem
ríkissjóður eigi hiut í séu ekki B-
hluta stofnanir í skilningi laga
52/1966 og verði því að telja kröfu
ríkissjóðs um ráðstöfun hagnaðar
fyrirtækja þessara og stofnana sé
utan þeirra marka sem felist í 54.
gr. laga nr. 52/1966.
Póstgíróstofan:
40 milljóna ósótt
orlofsfé
í SKÝRSLU Ríkisendurskoðun-
ar kemur fram að hjá Póstgíró-
stofunni eru ósóttar ávisanir að
upphæð 38,9 milljónir króna
vegna orlofsáranna 1973-1988.
Ríkisendurskoðun bendir á að
samkvæmt lögum eigi orlofsfé sem
orlofsþegi hefur ekki sótt innan árs
frá lokum oriofsárs að renna í
lífeyrissjóð hans sem aukaiðgjaid.
Ósótt orlofsfé hafi hins vegar aldr-
ei verið afhent viðkomandi lífeyris-
sjóðum. Er greint frá því í skýrsl-
unni að Ríkisendurskoðun hafi bent
félagsmálaráðuneytinu á að nú
þegar þurfi að taka þetta mál til
athugunar.
Þann 1. maí 1989 átti Póstgíró-
stofan 75,9 milljónir króna ósóttar
hjá launagreiðendum vegna van-
greidds orlofs og hafa þá þegar
tapaðar skuldir verið afskrifaðar,
en Ríkisendurskoðun hefur heimil-
að afskriftir _að upphæð 22,3 millj-
ónir króna. Óvíst er um innheimtu
75,9 milljónanna.
Embætti forseta
Islands:
21%umfram
fjárlög
EMBÆTTI FORSETA íslands
fór á síðastliðnu ári 21% fram
úr fjárlögum. Heildarútgjöld
námu 53,9 milljónum.
Stærstu fravikin frá fjárlögum
eru vegna yfirstjómar (11 millljón-
ir) og fálkaorðan 440 þúsund. Þá
voru í ijárlögum veittar 11,7 millj-
ónir til viðhalds, en kostnaður nam
7.4 milljónum króna.
Alþingi:
25% fram úr
jQárlögum
ALÞINGI, fjárveitingarvaldið,
fór 25% fram úr fjárlögum, en
heildarútgjöld vegna þess á ár-
inu 1988 námu 458,5 milljónum.
Stærstu frávikin er í liðnum
„önnur rekstrargjöld" eða 72,6
milljónir. Skrifstofu- og alþingis-
kostnaður fór um 49,5 milljónum
króna fram úr fjárlögum, viðhald
6 milljónir og stofnkostnaður 27,5
milljónir umfram fjárlög.
Ríkisendurskoðun hefur lagt til
breytt stjómskipulag þingsins, fjár-
mál og bókhaldsstjóm verði styrkt
og starfsmannamál samræmd.
Ríkisábyrgð á launum
vegna gjaldþrota:
Meira en þre-
földun frá flár-
lögum
FRAMLÖG vegna ábyrgðar
ríkisins á launaskuldum gjald-
þrota fyrirtælya fór langt fram
úr fjárlögum á síðasta ári. Fjár-
veiting til þess nam 23 milljónum
en kostnaðurinn varð í raun 79,2
milljónir.
Ríkisendurskoðun leggur til eft-
irfarandi aðgerðir til að takmarka
útgjöld ríksins:
Akvæði verði sett í lög um hám-
arksábyrgð ríkissjóðs á einstökum
kröfum.
Tímamörk ríkisábyrgðar verði
stytt.
Laun verði ekki greidd á upp-
sagnarfresti, nema því aðeins að
starfsmaður sé atvinnulaus. Lengd
uppsagnarfrests samkvæmt þessu
verði takmörkuð.
Kannað verði hvort einhver úr-
ræði séu fyrir hendi sem tryggja
að gjaldþrota fyrirtæki komi fyrr
til gjaldþrotaskipta en nú tíðkist.
Viðmiðunartímabil sem ríkis-
ábyrgð miðist við verði eitt í stað
þriggja nú.
Komið verði í veg fyrir þá fyrir-
höfn sem því fylgir að endurgreiða
tekjuskatt sem áður var dreginn
af launþega.
Athugað verði hvort hagkvæmt
sé að fela Launaskrifstofu ríkisins
eða skiptaráðanda uppgjör á laun-
akröfum.
Haldið verði betur um þær kröf-
ur sem ríkissjóður leysi til sín.
Lögreglu- og
dómgæsla:
322,6 millj. fram
úr flárlögum
STOFNANIR þær sem hafa með
höndum dómgæslu og lögreglu-
mál fóru á árinu 1988 322,6 millj-
ónir fram úr fjárlögum. Stærstan
hluta fráviksins má rekja til lau-
nagjalda.
Ríkisendurskoðun greinir frávik-
in í tvennt: annars vegar sé um
að ræða fleiri starfsmenn og meiri
yfii-vinnu og annars vegar meiri
launahækkanir.
Stöðugildi eru rúmlega 120 fleiri
en gert var ráð fyrir og yfirvinnu-
stundir 165 þúsund fleiri en gert
var ráð fyrir í fjárlögum.
Ríkisendurskoðun segir viðkom-
andi stofnanir ekki virða þann
ramma sem þeim sé settur í fjárlög-
um hvað varðar fjölda starfsmanna
og vinnuframlag þeirra og að fjár-
lög séu ekki í samræmi við raun-
verulegan rekstur stofnana, þar
sem tillögur þeirra hafi við gerð
fjárlaga verið skornar niður á
óraunhæfan hátt. Úr þessu tvennu
þurfi að bæta.
Vegagerð ríkisins:
Athugasemdir
við 400 milljóna
lántöku
í SKÝRSLU Ríkisendurskoðun-
ar kemur fram að stofnunin hafi
gert athugasemdir við það að
Vegagerð ríkisins hafi tekið
bráðabirgðalán til að fjármagna
vegaframkvæmdir, en þessi Ián
námu 400 milljónum króna árið
1988.
í skýrslunni segir að öll lán til
framkvæmda séu tekin samkvæmt
ákvörðunum alþingismanna við
komandi kjördæma eða með sam
þykki þeirra. Er það álit Ríkisend-
urskoðunar að Vegagerð ríkisins
sé ekki heimilt að fara út í aðrar
framkvæmdir en þær sem rúmist
innan innan fjárlaga og vegáætlun
ar hvers árs. Stofnunum sé óheim
ilt að taka innlend lán eða stofna
til skulda innanlands nema til þess
séu heimildir í sérstökum lögum
eða fjárlögum og eigi fjármálaráðu
neytið að annast allar lántökur
ríkissjóðs og stofnana í A-hluta
ríkisreiknings.
Geðsjúkir hafa
orðið útundan
Morgunblaðið/Þorkell
Frá „neyðarfundi" um ástandið í málefnum geðsjúkra, sem Kiwanis-
hreyfingin á Islandi stóð fyrir á Hótel Borg í gær.
„Neyðarfiindur“ um málefiii geðsjúkra:
- segir Ólafur Ólafsson landlæknir
AÐ sögn Ólafs Ólafssonar landlæknis hefnr fólk sem haldið er
langvinnum sjúkdómum, þar með taldir geðsjúkir, orðið útundan
og misst af velferðinni í íslensku þjóðfélagi undanfarin 10-15 ár.
Hann segir að samfara þeirri þróun að fleiri geðsjúkir dveljist
utan sjúkrastofiianna, þá séu heimili nú síður í stakk búin til þess
að annast veikt fólk en áður.
Þetta kom fram á sérstökum
„neyðarfundi" sem Kiwanishreyf-
ingin á íslandi efndi til á Hótel
Borg í gær um málefni geðsjúkra.
Á fundinn var boðið alþingismönn-
um, borgarfulltrúum, embættis-
mönnum, íbúum sambýla og
áfangastaða og starfsfólki í geð-
heilbrigðiskerfinu. Markmið fund-
arins var að vekja athygli ráða-
manna og almennings á ástandinu
í málefnum geðsjúkra, ekki síst
hvað varðar húsnæðis og endur-
hæfingarmöguleika, en næstkom-
andi laugardag munu Kiwanismenn
selja K-lykilinn til styrktar geðsjúk-
um, og verður hagnaði af sölunni
varið til byggingar verndaðra sam-
býla í Reykjavík og á Akureyri.
Geðsjúkir eiga erfiðast
uppdráttar á vinnumarkaði
Að sögn Elísabetar Guttorms-
dóttur, deildarstjóra atvinnumiðlun-
ar fatlaðra, eiga geðsjúkir erfiðast
uppdráttar allra fatlaðra á almenn-
um vinnumarkaði. Af 260 fötluðum,
sem leitað hafa til atvinnumiðlunar-
innar það sem af er þessu ári, á
um þriðjungur við geðræn vanda-
mál að stríða. Aðeins átta þeirra
hafa fengið störf á almennum
vinnumarkaði, og eru það allt tíma-
bundin störf, en 33 hafa verið ráðn-
ir í vinnu á vernduðum vinnustöð-
um.
„Atvinnurekendur virðast al-
mennt vera smeykir við að ráða til
sín fólk með geðræna kvilla, en
mig grunar að ástæða þess sé með-
al annars hræðsla og vanþekking á
geðrænum vandamálum. Við erum
að reyna að byggja upp góð tengsl
við atvinnulífið og stefnum að því
að færa sem flesta af vernduðum
vinnustöðum í áframhaldandi starf
í fyrirtækjum á almennum vinnu-
markaði, en það sem þetta fólk
þarf fyrst og fremst á að halda er
skilningur atvinnurekenda og verk-
efni við hæfi,“ sagði Elísabet.
Utanríkisráðherra ræddi við jaftiað-
armannaleiðtoga á Norðurlöndum
um viðræður EFTA og EB:
Anægðir með árangur
undirbúningsstarfsins
JÓN Baldvin Hannibalsson, ut-
anríkisráðherra, ræddi í 'gær í
Osló við leiðtoga jafiiaðar-
mannaflokka á Norðurlöndum
og forseta fjögurra alþýðusam-
banda um stöðu Norðurland-
anna í viðræðum Fríverslunar-
bandalags Evrópu (EFTA) og
Evrópubandalagsins (EB), en
Islendingar fara nú fyrir við-
ræðunum fyrir hönd EFTA.
Jón Baldvin sagði að allir leið-
togarnir hefðu lýst yfir mikilli
ánægju með hver árangur þessa
undirbúningsstarfs hefði verið
hingað til. Það hefði verið sameig-
inlegt mat manna að árangurinn
væri betri en menn hefðu þorað
að gera sér vonir um í upphafi.
Allar tímaáætlanir hefðu staðist
og engin óýfirstíganleg vandamál
komið upp í starfi vinnunefnd-
anna. „Menn töldu yfirleitt að
EFTA hefði sýnt það í þessu starfi
að betur hefði gengið að samræma
stefnu og sjónarmið, heldur en
ætla hefði mátt fyrirfram,“ sagði
Jón Baldvin.
Hann sagði að það hefði vakið
sérstaka athygli hans að sænski
forsætisráðherrann hefði látið
rækilega í ljósi ánægju sína með
skipulagningu og framkvæmd
þessa starfs undir forustu íslend-
inga, af því að þeim hefði í eina
tíð verið eignaðar efasemdir um
getu íslendinga til að veita þessu
starfi forystu.
Jón Baldvin hittir utanríkisráð-
herra nýrrar norskrar ríkisstjórnar
Kjell Magne Bondevik í dag að
frumkvæði þess síðarnefnda og
gerir honum grein fyrir stöðu við-
ræðna EFTA og EB. Að sögn Jóns
Baldvins kom fram í Noregi í gær
að ekki mun verða um stefnu-
breytingu að ræða hjá þessari
ríkisstjórn varðandi viðræðurnar
við EB frá stefnu ríkisstjórnar
Verkamannaflokksins.