Morgunblaðið - 30.12.1989, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 1989
Augnáverkar vegna flugelda
H'ógg eftir flugeld veldur því m.a. að vefír í auga rifha.
eftirHarald
Sigurðsson
Áramót nálgast, tími sem flest
okkar líta til með tilhlökkun.
Dvelja með fjölskyldu og vinum,
vonandi gefa sjálfum sér tíma til
að skoða farinn veg og hugsa já-
kvætt til framtiðar. Við hæfi þyk-
ir að gera vel við sig og sína í
mat og drykk. Við íslendingar
kryddum síðan enn frekar tilver-
una með blysum og flugeldum,
skiljanlegt myndi kannski einhver
segja, nóg er myrkrið samt. En
það eru ekki allir sem eiga sælar
endurminningar vegna þessa.
Skemmst er að minnast blaða-
skrifa fyrir tveimur árum þegar
þrír einstaklingar hlutu alvarlega
augnskaða vegna svokallaðra
tívolibomba. Voru þær góðu heilli
bannaðar í kjölfar þess.
Þegar kannaðar hafa verið
sjúkraskrár á Augndeild Landa-
kots undanfarin tíu ár, kemur í
ljós að fimmtán einstaklingar hafa
verið lagðir þar inn vegna augnsk-
aða af völdum flugelda. Rétt er
að taka fram að á þessu tímabili
hafa mun fleiri slasast bæði í and-
liti og augum, þá einkum vegna
ýmiss konar blysbruna. Innlagnar
er ekki þörf nema hjá þeim sem
hljóta mikla áverka á auga, til
frekari rannsóknar og meðferðar.
Þetta eru yfirleitt börn og ungl-
ingar, tveir þriðju af þessum hóp
voru fjórtán ára eða yngri. Það
verður því aldrei nægilega vel
brýnt fyrir foreldrum og öðrum
aðstandendum að leiðbeina börn-
um sínum og vera þeim innan
handar, þá einkum hvað varðar
flugelda, en öll þessi slys voru af
þeirra orsökum.
Af þessum fimmtán slysum
voru sjö undanfarin tvenn áramót,
þ.e. rétt tæplega helmingur, fimm
slys áramótin 1987—1988 og tvö
um síðustu áramót. Óumdeilan-
lega hefur því orðið fjölgun alvar-
legra augnáverka vegna f lugelda.
Það sem þó greinir þessi sjö til-
felli frá þeim átta sem urðu á árun-
um 1978—1987, er hversu alvar-
leg þau eru. Allir, utan einn, sem
slösuðust 1978—1987 náðu fullri
sjón á laskaða auganu, og þessi
eini hefur 80% sjón. Aftur á móti
hefur enginn sjúklingur sem slas-
aðist undanfarin tvenn áramót náð
fullri sjón á auganu þar sem áverk-
inn varð. Eitt auga þurfti að taka,
eitt er alblint, þrjú sjá vart fyrir-
sagnir í blöðum og tvö hafa í
kringum 50% sjón. Þetta er ömur-
leg staðreynd. Sem betur fer sjá
allir þessir sjúklingar utan einn
vel með heilbrigða auganu. Allir
hafa þessir sjúklingar tapað
þrívíddarsjón og hjá þeim sjúkling
þar sem sjón var ekki góð fyrir,
hefur þetta verið afskaplega baga-
legt. Rétt er að taka fram að
tívolibombur voru orsök í þremur
tilfella, öll hin slysin voru vegna
„venjulegra" flugelda.
Það hefur sem sagt ekki bara
fjölgað augnslysum heldur eru þau
mun alvarlegri en áður. Hvað er
til ráða? Um það væri án efa
hægt að skrifa langt mál í viðbót.
Eins og áður kom fram eru
þetta aðallega börn og unglingar
sem verða fyrir þessum áverkum.
Spenningur og ákafi þeirra vill á
stundum verða mikill. Sagt er að
hnífur og skæri sé ekki barna
meðfæri, mín tillaga er að við
þetta bætist' að f lugeldur, hnífur
og skæri séu ekki barna meðfæri.
Haraldur Sigurðsson
„ Aftur á móti hefiir
enginn sjúklingur sem
slasaðist undanfarin
tvenn áramót náð fullri
sjón á auganu þar sem
áverkinn varð.“
Við sem eldri erum verðum að
gefa leiðbeiningar og fylgjast náið
með þeim sem yngri eru. Með
aukinni aðgæslu má vonandi
draga úr þessari óheillaþróun.
Landsmönnum óska ég gleði-
legs árs og vona að áramótin verði
öllum ánægjuleg.
Höfundur er augnlæknir og
starfandi sérfræðingur við
Augndeild Landakots.
Beðið fyrir
rúmensku
þjóðinni
BISKUP íslands, herra Ólafiir
Skúlason, hvetur presta og söfti-
uði til að minnast rúmensku
þjóðarinnar við guðsþjónustur
nú um áramótin. Þjáning henn-
ar og hetjuleg barátta fyrir
frelsi og mannréttindum er mik-
ið bænarefhi öllum kristnum
mönnum, ekki síst nú er upp-
byggingarstarfið er hafíð og
unnið er að því að koma á lýð-
ræði og réttlæti í landinu, segir
í fréttatilkynningu frá Biskups-
stofú.
Biskupinn hefur jafnframt leit-
að eftir því við utanríkisráðuneyt-
ið, að það geri sitt fyrir hönd
íslensku þjóðarinnar til að styðja
baráttu rúmensku þjóðarinnar á
þessum örlagatímum i sögu henn-
ar. Biskup áréttaði þar fyrir hönd
íslensku kirkjunnar þann boðskap
sem kemur fram í bréfum Alkirkj-
uráðsins og Lúterska heimssam-
bandsins til aðildarkirkna, að þær
leiti eftir stuðningi viðkomandi
ríkisstjórna við hina rúmensku
þjóð.
Bæði þessi kirkjulegu heims-
samtök hafa ítrekað krafist þess
undanfarið að látið verði af mann-
réttindabrotum í Rúmeníu og of-
sóknum gegn kristnum mönnum,
ekki síst hinum ungverskættaða
séra Laszlo Tökes. Málefni Rúm-
eníu voru mjög til umræðu á
stjómarfundi Alkirkjuráðsins í
Moskvu í sumar. Voru þaðan send
harðorð mótmæli vegna mannrétt-
indabrota rúmenskra stjórnvalda.
Víkingasýn-
ing í Flórens
Flórens, Frá Bergþótu Friðriksdóttur fréttaritara Morgunblaðsins.
ÞANN 2. desember var opnuð
í „Spedale degli Innocenti“ í
Flórens sýningin „I Vichinghi“
og lýkur henni 29. janúar
1990. Sýningin er hluti af sam-
starfí á milli italska ríkisins,
Toskana-héraðs, Flórensborg-
ar, sænska ríkisins, Scania-
héraðsins og Malmö-borgar.
Á S.S. Annunziata-torginu,
þar sem sýningin er haldin, hefur
verið komið fyrir líkani, sem er
70% af stærðarhlutföllum
víkingaskipsins Roar Egge sem
er geymt í sjóminjasafninu í
Roskilde í Danmörku. World
Maritime University (stofnun
innan Sameinuðu þjóðanna)
gerði þetta líkan.
Það má segja að þetta sé 3.
sýningin í heiminum sem er til-
einkuð víkingum. Sú fyrsta. var
haldin í London árið 1979 og
árið eftir var önnur haldin í New
York. Þessi sýning hefur það
Líkanið af víkingaskipinu Roar Egge.
markmiði að vera í senn sögu-,
heimildar- og lista- og menning-
arsýning. Sýningarsvæðið er
Myndskreyttir steinar og steinar með rúnaletri.
1000 fm og hefur sænska arki-
tektinum Ivo Walhor tekist vel
að koma fyrir sýningargripun-
um. Því miður var ekki leyft að
taka ljósmyndir á sýningunni.
Walhor aðskilur sýningabásana
með landslagsmyndum sem eru
prentaðar á gegnsæ tjöld, og
gefur samspil lita sýningunni
líflegan blæ. í sýningarskránni
eru skýringar í sambandi við
sögu víkinganna og eru þær í
samræmi við sýningarbásanna.
Goðafræðinni er gerð góð skil. í
greinum í dagblöðunum í Flórens
er sagt að helstu heimildir um
sögu víkingatímabilsins séu í
Snorra-Eddu og Eddukvæðun-
um. I ítölskum skólum hafa sög-
ur Rómveija og Grikkja verið
eitt af aðalnámsgreinunum og
er þessi sýning því tækifæri til
að kynnast sögu víkinganna sem
er eigi ómerkari heldur en hinna
þjóðanna. Eitt mjög athyglisvert
við þessa sýningu er hvað eigin-
konum víkinganna er gerð góð
skil.
Sýningargripirnir eru frá 8.
til 13. öld og er mikill hluti þeirra
fornminjar sem hafa fundist í
uppgreftri í Lundi í Svíþjóð.
Meðal annars eru bamaskór og
skautar frá 12. öld, bamastóll
frá sömu öld, víkingavopn, skart-
gripir, hárgreiður og munir úr
gröfum karla og kvenna. Einnig
em 32 steinar með rúnaletri, sem
mynda sérstakan ramma utan
um sýninguna. Þegar komið er
út af sýningunni er komið út í
lítinn garð þar sem hefur verið
komð fyrir steinum, bæði mynd-
skreyttum og með rúnaletri. í
litlum sal er sýnd heimildarmynd
um víkingana og er þar meðal
annars sýndar myndir frá Hog,
sem er 20 km frá Malmö, þar
sem hefur verið byggður
víkingabær.
Þann 3. til 10. desember var
haldin í Flórens sýningin „Vivera
la Svezia“ (Upplifa Svíþjóð). Var
hún einnig hluti af þessu sam-
starfi á milli Flórens og Malmö.
Sýning þessi átti að gefa mynd
af hinu sænska þjóðfélagi og
voru meðal annars Volvo og Saab
með sýningabása auk 29 annarra
fyrirtækja.
Það má því segja að norræn
menning sé að hefja innreið sína
í suðri og vonandi verður fram-
hald á því.