Morgunblaðið - 07.01.1990, Side 24

24 C
MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1990
VnYfWlAS'T/Hafafjölmiblar ekki nœgan áhuga?
UmjjöUun um myndlist
í FLESTUM lýðræðisríkjum er litið á frjálsa og öfluga fjöl-
miðla sem einn af hornsteinum þjóðfélagsins, og talið að án
þess svigrúms sem þeir tryggja gæti orðið brátt um það Iján-
ingarfrelsi sem lýðræði byggist á. Þessu mótmæla fáir. Þetta
eru talin sjálfsögð sannindi, og því litlu púðri eytt í að ræða
þau nánar. Hins vegar er mikilsvert að athuga, hvernig Qöl-
miðlafrelsið er notað í raun, því að nú móta Qölmiðlarnir þjóð-
irnar sem aldrei fyrr. Er því beitt til að ögra hinu viðtekna, til
að æsa gegn hinu hefðbundna, til að leiða hugann frá hinu
þungbæra eða til að svæfa fólk gagnvart hinu varhugaverða?
essi formáli er á réttum stað,
ef einhver skyldi furða sig
á honum. Þetta er ekki fjöl-
miðlagagnrýni, heldur pistill um
málefni er tengjast myndlist. Því
að um hana
gildir hið sama
- og um aðra
þætti í þjóðlíf-
inu, að þekking
fólks á myndlist
líðandi stundar
eftir Eirík markast mjög
Þorlóksson af þv; hvernig
fjölmiðlar fjalla
um hana — eða hvort þeir veita
myndlist nokkra athygli yfirleitt.
Þar má segja að ekki sé allt sem
skyldi.
Fjölmiðlar eru auðvitað marg-
ir og misjafnir. Prentmiðlarnir
eru af öllum gerðum, frá því að
vera illa unnin, óþroskuð skóla-
blöð, í að vera misjafnlega unnin
vikuleg héraðsblöð, upp í að vera
tölvuhönnuð, geysistór dagblöð
og ríkuleg, almenn eða sérhæfð
litprentuð tímarit. Allar leitast
þessar útgáfur við að hafa á
boðstólum efni, sem útgefendur
telja að höfði til lesenda. í sum-
um tilvikum þýðir þetta að lítt
markverð, staðbundin efni eru
sett í öndvegi; í öðrum eru það
heimsfréttirnar og misjafnlega
athyglisverðir pólitískir viðburð-
ir, séðir í „réttu“ ljósi; { enn
öðrum eru það slúðursögur um
fólk sem talið er áhugavert, hér-
lendis og erlendis, og Ioks hafa
íþróttir náð að tryggja sér ótrú-
lega mikið rými í prentmiðlum.
Fjölmiðlafræðingar af öllu tagi
hafa örugglega reiknað út það
hlutfall prentsvertu, sem hinir
ýmsu efnisflokkar fá í press-
unni, og væri gaman að heyra
staðfestar tölur um slíkt. Hvað
ætli hlutfall myndlistarinnar sé
smátt?
Já, smátt. Umfjöllun um
menningarmál af öllu tagi er
að fjalla um myndlist, en ...'
með minna móti í íslenskum fjöi-
miðlum, sem virðast margir setja
skemmtigildi ofar öðrum verð-
mætum, og er tilviljunarkennd
og jafnvel lituð pólitík eða þjóð-
ernisrembingi í þokkabót. Borið
saman við mikilvægi þess að
hafa nægar upplýsingar um
efnahagsmál, innlenda stjórn-
málaþróun og helstu atburði á
alþjóðavettvangi er þetta svo
sem í lagi; en þegar efni eins
og fregnir af klæðaburði al-
þjóðlegra uppa, hjúskaparmál
einstaklinga í plastveröld kvik-
myndanna, ofbeldishneigð at-
vinnulausra fótboltafíkla í Evr-
ópu og héraðslýsingar frá af-
kimum túristaslóða eru farin að
fá meira rými en innlent menn-
ingarlíf, þá er kominn tími til
að ráðamenn fjölmiðlanna
staldri við og athugi hvert þeir
vilja stefna.
Sá miðill, sem skiljanlega er
best í stakk búinn til að fjalla
um myndlist og málefni tengd
henni er sjór.varp. Hér á landi
eru tvær sjónvarpsstöðvar; Stöð-
in okkar allra og Stöð tvö. Þar
eru ótal tækifæri til að kynna
gamalt og nýtt, ræða við lista-
menn og listunnendur, kynna
listasöfn, bæði opinber og í
einkaeign, sýna listaverk verða
til, flytja fréttir um myndlistar-
þróun erlendis, og fræða unga
og gamla á allan hátt.
Hvernig hefur sjónvarpið svo
nýtt möguleika sína á þessu
sviði, t.d. á nýliðnu ári? Hvenær
var síðast sýnd mynd um
íslenskan listamann? Eða
fræðsluþáttur um listastefnu?
Eða þáttur gerður í tilefni ákveð-
inna sýninga? Öllu þessu er auð-
velt að svara, því að það er ekki
af miklu að taka. I ríkissjón-
varpinu hefur allri umfjöllun um
menningarmál nú verið þjappað
saman í einn þátt hálfsmánaðar-
lega, og umsjónarmanni (hversu
viljugur sem hann kann að vera
til verksins) tekst í mesta lagi
að veita myndlist um fimm
mínútur af hverjum þætti. Það
gerir tíu mínútur á mánuði, um
það bil tvær klukkustundir á ári.
Stórfenglegt afrek hjá einni
helstu menntastofnun hins opin-
bera, eða hitt þó heldur. Sérstak-
lega ef sá tími sem fer í að kynna
myndlist er borinn saman við
hve margar sjónvarpsklukku-
stundir fara í að sýna þunnildis-
lega ástralska framhaldsmynda-
flokka, endursýna útvatnað
barnaefni, og fjalla um uppá-
haldsefni beggja stöðva, íþróttir.
Allt væl um kostnað við þátta-
gerð um myndlist verður einung-
is hjáróma þegar haft er í huga
að bæði fyrirtækin halda uppi
vel mönnuðum deildum til að
fjalla um boltaköst og aðrar
búklegar íþróttir, og varla er
háður svo lélegur kappleikur (að
áliti þeirra ‘deilda) að ekki sé
vert að sýna alþjóð hann í heild.
Á sama tíma virðist enginn fast-
ur starfsmaður hafa menningar-
mál (hvað þá myndlistarmál)
sérstaklega á sinni könnu. Hér
þarf vissulega að breyta áhersl-
um, og til þess má gera ákveðn-
ar kröfur.
En þá er komið að lykilspurn-
ingunni: Er nokkur áhugi fyrir
meiri umfjöllun um myndlist í
fjölmiðlum? Eða er það rými,
sem prentmiðlar og sjónvarp
veita myndlist nú þegar, í fullu
samræmi við þann áhuga sem
þjóðin hefur á þessum málum —
þ.e. á mörkum þess að vera lítill
eða enginn?
Svarið við fyrri spurningunni
er hiklaust já, og við þeirri síðari
jafn hiklaust nei. Og þau svör
má byggja á nokkru sem ekki
verður vefengt — tölum.
Yogastöðin Heilsubót
auglýsir
Konur og karlar athugið!
Nýtt námskeið hefst 3. janúar 1990.
Við bjóðum yður mjög góðar æfingar, sem slaka á
stífum vöðvum, liðka liðamótin, halda líkamsþunganum
í skefjum og losa huglæga spennu.
Æfingarnar henta fólki á öllum aldri.
Morgun-, dag- og kvöldtímar.
Sértímar fyrir ófrískar konur.
Nánari upplýsingar í síma 27710.
Yogastöðin Heilsubót,
Hátúni 6a.
HEIMILISF. „
ÍSLANDS
Póstbox 1464 121 Reykjavík Sími 27644
Handmenntaskóli Islands hefur kennt yfir 1400 Islendingum bæði heima og
erlendis á síðastliðnum átta árum. Hjá okkur getur þú lært teikningu, litameð-
ferð, skrautskrift og gerð kúluhúsa — fyrir fullorðna - og föndur og teikningu
fyrir börn í bréfaskólaformi. Þú færð send verkefni frá okkur, sendir okkur
úrlausnir þínar og þær eru sendar leiðréttar til þaka. - Biddu um kynningu
skólans með því að senda nafn og heimilisfang til okkar eða hringdu í síma
27644 núna strax, símsvari tekur við pöntun þinni á nóttu sem degi. - Tíma-
lengd námskeiðanna stjórnar þú sjálf(ur) og getur því hafið nám þitt, hvenær
sem er, og verið viss um framhaldið. Hér er tækifærið, sem þú hefur beðið eftir
til þess að læra þitt áhugasvið á auðveldan og skemmtilegan hátt. Þú getur
þetta líka.
eg óska eftir ad fa sent kvnningarrit
HMÍ MÉR AD KOSTNAÐARLAUSU
NAFN________________________________________
OLÚS/Hvab þarf til aó verba
hlússöngvari?
Blús í
fjömtíu ár
ÞEIM fækkar nú óðum blússöngvurunum sem hófii að leika fyrir
stríð og enn færri eru þeir sem enn senda frá sér plötur og leika
á tónleikum. John Lee Hooker, sem kominn er á áttræðisaldur,
er einn þeirra. Árið 1988 kom firá honum fjörutíu ára tónlistaraf-
mælisplata og fyrir stuttu ný plata aukinheldur sem hann er ið-
inn við tónleikahald.
John Lee á sér klassískan uppr-
una: fæddur í Mississippi (22.
ágúst 1917), átti mörg systkini
(tíu), söng í kirkjukór og bytjaði
snemma að kenna sér sjálfur á
hljóðfæri (fyrsta
hljóðfærið var
bílslanga sem
strekkt var í dyr-
akarm). Hann
hafði þó eitt
framyfir marga
eftir Árna . aðra; stjúpi hans
Matthíasson var viðurkenndur
blústónlistarmað-
ur, William Moore, sem lék iðulega
með Charlie Patton. Willie Moore
var frá Louisiana og blúsinn sem
hann lék var ólíkur Mississippi-
blúsnum. Hann byggðist meira á
rytmískum endurtekningum í
undirleik og uppbyggingin var
lausari í sér. Hooker lærði mikið
af Willie og hefur reyndar sjálfur
sagst hafa sinn sérkennilega stíl
frá honum.
John Lee flæktist víða eftir að
hann fluttist að heiman 1931 og
söng með ýmsum trúartónlistar-
flokkum. 1943 fluttist hann til
Detroit, enda stóð þar allt með
miklum blóma vegna hergagna-
framleiðslu. Þar fór hann að vinna
í skriðdrekaverksmiðju og fékkst
við tónlist í frístundum. 1948 taldi
útgefandi þar í borg hann á að
taka upp nokkur lög og af þeim
var Boogie Chillen gefið út. Það
lag átti eftir að fylgja John Lee
í áratugi og verða vörumerki hans,
enda seldist það í yfir milljón ein-
tökum. Síðan hefur John Lee átt
hylli að fagna, enda hefur hann
aðlagað sig að markaðinum og
leikið folk-blús, rokkblús og
sveitablús eftir því sem við átti á
hveijum tíma og gert allt vel.
Ekki er gott að kasta tölu á
þær plötur sem John Lee hefur
sent frá sér, enda nýtti hann sér
ýmis nöfn, s.s. Texas Slim, Delta
John, Birmingham Sam and his
Magic Guitar, the Boogie Man og
John Lee Booker, til viðbótar við
plötur undir eigin nafni, en fyrir-
tækin sem hann hefur tekið upp
fyrir eru ríflega fjörutíu. Líklega
eru plöturnar þó á fimmta tug.
Seint á síðasta ári kom svo frá
John Lee enn ein platan; The
Healer.
The Healer hefur fengið mis-
jafnar móttökur. Hafa sumir valið
henni og þeim er hafði yfirumsjón
með gerð hennar, Roy Rogers
(nei, ekki sá Roy), hin verstu orð,
John Lee Hooker Enn í fullu fjöri.
en aðrir borið á hana lof. Á plöt-
unni leikur Hooker nokkuð aðra
tónlist en hann er þekktastur fyr-
ir og fær til liðs við sig ýmsa tón-
listarmenn sem sumir eru þekkt-
ari fyrir annað en tæran blús;
Carlos Santana, Bonnie Raitt, Los
Lobos, Robert Cray, George
Thorogood, Canned Heat og
Charlie Musslewhite. Óþarfi er þó
að setja það fyrir sig, því sumt á
plötunni er einkar vel heppnað.
Má þar nefna lag Hookers og
Roberts Cray, en einnig stendur
Bonnie Raitt sig með mikilli prýði
og Los Lobos koma á óvart. Hoo-
.ker hefur áður tekið upp með
Canned Heat (á meðan A1 Wilson
og Bob Hite lifðu) og Charlie
Musselwhite.
John Lee Hooker er því enn í
fullu fjöri og verðugt verkefni
fyrir framtakssama að fá hann
hingað til lands til tónleikahalds.