Morgunblaðið - 07.01.1990, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1990
C 29
yfir mörkum, en þegar ein einasta
loftskrúfa hafði verið stillt fór
mengunin vel niður fyrir lágmark-
ið. Þarna var sem sagt verið að
menga og eyða bensíni að óþörfu.
Birgir Stefánsson sjómaður var
með bílinn til skoðunar hjá Kristni
að þessu sinni og eins og bíleigend-
um er uppálagt fylgdist hann
grannt með því, sem fram fór.
Þegar hann var spurður hvernig
honum litist á kvaðst hann ekki
þurfa að hugsa sig um, svona stöð
hefði átt að vera komin fyrir löngu
síðan.
Bíllinn hans Birgis reyndist í
lagi að öðru leyti en því, að stýris-
vélin var orðin dálítið slitin og fékk
hann mánuð til að kippa henni í
liðinn.
Kristinn sagðist að lokum vilja
hvetja bíleigendur til að hringja
og panta sér tíma því að þá yrði
ekki um neina bið að ræða. Að
öðrum kosti yrði að skjóta þeim
inn í lausan tíma og ef mikið
væri að gera væri ekki að vita
hvenær hann fyndist.
Hrein kenning*
o g villukenning
- síðari hluti
Kæri Guðbrandur Jónsson.
Eg sný mér að síðari hluta spurn-
inga þinna. Þú spyrð hvort
Múhameð og Jesús, — og mér virð-
ist þú taka kaþólsku kirkjuna með,
— „voru ekki að boða sömu mót-
mælin gegn Gamla testamentinu?“-
Spurningin er vægast sagt undar-
leg. Vitanlega mótmæla Jesús og
kaþólska kirkjan alls ekki Gamla
testamentinu, þ.e.a.s. áætlun Guðs
eins og hún birtist í bókum þess.
Allir kristnir menn, bæði kaþólskir
og lútherskir, telja Gamla testa-
mentið innblásið af heilögum anda.
Guð útvaldi Abraham og gyðinga-
þjóðina og sendi spámenn til að
hjálpa henni til að halda tryggð við
hinn heilaga sáttmála, sem hann
gerði. Ennfremur átti Jesús, sonur
Guðs, að fæðast af þessari þjóð
þegar hans tími var kominn. í
Gamla testamentinu eru margar
vísbendingar um Frelsarann, þann-
ig ber það honum, Messíasi, vitni.
Þess vegna sagði hann (Lk. 24,
25): „Þér heimskir og tregir í hjarta
til að trúa því, sem spámennirnir
hafa talað! Atti ekki Kristur að líða
þetta og ganga svo inn í dýrð sína.
Og hann byrjaði á Móse og öllum
spámönnunum og útlagði fyrir þeim
það, sem um hann er í öllum ritning-
unum.“ Ennfremur sagði Jesús
(Mt. 5,17): „Ég er ekki kominn til
að afnema lögmálið eða spámenn-
ina. Ég kom ekki til að afnema
heldur til að uppfylla." Nú má segja
að Jesús hafi gagnrýpt ýmislegt,
en hvað? FYæðimennirnir höfðu
bætt ýmsum reglum við boðorð
biblíutextans, sem einu nafni kall-
ast „Misnah“ og nefna mætti erfi-
kenningu. Það kom fyrir, að þeir
námu úr gildi mikilvæg boð með
slíkri erfikenningu, t.d. skylduna
að sjá fyrir foreldrum (Mk. 7,9-13)
Jesús gagnrýndi einnig t.d. áhersl-
una á líkamlegt hreinlæti handanna
ef hreinleika hjartans skorti (Mt.
15,20 og Mk. 7,6-8). í augum Gyð-
inga braut hann líka hvíldardags-
boðið (Sabbat) með því að lækna á
hvíldardegi en honum virtist slík
þröngsýni hlægileg. Þess vegna
sagði hann (Mk. 2,27): „Hvíldar-
dagurinn varð til mannsins vegna,
eigi maðurinn vegna hvíldardags-
ins.“
Þú spyrð hvað páfinn og kaþ-
ólska kirkjan (og þú getur gjarnan
Hvar endar alheimur?
Til Velvakanda.
Oft er gaman að iesa um mismun-
andi álit manna á tilverunni og
alheiminum. Mönnum er gjarnt að
miða allar stærðir (víðáttur, hraða
o.fl.) við eigin stærð. Manns eigin
nafli er miðpunktur alheimsins. Það
sem er stærra en við er stórt, og það
sem er minna er smátt. Éins og
mönnum er tamt að álíta að allt
þetta sé skapað í þeirra þágu og
fyrir þeirra tilveru. En menn, eins
og öll önnur skepna, eru til orðnir
vegna tilviljana — hinna sérstöku
aðstæðna sem skapast hafa hér í
gegnum ármilljónir.
Varð frumsprengin úr engu? Vetr-
arbrautir, ein eða fleiri? Hvar endar
alheimur? Hann getur hvergi endað,
hvað þá bak við þann vegg sem lok-
ar af alheiminn. Okkur finnst allt
stórt og hreyfingar hægar þegar við
lítum út í geiminn, en þar er allt á
hreyfingu engu að síður. Skoðum
efnið í rafeindasmásjá. Þar finnst
okkur allt smátt og hraðinn ógnar-
mikill miðað við okkar eigin stærð.
Sjá menn ekki samhengið? Okkar
vetrarbrautir, sem við köllum svo,
eru ekki annað en frumeindir í öðru
efni „stóru“.
Frumeindir efnisins eru því verald-
ir í annarri vídd, kerfið er nákvæm-
lega eins uppbyggt. Er þá nokkur
endir heldur inn í efnið? Okkar geta
er lítil eða engin til að sanna þessa
hluti frekar en svo marga aðra, enda
er okkur ekki ætlað að vita alla
hluti. En hugleiðingar eru skemmti-
legar, og fyrir alla muni hættum
þeim aldrei, en horfum út fyrir eigin
naf la og hugleiðum tilveruna í víðara
samhengi.
Magnús
bætt við mótmælendur og allir, sem
ekki eru múhameðstrúar) 'hafi á
móti kenningum Islams. Nákvæm-
lega það sama og kristnir menn
hafa á móti kommúnisma Leníns
og Stalíns. Þar var það flokksein-
ræði þar sem því var komið við.
Það er að segja í Islam: Einræði
Islam þar sem því verður komið
við, með öðrum orðum, vægðarleysi
og skortur á umburðarlyndi. Lestu
Kóraninn, ævisögu Múhameðs og
sögu landvinningastríðanna. Þar
var ekki beitt trúboði heldur vopn-
um. Ástandið í múhameðstrúar-
löndum er- víða hörmulegt, ekki
aðeins í íran. En getur múhameðs-
trúarmaður þá ekki verið góð-
menni? Jú, vissulega, í meira en 25
ár hef ég átt góðan vin, sem er
múhameðstrúar. Og segir í skjölum
II. Vatikanþingsins: „Kirkjan virðir
múhameðstrúarmenn og biður þá
að vinna með sér að því að vernda
félagslegt réttlæti, siðgæði, frið og
frelsi.“ („Skjal um þá, sem ekki eru
kristnir.“)
Að lokum, réttarhöldin yfir Must-
erisriddurum. Var það páfinn, sem
átti sökina á þeim? Hver kom réttar-
höldunum af stað, hvers vegna, og
hver átti líkur á að græða á þeim?
Svarið er í öllum tilfellum sami
maðurinn, Philip IV Frakkakonung-
ur. Hann var „vegna langvarandi
styrjalda mjög fjárþurfi.“ (L.Th.K.
8. Bd.) Þungir skattar á kirkju og
klerka nægðu honum ekki, þó þeir
næmu, til ársins 1300, fimmta hluta
eigna þeirra. (Sbr. de Jong: Kerk-
geschiedenis, Bd. 2, bls. 222.) Hvar
var þá meira fé að fá? Vitað var
að Musterisriddarar geymdu í hvelf-
ingum sínum fjármuni fursta og
páfa. Philip safnaði því saman
akæruatriðum (sbr. E. de Floryan)
og ákærði regluna fyrir villutrú,
guðlast og saurlífi, lét handtaka
u.þ.b. 2000 riddara 13.10. 1307 og
gera eignir þeirra upptækar. Stór-
meistari reglunnar, Jacques de
Molay, var sannfærður um sakleysi
þeirra og bað Clemens V. páfa um
réttarrannsókn. Páfi fyrirskipaði
rannsókn í löndum riddaranna. Al-
mennt kirkjuþing skyldi síðan kveða
upp úrskurðinn. Philip beið hins
vegar ekki eftir því. Hann lét pynda
138 riddara uns þeir játuðu að hafa
glatað trúnni og spýtt á krossinn.
Þegar 54 þeirra, sem voru látnir
lausir, drógu játninguna til baka,
voru þeir umsvifalaust brenndir.
Þegar kirkjuþingið kvað upp úr-
skurð sinn í október 1311, var nið-
urstaðan: Riddararnir voru einungis
sekir í þeim löndum þar sem áhrifa
Philips gætti, hins vegar ekki í
Englandi, á Ítalíu og Spáni. Þó svo
að kirkjuþingið teldi sekt reglunnar
ekki sannaða, hafði hún beðið svo
mikinn álitshnekki vegna aðgerða
Philips, að þingið ákvað að hún
yrði leyst upp árið 1312 (ekki um
1321). Lexikon f. Theologie u.
Geschichte telur engan vafa leika
á sekt Philips. Þegar stórmeistarinn
J. de Molay og aðrir reyndu síðar
að staðhæfa sakleysi sitt í París
1314 voru þeir taldir fallnir aftur
í sama farið og brenndir til bana.
Sr. Jón Habets
Skrifið eða hringið til
Velvakanda
Velvakandi hvetur lesendur til
að skrifa þættinum um hvaðeina,
sem hugur þeirra stendur til — eða
hringja rnilli kl. 10 og 12, mánu-
daga til föstudaga, ef þeir koma
því ekki við að skrifa. Meðal efnis,
sem vel er þegið, eru ábendingar
og orðaskiptingar, fyrirspurnir og
frásagnir, auk pistla og stuttra
greina. Bréf þurfa ekki að vera
vélrituð, en nöfn, nafnnúmer og
heimilisföng verða að fylgja öllu
efni til þáttarins, þó að höfundur
óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að
beina því til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti
sinn hlut ekki eftir liggja hér í
dálkunum.
íbúar Mosfellsbæjar
og nágrennis
ÚTSALA!!!
Mjög mikil verðlækkun
á öllum skóm og fatnaði
Ath. Mikið af vörunni er nú þegar á gömlu og góðu verði
SKÓFELL,
Þverholti 7, s. 66-75-75.
|U KARATEFÉLAG
HjB reykjavíkur
Byrjenda- og framhaldsnámskeið
Upplýsingar og innritun
8., 10. og 12. janúar milli
kl. 18 og 20.30 í síma 35025.
K.F.R.
V estmanneyingar
UPPLÝSINGAFUNDUR
UM
EVRÓPSKA EFNAHAGSSVÆÐIÐ, EES,
Yerðurhaldinnávegum
UTANRÍKISRÁÐUNEYTISINS
þann 10. janúar kl. 21.00 á
SKANSINUM, VESTMANNAEYJUM
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra
hefur framsögu og mun ásamt embættismönnum
utanríkisráðuneytisins svara fyrirspurnum
um viðræður Fríverzlunarsamtaka Evrópu, EFTA,
og Evrópubandalagsins, EB, um myndun
sameiginlegs markaðar í Evrópu.
Utanríkisráðuneytið.