Morgunblaðið - 30.01.1990, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 1990
Af sviði sljórnmálanna:
Talað úr triátoppum
eftir Álfheiði
Ingadóttur
Persónur og leikendur í sjónvarps-
uppfærslunni: Formaður Alþýðu-
bandalagsins: Ólafur Ragnar
Grímsson. Formaður Alþýðuflokks-
ins: Jón Baldvin Hannibalsson. Ut-
anríkisráðherra: Jón Baldvin Hannib-
alsson. Fjármálaráðherra: Ólafur
Ragnar Grímsson. Stjómun: Ævar
Kjartansson. Leikmynd og lýsing:
Ámundi Ámundasön.
„The only show in town“ — eina
fjörið í bænum! Þannig lauk opnum
fundi á Hótel Sögu sl. þriðjudags-
kvöld. Og eins gott að þau voru ekki
fleiri það kvöldið, því annars hefðu
ljósvakamiðlamir ekki spanderað svo
miklum og góðum tíma í sérútgáfu
verksins, okkur sem heima sátum til
mikillar ánægju eða hrellingar eftir
atvikum.
Og svo sannarlega var þetta mikið
„show“, ef marka má útsendingar
útvarps og sjónvarpsstöðvanna
beggja.
Um verkið sjálft, „í nýju ljósi“,
mætti margt segja en það fjallar um
„breytta stöðu heimsmála og áhrif
þeirra á hlutverk hemaðarbandalag-
anna, íslenska flokkakerfið o.fi.“.
Sígilt verk dagsins í dag, sem er á
dagskrá víða um álfu.
„í nýju ljósi“ var hér flutt sem
farsi í léttari kantinum, textinn lipur
og fyndinn en oft mátti litlu muna
að hinn þungi undirtónn verksins
hyrfi í skuggann í meðfömm flytj-
enda, sem létu hrífast með léttkitluð-
um salnum. En svört leikmyndin
vann gegn þessum óumbreytanlega
léttleika ráðherratilverunnar sem
þama birtist óheftur.
Þeir Ólafur Ragnar Grímsson og
Jón Baldvin Hannibalsson em mjög
reyndir á sínu sviði. Þeir útskrifuð-
ust báðir úr leikskóla Samtaka ftjáls-
lyndra og vinstri manna í upphafi
7nda áratugarins og hafa komið víða
við síðan. Undirtektir við framgangi
þeirra hafa verið býsna misjafnar,
og mælast um 9% núna.
Þeim Jóni Baldvin og Ólafi Ragn-
ari lætur vel að leika flokksformenn
sem og ráðherra og var samspil
þeirra með miklum ágætum, einkum
í lsta þætti, þar sem þeir lýsa sam-
eiginlegum uppruna sínum heima á
Álfheiður Ingadóttir
„Þeir Ólafiir Ragnar
Grímsson og Jón Bald-
vin Hannibalsson eru
mjög reyndir á sínu
sviði. Þeir útskrifiiðust
báðir úr leikskóla Sam-
taka ftjálslyndra og
vinstri manna í upphafi
7nda áratugarins og
hafa komið víða við
síðan.“
ísafirði og rifja upp hvemig þeir
hættu lífi sínu og limum til að kom-
ast þangað á flugeldasýninguna „Á
rauðu ljósi“ í fyrra.
Hins vegar datt botninn illilega
úr verkinu í 3ja þætti sem fjallar
um Atlantshafsbandalagið. Þar
þurfa þeir Ólafur og Jón greinilega
miklu lengri tíma til samhæfingar
ef lokakaflinn sem fjallar um einn
stóran Jafnaðarmannaflokk 1991 á
að virka sannfærandi. Þó „ísland í
NATO, herinn kjurrt“ rími hreint
ágætlega á móti „ísland úr NATO,
herinn burt“, þá má bragfræðin ekki
taka völdin á sviðinu.
2. þáttur fjallar um komandi borg-
arstjómarkosningar í Reykjavík og
samstöðu og sundrun fylkinga. Hann
var hvað fyrirferðarmestur í útsetn-
Sparifjáreigendur
Bera spariskírteinin ykkar "skúffuvexti"?
Um þessar mundir eru nokkrir flokkar spari-
skrrteina innleysanlegir. Gleymist að innleysa þau á
réttum tíma er hætt við að farið sé á mis við hærri
raunvexti. Við ráðleggjum ykkur hvaða spari-
skírteini er rétt að innleysa og sjáum um endur-
fjárfestíngu í nýjum spariskírteinum, bankabréfum
eða öðrum öruggum verðbréfum.
Eigendur og útgefendur
skuldabréfa:
Vegna mikillar eftirspumar óskum við eftír góðum
skuldabréfum í umboðssölu.
_ fjártnál eru okkar fað'-
._j UERÐBRÉFflUlflSKIPTI
V/SAMVINNUBANKANS
SUÐURLANDSBRAUT 18 • SÍMI 688568
ingum ljósvakafjölmiðlanna og þar
af leiðandi í þessum pistli.
Þama fóru þeir Jón og Ólafur líka
á kostum og deildu út einkunnum
og viðumefnum svo salurinn veltist
um af hlátri. Senan þar sem Ólafur
segir: Væri ekki gaman að bjóða
hana Guðrúnu Agnarsdóttur fram
sem borgarstjóraefni? og Jón svarar:
Hún Guðrún litla friðardúfa er svo
sem ágæt, Ingibjörg Sólrún upprenn-
andi, en hún Bryndís mín er fín líka!
var stórkostleg.
Á örskotsstundu skynjaði salurinn
hina óumbreytanlegu hlutverkaskip-
an kynjanna á þessu sviði þeirra
Ólafs og Jóns. Þegar konan segir
njet þá meinar hún da! Þessum gömlu
sannindum getur ekki einu sinni
rússneskan, hvað þá Kvennalistinn
breytt. Og hvað er nú eiginlega sú
grasrót að rífa kjaft — fimmtán kell-
ingar á móti tveimur á toppnum —
á móti tveimur trjátoppum!
Heillandi flétta og frábær sýni-
kennsla í því hvemig á að samfylkja
hópum, einkum hópum kvenna, und-
ir eitt merki karla.
Frábært! er líka einkunn sem gafa
má Jóni fyrir atriðið „að efla baráttu-
þrek“ í sama þætti. Myndræn lýsing
á því hvemig kjósendur munu dratt-
ast að kjörkössunum í vor og f leygja
með fýlusvip atkvæðum sínum á Al-
þýðubandalag og Alþýðuflokk var
einstök í sinni röð.
Segja má að þeim Jóni og Ólafi
hætti báðum til nokkurs ofleiks og
í enn einu atriði þessa sama þáttar
skaut Ólafur yfir markið þegar hann
reyndi að feta í fótspor Þorsteins
Pálssonar (40-50%) og greip til Sjá-
seskús. Hin fleygu tilsvör Þorsteins
við fréttinni af aftöku Sjáseskú-
hjónanna: „Þá eru bara tveir eftir,
Svavar Gestsson og Ólafur Ragnar
Grímsson," voru ekki að ósekju valin
heimskulegustu ummæli nýliðins árs.
Auðvitað var Ólafur að sækjast eftir
titlinum á þessu ári með því að líkja
völdum Davíðs Oddssonar við veldi
Sjáseskús, en til þess að hreppa hann
verða menn að vera frumlegir, ekki
satt?
Sýningunni var í heild fagmann-
lega stjórnað, leiktjöld og lýsing voru
við hæfi og showið féll greinilega
að smekk áheyrenda í sal.
Höfundur er líffræðingur og
miðstjórnarmaður í
Alþýðubandalaginu.
Gleymum ekki tönnunum
eftirlnguJ.
Birgisdóttur
íslendingar geta
státað af góðu heil-
brigðiskerfi. Al-
mennt er heilsufar
okkar gott og með-
alaldur hár. Reglu-
legt eftirlit með
heilsufarsástandi hefur löngum þótt
sjálfsagt á íslandi og á síðustu árum
hefur síðan bæst við aukinn áhugi
á heilbrigðu líferni hvers konar. Það
spretta upp líkamsræktarstöðvar,
flestir vilja bera merki um hreysti
og heilbrigði. Hvað tennur okkar
varðar virðist aftur á móti oft eins
og þær séu ekki hluti af ásókn okk-
ar í þetta heilbrigði.
Á stuttri ævi fáum við tvö tann-
sett, barnatennurnar og síðan full-
orðinstennurnar, það þriðja þurfum
við að kaupa. Barnatennurnar
kveðja okkur sjálfkrafa og fullorð-
instennurnar koma, áreiðanlega í
þeirri von að fá að vera þar til yfir
lýkur.
Tannskemmdir er sjúkdómur sem
auðvelt er að fyrirbyggja. Fræðsla
og forvarnir eru einna mikilvægust
í þeirri baráttu og er hægt að tala
um að sú barátta eigi að bytja strax
og líf kviknar í móðurkviði. Hluti
af tannvemdarstarfi á íslandi nú er
að fræða og upplýsa börn í Ieikskól-
um og á grunnskólastigi um þá
ábyrgð sem þau bera á tönnum
sínum. Flest börn á íslandi kannast
við konurnar sem koma og „trufla“
kennsluna til að láta þau fá sína
hálfsmánaðarlegu flúorskolun. En
til hvers flúorskolun? Af reynslu'
minni við tannfræðslu víða um land
hef ég meðal annars fengið þau svör
hjá nemendum að flúorskolunin sé
til að hreinsa tennurnar eða gera
þær hvítari. En rétt svar er að flúo-
rið styrkir glerung tannanna.
Þá erum við komin að þeim félög-
um Karíusi og Baktusi. Állur sykur
skaðar tennurnar hvort heldur hann
er frá náttúrunnar hendi eða settur
í fæðuna. Þegar sykurs er neytt
blandast hann sýklaskán sem mynd-
ast á tönnunum og verður þá tii
sýra sem leysir smám saman upp
glerunginn þannig að holur mynd-
Inga J. Birgisdóttir
„Efbörn þurfa á milli-
máltíð að halda er
heppilegra að gefa
þeim mjólk, gróft brauð
með hollu áleggi, gul-
rætur eða ferska ávexti
en ekki sætindi.“
ast. Sýrurnar vinna eyðileggingar-
starf sitt í um það bil hálftíma eftir
að sykurs er neytt. Ef eðlilegur tími
líður milli mála ná tennurnar oft
nægilega miklu af steinefnum úr
munnvatninu til að bæta þann skaða
sem orðinn er og endurkalkast þá.
Munnvatnið gegnir þarna mikilvægu
hlutverki. Nú á dögum er fæðan
aftur á móti það mikið unnin að við
þurfum ekki að hafa eins mikið fyr-
ir því að tyggja og áður, munn-
vatnsrennsli verður minna. Til að
auka munnvatnsrennslið er ráðlagt
að borða meira grófmeti.
Hvað varðar sælgætisát barna
kannast sjálfsagt flestir uppalendur
við að erfitt er að forðast það alveg.
Hér er tilvalið að koma á svokölluð-
um sælgætisdegi einu sinni í viku,
til dæmis á laugardögum. Gamla
sagan um sælgætið sem á að spara
og háma ekki í sig á ekki lengur
við. En hvers vegna? Það er betra
fyrir tennurnar að við borðum sæl-
gætisskammtinn okkar allan í einu
í stað þess að smá narta í tíma og
ótíma. Nart á milli mála eykur hættu
á tannskemmdum, tennurnar eru í
sýrubaði í lengri tíma. Ef böm þurfa
á millimáltíð að halda er heppilegra
að gefa þeim mjólk, gróft brauð með
hollu áleggi, gulrætur eða ferska
ávexti en ekki sætindi. Skaðinn er
mestur þegar sykurríkrar fæðu er
neytt og við sælgætisát þar sem
sæjgætið límist við tennurnar.
íslenskt þjóðfélag hefur breyst
mikið á síðustu árum. Börn búa
ekki við sömu aðstæður og við for-
eldrarnir gerðum þegar alltaf var
einhver heima til að sinna okkur og
gefa að borða á réttum matmálstím-
um. Hefðbundnar máltíðir hafa hjá
mörgum börnum og unglingum vikið
fyrir sjoppufæði hvers konar. Það
er jafnvel hægt að tala um að sjopp-
ur í nágrenni skóla á Islandi komi
í stað æskilegra mötuneyta sem
skólabörn ættu í raun að eiga rétt
á. I sambandi við tannvernd verður
aldrei of oft vikið að mikilvægi þess
að venja börn ung á hollar og góðar
matarvenjur, því reynslan sýnir að
erfitt er að breyta því sem við höfum
vanist. Inni á heimilunum verðum
við fullorðna fólkið að sýna gott for-
dæmi meðal annars með því að vera
á verði gagnvart því sem við látum
ofan í okkur með tilliti til bættrar
heilsu og í þeim pakka eiga tennurn-
ar líka heima. Slæmar matarvenjur
stuðla að tannskemmdum og til að
fyrirbyggja tannskemmdir þurfum
við forvarnir — forvarnir eru sparn-
aður!
Höfundur er kennari og
tannfræðingur.
Nokkur ráð til varnar
tannskemmdum:
Hollar matarvenjur.
Ekkert nart á milli mála.
Rétt munnhirða (bytja strax og
fyrsta tönn birtist).
Flúortannkrem daglega.
Reglubundið tanneftirlit.