Morgunblaðið - 30.01.1990, Qupperneq 22

*; s
22
MORGUNBLAEÍIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚÁR 1990
Verkbann lam-
ar bankastarf-
semi í Svíþjóð
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara
Morgunblaösins.
STARFSEMI banka í Svíþjóð
lamaðist nær algjörlega í gær
er verkbann var sett á um 60.000
bankastarfsmenn landsins.
Bankarnir settu verkbannið eftir
að stéttarfélag bankastarfsmanna
hafði hafnaði tillögu sáttanefndar
um 11,2% launahækkanir að meðal-
tali. Bankamir höfðu samþykkt til-
löguna en stéttarfélagið krefst þess
að launin verði hækkuð um 20%.
Samingaviðræðurnar hafa runn-
ið út í sandinn og er ringulreið fyrir-
sjáanleg í fjármálalífi Svíþjóðar.
Gjaldeyrisviðskipti liggja niðri og
er ferðamönnum á leið til Svíþjóðar
ráðlagt að skipta peningum áður
en þangað kemur. Lögreglan hefur
áhyggjur af því að fyrirtæki geti
ekki komið fjármunum sínum í ör-
ugga vörslu. Þetta eykur hættuna
á innbrotum og ránum. Þegar í gær
rændu vopnaðir menn 100.000
sænskum krónum, um milljón ísl.,
í veitingahúsi í Stokkhólmi.
Stjórnmálaólga íRúmeníu
Reuter
Tugþúsundir manna komu saman í miðborg Búkar-
est, höfuðborgar Rúmeníu, í gær til að lýsa yfir
stuðningi við stjórn Þjóðarráðsins. Fólkið hvatti Ion
Iliescu forseta til að segja af sér og kvað þjóðina
þurfa á honum að halda. Márgir þeirra sem þátt
tóku í fundahöldunum voru fluttir í langferðabílum
frá verksmiðjum inn í miðborgina. Petre Roman
forsætisráðherra sagði að stjómin myndi ráðfæra
sig við hinna ýmsu stjómmálahópa sem sprottið
hafa upp í landinu frá því Nicolae Ceausescu var
steypt af stóli og ítrekaði að kosningarnar í maímán-
uði yrðu öldungis fijálsar.
Á sunnudag mótmæltu þúsundir manna stjóm
Þjóðarráðsins fyrir framan höfuðstöðvar þess í höf-
uðborginni. Settar hafa verið strangar reglur um
mótmæli í borginni en þær hundsaði fólkið og vændi
meðlimi ráðsins um að hrifsað til sín völdin í óþökk
almennings en h'kt og fram hefur komið þykir ýmis-
legt benda til þess að byltingin hafi verið vandlega
undirbúin. Fylgismenn Þjóðarráðsins söfnuðust einn-
ig saman og sýnir myndin fund þeirra en þetta vom
fjölmennustu fundahöld í Rúmeníu frá því Ceauses-
cu var steypt.
Suður-Afríka;
Ferð breska
krikketliðs-
ins mótmælt
Bloemfontein. Reuter.
SVARTIR hótelstarfsmenn neit-
uðu öðru sinni að veita Mike
Gatting og krikketliði hans
nokkurn beina í bænum Bloem-
fontein fyrir sunnan Jóhannes-
arborg í Suður-Afríku í gær.
Keppnisferðalag Bretanna hef-
ur vakið ákafar deilur og mót-
mæli.
Um 30 svartir starfsmenn á
hótelinu þar sem breska krikketlið-
ið gistir efndu til hálfrar klukku-
stundar mótmælafundar og kröfð-
ust þess að liðið byndi enda á
5Sf““a“ Líklegt talið að þingmenn beiti sér fyrir frekari niðurskurði
liðinu nokkum beina. Washington. Reuter.
Hvítum starfsmönnum hótelsins GEORGE Bush Bandaríkjaforseti birti í gær frumvarp ríkisstjórnar
var falið að annast Bretana og sinnar til fjárlaga fyrir árið 1991. í frumvarpinu er gert ráð fyrir
sagði hótelstjórinn að þeir mundu því að fjárlagahalli ríkissjóðs dragist saman um rúma 63 milljarða
Bandaríkjadala án þess þó að skattar verði hækkaðir. Þá kveður
frumvarpið á um að 306,9 milljörðum dala, um 18.360 milljörðum
ísl. kr., verði farið til varnarmála á næsta fjárlagaári, sem hefst í
október á þessu ári. Þegar tekið er tillit til verðbólgu felur þetta í
sér um tveggja prósenta samdrátt eða sem svarar til um sex millj-
arða dala. Þykir sýnt að þingmönnum muni ekki þykja niðurskurður
þessi nægjanlegur og er því spáð að hörðum átökum á Bandaríkja-
þingi.
í samræmi við loforð þau er ekki gert ráð fyrir að skattar verði
Bush gaf í kosningabaráttunni er hækkaðir. Auknar skatttekjur ríkis-
Svíþjóð:
Ný afvötnun-
arstöð í sam-
vinnu við
Islendinga
YFIRVÖLD í bænum Falun í
Svíþjóð hyggjast koma upp af-
vötnunarstöð í samvinnu við
Samtök áhugafólks um áfengis-
vandamálið (SÁÁ). Bæjarfélagið
hefúr ennfremur fest átta rúm
hjá SÁÁ fyrir sænska sjúklinga
sem sendir verða til eftirmeð-
ferðar á íslandi.
Skýrt er frá þessu í sænska blað-
inu Falun Kuriren og segir þar
ennfremur að félagsmálayfirvöld
bæjarins hafi tveggja ára réynslu
af samvinnu við íslensku áfeng-
isvamasamtökin. Haft er eftir
Jonny Schön, félagsmálastjóra
bæjarins, að árangurinn af þeirri
samvinnu hafi verið meiri en bjart-
sýnustu menn haf i þorað að vona.
„Við fórum einfaldlega rangt að
umönnun áfengissjúklinga. Að-
ferðir okkar skiluðu engum ár-
angri. íslendingarnir hafa mikla
reynslu af þessum málum (frá
1975) og frá því þeir komu inn í
myndina hjá okkur hefur árangur-
inn ekki látið á sér standa,“ sagði
Jonny Schön. Hann bætti við að
möguleikar væm á nánara sam-
starf i við íslendinga á þessu sviði.
George Bush Bandaríkjaforseti kynnir frumvarp til fjárlaga næsta árs:
Gert ráð fyrir samdrætti í
framlögnm til varnarmála
fá eðlilega þjónustu. Strangur ör-
yggisvörður er um hótelið og lög-
reglan hefur notað sérþjálfaða
hunda til að leita að sprengjum.
Skipulagðir hafa verið fjölda-
fundir bæði með og á móti ferða-
lagi Bretanna meðan á þriggja
daga krikketmóti þeirra og suður-
afrísks háskólaliðs stendur. Það
hefst í dag.
Brotlending kólumbísku þotunnar í New York:
Flugstjórinn bað aldrei um
neyðariieimild til að lenda
Melville, New York. Reuter.
FLUGSTJÓRI kólumbísku þotunnar sem fórst í aðflugi að
Kennedy-flugvellinum í New York sl. fimmtudag sagði flugum-
ferðarstjórum þrisvar sinnum að þotan hefði lítið eldsneyti.
Hann lýsti hins vegar aldrei yflr neyð en það hefði þýtt að
hann hefði fengið að koma tafarlaust inn til lendingar. Þotan
varð að hringsóla skammt frá flugvellinum í hálfa aðra klukku-
stund þar sem þoka og rigning olli umferðarteppu við Kennedy-
flugvöll. Voru eldsneytistankar hennar þurrir er hún skall til
jarðar í Cove Neck á Long Island, um 25 km frá flugvellinum.
Fulltrúi bandarískra flugmála-
yfirvalda, Lee Dickenson, sagði
að komið hefði í ljós við rannsókn
flugslyssins, að svo virtist sem
mikilvægar upplýsingar um elds-
neytisvanda þotunnar hefðu ekki
borist milli flugumferðarstjóra,
sem fylgdust með flugi þotunnar
síðustu klukkustundina fyrir brot-
lendingu.
Var þotan undir stjóm þriggja
flugstjómarmiðstöðva í biðflug-
inu og sagði flugstjórinn þeirri
fyrstu að eldsneyti væri af skom-
um skammti. „Við þurfum að fá
forgang. Við eigum lítið eldsneyti
eftir,“ sagði flugstjórinn síðan við
flugstjómarmiðstöðina í New
York 50 mínútum áður en hún
brotlenti. Að sögn Dickenson
bendir ekkert til þess að flug-
stjórnarmiðstöðin í New York
hafi komið þessum upplýsingum
til svæðisstjóma sem stjómuðu
aðflugi þotunnar. Síðustu 10
mínútur fyrir brotlendinguna.
hefði flugstjórinn enn minnst á
eldsneytisvanda en ekki óskað
eftir neyðarheimild til lendingar.
Dickenson sagði að álag hefði
verið mikið á flugumferðarstjór-
um í New York kvöldið örlagaríka
þar eð þeir hefðu verið of fáir á
vakt. Veðrið hefði valdið stór-
auknu álagi á þá.
Um borð í þotunni, sem var af
gerðinni Boeing-707 og smíðuð
1967, vom 159 manns. Lifðu 86
þeirra af en margir þeirra eru
alvarlega slasaðir. Með þotunni
fómst 73 og vom báðir flugmenn-
irnir þar á meðal.
sjóðs, sem rekja má til hagvaxtarins
í Bandaríkjunum á undanförnum '
ámm og niðurskurður til varnar-
mála er talið nægja til að unnt verði
að minnka fjárlagahallann um
helming á einu ári. Samkvæmt nú-
verandi fjárlögum er hann talinn
vera 123,8 milljarðar dala en stefnt
er að því að lækka hann um rúma
63 milljarða eins og áður sagði.
Vitað var að ríkisstjómin hygðist
draga úr framlögum til varnarmála
með tilvísun til þeirra breytinga sem
orðið hafa í Áustur-Evrópu eftir
hmn kommúnismans og til breyttr-
ar hemaðarstefnu Sovétstjórnar-
innar. í forsetatíð sinni gerði Ron-
ald Reagan ávallt ráð fyrir því að
framlög til þessa málaflokks yrðu
aukin umfram verðbólgu og hið
sama gerði Bush er hann mælti
fyrir fjárlögum þessa árs. Þetta er
því í fyrsta skipti frá 1980 sem
forseti Bandaríkjanna leggur til að
dregið verði úr útgjöldum í þessu
skyni. Hins vegar sagði í frétta-
skeytum í gær að mönnum þætti
þessi niðurskurður óverulegur og
að fullvíst mætti heita að þing-
menn, ekki síst í röðum demókrata,
sem eru í meirihluta í báðum deild-
um þingsins, myndu beita sér fyrir
auknum spamaði á þessu sviði.
Vitað er að margir horfa vonaraug-
um til þeirra fjárhæða sem unnt
er að spara með því að takmarka
framlögtil vígbúnaðarmála og vitað
er að þingmenn skortir ekki hug-
myndir um hvernig veija megi þess-
um fjármönnum t.a.m. í ríkjum
þeim sem þeir em fulltrúar fyrir.
í frumvarpinu er m.a. gert ráð
fyrir að smíði „torséðu" sprengju-
þotunnar B-2 verði haldið áfram
en þotur þeirrar gerðar nefna
Bandaríkjamenn „stealth“. Fimm
slíkar verða smíðaðar, verði frum-
varp forsetans samþykkt, en hver
þota kostar 530 milljónir dala. Þá
er ennfremur hvatt til þess að þing-
ið samþykki fjárveitingar til smíði
nýrra langdrægra kjamorkueld-
f lauga en á hinn bóginn er gert ráð
fyrir því að hætt verði við smíði
fjölmargra flugvélategunda og
vopnakerfa. Þá vill Bandaríkjafor-
seti að 4,5 milljörðum dala verði
veitt til geimvarnaráætlunarinnar,
rúmum milljarði meira en á þessu
fjárlagaári. Er talið fullvíst að þing-
menn freisti þess að fá upphæð
þessa lækkaða.
Samkvæmt áætlunum sem varn-
armálaráðuneytið hefur lagt fram
er stefnt að því að fækká banda-
rískum hermönnum um 38.000 fyr-
ir árslok 1991. Tala þessi felur ekki
í sér þá bandarísku hermenn í Vest-
ur-Evrópu sem kunna að verða
kallaðir heim þegar lokið verður
samningaviðræðum milli ríkja aust-
ur og vesturs um niðurskurð vígtóla
og mannafla í Evrópu. Lundúna-
blaðið The Times kvaðst í gær hafa
heimildir fyrir því að samkvæmt
spamaðaráætlunum varnarmála-
ráðuneytisins hefði verið ákveðið
að loka þremur herstöðvum Banda-
ríkjamanna í Englandi, í Fairford,
Wethersfield og Greenham Comm-
on. Gert væri ráð fyrir því að breski
flugherinn tæki við stjóm þessara
stöðva. Ennfremur hermdu fréttir
að tveimur stómm herstöðvum í
Grikklandi yrði lokað auk herstöðva
í Bandaríkjunum sjálfum. Richard
Darman, fjárlagastjóri forsetaemb-
ættisins, sagði í sjónvarpsviðtali á
sunnudag að samkvæmt frumvarpi
forsetans væri einkum stefnt að því
að minnka útgjöld með því að fækka
hermönnum. Þykir einnig sýnt að
þingmenn komi til.með að beijast
fyrir því að herstöðvar í ríkjum
þeirra verði undanskildar.