Morgunblaðið - 13.02.1990, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 1990
27
Grunnskólanemar að starfi-
Hádegisverður í grunnskólum næsta haust:
Framkvæmdin veltur á mennta
mála- og fjármálaráðherra
- sögðu sljórnarandstæðingar
Guðmundur G. Þórarinsson (F-Rv) mælti í gær fyrir tillögu til
þingsályktunar um skólamáltiðir: „Alþingi ályktar að fela ríkisstjórn-
inni að undirbúa og leggja fram lagafrumvarp er tryggi að komið
verði á máltíðum í hádegi í öllum grunnskólum landsins haustið 1990.“
Guðmundur
G. Þórarinsson
sagði m.a. að vegna breyttra að-
stæðna í þjóðfélaginu hafi skipan
máltíða í vaxandi mæli riðlast á
heimilum. Börn fái í hendur fjár-
muni í stað fæðu. Þessir fjármunir
lendi hjá söluskálum í grennd skóla
en börnin sitji uppi með vítamín-
snauða fæðu og sykurneyzlu úr
hófi er komi fram á tannheilsu
þeirra og heilbrigði yfírleitt. Víða
séu dæmi um vannærð grunnskóla-
böm, ekki sízt í Reykjavík. Guð-
mundur átaldi borgarstjórn hinnar
„ríku Reykjavíkur“ fyrir að vera
eftirbátur hins fátæka Kópavogs
að þessu leyti, en þar hafí skóla-
máltíðir verið um sinn í skólum.
Guðrún Agnarsdóttir (SK-Rv)
tók í svipaðan streng og minnti á
frumvarp þingmanna Samtaka um
kvennalista um sama efni. Tíma-
bært væri að böm sætu við sama
borð að þessu leyti á sínum vinnu-
stað eins og flestir fullorðnir.
Ragnhildur Helgadóttir (S-Rv)
minnti á þingmál, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn stæði að, er varðaði sam-
felldan skóladag í grunnskólum, en
skólamáltíðir væru hluti af þeirri
framkvæmd. Hún beindi því til
flutningsmanna að þeir hefðu sam-
ráð við þá ríkisstjórn, er þeir styddu,
einkum menntamálaráðherra og
fjármálaráðherra, um að koma
þessu mikilvæga máli í höfn, en
undir þá heyrðu bæði málaflokkur-
inn og fjármálastjómin.
Salome Þorkelsdóttir rakti
meðferð hliðstæðra mála í þinginu,
allt frá 1983, og kannanir á fram-
kvæmd málsins, sem Ragnhildur
Helgadóttir stóð fyrir þá hún var
menntamálaráðherra. Salome sagði
að ef flutningsmenn meintu það í
alvöru, að skólamáltíðir kæmu til á
komandi hausti hefðu þeir átt að
flytja frumvarp um málið í stað
þess að leggja til í tillögu til þings-
ályktunar, að ríkisstjórnin hefði
frumkvæði um frumvarpssmíðina,
sem flýtti ekki framgangi málsins.
Hún gagnrýndi tilraun framsögu-
manns til að blanda flokkapólitík í
málið og fyrir að grípa til ómak-
legra ummæla um Reykjavíkur-
borg, sem sinnti félagslegri þjón-
ustu flestum sveitarfélögum betur.
Hversvegna fylgdu flutningsmenn,
sem eru stjórnarliðar, ekki þessu
máli eftir við afgreiðslu fjárlaga,
sem var fljótvirkust leið að settu
marki.
Olafúr Þ. Þórðarson (F-VF)
sagði að því miður væru vannærð
böm í grunnskólum, ekki sízt í þétt-
býlinu. Lög kvæðu á um að börn
fái grunnskólamenntun sér að
kostnaðarlausu. Svo væri ekki á
meðan skorti hádegismat í grunn-
skólum.
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra taldi að kostnaður við
hádegismat grunnskólanema í land-
inu næmi 50-100 m.kr. Hann lagði
til að þjónusta af þessu tagi yrði
„samyrkjubúskapur ríkis og sveit-
arfélaga".
Guðrún Helgadóttir (Abl-Rv)
átaldi flutningsmenn fyrir að rekja
ekki réttilega tillögugerð á Alþingi
er málið varði, það er bakgrunn
þess. Hún minnti á tillögu til þings-
ályktunar, sem hún flutti 1983, og
samþykkt var, þess efnis, að ríkis-
stjórn kannaði framkvæmd málsins.
Karvel Pálmason (A-Vf) sagði
að flutningsmenn hefðu haft tæki-
færi til á liðnum góðárum, þegar
rekstur skóla heyrði undir ríkisvald-
ið, að koma þessu máli í höfn. Það
væri hæpin tímasetning að flytja
málið nú, þegar rætt væri um 1.200
m.kr. viðbótar niðurskurð á ríkisút-
gjöldum líðandi árs. Ekki væri held-
ur hægt að velta meiri kostnaði
yfír á sveitarfélögin, eftir það sem
þau hefðu axlað við nýja verka-
skiptingu. Hann sagði tillöguflutn-
inginn bera keim af sýndar-
mennsku, þótt málið sjálft væri
góðra gjalda vert.
Fleiri tóku til máls og gekk mál-
ið til frekari athugunar í félags-
málanefnd sameinaðs þings.
Staðfestingar-
frumvarp:
Dómsvald
í héraði
Fram hefiir verið lagt frum-
varp til staðfestingar á bráða-
birgðalögum um viðauka við lög
um skipan dómsvalds í héraði,
lögreglustjórn, sem sett vóru
13. janúar sl. FVumvarpið kveð-
ur á um að héraðsdómarar skuli
starfa við tiltekin sýslumanns-
og bæjarfógetaembætti.
Bráðabirgðalögin fjölluðu um það
að héraðsdómarar skuli starfa við
eftirtalin embætti öll í senn: sýslu-
mannsins í V-Skaftafellssýslu,
sýslumannsins í Rangarvallasýslu,
bæjarfógetans á Akranesi, sýslu-
mannsins í Mýra- og Borgarfjarðar-
sýslu, sýslumannsins í Snæfells-
ness- og Hnappadalssýslu og bæjar-
fógetans í Ólafsvik og sýslumanns-
ins í Dalasýslu.
Við embætti sýslumannsins í
Barðastrandarsýslu, bæjarfógetans
í Bolungarvík, sýslumannsins í ísa-
fjarðarsýslu og bæjarfógetans á
Isafirði og sýslumannsins í Stranda-
sýslu skal starfa einn héraðsdómari
fyrir öll embættin í senn.
Sama máli gegnir um embætti
sýslumanns í Húnavatnssýslu, emb-
ætti sýslumanns í Skagafjarðar-
sýslu og bæjarfógetans á Sauðár-
króki, bæjarfógetans í Siglufirði og
bæjarfógetans í Olafsfirði.
Ennfremur um embætti sýslu-
manns í N-Múlasýslu og bæjar-
fógetans á Seyðisfírði, sýslumanns-
• ins í S-Múlasýslu og bæjarfógetans
á Eskifirði, bæjarfógetans í Nes-
kaupstað og sýslumannsins í A-
Skaftafellssýslu.
Við embætti lögreglustjórans á
Keflavíkurflugvelli skal starfa einn
héraðsdómari.

Stefán Guðmundsson (F-Nv):
Agaleysi í ríkisbúskapnum
Allt að 2% fækkun ríkisstarfsmanna á þremur árum
Stefán Guðmundsson (F-Nv)
mælti í gær í Sameinuðu þingi
fyrir tillögu til þingsályktunar,
þess efiiis, að ríkisstjórnin setji
nú þegar á fót vinnuhópa til að
móta tillögur um hagræðingu og
uppskurð í ríkiskerfinu.
Friðrik Sophusson (S-Rv) taldi
Frumvarp til laga:
Friðun Þjóðleikhússins
„Húsið Hverfisgata 19 í Reykjavík, Þjóðleikhúsið, er eign islenzku
þjóðarinar og heyrir undir Alþingi Islendinga.
Húsið er friðað í sinni upprunalegu gerð, bæði að utan og innan.
Allar meiri háttar breytingar á húsinu eru óheimilar nema með
samþykki Alþingis. Minni breytingar eru háðar samþykki þjóðmiiýa-
varðar og forseta Alþingis. Lög þessi öðlast þegar gildi.“
Þannig hljóðar frumvarp til laga og aðrar minjar á borð við Þing-
um að friða Þjóðleikhúsið sem As- velli, Alþingishúsið og Dómkirkjuna
geir Hannes Eiríksson (B-Rv) lagði eða Landsbókasafnið. Húsið er og
verður þjóðminjar.
A sama hátt vill þjóðin vemda
húsið innanstokks. Leiksvið og
áhorfendasalur eru hluti af verkinu
öllu og húsið er ein órofa heild og
ber að varðveita það í upprunalegri
gerð. Að breyta áhorfendasal og
leiksviði er eins og að klæða styttu
Jóns Sigurðssonar á Austurvelli úr
frakkanum."
fram á Alþingi í gær.
í greinargerð segir m.a.:
„Engum manni blandast hugur
úm að húsinu þarf að halda við svo
það megi vera athvarf fyrir allar
sviðslistir og reynast höfuðstaðnum
áfram hin mesta bæjarprýði. Húsið
er arfur íslenzkrar menningar sem
þjóðin vill vernda óhreyfðan eins
tillöguna góðra gjalda verða.
Hann lagði hinsvegar til að Al-
þingi setti sjálft á fót þá sparnað-
arnefiid, sem tillagan mælir fyrir
um, þar eð 10-12 milljarða króna
ríkissjóðhalli 1989 og 1990 bendi
ekki til þess að forsjálni eða
vinnulag ríkisstjórnarinnar til
hagræðingar og uppskurðar beri
umtalsverðan árangur.
Stofnanir sameinaðar og
starfsemi einfölduð
Fjórir framsóknarmenn (Stefán
Guðmundsson, Guðmundur G. Þór-
arinsson, Alexander Stefánsson og
Olafur G. Þórðarson) vilja að ríkis-
stjórnin setji nú þegar á fót vinnu-
hópa til að móta tillögur um hag-
ræðingu og uppskurð í ríkiskerfinu.
Vinnuhóparnir taki m.a. mið af
eftirfarandi: 1) Starfsmarkmið
ríkisstofnana verði endurmetin,
skilgreind að nýju og sjálfvirkni
afnumin í útgjöldum. 2) Stofnanir
verði sameinaðar, starfsemi einföld-
uð og hagræðingu komið á. 3) Flest-
ar ríkisstofnanir fái sjálfstæðan
fjárhag og stjómendur beri ábyrgð
á að halda þeim innan fjárlaga-
ramma. 4) Gerð verði úttekt á
ýmsum þáttum í rekstri ríkisstofn-
ana sem bjóða má út og haldið
verði áfram athugun á sölu ríkis-
fyrirtækja. 5) Stjórnkerfi ríkisstofn-
ana verði gert virkara. 6) Miðað
verði við að fækka ríkisstarfsmönn-
um um 1,5-2% á næstu þremur
árum.
Agaleysi í fjár-
málastjórn ríkisins
Stefán Guðmundsson sagði m.a.
í framsögu sinni að taka verði föst-
um tökum það agaleysi sem ríkt
hefur hjá því opinbera. Hann nefndi
nokkur dæmi:
1) A árinu 1988 fóru fyrirtæki
og stofnanir, sem heyra undir B-
hluta ríkissjóðs, rúmlega 740 m.kr.
fram úr fjárlagaheimildum.
2) Á sama ári fóru 86 embætti
og stofanir, sem heyra undir A-
hluta ríkissjóðs, meira en 20% fram
úr íjárlagaheimildum.
3) Dæmi eru um að ákveðin verk
hafi farið hundruð milljóna króna
umfram heimildir í fjárlögum.
4) Arið 1988 afskrifaði ríkið um
1.400 m.kr. vegna gjaldþrota ein-
staklinga og fyrirtækja.
5) Arið 1989, námu aukafjárveit-
ingar (umfram fjárlagaheimildir) á
milli 800-1000 milljónum króna.
Hvernig má það vera, spurði
þingmaðurinn, að söluskattsskuldir
einstaklinga og fyrirtækja, sem
nema mörgum hundruðum milljóna
króna, skuli ekki hafa verið inn-
heimtar árum saman? Hver ber
ábyrgðina á þessum vinnubrögðum?
Alþingi taki málið
í eigin hendur
Friðrik Sophusson (S-Rv) sagð-
ist sammála flestu því sem fælist í
tillögunni. Meir en tug milljarða
króna ríkissjóðshalli á tveimur fjár-
lagaárum núverandi ríkisstjómar
sýndi hisvegar að um tómt mál
væri að tala að fela ríkisstjóminni
að skipa vinnuhópa til hagræðingar
og uppskurðar í ríkiskerfinu. Ef
þingmenn meintu eitthvað með til-
lögugerð af þessu tagi (en margar
hliðstæðar tilllögur hafi áður verið
fluttar) bæri Alþingi að taka af
skarið og kjósa sjálft spamaðar-
nefnd til verksins, á sama hátt og
aðilar vinnumarkaðarins hafí tekið
fram fyrir hendur ríkisstjórnarinnar
við mótun nýrrar efnahagsstefnu í
nýgerðum kjarasamningum.
Stj órnunarábyrgð
Skúli Alexandersson (Abl-Vl)
sagði að Framsóknarflokkur og
Sjálfstæðisflokkur hafí um langan
aldur setið saman í ríkisstjómum
án þess að ríkisbúskapurinn hafi
farið í umtalsverða megmn.
Asgeir Hannes Eiríksson (B-
Rv) sagði að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi ekki sýnt á borði það sem hann
hafi staðhæft í orði um afstöðu sína
í slagorðinu „báknið burt“..
Umræðunni lauk ekki.