Morgunblaðið - 22.02.1990, Blaðsíða 12

12
MOKGtJÍ'ífiLÁÐÍÐ FÍMMTODAGUR 22. FEBRÚAR 1990
HJUKRUNARFRJEIHNGAR
Námskeið- í „samskiptum við sjúka"
verður haldið 3. og 4. mars nk.
Leiðbeinendur:
Hugo Þórisson og Vilhelm Norðfjörð.
Upplýsingar í s. 91-621132/626632.
ELFA
háfar úr stáli, kopar
og í 5 litum
Einar Farestveit&Co.hf.
BORGARTÚN 28, SÍMAR: (91) 16995 OG 622900 - NÆG BILASTÆÐI
1
9 Í 9
9

Ódýr hádegismatur
alla virka daga
frá kl. 12—2.
1. Hamborgari dagsins m/frönskum og salati 2. Samloka dagsins kr. 490
m/frönskum og salati kr. 395
3. Kjötréttur kr. 580
4. Fiskréttur kr. 580
Súpa fylgir.
Elskum alla þjónum öllum
s. 689888
Ný og nærandi
naglasúpa
Leiklist
Bolli Gústavsson í Laufási
Leikfélag Akureyrar
Heill sé þér þorskur
saga og ljóð um sjómenn og
fólkið þeirra í leikgerð Guðrún-
ar Asmundsdóttur
Leikstjórn: Viðar Eggertsson
Leikmynd og búningar: Anna
G. Torfadóttir
Dansar og sviðshreyfingar:
Lára Stefánsdóttir
Lýsing: Ingvar Björnsson
Söngstjórn: Ingólfur Jónsson
Flestir kannast við söguna af
naglasúpunni, hvernig ókunnur
gestur iék á trúgjama húsfreyju
með ósköp venjulegum nagla, sem
hann setti í pott. Jónas Arnason
hitti einmitt naglann á höfuðið í
smásögunni „Tíðindalaust í
kirkjugarðinum" þar sem segir
frá gömlum sjómanni, sem byggir
sér grafhýsi. Já, Jónasi tókst
mæta vel að fella samtöl sín
við Eirík ÁslákssQh í strangt
form smásögunnar, svo les-
andinn tekur þátt í því, sem
gerist við grafliýsið og skynj-
ar það glöggt, sem fyrir augu
ber. Nú hefur Guðrún As-
mundsdóttir tekið þennan
nagla Jónasar með sér inn í
leikhúsið og fer að á líkan
hátt og ókunni gesturinn,
sem bað konuna um gijón,
salt, kjöttutlu o.fl., þegar
hann ha/ði sett naglann í
pottinn. í stað áþreifanlegra
fanga leitar Guðrún bragð-
bætis í andlega búrskápa.
Þar eru dregin fram ijóð af
, ýmsu tagi eftir skáld frá
ýmsum tímum, allt frá
Látra-Björgu og Jónasi
Hallgrímssyni til Steinunnar Sig-
urðardóttur og Bubba Morthens.
Ljóðskáldin, sem leggja til gijón
og krydd í súpuna eru eitthvað á
þriðja tuginn. Þá eru lausamáls-
textar m.a. eftir Guðrúnu og Þór-
berg Þórðarson, úr sögu Snæ-
bjamar í Hergilsey og úr þjóðsög-
um. Og úr þessu er löguð hin
lystilegasta súpa, wbæði sölt og
sæt, þ.e.a.s. þar skiptast á gaman
og alvara. En sá sem á að fjalla
um þessa sýningu lendir óneitan-
lega í nokkrum vanda. Raunar
finnst mér hægt að hneykslast á
þessum hrærigraut og skammast
í löngu máli yfir því, að hér séu
flest lögmál leikritunar brotin, en
jafnframt er auðvelt að fara
mörgum fögrum orðum um það
sem við ber á leiksviðinu. Þar er
margt harla vel gert. Þetta
minnir óneitanlega á djarfa upp-
stokkun í ýmsum listgreinum á
liðnum árum, og ekki síst á það,
hvernig Erró leikur sér í sama
verkinu með ljósmyndalíkingar af
brosandi geimförum, „glanspíur“
í sápuauglýsingu, ómerkilegar
klámmyndir og sígild listaverk
gamalla meistara t.d. Rembrand-
ts, og hráar, amerískar myndasög-
ur. Mér þykir það satt að segja
fremur þreytandi listsköpun til
lengdar, hef raunar takmarkaða
trú á framtíðargildi hennar og
væri ekki sáttur við það, að þessi
súpugerð Guðrúnar hasli sér
varanlegan völl f leikhúsinu. En
eigi að síður glóir á margt í þess-
ari sýningu L.A. og ekki síst á
þátt Eiríks Áslákssonar sjómanns,
sem Árni Tryggvason leikur eða
leikur ekki. Hann verður bókstaf-
lega að Eiríki, finnur svo sterkt
til með þessum veðurbitna trillu-
karli, að hann er þarna sjálfur að
bjástra við byggingu þessa alltof
háa grafhýsis, sem á að storka
Langdals-slektinu, sem mun vera
Bogesensfólkið í þessu sjávar-
plássi. Og plássið er þama með
flestum flötum sínum, bónusþræl-
dómi í frystihúsi, sfldarævintýrum,
ástum og vonbrigðum, skipbrot-
um, sorgum, gleði og galsa — já,
mörgum mismunandi myndum,
sem geta hæglega speglast í
kirkjugarðinum. Kirkjugarðar hafa
raunar orðið mörgum listamönnum
örlát uppspretta. Bandaríska leikrita-
skáldið Thordon Wilder, sem þorði
að fara sínar eigin leiðir, óháður
stefnum og straumum, hafði kirkju-
garðinn sem skuggsjá, þegar hann
samdi Bæinn okkar, það leikrit sem
frumlegast er talið af verkum hans
og olli straumhvörfum í tæknilegu
tilliti. Og í bókmenntum okkar eru
ljóðaflokkar Guðmundar Böðvarsson-
ar, Saltkorn í niold (I og II) mjög
glöggt og áhrifaríkt dæmi um þess
háttar kirkjugarðslist. Ég hef oft
undrast það fálæti, sem þessi ljóð
Guðmundar hafa mætt og hve litl-
ar undirtektir þau fengu í upphafi.
Og það sýnir, hvað við íslendingar
erum birgir af góðum kveðskap, að
ekki þurfti að fá saltkorn frá Kirkju-
bóisbónda í naglasúpa Guðrúnar. Er
gaman að rifja upp, hvernig hann
hefur ljóðaflokk sinn með því að
draga upp mynd af ströndinni við
eilífðarhafið:
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Árni Tryggvason í hlutverki Eiríks Ásláks-
sonar sjómans.
„Við staðnæmumst stuttan tíma
á ströndinni frægu við hafið,
þar grétum við eða glöddumst,
ýmist van eða of.
Þar kynntumst við vaskleika körlum
og konum, - guði sé lof,
og kysstumst þegar við kvöddumst.
Hér stóðu þau öll að starfi
og stunduðu land eða sjó,
og glímdu við gæftaleysi
og grasleysi oftast, - og þó
var úthlutað dálitlum arfi
til allra á þessum stað:
frá Adam kom hálfétið epli,
frá Evu: fíkjublað."
Hér er vikið nokkuð af leið hefð-
bundinnar gagnrýni, en öllum sem
kvaddir eru til sögu á sýningunni
Heill sé þér þorskur er úthlutað
dálitlum arfi. Og leikurunum tekst
yfirleitt vel að ávaxta hann, hvort
sem viðbrögð tjá veikleika eða
skapstyrk, birtu eða skugga. Leik-
stjórn Viðars Eggertssonar er vön-
duð og honum tekst að raða saman
myndbrotunum af öryggi, enda
glöggur og hugkvæmur listamaður.
Og umgerð Önnu G. Torfadóttur á
lof skilið, vekur réttan kirkjugarð-
sandblæ í sjávarþorpi, einföld,
traust, já, sannfærandi og leikstjóri
og stjórnandi dansa fá mikið svigr-
úm. Ér við hæfi að geta næst stjórn-
anda sviðshreyfinga og dansa, Láru
Stefánsdóttur. Hlutur hennar er
mikilvægur fyrir heildarsvip sýn-
ingarinnar, ýmis dansatriði vel út-
færð og sjálf túlkar hún Vitlausu-
Gullu í dansi af mikilli tilfínningu.
Fyrr er getið frábærrar frammi-
stöðu hins gamalreynda lista-
manns, Árna Tryggvasonar. Guð-
rún Þ. Stephensen leikur nokkur
ólík hlutverk og fer ósjaldan á
kostum. Sem Guðrún (kona við
gröf) flytur hún brot úr ljóðaflokkn-
um Þorpinu eftir Jón úr Vör á
móti Þráni Karlssyni, sem er í
hlutverki manns við gröf (bróður
Guðrúnar). Þau flytja þennan lát-
lausa texta og óbrotnu hugsanir
skáldsins, sem gjörþekkir hvern
krók og kima sjávarþorpsins og
gera það á ógleymanlegan og sann-
færandi hátt. Það verður ekki gert
á þann veg, sem Guðrúnu og Þráni
tekst, nema flytjendur skilji, hve
skáldið er þrúgað af átthagafjötr-
unum: „Þú leggur af stað út í heim-
inn, en þorpið fer með þér alla
leið... Þú færð aldrei sigrað þinn
fæðingarhrepp, stjúpmóðurauga
hans vakir yfir þér alla stund ...
Hann ann þér á sinn hátt, en ok
hans hvílir á herðum þér“. Þetta
dæmi um góðar lotur í sýningunni
er jafnframt ábending um það,
hversu Þorpið er góður efniviður í
höndum snjallra túlkenda. — Guð-
rún er tilþrifamikil í hlutverki
vændiskonunnar í útlandinu og
Þráinn bregður sér einnig í fleiri
gerfi, m.a. er hann allt í einu farinn
að leika Þórberg með líkum töktum
og Jón Hjartarson í Iðnó um árið.
Mikið er á leikendur lagt. Jón Krist-
jánsson er nýlega kominn til liðs
við L.A. með próf uppá vasann frá
breskum leiklistarskóla. Hann fer
með hlutverk sjómanns og Jónasar
kærasta Möggu. Jón Stefán er
mikið á sviðinu og stendur
sig yfírleitt vel, leggur greini-
lega áherslu á góða fram-
sögn, jafnvel svo mikla, að
þáð getur á stundum verkað
dálítið truflandi. Margrét K.
Pétursdóttir leikur m.a. kot-
roskna smástelpu, sem ekki
veit alltaf hvernig hún á að
vera, Möggu kærustu Jónas-
ar o.fl. — Margrét á auðvelt
með að skipta um „tempó“
frá bernsku til fullorðinsára,
frá gleði og galsa til alvöru,
þótta, reiði og sorgar. Og hún
nýtur þess einnig að hafa
góða söngrödd og öruggt
tóneyra. Hún fer á kostum
og Sóley Elíasdóttir fylgir
henni fast eftir. Sóley hefur
sérlega góða framsögn og
leikur hennar er traustur og fum-
laus. Steinunn Ólafsdóttir fer með
vandasamt hlutverk pelsklæddrar
konu, sem er nokkuð við skál í
kirkjugarðinum, kemur þarna á
háum hælum eins og skrattinn úr
sauðarleggnum með andblæ fjar-
lægrar álfu, vekur kannski einhvem
óróa í rótgrónu þorpinu eins og
byltingin, „sem kom í rauðum pésa
að sunnan“, en hróflar þó ekki við
heimspekingnum Eiríki Áslákssyni,
sem þykir ekkert eðlilegra, en að
hún „deleri" og leggi sig til svefns
á grónu leiði. Fer ekki á milli
mála, Steinunn hefur ótvíræða
dramatíska hæfileika, skilning og
styrk til fjölþættrar túlkunar. Sig-
urþór Albert Heimisson leikur átta
hlutverk, en Stefán Sturla Sigur-
jónsson ekki færri en tíu. Þessa
þolraun standast þessir ungu leik-
arar með prýði, jafnt í sviðshreyf-
ingum sem framsögn, en ekkert
hlutverkanna gefur færi á miklum
átökum. Haraldur Davíðsson leikur
á gítar og Ingólfur Jónsson á harm-
oniku (einnig píanó) og er allt gott
um það að segja, en tónlistin er
glaðleg, ekki tormelt og dágóð til
síns brúks. Ingvar Björnsson ann-
ast lýsingu og líklega verður seint
hægt að fínna að verki hans.
Nú hygg ég að flestu sé nokkurn
veginn til skila haldið. Dálítið er
af óvísindalegum og þjóðlegum
draugagangi í sýningunni, eins og
vera ber, og ekki ástæða til að taka
hann nærri sér, enda sóttur í
ósviknar, mergjaðar þjóðsögur,
Snæbjörn í Hergilsey og kvæðið
Sjódrauga eftir Davíð frá Fagra-
skógi. Það er óneitanlega mynd-
rænt Ijóð um þá ógn, er „af dvalan-
um draugarnir rísa. Nú dansar hinn
svívirti flokkur". Gerfi sjódraug-
anna er afar vel gert eins og annað
sem Anna G. Torfadóttir skóp sýn-
ingunni til bóta. Þá má ekki gleyma
kostulega vel útfærðum þorskhaus-
um (grímum), sem hún kemur fyrir
á kjólklæddum dönsurum.
Þá lýkur að segja frá nokkuð
óvenjulegri, áhugaverðri og nær-
ingarríkri naglasúpu Guðrúnar Ás-
mundsdóttur, sem fram er reidd á
sviði leikhússins á Akureyri og
ætti að verða flestum til fagnaðar.