Morgunblaðið - 18.04.1990, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. APRÍL 1990
Brunirin í Áburðarverksmiöjunni
Yfirlýst
hættu-
ástand
varðií sex
mínútur
YFIRLÝST hættuástand í
Áburðarverksmiðjunni í
Gufiinesi varði í sex mínútur.
Að sögn Guðjóns Petersen,
framkvæmdastjóra Al-
mannavarna ríkisins, var
hraði á öllum aðgerðum mun
meiri en áætlanir gera ráð
fyrir, og telur hann að um
metviðbragð hafí verið að
ræða iyá Almannavörnum sé
miðað við að atburðurinn
átti sér stað á helgidegi þeg-
ar allir starfsmenn stofhun-
arinnar voru heima.
Samkvæmt frásögn Guðjóns
var atburðarásin eins og hún
snéri að Almannvörnum ríkis-
ins með eftirfarandi hætti:
17.58 Lögreglan í Reykjavík
hringir í neyðarsíma Almanna-
varna ríkisins og tilkynnir um
eld í ammoníaksgeymi í Gufu-
nesi og biður um að Almanna-
varnir fari í viðbragðsstöðu, en
setji ekki neyðaráætlun í gang
að sinni.
17.59 Vaktmaður hjá Al-
mannavömum hefur samband
við bakvakt, sem tafarlaust
hefur samband við alla starfs-
menn Almannavarna og kallar
þá til starfa í stjórnstöð.
18.06 Boð koma frá lögregl-
unni um að rélt sé að setja í
gang aðgerðir samkvæmt al-
mannavarnaskipulagi. Á þess-
um tíma eru starfsmenn Al-
mannavarna á leið til stjórn-
stöðvar.
18.07 Starfsmönnum Al-
mannavarna er tilkynnt um að
aðgerðir samkvæmt almanna-
varnaskipulagi hafi verið settar
í gang.
18.12 Starfsmenn koma í
stjórnstöð Almannavarna. Til-
kynning berst um að hættu-
ástandi í Áburðarverksmiðjunni
sé aflýst. Á grundvelli þess eru
frekari aðgerðir ekki settar í
gang, og aðeins þeim æðstu
yfirmönnum Almannavarna
ríkisins og Almannavarna
Reykjavíkur tilkynnt um hvað
skeð hefur.
Á tímabilinu frá kl. 17.47 til
18.06 unnu lögregla og slökkvi-
lið eftir ákveðnu kerfi sem er
liður í aimannavarnaskipulagi.
Morgunblaðið/Jón Hafsteinn
Yfirlýst hættuástand vegna brunans í Áburðarverksmiðjunni varði í sex mínútur. Að sögn Guðjóns Petersens framkvæmdasljóra almanna-
varna ríkisins hefði þurft tvær til þrjár mínútur til viðbótar til að ljúka mati á því, hvort grípa ætti til frekari ráðstafana eða ekki. Þessi
mynd var tekin, þegar slökkvistarfið stóð sem hæst.
Ammoníakgasið hefði ekki
náð að nærliggjandi byggð
segir Guðjón Petersen framkvæmdastj óri Almannavarna ríkisins
GIJÐJÓN Petersen, framkvæmdastjóri Almannavarna ríkisins, segir
að þó leki hefði komið að ammoníaktankinum við Áburðarverksmiðj-
una í Gufunesi hafí aðstæður verið þannig þá, að ammoníakið hefði
aldrei náð að nærliggjandi byggð. „Eflaust hefði fúndist sterk lykt
af ammoníakinu og sumum orðið ómótt, en það hefði ekki valdið
lífshættu í Grafarvogshverfinu,“ segir hann.
Að sögn Guðjóns hefði gasið far- hvellsoðið og streymt mjög hratt út
ið tæplega 300 metra á mínútu, og
mjög fljótlega farið að stíga upp
miðað við ríkjandi aðstæður, en
vindur var um 350 gráður og 10
hnútar þegar eldurinn á tankinum
kom upp. „Ammoníakið var geymt
undir 5 kg þrýstingi til að halda því
í fljótandi formi, en hefði komið gat
á tankinn þá hefði þrýstingurinn
fallið skyndilega og ammoníakið
í andrúmsloftið. Við það að hvell-
sjóða kólnar það mjög hratt niður
og myndar ískristalla. Það er ein-
mitt þessi ískaldi úði sem skríður
með jörðinni þar til hann hefur tek-
ið í sig varmann úr andrúmsloftinu
og lyftir sér upp,“ sagði hann.
Guðjón sagði að ef talin hefði
verið hætta á að ríkjandi ástand
gæti versnað, þá hefðu fyrstu við-
brögð Almannavarna ríkisins verið
að fá upplýsingar um vindhraða og
vindstefnu hjá Veðurstofu íslands,
en þangað er tengd bein neyð-
arlína. Síðan hefði verið gangsett
sjálfvirk útboðun á öllu starfsliði
Álmannavarna, og með einu útkalli
hefðu verið gefin boð til allra
sjúkrahúsa, lögreglustöðva og
björgunarmiðstöðva á höfuðborgar-
svæðinu um að vera til taks. Næsta
skref hefði síðan verið að taka
ákvörðun um hvort gefa ætti út
viðvörun til íbúanna á grundvelli
ástandsins á svæðinu, en við það
hefði verið tekið mið af vindhraða
og vindstefnu, ammoníakmagninu
Ég taldi okkur ekki vera
í meiri hættu en aðra
- segir Halldór Úlfarsson á Fannarfold 101
HALLDÓR Úlafarsson og Inga Birgisdóttir voru ásamt syninum
Úlafari Þór heima hjá sér á Fannarfold 101 þegar kviknaði í ammón-
íaksgeyminum. „Við sáum slökkviliðið fara hérna niðureftir, en velt-
um því ekki alvarlega fyrir okkur,“ sögðu þau í samtali við Morgun-
blaðið. „Við fylgdumst þó með í kíki, sáum þetta vel út um gluggann.
Þau sögðu að ekki hafi hvarflað
að þeim að fara í burtu. Þau höfðu
kveikt á útvarpi til að heyra ef ein-
hveijar tilkynningar bærust um
hættu. „Ég vissi af því síðan um-
ræða var um þetta fyrir tveimur
árum, að ef eitthvað gerist er meira
en Grafarvogurinn í hættu, Vogarn-
ir til dæmis,“ sagði Halldór. „Þess
vegna gæti Grafarvogurinn sioppið
alveg en önnur hverfi verið í hættu.
Meðan á þessu stóð hringdi ég í
mann sem ég þekki vel og hefur
mikið vit á svona, ég vissi ekki
hvort ég ætti að hringja í lögregl-
una eða eitthvað annað. Hann sagði
mér það að ef þessi tankur færi,
þá væri hálf borgin í hættu, þannig
að ég taldi okkur ekki vera í neitt
meiri hættu en aðra. Þannig hugs-
aði ég.“
Þau sögðust þó vita til þess að
nágrannar þeirra hefðu flúið heim-
ili sín.
Á að loka verksmiðjunni?
„Ég vil loka henni, alveg örugg-
lega, sagði Inga.
„Það er þó ekki vegna þess að
við búum hér,“ sagði Halldór,
„skiptir ekki öllu máli hvort við
erum hér eða til dæmis í Smáíbúða-
hvefínu.
Er ekki upplagt að fara með
þessa verksmiðju austur á land,
vantar ekki vinnu þar? Fara með
hana þangað og hafa hana mátu-
lega langt frá mannabyggðum
þar?“ sagði Halldór Úlfarsson.
Halldór Úlfarsson, Úlf^r Þór og Inga Bi
Fannarfold 101, út uiíi gluggánn sest í Áh
Morgunblaðið/J ulius
smu,
sem í geyminum var, og líkunum
fyrir því að hann gæti rofnað.
„Ástæðan fýrir því að þetta mat
þarf að fara fram fyrst er sú að
það gífurlega vald sem stofnunin
hefur til að setja þetta allt í gang
getur jafnvel valdið íbúunum meiri
hættu en sú vá sem yfirvofandi er.
Það verður því að meta hve hún
er mikil á móti því óskaplega raski
sem verður. Neyðarupplýsingarnar
hefðu verið þær að fólk á ákveðnum
svæðum ætti tafarlaust að fara inn
í hús og loka öllum gluggum og
hurðum og slökkva á loftræsting-
um, en brottflutningur fólks hefði
verið óhugsandi þar sem aðeins er
verið að tala um mínútur.
Búast hefði mátt við því að allt
að 800 manns hefðu sturlast úr
hræðslu, og það má ætla að 5-10%
af íbúunum hefðu brugðist við af
skelfmgu og til dæmis hlaupið út
og hafíð leit að börnum sínum.
Þarna er því verið að tala um gífur-
legan fjölda fólks sem hefði átt um
mjög sárt að binda í langan tíma á
eftir, auk þeirrar slysahættu sem
skapast hefði. Mat á aðstæðum
verður því að vera mjög ígrundað
áður en þetta er sett í gang, en
vissulega verður það að gerast sé
yfirvofandi hætta talin það mikil.
Þetta eru þau viðbrögð sem beitt
yrði ef slík ógnarvá snéri að borgur-
unum að hún réttlætti beitingu
þeirra. Ef síðan eitthvað færi úr-
skeiðis kæmu til björgunar- og
hjálparaðgerðir, sem eru gífurlega
vel skipulagðar, þegar hættan væri
liðin hjá og afleiðingarnar lægju
fyrir,“ sagði Guðjón.
Guðjón sagði að í Almannavarn-
aráði hefði verið talið álitamál hvort
ekki hefði átt að segja frá því í fjöl-
miðlum hvað gerst hefði og hverjar
lyktir málsins hefðu orðið, til þess
að upplýsa fólk fyrr en gert var í
fréttatíma Ríkisútvarpsins kl. 19.
Hann sagði að ástæðan fyrir því
að það hafi ekki verið gert væri sú
að svo stutt' iiafi • verið *!<■ frétta-
Ltfnrann.---------—-------------