Morgunblaðið - 20.05.1990, Blaðsíða 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. MAÍ 1990
OG I.AGAKRÓKARMR
eftir Hallgrím Thorsteinsson / mynd Björg Arnarsdóttir
ÞAÐ ER líklega sama hvar í heiminum tveir íslendingar hittast — fyrr en varir
eru þeir alltaf búnir að rekja sig saman á einhvern hátt. Menn eiga sameiginlega
vini eða kunningja; hafa verið saman í skóla eða þá að mágkona ömmu annars er
frænka besta vinar bróður hins — eða eitthvað álíka. Það eru alltaf einhver tengsl.
Þetta er eitt af því sem gerir íslendinga að Islendingum. Fæðin og smæðin. Allir
þekkja alla eða kannast a.m.k. við þá. Þannig var það líka þegar ég hitti ungan
íslenskan Iögfræðing um daginn á miðri Manhattan í New York. Einn besti vinur
hans og skólafélagi frá því í bamaskóla hafði verið með mér í menntaskóla. Sá
náungi hafði líka verið blaðamaður á sínum tíma en var núna orðinn lögfræðingur.
„Já, þekkirðu hann? Hann er helsti kontaktmaður minn í stéttinni heima núna,“
sagði lögfræðingurinn eftir að við höfðum sest við borð á mexíkönskum veitingastað
á 50. stræti við Park Avenue.
Þetta var í hádeginu. Staðurinn var fullur af ungum mönnum á uppleið, allir klæddir
á hinn hefðbundna New York-hátt: í dökkum jakkafótum, hvítri skyrtu og bindi.
Að líta yfir staðinn skilgreindi manntegundina „uppi“ í einni sjónhendingu. Upparn-
ir (hér: Yuppies, Young Urban Professionals) í viðskiptalífinu á Manhattan klæða
sig af einhveijum ástæðum á hefðbundnari hátt en uppar annarra stórborga í Banda-
ríkjunum. Hér ríkir ekki bara bindisskylda heldur líka sú kvöð að menn séu ekki
„smart“, ekki með neina stæla í klæðaburði. Hefðbundnu fötin segja: Ég er ekki
að sýnast neitt, ég er ekta og ég ér „professional".
Óneitanlega eru margir sem eru þannig að þykjast vera ekki að sýnast — en eru
það samt.
MAGNÚS GYLFI
OG SUSAN
THORSTENN
vinnahlið við hlið á lög-
mannsstofu sinni í stórborg-
inni New York þar sem alls
starfa nú um 70 þúsund lög-
fræðingar. Magnús Gylfi,
sem m.a. sá um uppgjör
Hafskipsmálsins í Banda-
ríkjunum á sínum tíma, mun
vera fyrsti ísleadingurinn
sem fær málflutningsréttindi
fyrir Hæstarétti þar í landi.
En stór hluti af viðskiptum
þeirra hjóna felst í lögfræði-
legri aðstoð við Islendinga,
fyrirtæki og einstaklinga sem
stunda viðskipti á hinum lit-
skrúðuga en oft torfæra
Bandaríkjamarkaði.
Kópavogur — Genf — Kaupmannahöfh
En ekki Magnús Gylfi Þorsteinsson sem
hér heitir Magnus Thorstenn. Hann flokk-
ast líklega undir uppa en hann klæðist ekki
í dökk jakkaföt og hvíta skyrtu og bindi til
að sýnast. Hann klæðist svona af því hann
er lögfræðingur. Lögfræðingar klæðast alls
staðar eins. Mundir þú treysta lögfræðingi
í hörbleikum Armani-fötum fyrir uppgjöri á
dótturfyrirtæki Hafskips í Bandaríkjunum?
Nei, ég bjóst ekki við því.
Magnús Gylfi er 32 ára, giftur banda-
rískri konu, Susan Thorstenn, sem er lög-
fræðingur líka. Þau reka lögmannsstofuna
Thorstenn og Thorstenn á 53. stræti á
Manhattan í New York og búa í úthverfi
norðan til í borginni.
Magnús Gylfi er borinn og bamfæddur
Reykvíkingur, ’57-módelið, og MR-ingur.
Hann útskrifaðist úr Lagadeild Háskóla ís-
lands 1983 og hafði ætlað sér að fara strax
í framhaldsnám erlendis. En þá bauðst hon-
um starf hjá bæjarfógetanum í Kópavogi.
Vildi hann gerast dómarafulltrúi? Hann
staldraði við í hálft ár.
„Ég segi ekki að mér hafi leiðst starfið,
en ég bara gat einhvern veginn ekki séð
fyrir mér framtíðina í því að eyða lífinu í
það að bjóða fólk upp á hveijum degi. Það
voru ekki beint ögrandi aðstæður. Eg var
ungur og forvitinn og mig langaði út til að
bæta við mig.
Þannig að ég fór til Evrópu. Ég fékk
styrk frá austurrísku ríkisstjórninni til að
kanna hin ýmsu mannréttindaákvæði sem
eru í gildi út um allan heim. Meira að segja
sovéska stjórnarskráin hefur að geyma
ákvæði um mannréttindi. Ég var að athuga
hvernig þessum ákvæðum er framfylgt —
og hvernig framkvæmd þeirra væri háttað
í hinum ýmsu löndum.“
Magnús var með stúdentaherbergi í Salz-
burg. Hann var á þönum í eitt ár milli Genf-
ar, þar sem Mannréttindanefnd Sameinuðu
þjóðanna hefur aðsetur, Vínarborgar, þar
sem Mannréttindastofnunin er og Salzborg-
ar, þar sem hann var innritaður í háskól-
ann. Lögfræðideildin þar er í tengslum við
McGeorge School of Law, nafntogaðan há-
skóla á vesturströnd Bandaríkjanna, þar
sem t.d. nýjasti hæstaréttardómari Banda-
ríkjanna, Anthony Kennedy, kenndi. í þess-
ari deild í Salzburg hefur verið smalað sam-
an lögfræðingum frá öllum heimshornum
til að nema alþjóðalög. Magnús vann að
þessu verkefni samhliða því að skrifa rit-
gerð sína um framkvæmd mannréttinda-
ákvæða.
Það var svo í tengslum við nám hans í
alþjóðalögum sem hann fékk vinnu sem Iög-
fræðingur hjá stóru lögmannsfirma í Kaup-
mannahöfn í þijá mánuði hjá frændum okk-
ar Dönum. „Skemmtilegt fólk,“ segir Magn-
ús.
Magnús gerði svo stuttan stans aftur í
dómarafulltrúastarfinu sem beið hans ennþá
í Kópavogi. En útþráin lét hann ekki í friði.
Og í þetta skiptið var það ekki bara útþrá.
Mála-æði Bandaríkjamanna
„Aðalástæðan fyrir því að ég fór aftur
frá Islandi var sú, að ég hafði kynnst banda-
rískum lögfræðingi í Austurríki, sem er
núverandi konan mín. Hún er frá New York.
Hún hafði verið í þessu sama prógrammi
og ég þarna úti í Austurríki og unnið hjá
Sameinuðu þjóðunum. Nú, ég kom hingað
í fyrsta skipti sem túristi eiginlega, haustið
1984. Ég hafði reyndar aldrei hugsað neitt
út í það að fara til Bandaríkjanna. Ég hafði
alltaf litið til Evrópu. Allir þeir sem ég
þekkti og höfðu farið út til framhaldsnáms
höfðu alltaf farið til Evrópu. Ég þekkti eng-
an sem hafði farið hingað vestur.“
Magnús ákvað að taka meistaragráðu í
viðskiptalögum hér og skráði sig í New
York University. Hann vann með náminu
en til þess að geta unnið sem lögfræðingur
í Bandaríkjunum þurfa menn að gangast
undir próf bandarísku lögmannasamtak-
anna, The American Bar Association (sem
eru ekki samtök kráareigenda. Bar í þessu
samhengi er það sama og í starfsheitinu
barrister). Það var Susan, eiginkona Magn-
úsar, sem stakk upp á því að hann færi í
prófið meðan hann var enn í námi. Þar sem
bandarísku lögmannasamtökin viðurkenna
lögfræðinám við Háskóla íslands, var ekk-
ert því til fyrirstöðu að taka prófið. Einu
skilyrðin voru þau að hann væri búsettur í
New York-ríki og væri innritaður í skóla í
ríkinu. Og Magnús Gylfi flaug í gegnum
þetta tveggja daga próf og var skyndilega
kominn í þann ört stækkandi hóp manna
sem hafa lögmannsréttindi í Bandaríkjun-
um. Lögfræðingum hefur fjölgað ört á allra
síðustu árum hér vestra, t.d. úr um 50 þús-
und í 75 þúsund í New York einni á 10
árum, aðallega þó á Wall Street.
En markaðurinn virðist óþijótandi. Það
er alþekkt að hér er farið í mál út af hveiju
sem er. Nýlegt mál hefur t.d. vakið mikla
athygli. Náungi, sem særðist í skotbardaga
við lögregluna eftir misheppnaða tilraun við
að ræna eldri konu í neðanjarðarlestinni, fór
í mál við lestarfyrirtækið og fékk tugþús-
undir dollara í skaðabætur í undirrétti. Ég
spyr Magnús hvers vegna málaferli séu
svona tíð hérna.
„Ástæða þess að Bandaríkjamenn nota
lögfræðinga meira til málaferla hér en ann-
ars staðar, er að því er ég held sú að vegna
stærðar landsins, fjölda fólks af ólíkum
uppruna og vegna þess hvernig efnahags-
kerfið er byggt upp, þá ertu svo oft að
gera viðskipti við fólk sem þú þekkir ekki.
Þetta leiðir óhjákvæmilega til tortryggni
milli manna sem svo aftur leiðir til þess að
menn krefjast þess að allt sé skrifað niður
í samning áður en viðskipti eru gerð, helst
300 blaðsíður. Þú færð þér lögfræðing til
að ganga frá samningnum og svo ef eitt-
hvað ber út af í viðskiptunum, þá færðu
þér lögfræðing til að fara í mál út af því og
til að skera úr um það hvað það sé í raun-
inni sem samningurinn segir til um. Þetta
er beggja skauta byr fyrir okkur lögfræðing-
ana. En ég held að það sé of mikið gert að
því hér að búa til umgjörð sem síðan þarf
að fá úrskurð um. Traust hér er ekki eins
víðtækt og djúpt og meðal annarra þjóða.
Þetta eru 50 ríki og það er óskaplegt flæði
af peningum og fólki á milli staða. Þú veist
ekki hvar maður, sem þú gerir viðskipti við
í dag, er niðurkominn á morgun. Þú trygg-
ir þig með góðum samningi. Flestir samn-
ingar standast og flest viðskiptasambönd
ganga vel en þegar vandamál koma upp
þá eru þau iðulega svo flókin og í svo flókn-
um samningi að það þarf lögfræðinga til
að greiða úr flækjunni,-
En svo er líka önnur ástæða fyrir þessu.
Hún er sú að Bandaríkjamenn eru fólk sem
er að Ieita að hinu áhættulausa þjóðfélagi,
þar sem það tekur aldrei neina áhættu,
hvorki persónulega né sem fyrirtæki { við-
skiptum. Allir vita að þeir munu einhvern
tíma deyja og sennilega detta illilega um
koll og meiða sig svo sem eins og einu sinni
á lífsleiðinni. Hér í Bandaríkjunum er þetta
orðið þannig núna, að menn tryggja sig
fyrir öllu. Fyrirtæki tryggja sig fyrir öllu
og gegn öllu. Þetta viðhorf býr til rosalegan
pott af peningum — tryggingafélög hér eiga
gífurlega mikla peninga. Og einhvern veginn
hefur skapast sú hugsun meðal fólks að það
geti farið í mál þegar það dettur og meiðir
sig og sótt þennan pening. Til þess sé hann.
Hér er yfirleitt allt einhveijum öðrum að