Morgunblaðið - 02.09.1990, Qupperneq 4

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 1990
vegna slysa af ýmsum toga,“ segir
Gylfi. „Oneitanlegaertöluvert um
skilnaðarmál hjá mér,“ segir-
Svala.„Konurnar sækja mikið til
mín. Ætli það sé ekki vegna þess
að fáar konur eru í „praxis“.“
Þau segjast ekki hafa neitt skrif-
stofuherbergi heima hjá sér í Foss-
voginum enda reyndu þau að eyða
frítímanum á annan hátt en að tala
um lögfræði. „Við reynum eftir
megni að komast hjá því að taka
með okkur vinnuna heim, en óneit-
anlega er þetta þannig starf að það
er verið að elta mann uppi á öllum
tímum sólarhringsins og jafnvel í
fríum. Það koma upp „krísur“ hjá
fólki, sérstaklega í viðkvæmum
málum eins og hjónaskilnuðum og
það er helst að ónæðis verði vart í
slíkum rnálum."
Á fyrsta ári í lagadeild eignuðust
þau sitt fyrsta bam af þremur og
gerðu þá með sér skriflegan samn-
ing. Inntak samningsins er eitthvað
á þessa leið: „Vinni annað hjóna,
skal hitt einnig vinna.“ Þessi samn-
ingur hefur í gegnum árin verið
hafður í heiðri jafnt í vinnu sem
og heima. „Já, hægt er að segja
það hreinskilnislega að við höfum
alltaf gengið í allt saman,“ segir
Svala og Gylfi bætir við: ,;Já, ætli
það sé ekki nokkuð rétt. Eg fæst
hinsvegar ekki til þess að strauja.
Ég kann það ekki og ég held að
það sé farsælast fyrir þvottinn að
mér sé ekkihleypt í hann.“
„Hann Gylfi eldartil dæmis
miklu oftar en ég. Einhvern veginn
held ég að karlmenn séu tilkippi-
legri í matseldina heldur en í önnur
heimilisstörf. Þeim finnst elda-
mennskan svolítið spennandi. Jafn-
réttið verður að byrja inni á heimil-
unum. Það er grundvallaratriði að
ala syni sína jafnt sem dætur með
réttu hugarfari,“ segir Svala og
eiginmaðurinn gefur þær skýringar
að neyðin ein hafi rekið hann út í
matartilbúning. „Ég átti þessu ekki
að venjast á því heimili sem ég var
alinn upp á. En þegar Svala var í
námi, eins og ég, og ekki síst þegar
hún byijaði í vaktavinnu á Sjón-
varpinu, þá var náttúrulega ekki
um neitt að ræða nema bjarga sér
með börnin heima. Þegar konur
vinna daglangt úti, er alls ekki eðli-
Hvorki liðtækur
við matseld né
hreingerningar
„TANNHEILSA manna fer stórbatnandi þrátt fyrir aukna
sælgætisneyslu. Ljóst er að forvarnarstarf er farið að skila
sér og ef fólk sinnir eftirliti reglulega, á það ekki að hafa
stórar áhyggjur. Við tannlæknar viljum helst fá fólk í eftir-
lit á hálfs árs fresti,“ segir Jónas Ragnarsson tannlæknir.
Jónas rekur stofu sína á fjórðu hæð í húsi númer eitt við
Háaleitisbraut og þar starfar einnig eiginkona hans, Hrafn-
hildur Eysteinsdóttir, sem aðstoðarstúlka hans.
Jónas er Fáskrúðsfirðing-
ur og Hrafnhildur er
undan Eyjaijöllum.
Hún var í Húsmæðra-
skólanum í Reykjavík
og skólasystir hennar
þar var meðal annarra
systir Jónasar. „Við
vissum svona af hvort öðru. Ég
held að ég hafi fyrst séð hann á
balli í Húsmæðraskólanum, en við
kynntumst á dansleik í gamla
Glaumbæ fyrir 23 árum,“ segir
Hrafnhildur. Eftir tannlæknanámið
í Háskólanum lá leið þeirra út á
land, fyrst til Akureyrar og svo
austur á land og síðar settust þau
að í Garðabænum þar þau nú búa
ásamt fimm börnum sínum sem eru
á aldrinum 19 ára, 15 ára, 13 ára,
10 ára og 5 ára. Heimiliskötturinn
Támína fær líka að valsa um að vild.
„Starf aðstoðarstúlku tannlækn-
is er svo sem ekkert verra en hvað
annað. Ég held að ég myndi ekki
vilja skipta um atvinnu úr þessu.
Mér finnst þetta bara gaman og
starfið er margþætt. Það er síminn,
aðstoð við stólinn og svo er það
félagsskapurinn. í sama húsnæði
eru þrír tannlæknar til viðbótar og
jafnmargar aðstoðarstúlkur þannig
að það getur oft verið fjör í kaffi-
stofunni. Það er helst að menn geri
að gamni sínu þar. Það er ekki
mikið rætt yfir sjúklingunum nema
það nauðsynlegasta," segir Hrafn-
hildur. Hún fór að vinna hjá mann-
inum sínum fyrir um það bil fjórum
árum, fyrst í fjóra tíma á dag, svo
í sex tíma og nú allan daginn, tíma-
bundið. Áður hafði Hrafnhildur
unnið sem gangastúlka á Hrafnistu.
Jónas segir samstarfið ganga vel
og í hinu mesta bróðerni. Sér finn-
ist meiri stuðningur af því að vinna
saman heldur en ekki. Éini gallinn
sé kannski sá að börnin gangi um
of sjálfala heima. Þau séu mikið ein
og pössun á þeim yngsta lenti oft-
ast á þeirri næstyngstu. „Annars
hafa börnin gott af því líka að
maður sé ekki alltaf yfir þeim. Þau
læra að taka tillit hvert til annars.
Samkomulagið hafði til dæmis ekki
verið upp á það besta hjá tveimur
þeim elstu. Svo gerðist það að við
hjónin fórum í sumarbústað í sumar
og maður varð ekki var við annað
en að sambandið hefði stórbatnað
ámeðan,“ segir Hrafnhildur.
Vinnudagur tannlæknisins hefst
um klukkan átta og stendur sam-
fleytt til að ganga fimm. Ef þau
ætla að verða samferða heim úr
vinnunni, fara þau á sama bílnum.
Morgunblaðið/Einar Falur
„Á fyrstu árunum gerðum við með okkur samning, sem er eitthvað
á þessa leið: Vinni annað hjóna, skal hitt einnig vinna. Þessi samning-
ur hefur í gegnum árin verið hafður í heiðri jafnt í vinnu sem og
heima,“ segja lögfræðingarnir Svala og Gylfi Thorlacius.
legt að þær sitji einar í húsverkun-
um.“
Ferðalög og skútusiglingar eru
aðaláhugamál þeirra hjóna. „Við
leigðum okkur húsbíl og skruppum
yfir helgi á Vestfirðina um daginn.
Svo ætlum við í skútuferðalag með
tveimur öðrum hjónum síðari hluta
septembermánaðar. Við leigjum
okkur skútu þegar út verður komið
og ætlum að dóla á sundinu, sem
er á milli Korsíku og Sardiníu. Við
fórum í skútuferðalag út af Grikk-
landi fyrir tveimur árum. Þá voru
um það bil tíu skútur í samfloti,
en nú ætlum við að vera köld og á
eigin vegum. Þetta er feikilega
skemmtilegt og maður lærir á æf-
ingunni. Annars er Gylfi með svo-
kallað pungapróf og hefur auk þess
farið á námskeið hjá Siglingaskó-
lanum.“
Höldum atvinn-
unni sem lengst
frá einkalífinu
„ÞAU SAMSKIPTI, sem við eigum hér innan veggja fyrirtæk-
isins, eru fyrst og fremst faglegs eðlis. Auk þess höfum við
sett okkur þá reglu að taka ekki með okkur vinnuna heim.
Það yrði mjög óskynsamlegt að eyða tímanum heima í að
ræða mál tengd rekstrinum. Við reynum eftir megni að lialda
einkalífínu og atvinnunni aðskildu. Elín er eins og hver ann-
ar deildarstjóri, sem vinnur sín verkefni og oft líða heilu
dagarnir án þess að við svo mikið sem sjáumst hér. Það er
helst að við rekumst hvort á annað í kaffistofunni.“
Morgunblaðið/Emilía
„Áhættan sem við tókum fyrir tíu árum reyndist farsælt spor sem
engin eftirsjá er að“. Eigendur Vöku-Helgafells Ólafur Ragnarsson
og Elín Bergs með nýjustu útgáfubók forlagsins, bók um líf og list
málarans Van Gogh.
lafur er Sigl-
fírðingur
og flutti sig
suður á
unglingsá-
rum til að
fara í
Verslunar-
skólann.
Eftir að hafa lokið verslunarskóla-
prófi, fór áhuginn að beinast að
blaðamennsku og fjölmiðlun. Hann
hóf störf á Alþýðublaðinu árið 1965,
en í bytjun árs 1966 var hann ráðinn
meðal annarrati! Sjónvarpsins til að
undirbúa útsendingar sem hófust um
haustið þ_að sama ár. Hjá Sjónvarpinu
starfaði Ólafur við fréttaöflun og
dagskrárgerð í tíu ár. Þá tók hann
við ritstjórn Vísis þar sem hann var
til ársins 1980. „Þaðan lá leiðin út í
bókaútgáfuna. Ég hafði lengi haft
hug á að kynnast þeirri grein fjölmiðl-
unar og eftir að hafa starfað hjá
öðrum allan minn feril, fannst mér
spennandi að sjá hvortéggæti stað-
ið á eigin fótum. Það voru margir
svartsýnir á að vit væri í að stofna
nýtt bókaforlag og reynt var að draga
úr manni kjarkinn. Mér var sagt að
það væru allt of mörg fyrirtæki starf-
andi á þessum vettvangi og allt of
mikið gefið út. Þrátt fyrir úrtölur
þróuðust málin þannig að við hjónin
ákváðum að slá til og taka áhætt-
una. Þetta varð að vera samkomulag
okkar beggja því ekki gat ég veðsett
eignir okkar upp á eigin spýtur. Bóka-
forlagið Vaka varð til í ársbyijun
1981. Við álitum að þetta snérist
ekki um fjölda fyrirtækja á markaðn-
um, heldur væri þetta spurning um
gæði, hugmyndir og nýjar leiðir í
útgáfumálum," segir Olafur.
Eins og flestar konur með börn
starfaði Elín hálfan daginn utan
heimilis. Hún vann fyrir hádegi sem
læknaritari á göngudeild Landspítal-
ans fyrir háþrýsting. „Ólafur var eini
starfsmaðurinn til að byrja með og
fljótlega kom að því að ég fór að
fara eftir hádegi til að hjálpa til því
ekki höfðum við ráð á að borga starfs-
manni Iaun. Ég hætti á spítalanum
og fór að vinna allan daginn í fyrir-
tækinu okkar í febrúar 1982, ári eft-
ir að það varð til,“ segir Elín.
„Við byrjuðum smátt og gættum
þess að að reisa okkur ekki hurðarás
um öxl. Fyrsta árið gekk mjög vel.
Við gáfum út átta bækur. Þeirra á
meðal var viðtalsbók við Gunnar
Thoroddsen þáverandi forsætisráð-
herra sem ég skrifaði reyndar sjálfur
og varð sú bók metsölubók það árið,“
segir Ólafur.
Það er óhætt að segja að fyrirtæk-
ið hafi átt velgengni að fagna frá
upphafi. Það hefur alltaf sýnt hagnað
og veltir nú um 200 milljónum króna
árlega. „Við teljum að þetta sé ekki
bara heppni. Þetta snýst mest um
það að hafa nef fyrir því hvað fólk
vill kaupa. En auðvitað gefum við
líka út bækur, sem þurfa að vera til
en vitað er fyrirfram að munu ekki
standa undir kostnaði. Þetta á við
um ýmislegt menningarlegt efni. En
sölubækurnar þurfa að standa undir
þeim þætti útgáfunnar. Fyrir utan
hefðbundna bókaútgáfu höfum við
lagt töluverða rækt við klúbbarekst-
ur, sem rennt hefur styrkari stoðum
undir fyrirtækið og orðið til þess að
það hefur stækkað. Að líkindum för-
um við eitthvað út í hljómplötuútgáfu
á næstunni. Fyrsta hljómplatan frá
okkur er væntanleg fyrir jólin, en það
er jafnframt fyrsta hljómplata Viðars
Gunnarssonar óperusöngvara í
Þýskalandi,“ segir Elín. Þess má geta
að Viðar er fyrrum starfsmaður fyrir-
tækisins.
„Ég held að við höfum aldrei hugs-
að tíu ár fram í tímann þegar við
vorum að byrja í bókaútgáfunni. Ég
neita því ekki að þetta hefur kannski
vaxið örlítið hraðar en við áttum von
á. Hugmyndin var í upphafi sú að
við hefðum atvinnu af þessu,“ segir
Ólafur. Um þrjátíu föst störf eru nú
í fyrirtækinu, en ef saman eru taldir
allir þeir, sem eru á launaskrá, telj-
ast þeir um 130. „Það er langt síðan
ég fór að segja við Ólaf að við skild-
um bara halda fyrirtækinu í ákveð-
inni stærð, en ný viðfangsefni eru
spennandi og með góðu samstarfs-
fólki er gaman að takast á við þau
- ekki síst ef reksturinn heldur áfram
að vera jákvæður," segir Elín. Ólafur
skýrir þetta þannig út að hann vilji
ekki endilega að forlagið verði að
einhveiju risafyrirtæki heldur snúist
þetta um hugmyndir, sem hann vilji
sjá komast í framkvæmd. Það þýddi
auðvitað meiri umsvif og fleiri starfs-
menn. Ef fram kæmi góð og arðvæn-
leg hugmynd, myndi maður síst af
öllu vilja pakka henni niður í skúffu
og bíða eftir því að einhver keppinaut-
annatæki hana upp.
Árið 1985 keypti Vaka bókaforlag-
ið Helgafell. „Við sáum fram á að
það myndi taka of langan tíma að