Morgunblaðið - 02.09.1990, Síða 6

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 1990
manni upp í Borgarfirði, Guðmund
Sigurðsson, hinn kunna hagyrðing
og Kristinn, en þeir voru tvíburar.
Ingvar bónda á Hofsstöðum og j
Ingibjörgu, konu Guðmundar Böð-
varssonar skálds á Kirkjubóli. Til
þeirra hjóna, upp í Borgarfjörð,
fékk ég að fara tvisvar sinnum í
vikutíma. Það þóttu mér stórkost-
legar ferðir. Eg hitti svo margt
merkilegt fólk hjá þeim því gesta-
gangur var mjög mikill á Kirkju-
bóli. Annað man ég ekki til að ég
hafi farið á mínum æsku og upp-
vaxtarárum. Ég var t.d. orðin 22
ára þegar ég kom til Þingvalla í
fyrsta skipti. Það var eðlilegt að
þetta væri svona því faðir minn dó
þegar ég var tíu ára. Hann varð
bráðkvaddur 62 ára gamall.
Mamma varð þá að bjarga sér sjálf
með barnahópinn og það gerði hún.
Þá voru ekki bætur af neinu tagi
og ekki voru eignirnar miklar. Hún
sá fyrir okkur börnunum með því
að þvo þvotta fyrir fólk í eldhúsinu
hjá sér og mjólka 14 kýr kvölds og
morgna í Skildinganesi. Samt man
ég ekki til að talað væri um fátækt
heima, né heldur var mamma höst-
ug eða óþolinmóð við okkur krakk-
ana. Ég held að enginn geti átt
betri eða duglegri móður en ég átti.
Eins og tíðkaðist í þá daga var
Og tíminn stendur ekki í stað
fremur en í veröld Þórbergs
Þórðarsonar. Nú er Sjóka
komin frá Moldavíu, nokkuð
lerkuð en þó heil að húfi og ég er
komin í eldhúsið til hennar msð
tebolla fyrir framan mig. „Það voru
erfiðir þessir hitar í Moldavíu," seg-
ir hún og hellir meira te í bollann
minn. í gluggakistunni eru litlir
bollar með ekta gyllingu og nokkrar
hnarreistar hænur með göt á mag-
anum. Þessa gripi keypti Sjóka í
stórri búð í Moldavíu. „Ég hef
nokkrum sinnum til Rússlands á
síðasta áratug. Ég hef farið með
MÍR, þó ég sé ekki kommi,“ segir
Sjóka og dreypir á neskaffi. „En
mikið er öðruvísi yfírbragðið á fólk-
inu núna en það var fyrir tveimur
árum þegar ég kom þangað síðast.
Sú breyting er ekki til batnaðar.
Enginn vill gera neitt nema fyrir
dollara. Það myndast víða miklar
biðraðir því afgreiðslan er voðalega
hæg þama. Það er kannski ein
stúlka að simsa við að afgreiða ís
og endalaus fjöldi í biðröð fyrir ut-
an. Ég stóð í slíkri biðröð til að fá
mér ís. Stúlkan var ekki að flýta
sér og hún fór í kaffi áður en ég
komst að. Hún setti bara upp
spjald og fór svo. Ef þú átt dollara
færðu mun betri afgreiðslu. En ég
sá enga fátækt. Fólkið þama er vel
klætt og virðist hafa nóg að bíta
og brenna. Ég skal þó játa að betra
virðist Katrín mikla hafa haft það.
Ég skoðaði í Moskvu sýningu á
skartgripunum hennar og fötum.
Kjólarnir hennar vom ótrúlega við-
hafnarmiklir og hún átti óskaplega
stóra og þunga og glæsilega gull-
skartgripi. Skeifumar undir hestun-
um hennar vom skreyttar eðalstein-
um. Meira að segja hjólin á vögnun-
um hennar voru gimsteinaskreytt.
Svo sá ég föt sem sjálfur ívan
grimmi saumaði _sér, þetta var
merkileg sýning. Á Rauða torginu
sá ég styttu af Stalín, þeir létu sig
hafa það að setja hann þar innan
um aðra stjómendur Sovétríkjanna
á 70 ára byltingarafmælinu.“ Jó-
runn er á valdi ferðaminninganna
og rétt getur rifíð sig frá þeim til
þess að segja mér frá litlu stúlk-
unni sem ólst upp í Skeijafirðinum
og vestur á Grímsstaðaholti. „Ég
er raunar fædd árið 1920 í Bygg-
garði á Seltjarnamesi, sem var
mikil samhjálp í Holtinu. Þar voru
allir fátækir og barnmargir og
hjálpuðust að eftir megni. Oft lán-
aði mamma mig til að líta eftir
börnum meðan konurnar skruppu í
bæinn til þess að útrétta. Mennirn-
ir vom flestir á sjónum svo allt
slíkt lenti á konunum. Þær fóru
kannski klukkan eitt og komu
klukkan sex. Þeir voru lengi að líða
dagarnir þegar ég sat yfir krakka-
rollingunum. Á veturna gekk ég í
Miðbæjarskólann. Það var töluverð-
ur spölur að ganga þangað og oft
voru Melarnir illfærir í bleytutíð.
Ég var þá með tusku með mér því
ég sökk svo í aurbleytuna að ég
gamalt hús sem stóð í flútt við
Nesstofu. Svo þurftum við að fara
og fluttum þegar ég var þriggja ára
að Skildinganesi í Skeijafirði. Mér
þótti svo gaman að vera þar, túnið
var svo grænt og fallegt. En
nokkru seinna keypti Eggert Class-
en jörðina og leigði hana bónda sem
fékk húsið sem við bjuggum í. For-
eldrar mínir Jón Frímann Friðriks-
son sjómaður og Helga Jónsdóttir,
fluttu þá að Þrastaragötu 9, rétt
fyrir sunnan loftskeytastöðina. Þar
höfðum við tvö herbergi. Ég átti
fjögur alsystkini, Friðrik, Gunnar,
Ingibjörgu og Sigurlaugu. En áður
hafði mamma átt fjögur böm með
Það er alltaf eittlivað æfintýralegt við það að hitta söguper-
sónur sem maður hefur lesið um. Einu sinni snemma í sumar
átti ég erindi við mann vestur á Hringbraut og fyrir
misskilning fór ég inn í stigagang númer 45. Ekki hafði ég
gengið marga stiga þegar rann upp fyrir mér að þetta væri
stigagangurinn hans Þórbergs Þórðarsonar og handriðið sem
ég studdi mig við væri það sama og Bidda systir renndi sér
svo listilega niður í bókinni Sálmurinn um blómið. í þeirri bók
segir á einum stað: „Tímarnir liðu, og allt var alltaf að
breytast. Enginn hlutur var í dag nákvæmlega eins og hann
hafði verið í gær. Eftir 500 ár verður skrifborðið hans
Sobbeggi afa orðið sprekað ræxni, og frost og rigningar verða
þá búin að mola í sundur góða steininn, sem hann Sobbeggi
afi sótti út á Mela til að leggja
ofan á hlemminn yfir saltkjöts-
tunnunni hennar Mömmugöggu á
altaninu, og Sobbeggi afi verður
kannski orðinn forsetaráðherra á
Bláu eyjunni.“ Síðan þetta var
skrifað eru liðnir margir áratug-
ir. Hvað um skrifborðið liefur
Rætt við Jórunni Jónsdóttur
“Sjókumömmu“ í bók Þór-
s Þóróarsonar Sólmin-
um um blómið
orðið veit ég ekki, né heldur hef
ég haft spurnir af steininum góða
og allra síst veit ég hvar Þórbergur er núna. En ég komst að
því að eitt stendur þó eftir í ölduróti breytinganna. Sjóka,
mamma hennar Lillu Heggu, býr enn að Hringbraut 45. Jórunn
Jónsdóttir heitir hún réttu nafni og fyrir staka tilviljun hitti
ég hana þarna í eigin persónu og spurði hana um manninn sem
ég þurfti að hitta. „Ég ætti að kannast við nágrannana," sagði
hún stuttaralega. „Ég hef búið hér í 47 ár, ég er svokölluð
Sjóka.“ Svo sagði hún mér til vegar og tók jafnframt vel í að
spjalla við mig betur seinna þegar hún kæmi úr ferðalagi til
Moldavíu í Rússlandi, sem hún var þá rétt ófarin í.
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur.