Morgunblaðið - 18.10.1990, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 1990
NEYTENDAMÁL
Mengandi eitur-
efni í gólfteppum
Gólfteppi hafa Iengi verið vinsæl, þau þykja hlýleg, _ mjúk undir
fæti og þægileg. En ekki er þar allt sem sýnist. I ágústblaði
tímaritsins „Science News“ birtist áhugaverð grein um leyndar hættur
í gólfteppum. Greinarhöfundur bendir á, að í þeim löndum sem gest-
um er mætt í dyrum með pör af inniskóm, sé ekki aðeins verið að
bjóða gesti velkomna, heldur sé þar um mjög hagsýna athöfn að
ræða, þ.e. að koma í veg fyrir að þeir beri óhreinindi inn á teppin.
Fólk með ung börn sem skríða
um gólf, ætti að taka sér þennan
sið til fyrirmyndar, segir í greininni,
og gæta sérstakrar varkárni, þar
sem gólfteppi geta verið „hafsjór
mengandi eiturefna sem fólk ber inn
á teppin með skónum utan frá. Þess-
ar upplýsingar og fieiri komu fram
á alþjóðaráðstefnu um „Loftslag og
gæði lofts innan dyra“, sem haldin
var í Toronto í Kanada í ágúst sl.
John W. Roberts og samstarfs-
menn hans efnagreindu ryk úr tepp-
um 40 heimila sem byggð höfðu
verið í Seattle fyrir 1950. Niðurstöð-
ur þeirra leiddu í Ijós, að meðal-blý-
magn í ryki gólfteppa var langt yfir
þeim mörkum sem venjulega kalla
á sérstakar hreinsunaraðgerðir. Þó
voru nokkur frávik. A fjórum heimil-
um, þar sem fjölskyldumeðlimir
höfðu fyrir reglu að fara ekki inn á
teppin á útiskófatnaði, mældist
minna en 10% mengun eiturefna í
teppunum miðað við magnið á tepp-
um þeirra heimila þar sem gengið
var um inni á útiskófatnaði. Munur-
inn var 240 míkrógrömm á fermetra
miðað við 2.900 míkrógrömm á fer-
metra. Og í sex fjölbýlishúsum þar
sem gengið var um teppalögð and-
dyri og eftir teppalögðum göngum
að íbúðunum reyndust mengunar-
efnin í teppum íbúðanna vera um
440 míkrógrömm á fermetrgi.
Blýmagn í ryki gólfteppanna
reyndist vera í beinu sambandi við
blýmagnið í jarðveginum utan dyra,
sem þykir benda til að jarðvegurinn
sé helsta ástæðan fyrir menguninni
innan dyra. Hið mikla blýmagn við
grunn húsa sem byggð voru fyrir
1950 bendir til notkunar á blýauð-
ugri málningu, sem notuð var hér
áður fyrr.
Að gera þessi hús upp getur þó
gert illt verra, segir í greininni,
mengunin getur margfaldast, þegar
blý losnar frá gömlu málningunni
og gömlum lögnum við breytingar.
Vísindamennirnir fundu út að á níu
heimilum sem höfðu verið gerð upp
ári fyrir könnunina margfaldaðist
blýmagnið í teppunum og fór yfir
12.600 míkrógrömm á fermetra.
Blýið er ekki það eina sem menn
hafa áhyggjur af, óeðlilega mikið
magn skordýraeiturs hefur fundist
á hundruðum heimila sem rannsökuð
voru af David E. Camann við „So-
uthwest Research Institute" í San
Antonio í Texas. Camann og sam-
starfsmenn hans könnuðu heimili
sem ársfjórðungslega eru meðhönd-
luð með skordýraeyði af sérstökum
fagmönnum. í rannsókn, sem stóð
yfir í 10 daga, komu fram fjölmörg
skordýraeitur í lofti og teppum sem
voru aðallega rakin til jarðvegs utan
dyra og borist höfðu inn með skó-
fatnaði. Rykið sem ryksogið var úr
teppum í dagstofu reyndist innihalda
16 tegundiráf skordýraeitri og fund-
ust um tveir þriðju þeirra einnig í
andrúmslofti herbergjanna.
Aukning og samþjöppun skor-
dýraeitursins sem fram kom í þess-
ari 10 daga könnun, þar á meðal
chlordane, heptachlor, dieldrin og
DDT, í teppunum, þar sem mengun-
in varð þéttari eftir því sem nær dró
útidyrum að dyramottu og dyra-
palli, þótti vísbending'þess að rekja
mætti efnin til jarðvegs utan dyra.
John W. Roberts, sem hefur haft
að lífsstarfi að mæla og efnagreina
húsryk, hefur áður sýnt fram á að
teppi getur innihaldið 100 sinnum
meira af fínu rusli en teppalaust
gólf. Þeim mun hærri sem þræðir
teppisins eru þeim mun erfiðara er
Það er hvergi friður - skordýraeitrið er allsstaðar
að ná úr þeim rykinu, jafnvel þó
ryksugur nái fimm sinnum meira
ryki upp með teppaburstum en sé
rykið dregið upp með sogkrafti.
Það sem vakin er athygli á í grein-
inni, er að efni sem koma utan frá
geta haldist við innan dyra árum
saman og hlaðist upp. Robert og
Camann birtu niðurstöður rann-
sókna sinna í „Bulletin of Environ-
mental Contamination and Toxicol-
ogy“ í nóvember 1989, þeir fundu í
teppum tveggja heimila af fjórum
eiturefni sem notuð erp sem viðar-
vörn, jafnvel þó útipallar þessara
heimila hefðu ekki verið meðhöndl-
aðir með viðarvörn í þijú til fimm
ár. Þeir fundu einnig chlordane, di-
eldrin og DDT jafnvel þó húseigend-
ur minntust þess ekki að hafa notað
slík efni, og DDT hafi verið tekið
af almennum markaði árið 1972.
Þó rannsóknir þessar hafi verið
gerðar í Bandaríkjunum, ættu þær
að verða okkur umhugsunarefni. Að
vísu er ekki algengt hér á landi að
gengið sé á útiskófatnaði inni á
heimilum, en teppi eru víðar eins og
á göngum og á stigahúsum sambýl-
ishúsa og stofnana.
Fyrir um 20 árum voru teppi lögð
á ganga og kennslustofur margra
grunnskóla sem byggðir voru á þeim
tíma. Astæðan er ekki ljós, e.t.v. var
verið að spara. í mörgum þessum
skólum bauð þessi ráðstöfun upp á
mikla erfiðleika, vegna rykmengun-
ar sem kom fram í þyngslum í önd-
unarfærum nemenda og kennara.
Nemendur hafa eðlilega borið inn
LANDSSAMBAND ÍSLENSKRA FISKELDISFRÆDINGA
Ráðstefna
Fiskeldi á íslandi
Hver er staða atvinnugreinarinnar?
Laugardaginn 20. október nk. stendur Landssamband
íslenskra fiskeldisfræðinga (L.Í.F.) fyrir ráðstefnu um stöðuna
í íslensku fiskeldi.
Vegna tíðra áfalla í rekstri fiskeldisstöðva undanfarin ár hefur
L.Í.F. ákveðið að efna til þessarar ráðstefnu til þess að varpa
Ijósi á stöðu atvinnugreinarinnar. - Hvað olli hinum hraða
uppgangi upp úr 1980? - Er laxeldið á brauðfótum vegna
skorts á rekstrarfé, hárra skammtímaskulda og verðlækkunar
á laxi? - Er botninum náð og hvert stefnir?
Til að leita svara við þessum spurningum og öðrum, sem upp
kunna að koma, hefur L.Í.F. kallað til fyrirlesara úr ýmsum
áttum.
Það er mikilvægt að flestir þeir sem, láta sig málið varða,
mæti og taki þátt í umræðum.
Öllum er heimill aðgangur.
Fundarstaður verður Hótel Holiday Inn. Þátttökugjald verður
krónur 1600 og innifalin í því verða skriffæri og kaffi.
Fundarstjóri: Ingvi Hrafn Jónsson.
Nánari upplýsingar fást í síma 91-2 29 30, 91-8 22 47 (Þröst-
ur) eða 91-64 21 81 (Valdimar).
DAGSKRÁ:
Kl.
10.00 Setninq: Valdimar Friðriksson, formaður Landssam-
bands íslenskra fiskeldisfræðinga.
10.10 Friðrik Sigurðsson, framkvæmdastjóri íslandslax: Staða
fiskeldis.
10.30 Jóhann Antonsson, stjórnarformaður ábyrgðardeildar
fiskeldislána: Bankar, sjóðir og fiskeldið.
10.50 Jón Kristjánsson, fiskifræðingur: Hvað má læra af mis-
tökunum?
11.10 Umræður og fyrirspurnir.
12.00 Matarhlé
13.15 Pétur Bjarnason, sjávarútvegsfræðingur: Umhverfi fisk-
eldis og opinber umfjöllun.
13.35 Kristján T. Högnason fiskeldisfræðingur: Fiskeldi frá
sjónarhóli starfsmanns.
13.55 Valdimar Gunnarsson, sjávarútvegsfræðingur: Liggur
framtíðin í bleikjueldi?
14.20 Dr. Hannes Hafsteinsson frá Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna: Sölu- og markaðsmál á íslenskurn fiskeldisafurðum.
14.45 Kaffihlé
15.10 Umræður og fyrirspurnir
16.15 Ráðstefnu slitið
18.00-20.00 Léttar veitingar í boði ÍSTESS hf.
LOKAÓSKIRNAR
UPPFYLLTAR
Sindri hefur tekið að sér umboð fyrir Otto C. Jensen, einn
stærsta seljanda loka á Norðurlöndum, fyrirtæki
sem er virt fyrir vandaðar vörur.
l
KÚLULOKI RENNILOKI

h —'i... Í)
KEILULOKI SPJALDLOKI
Fyrirliggjandi eru í birgðastöð okkar fjölmargar gerðir loka
s.s. kúluloka, renniloka, keiluloka og spjaldloka í ýmsum
gerðum og stærðum. Sérpöntum eftir óskum.
SINDRI
BORGARTÚNI 31 • PÓSTHÓLF 880 • 121 REYKJAVlK • SÍMI 62 72 22
|
f