Morgunblaðið - 23.03.1991, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. MARZ 1991
23
vandvirkur, verkadrjúgur með af-
brigðum og bar víða niður. Hann
stundaði bústörf, gegndi helstu for-
ystuhlutverkum bændasamtak-
anna, tók þátt í stjórnmálum, lagði
mörgu félagslífi lið, ritaði fjölmarg-
ar greinar um ýmis mál og vann
að framfaramálum í heimabyggð
sinni og kom alls staðar miklu til
leiðar. Hann hefur óefað viljað
bæta enn um betur og gefa þjóð
sinni meira af kröftum sínum. En
illvígur sjúkdómur drap starfsþrek
hans í dróma og lagði hann loks
að velli eftir harða baráttu. Með
fráfalli hans hefur íslensk þjóð
misst einn af sínum mætustu son-
um.
Ég færi eftirlifandi konu Gunn-
ars, Ásthildi Teitsdóttur, börnum
þeirra hjóna, tengdabörnum og að-
standendum öllum innilegar samúð-
arkveðjur. Og fyrir hönd starfsfólks
Lífeyrissjóðs bænda flyt ég Gunn-
ari Guðbjartssyni hinstu kveðju og
þökk fyrir einkar ánægjulegt sam-
starf.
Benedikt Jónsson
Gunnar Guðbjartsson, bóndi,
Hjarðarfelli, og fyrrv. formaður
Stéttarsambands bænda lést á
Borgarspítalanum 17. mars sl. 73
ára að aldri.
Foreldrar hans voru Guðbjartur
Kristjánsson bóndi þar og hrepps-
stjóri og kona hans Guðbranda Þor-
björg Guðbrandsdóttir. Þar ólst
Gunnar upp á miklu menningar-
heimili með foreldrum og systkin-
um.
Bærinn Hjarðarfell er á hægri
hönd þegar ekið er norður Kerlinga-
skarð næstur fjallgarðinum að
sunnan og því í alfaraleið. Þangað
er staðarlegt heim að líta og útsýni
fagurt yfir sveitina, suður um Mýr-
ar og Borgarfjörð. Jörðin er land-
mikil oggóð undir bú, ræktunarskil-
yrðj mikil og fjalllendi gott.
Á árum áður þegar vegasam-
göngur voru ekki komnar í það
horf, er síðar varð, og hesturinn
aðalfarartækið þótti sjálfsagt þegar
leiðin lá um Kerlingarskarð, að
koma við á bæjunum sitt hvoru
megin við fjallið, Hjarðarfelli að
sunnanverðu og Gríshóli að norðan
og þá gjarnan í báðum leiðum. Á
þessum bæjum var því mikið um
gestakomur því sunnanfjalls-menn
áttu oft erindi í Stykkishólm. Hús-
ráðendur á Hjarðarfelli veittu gest-
um vel og var gestrisni þeirra róm-
uð. Við þessar heimsóknir sköpuð-
ust mikil kynni við fólk víðs vegar
að.
Sá, sem þessar línur ritar, ólst
upp í Helgafellssveit, næstu sveit
norðan fjalls, og bjuggu móðurafi
minn og amma á Gríshóli. Á milli
þessara heimila var góður kunn-
ingsskapur. Þess varð ég áskynja á
unga aldri og í raun fannst mér ég
þekkja býsna vel til margra eftir
frásögnum annarra þótt ég hefði
aldrei séð fólkið. Þetta var á þeim
árum, þegar tími var til þess að
tala saman og segja frá í baðstofun-
um.
Fyrstu kynni mín af Gunnari á
Hjarðarfelli voru þegar ég var innan
við fermingu og hann nýlega byrj-
aður búskap á Hjarðarfelli. Við hitt-
umst á sjúkrahúsinu í Stykkis-
hólmi, vorum þar okkur til heilsu-
bótar, en Gunnar átti þá við að
glíma bakveiki. Þau kynni vöktu
strax með mér traust á manninum.
Að sjálfsögðu óraði mig ekki fyrir
því þá, að kynni og samstarf við
Gunnar ætti eftir að verða svo mik-
ið, sem raun varð á.
Gunnar kvæntist árið 1942 Ást-
hildi Traustadóttur frá Eyvindar-
tungu og hófu þau búskap á Hjarð-
arfelli það ár, fyrst í félagi með
foreldrum sínum, en Alexander
bróðir Gunnars hafði þá stofnað
nýbýlið Hvamm úr landi Hjarðar-
fells.
Búskapurinn átti allan hug
Gunnars og hann vann að því að
bæta jörðina með aukinni ræktun.
Honum var það ljóst að tími tækni
og framfara í íslenskum landbúnaði
var á næsta leiti og nauðsynlegt
væri að fylgjast vel með. Áður hafði
hann aflað sér menntunar í Héraðs-
skólanum á Laugarvatni og lokið
búfræðiprófi frá Hvanneyri með
frábærum árangri. Framfarahugur-
inn blundaði sterkt í unga bóndan-
um.
Með þátttöku sinni í félagsmálum
á fyrstu búskaparárunum hlóðust á
Gunnar margvísleg trúnaðarstörf,
svo mörg að þau verða ekki tíunduð
hér öll. En maðurinn var vel til for-
ystu fallinn, viljasterkur og hafði
mikla löngun til góðra verka.
Gunnar varð formaður í Búnað-
arfélagi Miklaholtshrepps 1951 og
stofnandi og formaður sauðfjár-
ræktarfélags sveitarinnar 1952.
Gegndi hann þeim störfum í ára-
tugi. Hann var kosinn í stjórn Bún-
aðar- og Ræktunarsambands Snæ-
fellinga árið 1944 og var formaður
þeirra frá 1968 til 1980 er hann
gaf ekki kost á því lengur. Þá var
hann fulltrúi Snæfellinga á Búnað-
arþingi 1950-1982 og fulltrúi á
aðalfundum Stéttarsambands
bænda í áratugi og síðar formaður
þess eins og kunnugt er. Niður-
skurður á sauðfé vegna mæðiveiki
fór fram á Snæfellsnesi á árunum
1949 og 1950 og var Gunnar for-
maður fjárskiptanefndar, sem sá
um framkvæmd fjárskiptanna.
Þessi upptalning sýnir hvert
traust sveitungar og sýslungar og
raunar bændur landsins báru til
Gunnars með því að fela honum
forystu í þessum mikilvægu málum
á sviði landbúnaðarins. Sá sem
þetta ritar þekkti vel störf hans þar
vegna starfa hjá búnaðarsamtökum
Snæfellinga um 25 ára skeið og þá
einmitt á þeim tíma, sem Gunnar
var i forystu. Það var gott að vinna
með honum og öðrum á þeim vett-
vangi. Hann var fljótur að átta sig
á málum, greina aðalatriðin og
mynda sér skoðanir og vinna að
framgangi mála í samræmi við það.
Þá var hann fús til að styðja hug-
myndir annarra ef hann taldi þær
horfa til heilla. Það var ekki ónýtt
að eiga vísan stuðning hans við
lausn á margvíslegum málum. Ég
minnist með hlýhug samstarfsins
við Gunnar að sameiginlegum
áhugamálum.
Um störf Gunnars Guðbjartsson-
ar fyrir heildarsamtök bænda munu
aðrir skrifa. Eitt er víst að með
þeim störfum ávann hann sér traust
og virðingu, sem ötull talsmaður
bændastéttarinnar. Sem fulltrúi
Stéttarsambands bænda sat hann í
stjórn Stofnlánadeildar landbúnað-
arins. Þar sem annars staðar naut
sín vel fjölþætt þekking hans á land-
búnaðinum. Ég leyfi mér fyrir hönd
stofnunarinnar að þakka störf hans
þar.
Búskapur á Hjarðarfelli hefur
verið með miklum myndarbrag. Þau
hjón voru samhent við búreksturinn
og gerðu með ættmennum Hjarðar-
fell að einu af stórbýlum landsins.
Lögð var áhersla á ræktun búfjár-
ins, góða fóðrun og mikla afurða-
semi eftir hvern grip, en þó ávallt
gætt fyllstu hagsýni. Oft var ég
með Gunnari í íjárhúsunum á
Hjarðarfelli i ijárragi, en hann var
mikill áhugamaður um ræktun bú-
fjárins og þá sérstaklega sauðfjár-
rækt, enda glöggur á fé. Átti hann
gott með að muna og þekkja fjár-
stofn sinn eftir númerum. Varð ég
oft undrandi á frábæru minni hans
á tölur, sem kom honum oft að
góðu gagni á lífsleiðinni. Gunnari
tókst að ná mjög góðum árangri í
sauðfjárrækt og fóru kynbótagripir
víða um Snæfellsnes frá Hjarðar-
felli.
Vegna starfa sinna að félagsmál-
um varð Gunnar oft að dvelja lang-
dvölum fjarri heimili sínu. Þrátt
fyrir það var búskapur til fyrir-
myndar á Hjarðarfelli. Ásthildur
kona hans gætti þá bús og barna
á öruggan hátt. Áreiðanlega hefur
oft mætt mikið á henni þegar svo
stóð á, en þó Iétt undir er börnin
komu til starfa.
Hlutverk hinnar hljóðlátu eigin-
konu félagsmálamannsins er mikið
og verður seint fullþakkað. Bænda-
fólk um ajlt land hugsar áreiðanlega
hlýtt til Ásthildar á þessari stundu
fyrir ómetanlegt framlag hennar til
þess, að bóndi hennar gæti sinnt
þeim störfum, sem hann var kallað-
ur til. Ásthildur og Gunnar eignuð-
ust sex mannvænleg börn og hafa
tveir synir þeirra, Guðbjartur og
Högni, tekið við búi á Hjarðarfelli
ásamt ijölskyldum sínum. Þar er
haldið vel í horfi í anda foreldr-
anna. Veit ég að Gunnari var um-
hugað að svo yrði.
Eg kom oft að Hjarðarfelli vegna
náinnar samvinnu við Gunnar. Þar
voru málin oft rædd á notalegu
heimili þeirra hjóna. Þeirra stunda
minnist ég með sérstöku þakklæti
og einnig á heimili þeirra hér í
Reykjavík. Seint á sl. ári heimsótt-
um við hjónin Ásthildi og Gunnar,
en þá hafði Gunnar átt við veikindi
að stríða frá því snemma á síðasta
ári, en fengið nokkra bót a.m.k. um
sinn. Vel var okkur fagnað eins og
venjulega. Þá komst ég að því, að
hann hafði ékki setið iðjulaus frek-
ar en fyrri daginn. Sýndi hann mér
ýmsan fróðleik sem hann hafði
skráð úr heimabyggðum, sem vissu-
lega ætti erindi til margra. Ekki
kom það mér á óvart því hann hafði
frábært minni og átti afar auðvelt
með að tjá hugsanir sínar og koma
þeim á blað í skýru máli. Veit ég
fáa hafa verið svo fljótvirka í þeim
efnum. í þessari heimsókn fann ég
greinilega að honum fannst hann
eiga margt ógert þrátt fyrir ærið
ævistarf og hefði gjarnan kosið að
fá meiri tíma til þessara hugðarefna
sinna, ef hann hefði mátt ráða.
Örlögin höguðu því þannig að hann
fékk það ekki. Hann er horfinn
okkur. Blessuð sé minning hans.
Við María sendum Ásthildi, börn-
um þeirra og tengdabörnum og
öðrum vandamönnum innilegar
samúðarkveðjur.
Leifur Kr. Jóhannesson
Ég kom eitt sinn að Hjarðarfelli
í fylgd bændahöfðingjans og for-
ystumannsins Gunnars Guðbjarts-
sonar. Ásthildur húsfreyja og fjöl-
skyldan öll tók á móti okkur með
rausn og hlýju. Það var fagur haust-
dagur. Sterkir litir gróandans höfðu
þokað fyrir mýkt síðsumarsins. Af
bæjarhlaði blasti við víðlent túnið
og grasi vafið landið fram undan,
til beggja handa byggðin sunnan á
Nesinu, en fjær hafið, Mýrarnar og
svipmikill flallahringurinn. Að baki
stóð íjallgarðurinn vörð, búinn
margri matarholu fyrir hjörð bænd-
anna sem á þeirri stundu dreifði sér
um tún og beitarhólf heimalands-
ins. Öll þessi sýn gladdi augu okkar
beggja, bóndans og gestsins. Bæj-
arstæðið hæfði rausnargarði. Á
þessum stað óx Gunnar Guðbjarts-
son úr grasi. Hann varð búhöldur,
ræktunarmaður á land og sauðfé,
sveitarhöfðingi og forystumaður.
Síðar tók hann við forystu í málum
bændastéttarinnar og hlaut _að
dvelja langdvölum í Reykjavík. Ég
skynjaði sem aðrir er þekktu hann,
að oft hvarflaði hugurinn heim að
Hjarðarfelli. Var það síst að undra.
Við Gunnar áttum mikið sam-
starf um skeið, þegar hann var
formaður Stéttarsambands bænda
og síðar framkvæmdastjóri Fram-
leiðsluráðs. Hann tjáði mér þegar
það samstarf hófst að hann myndi
aldrei koma í bakið á mér. Þau orð
hans sem önnur stóðu sem stafur
á bók. Drengskap hans efaði eng-
inn.
Með Gunnari er genginn einn
merkasti forystumaður bændastétt-
arinnar sem ég hef kynnst. Hann
var afburða skarpur, ekki síst tölu-
glöggur og minnugur. Vinnusemi
hans var einnig með afbrigðum, svo
að stundum mun hafa gengið nærri
heilsu og þreki. Þekking hans á
hagsmunamálum bændastéttarinn-
ar virtist óbrigðul og hann þurfti
sjaldnast að líta í gögn til að gefa
svör við því sem spurt var um.
Gögn voru honum þó ævinlega til-
tæk. Mér fannst hann kunna nokk-
ur skil á högum hvers einasta bónda
á landinu. Með forystustörfum
sínum, sem hvarvetna nutu virðing-
ar, starfsorku sinni og þekkingu
kom hann fjölmörgu til leiðar fyrir
bændastéttina, seun á þeirri tíð réði
úrslitum í hagsmunabaráttunni.
Störf hans fyrir bændur landsins
verða seint fullþökkuð.
Þótt Gunnar væri alvörumaður
dags daglega og störfin ættu hug
hans allan var hann glaðvær og
skemmtinn í hópi vina sinna á gleði-
stundum. Yfirgripsmikil þekking
hans og fróðleikur kom þá sem
endranær vel í ljós. Allt of snemma
var hann hrifinn á brott.
Við fráfall Gunnars Guðbjarts-
sonar flyt ég honum þakkir fyrir
kynni okkar öll, samstarf og vin-
semd. Við Helga óskum honum far-
arheilla „til fegra heims“. Við flytj-
um Ástu, fjölskyldunni allri og
venslafólki einlægar samúðarkveðj-
ur.
Pálmi Jónsson
„Sendiboða bar að garði, boðaði
þig á drottins fund.“ Þannig mælir
Sigurður Jónsson skáld á Arnar-
vatni, í upphafi eftirmæla um góðan
vin. Ef við skoðum þessar ljóðlíriur
þessa alkunna sveitaskálds þá skul-
um við virða fyrir okkur þetta með
„sendiboðann". Er það ekki lögmál
okkar lífs hér á jörð, og við erum
stundum minnt á það svo óþægilega
„að tilvera okkar hér á jörð er und-
SJÁ BLS. 40.
1
1
HondaAccord 1991 EX
Margfaldur verðlaunabíll,
fullbúinn öllum þægindum
á ótrúlega hagstæðu verði
Greiðsluskilmálar við allra hæfi,
t.d. 25% útborgun og mismunurinn
lánaður í allt að 36 mánuði
á bankakjörum. Við tökum góða,
notaða bíla upp í nýja
og lánum jafnvel mismuninn.
Verð frá aðeins kr. 1.360.000,- stgr.
Sýning í dag kl. 13-17
HONDA Á ÍSLANDI, VATNAGÖRÐUM 24, S-689900