Morgunblaðið - 18.04.1991, Síða 55

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1991
55
rv \\ K O S N 1 I N G A R
U
Éfling Alþingis:
Tveg’gj aflokkakerfi
Jafnframt öflugum landsmálaþingum flokkanna
eftir Þór Jakobsson
Listadansinn í Hruna
Margir hafa gaman af kosning-
um, en það sér hver heilvita maður
að skörin færist heldur en ekki upp
á bekkinn um þessar mundir. Fjöldi
lista í kjördæmunum er sem hér
segir:
9 listar í Reykjavík, 8 listar í
Vesturiandskjördæmi, 7 listar í
Vestfjarðakjördæmi, 8 listar í Norð-
urlandskjördæmi vestra, 8 listar í
Norðurlandskjördæmi eystra, 8 list-
ar í Suðurlandskjördæmi, 11 listar
í Reykjaneskjördæmi.
Hvað verða margir næst? Að
meðaitali tólf og þarnæst kannski
sextán? Að lokum verða ef til vill
í boði tuttugu sérþarfalistar með
sín forsmáðu baráttumál og
skammir út í „gömlu flokkana" sem
líka verða fleiri og fleiri?
Tvcggjaflokkakerfi
Framtíðin gæti því óneitanlega
orðið bráðskemmtileg og býsna
spennandi fyrir kosningar, en mig
langar hins vegar að vekja athygli
á nýlegri skoðanakönnun sem bend-
ir til, að fólk flest kunni ekki að
meta svona skemmtun. Þvert á
móti.
Samkvæmt henni virðast annar
hver maður telja tveggjaflokkakerfi
æskilegt á íslandi. Þetta er reyndar
ekki ný hugmynd. Hins vejgar hefur
henni lítt verið hampað. Arangurs-
laust var hún gerð að umtalsefni í
blöðum fyrir allmörgum árum, og
hefur þróun mála gengið í gagn-
stæða átt eins og dæmin sanna.
Skoðanakönnunin var fram-
kvæmd af SKÁÍS fyrir Samtök
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæð-
inu. Var greint frá henni í Morgun-
blaðinu 3. apríl sl., bls. 50. í greinar-
gerðimíi stendur: „Loks voru svar-
endur spurðir hvort þeir teldu tveg-
gjaflokkakerfi æskilegt á ísiandi.
49,4% svöruðu því játandi, 44%
neitandi, en 6,2% voru óákveðnir."
Þetta eru mjög athyglisverðar nið-
urstöður. Fjöldi spurðra var 600.
Afstaða til tveggjaflokkakerfis
var könnuð miðað við stuðning við
stjórnmálaflokkana: rúm 62%
stuðningsmanna Framsóknar-
flokksins telja tveggjafiokkakerfi
æskilegt, rúm 43% stuðningsmanna
Alþýðuflokks, 52,5% stuðnings-
manna Sjálfstæðisflokks, rúm 31%
stuðningsmanna Alþýðubandalags,
tæplega 31% stuðningsmanna
Kvennalista og hér um bil 73%
stuðningsmanna annarra flokka.
Afstaðan er nokkuð mismunandi,
en heildarútkoman er skýr og ber
vitni um almenna ósk um allt aðra
þróun en á sér stað um þessar
mundir. Fólk vill færri flokka, ekki
fleiri — og annar hver maður vill
meira að segja láta tvo nægja!
Hvað skal til bragðs taka? Fyrir
margra hluta sakir væri þjóðþrifa-
mál að stefna markvisst að tveggja-
flokkakerfi. Látið verður.nægja að
svo stöddu að lýsa hér í stuttu
máli hugmynd um slíkt fyrirkomu-
lag.
I. Flokkarnir
Hvort sem mönnum líkar betur
eða verr virðast æði margir tor-
tryggja „gömlu flokkana". Stjórn-
málaflokkarnir þyrftu að vinna bet-
ur að því að draga úr slíkri tor-
tryggni og vinna traust áhugafólks
um þjóðmál og félagsleg úrbóta-
mál. Sægur er af slíku fólki innan
og utan félagasamtaka. Þetta fólk
þarf að fá til samstarfs við þá sem
starfa að stjórnmálum í flokkunum.
Þrátt fyrir slíkt samstarf, þyrftu
utanflokksmenn ekki að skuldbind-
ast flokkunum fyrr en þeir kærðu
. sig .Uljl......................
Illt er að sjá átta fylkingar hug-
Þór Jakobsson
„í stuttu máli sagt: 1)
hvetjum fólk til þátt-
töku í stjórmálaflokk-
unum, 2) eflum lýðræði
með valdameiri lands-
fundum — „undirþing-
um“ og 3) eflum Alþingi
— með því að fækka
flokkunum!
sjónamanna geisast fram í eldmóði
kosningaleiks hver með sína stefnu-
skrá — og reyndar með svipuðu
orðalagi að mestu leyti. Verra er
að vita til þess, að vindur verði úr
flestum skekinn strax eftir kosning-
ar, félagslega heimilislausum og
áhrifalitlum.
Starfsorku og félagsáhuga þyrfti
að beina inn á færri farvegi, svo
að kraftar og þekking áhugamanna
nýttist — líka milli kosninga!
Með öðrum orðum: Forystumenn
„gömlu flokkanna“ verða að spyija
sig, hvers vegna fólk virðist feimið
eða hrætt við að gefa sig að hefð-
bundnu flokkunum. Margir telja sig
uppgefna á gömlu flokkunum.
Hins vegar verður almenningur
að spyrja sig: Mála menn ekki
skrattann á vegginn? Hver og einn
þarf að spyija: Gæti ég þrátt fyrir
allt haft meiri áhrif í flokksstarfi
en ég hef gert ráð fyrir, með sam-
starfi og kynnum við aðra liðsmenn
þar í flokknum.
Fróðlegar greinar hafa birst eftir
háskólakennara „í tilefni kosning-
anna“. Það er í áttina. En næst
ganga þeir vonandi lengra og jafn-
vel fram fyrir skjöldu, þeir sem vit-
ið hafa. Þeir ættu ekki að hafa
neitt á hættu, þótt þeir Iétu meira
til sín taka. Margir hika við að
koma nálægt flokki af hræðslu við
stimpilinn — vegna þeirrar algengu
og hvimleiðu skoðunar, að flokks-
menn þurfí að vera sömu skoðunar
í einu og öllu og taka á sig allar
syndir flokksins frá upphafi. Flokk-
ar eiga að mínum dómi að þróast
eins og þjóðfélagið sjálft.
II. „Undirþing“
Ofannefnt samstarf innan flokk-
anna yrði síðan styrkt smám saman
með því að efla árleg þjóðmálaþing
eða landsfundi stjórnmálaflokk-
anna. Stefnt yrði hnitmiðað og
formlega að því, að gera þjóðmála-
þingin að einskonar „undirþingum“.
Undirþing flokks endurspeglaði
hin ólíku sjónarmið innan flokksins,
gömul og ný, en einnig gætu þang-
að sótt þau félög, félag'asamtök og
hópar sem telja sig boða algerar
. nýjuugar eða.framgang gleymdra
mála. Þar ynnu boðberar nýrra
sanninda málum sínum fylgi. Þar
yrði áhrifamikill vettvangur þeirra
sem um þessar mundir telja sig
neydda til að sniðganga „gömlu
flokkana“. Undirþing mótaði stefnu
flokksins og undirbyggi menn og
málefni fyrir löggjafarþing íslands,
Alþingi..
Með öðrum orðum: Á „undirþing-
um“ flokkanna sem mættu standa
alllangan tíma mættust flokksmenn
og áhrifahópar og fylkingar af
ýmsu tagi sem nú ganga sjálfstæð-
ar fram og vilja beint inn á Al-
þingi. Á undirþingum yrði samið
og lagt á ráðin um fram gang
mála á sjálfu Alþingi. Undirþingum
flokkanna fækkaði að sjálfsögðu
um leið og sjálfum flokkunum, og
efldust þau að sama skapi.
En undirþing yrðu eins og áður
sagði fyrst og fremst fjörugur og
áhrifamikill vettvangur ólíkra sjón-
armiða, „þrýstihópa" og samtaka
af ýmsu tagi — og síðast en ekki
síst hefðu þau skorinort og valdmik-
ið umboð til að ráða stefnu flokks-
ins.
III. Alþingi
Samtímis kerfisbundinni upp-
byggingu lýðræðislegra undirþinga
þarf að styrkja mikilvægustu stofn-
un landsins, Alþingi, með því að
hækka lágmarksfylgis sem krafist
yrði af flokki vilji hann fá fulltrúa
á löggjafarsamkundu þjóðarinnar.
Á 4 til 5 kjörtímabilum, á um það
bil 20 árum, ætti að hækka lág-
markið smám saman, fýrst í 5%,
síðan 10%, þá 20% og að lokum í
35% (sic!)
Samtímis fækkaði undirþingum
flokka með samruna eða uppgjöf
smáhópa sem telja sig ekki eiga
samleið með neinum.
Með öðrum orðum: Kosningar og
störf Alþingis í tveggjaflokkakerfi
yrðu einhlítari í augum almennings.
I kosningabaráttunni yrði deilt um
aðalatriðin. Einnig yrðu þeir helst
í sviðsljósinu sem ábyrgðina bera.
Með fullri virðingu fyrir Pétri og
Páli úti í bæ sem teíja sig geta
stokkið fyrirvaralaust inn á þing
er brýnast fyrir kjósendur til Al-
þingis að heyra mál þeirra sem eru
við stjómvölinn eða eru líklegir til
að ráða næstu árin. Ráðamenn
þyrftu bæði að geta svarað til saka
og greint frá fyrirætlunum sínum
á áberandi hátt.
Flokkar — „undirþing" —
Alþingi
Hafa verður í huga, að með til-
liti til lýðræðisins eru ofangreindu
þættirnir þrír jafnmikilvægir.
í stuttu máli sagt: 1) hvetjum
fólk til þátttöku í stjórmálaflokkun-
um, 2) eflum Iýðræði með valda-
meiri landsfundum — „undirþing-
um“ og 3) eflum Alþingi — með
því að fækka flokkunum!
Annars mun óreiða aukast og
stefna mun í óefni næsta áratuginn.
Höfundur er veðurfræðingur og
skipur 6. sæti á framboðslista
Framsóknarflokksins í Reykjavík.
--------------------
■ SAMBAND ungra jafnaðar-
manna kynnir nýja útvarpsstöð,
A-stöðina, á FM 97,4. Stöðin hóf
útsendingar 13. apríl sl. og er til
húsa í gamla Alþýðuhúsinu og hef-
ur síma 629129.
■ DEILD geðhjúkrunarfræð-
inga innan Hjúkrunarfélags ís-
lands heldur ráðstefnu um: Viðhorf
neytenda til geðhjúkrunar og geð-
heilbrigðisþjónustu, í Borgartúni
6, 4. hæð, föstudaginn 19. apríi
kl. 13.00-17.00. Ráðstefnan er öll-
um opin.
(Frctlatilkynning)
Þúþarft
ekkiab
veltaþví
lengi fyrir
þérhvemig
spammá
vibmatar-
innkaupin
Ef þú vilt lækka matarreikning heimilisins, þarftu
ekki aö velta lengi fyrir þér veröi og kostum
lambakjöts á lágmarksveröi til að sjá augljósa leið til
spamaðar. Gæði kjötsins hafa veriö stóraukin með
mun meiri snyrtingu, auk þess sem öllu kjötinu í
pokanum er nú sérpakkað í fjóra minni poka,
tilbúið í ísskápinn.
í hverfumpoka eru:
• 6-7 súpukjötsbitar
• 4-5 framhryggjarsneiðar eða grillsneiðar
• 12-14 kótilettur eða hálfur hryggur
• 1/1 heilt læri
á íágmarksverði
& sj
2.900,
Sparaðu og kauptu poka af
lambakjöti á lágmarksverði