Morgunblaðið - 19.04.1991, Page 52

52
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. APRÍL 1991
Umhverfísmál og alþjóðlegt samstarf
að ísland beiti sér fyrir aukinni
umhverfisvernd á alþjóðavettvangi
ekki síst á þeim sviðum er varða
vemdun hafsins gegn mengun.
Augljóst er þó, að til að ná skjótum
árangri verður að koma til víðtæk
alþjóðleg samstaða um raunhæfar
aðgerðir, þar sem fjölmörgum svið-
um verður óhjákvæmilegt að inn-
leiða nýja tækni, ný efni og breytt-
an hugsunarhátt.
Stefnumörkun Sjálf-
stæðisflokksins
Sjálfstæðisflokkurinn hefur mót-
að framsækna heildstæða stefnu í
umhverfísmálum þar sem markviss-
ar aðgerðir í brýnustu umhverfís-
vandamálum þjóðarinnar skapa
grundvöll að ötulli baráttu fyrir
aukinni umhverfisvernd á alþjóða-
vettvangi. Þar er lögð áhersla á
auknar rannsóknir á mengun sjávar
og samstarf þjóða á norðurslóðum
um varnir gegn mengun sjávar og
ferskvatns. Einnig er áréttað að
umhverfisvernd verði einn af grund-
vallarþáttum í utanríkisstefnu þjóð-
arinnar. Með þessa stefnumörkun
að Ieiðarljósi eigum við íslendingar
að geta lagt fram okkar skerf til
aukinnar umhverfísvemdar í heim-
inum.
Höfundur er verkfræðingur.
eftir Magnús
Jóhannesson
Á síðustu árum hefur okkur jarð-
arbúum orðið æ ljósara hvernig
ýmsar athafnir mannsins geta með
beinum eða óbeinum hætti haft
margvísleg neikvæð áhrif á um-
hverfi okkar og um l'eið skert fram-
tíðarmöguleika komandi kynslóðar
verði ekkert að gert. Við höfum
einnig séð hvernig athafnir okkar
á einum stað geta haft áhrif á
umhverfíð annars staðar jafnvel
víðs fjarri þeim stað þar sem frum-
orsakanna er að leita. Þessi áhrif
hafa birst okkur með áþreifanlegum
hætti á ýmsan hátt undanfarin ár
og nægir í því sambandi að nefna
fyrirbæri eins og þörungaplágur í
sjó, minnkun ózonlagsins og aukn-
ing koltvíildis í andrúmslofti (sem
veldur svonefndum gróðurhúsa-
áhrifum). Það sem einkennir öðru
fremur frumorsakir allra þessara
fyrirbæra, er sú staðreynd að þær
verða ekki raktar til einstakra at-
hafna í einstökum ríkjum heldur
frekar fjölmargra samverkandi
þátta þar sem uppsöfnunaráhrif
ólíkra athafna margfaldast í um-
hverfinu.
Varúðarreglan
Telja verður að visst andvara-
leysi í ljósi takmarkaðrar vísinda-
legrar þekkingar eigi sinn þátt í
því hvemig komið er. Viðhorfin til
umhverfisverndar í alþjóðlegu sam-
starfí hafa fram til þessa of mikið
mótast af því að grípa til aðgerða
þegar skaðinn er skeður. Þessi við-
horf verða að breytast og því er
nú mikilvægt að full viðurkenning
fáist á alþjóðavettvangi á svo-
nefndri varúðarreglu en sú regla
gerir ráð fyrir, að sé ekki hægt að
sýna fram á að tiltekin athöfn sé
skaðlaus fyrir umhverfíð þá skuli
hún ekki framkvæmd. Þó nokkuö
hafi áunnist í þessa veru undanfar-
in ár er langt frá því að varúðarregl-
an sé í reynd viðurkennd og virt
um allan heim.
Alþjóðlegt vandamál
Eðli þeirra umhverfísvandamála
sem nefnd voru hér í upphafí sem
dæmi um þá þróun sem við höfum
orðið vitni að undanfarin ár hafa
sjrnt okkur tvennt. í fyrsta lagi að
brýnt er orðið að gripið verði til
róttækra aðgerða og í öðru lagi að
orsakir og afleiðingar vandans eru
alþjóðlegar. Lausn vandans liggur
fyrst og fremst í því að víðtæk sam-
staða takist um aðgerðir meðal
þjóða heimsins. Minnkun heimsins
í efnahagslegu tilliti sem birtist
okkur m.a. í stöðugt vaxandi sam-
kepppni milli fyrirtækja í fjarlægum
löndum og heimsálfum, undirstrikar
enn frekar nauðsyn þess að leitað
sé alþjóðlegra lausna til að snúa
við þeirri neikvæðu þróun sem orð-
ið hefur í umhverfismálum. Það er
t.d. mjög margt sem mælir gegn
því að eitt ríki taki sig út og leggi
kvaðir vegna umhverfísverndar á
atvinnugrein sem á í samkeppni við
erlendan iðnað í þeim eina tilgangi
að stuðla að almennri umhverfis-
vernd í heiminum.
Sérstaða íslands
Alþjóðlegt samstarf á sviði um-
hverfísverndar hefur að mínum
dómi sérstaka þýðingu fyrir okkur
íslendinga. Sú staðreynd .að landið
liggur í leið öflugra hafstrauma og
loftstrauma sem geta borið hættu-
leg mengunarefni langt að og ógnað
t.d. hreinleika hafsins sem við
byggjum að verulegu leyti lífsaf-
komu okkar á,- segir í raun allt sem
segja þarf. Fullyrða má að mengun
af völdum þrávirkra hættulegra
efna á hafsvæðinu umhverfís landið
sem borist geta langt að svo sem
lífræn þrávirk efni (dioxín og toxaf-
en) eða geislavirk efni gætu haft
margfalt meiri og alvarlegri áhrif
á afkomu þjóðarbúsins en sá sam-
dráttur sem orðið hefur í fískveiðum
nokkur ár vegna lakara ástands
fiskistofna. Það fer því vel á því
„ Sj álfstæðisflokkurinn
hefur mótað fram-
sækna heildstæða
stefnu í umhverfismál-
um þar sem markvissar
aðgerðir í brýnustu
umhverfisvandamálum
þjóðarinnar skapa
grundvöll að ötulli bar-
áttu fyrir aukinni um-
hverfisvernd á alþjóða-
vettvangi.“
FRJALSLYNDIR
fyrir fólk
Magnús Jóhannesson
KJOSUM EKKI
, YFSR
LIFLAUSA
SPYTUKARLA
BJÓÐUM VORLAUKA OG FRÆ í MIKLU ÚRVALI, OG Á GÓÐU VERÐI. KOMIÐ OG
KYNNIÐ YKKUR ÚRVALIÐ OG FÁIÐ LEBBEININGAR HJÁ FAGMÖNNUNUM.
REYNSLA - RÁÐGJÖF - ÞJÓNUSTA
SÖLUFÉLAG GARÐYRKJUMANNA
SMIÐJUVEGI 5, 200 KÓFVXVOGUR, SÍMI 43211