Morgunblaðið - 21.04.1991, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. APRÍL 1991
ERLEIMT
INNLENT
Kosið
til Alþingis
Rúmlega eitt þúsund manns
skipuðu framboðslista í alþingis-
kosningunum sem fram fóru í
gær, en alls buðu ellefu stjóm-
málaflokkár fram í kosningunum.
Tæplega 183 þúsund kjósendur
voru á kjörskrá, og er það um
6,7% fleiri en í kosningunum
1987. Af þeim höfðu 16.700 at-
kvæðisrétt í fyrsta sinn, en það
eru 9,1% af kjósendum.
Stórbruni á Selfossi
Brauðgerð og kjötvinnsla
Kaupfélags Ámesinga á Selfossi
eyðulögðust af völdum elds er
kviknaði þegar sprenging varð í
bakarofni í brauðgerðinni. Starfs-
fólki tókst að forða sér og slapp
það án meiðsla.
ístak bauð lægst í
Vestfjarðagöngin
ístak sf. í samvinnu við þijú
erlend fyrirtæki átti lægsta tilboð
í gerð jarðganga um Breiðadals-
og Botnsheiði á Vestfjörðum. Til-
boðið hljóðaði upp á tæpar 2.475
milljónir króna. Áætlað er að
verkið hefjist í sumar og ljúki í
árslok 1995.
ERLENT
Hermenn til
hjálparstarfa
í Norður-írak
BANDARÍSKIR hermenn fóru
inn í N-írak á miðvikudag til að
koma þar upp flóttamannabúðum
fyrir Kúrda og veija þær hugsan-
legum árásum íraska hersins.
Bretar og Frakk-
ar hafa sömu-
leiðis ákveðið að
senda þangað
hermenn. Segja
ríkin þetta nauð-
synlega ráðstöf-
un vegna þján-
inga flótta-
manna sem hrakist hafa á fjöll á
flótta undan hersveitum sem hlið-
hollar eru Saddam Hussein ír-
aksforseta. Stjóm hans mótmælti
þessari ákvörðun en Kúrdar hafa
fagnað henni þótt þeir óttist um
leið hvaða framtíð bíður þeirra
þegar hermennimir fara. George
Bush Bandaríkjaforseti sagði að
hörmungar um tveggja milljóna
flóttamanna ,í norðurhluta íraks
hefðu neytt sig til að breyta þeirri
stefnu að hafa engin frekari af-
skipti af ástandinu í írak. Yfir-
maður bandaríska heraflans, sem
falið hefur verið að fara flóttafólk-
inu til hjálpar, fór í fyrradag til
fundar við íraska herforingja til
þess_ að freista þess að tryggja
að Irakar reyni ekki að hindra
stofnun griðlands fyrir Kúrda í
norðurhluta íraks. Irakar undir-
rituðu á fimmtudag samkomulag
við Sameinuðu þjóðimar til að
tryggja kúrdísku flóttamönnunum
„öryggi og lífsviðurværi".
Bretar kunna að styðja
hvalveiðar
Bresk stjómvöld eru að endur-
skoða afstöðu sína til hvalveiða,
samkvæmt fréttum breska blaðs-
ins Sunday Times, en þar er John
Gummer, sjávarútvegsráðherra
Breta sagður hafa sagt í bréfi til
nokkurra breskra þingmanna, að
Viðræður um Hatton-Rockall
Fulltrúar íslenskra og breskra
stjórnvalda héldu fund hér álandi
í vikunni um hafsbotnsréttindi á
Hatton-Rockall svæðinu. Rædd
var sameiginleg skýrsla um hafs-
botnsmál á svæðinu, og ákveðið
að stefnt skyldi að því að ljúka
við gerð hennar í haust.
Skógræktarf élagið
fær umhverfisverðlaun
Ákveðið hefur verið að Skóg-
ræktarfélag íslands hljóti Nor-
rænu umhverfisverðlaunin fyrir
Landgræðsluskógaátakið og ára-
tuga baráttu fyrir gróðurvernd á
íslandi. Verðlaunin nema 50 þús-
und dönskum krónum, og verða
þau veitt í fyrsta sinn í júní næst-
komandi.
Samið um fiskverð
Samningar um nýtt fiskverð
tókust í vikunni við sjómenn á
Djúpavogi og Neskaupstað. Sjó-
menn á Djúpavogi fá greitt 32%
heimalöndunarálag og 15% af afla
í útflutning eða með markaðs-
tengingu, en sjómenn á Neskaup-
stað fá greiddar 60 kr. fast verð
fyrir kíló af þorski og 15% af afla
verða seld á markaði hér á landi
eða erlendis.
Sjóminjasafninu
býðst gömul skúta
Sjóminjasafni íslands hefur
verið boðin til kaups í Englandi
nýlega uppgerð skúta, sem áður
hét Fríða RE 13 og var gerð út
frá Reykjavík og Hafnarfirði á
árunum 1897 til 1913. Skútan
kostar 15,8 milljónir króna, og
verði hún keypt hingað til lands
verður hún ,leigð almenningi til
siglinga.
samkvæmt upplýsingum sérfræð-
inga ráðuneytisins um hvalamál
hefði hrefnustofninn vaxið svo á
síðustu árum, að í fyrsta skipti í
níu ár væri -engin gild vísindaleg
ástæða til að andmæla veiðum.
EB vill réttarhöld yfir
Saddam
Utanríkisráðherrar Evrópu-
bandalagsins (EB) samþykktu á
fundi sínum sl. mánudag tillögu
Hans-Dietrichs Genschers, ut-
anríkisráðherra Þýskalands, um
að leiða bæri Saddam Hussein
íraksforseta fyrir rétt vegna
stríðsglæpa. Ákæra þyrfti hann
fyrir innrásina í Kúveit 2. ágúst,
hemám íransks landsvæðis í
Persaflóastríðinu 1980-88, notk-
un efnavopna gegn óbreyttum
borgurum og grimmdarverk gegn
Kúrdum.
Lítill árangur af
Japansheimsókn Gorbatsjovs
Fjögurra daga opinberri heim-
sókn Míkhails Gorbatsjovs Sov-
étforseta til Japans lauk á föstu-
dag en þetta er í fyrsta sinn frá
dögum Nikulásar Rússakeisara
að sovéskur leiðtogi heimsækir
Japani. Forsetinn sagði að ríkin
tvö hefðu stórbætt samskipti sín
en stjómmálaskýrendur töldu þó
að árangur ferðarinnar hafí verið
lítill þar sem samkomulag náðist
ekki í áratuga langri deilu um fjór-
ar japanskar eyjar sem Sovét-
menn hemámu í stríðslok. Japan-
ir munu ekki veita Sovétmönnum
stórfellda efnahagsaðstoð sem
Gorbatsjov mun hafa gert sér
vonir um þar sem árangur náðist
ekki í þessu deilumáli.
Heimsókn Míkhaíls Gorbatsjovs, forseta Sovétríkjanna, til Suður-
Kóreu lauk í gær. Þetta var fyrsta heimsókn Sovétleiðtoga til lands-
ins. Gorbatsjov kvaðst hlynntur því að Suður-Kóreumenn fengju
aðild að Sameinuðu þjóðunum. Á myndinni heilsar hann Roh Tae-
woo, forseta landsins, áður en þeir ræddust við í gær. Gorbatsjov
lagði áherslu á að viðskipti ríkjanna yrðu aukin og undirritaður yrði
vináttu- og samvinnusamningur.
J Reuter
Gorbatsjov í Suður-Kóreu
Ríkisstjórn í
burðarliðnum
í Finnlandi
Helsinki. Frá Sigurbjörgu Árnadóttur,
fréttaritara Morgunblaðsins.
SAMKOMULAG hefur náðst um
mikilvægustu ráðherraembættin
í nýrri ríkisstjórn. Miðflokkurinn
- sigurvegari kosninganna - fær
embætti forsætis-, utanríkis- og
viðskipta- og iðnaðarráðherra.
Hægriflokkurinn fær stóla fjár-
mála- og utanríkisviðskiptaráð-
herra og embætti þingforseta.
Esko Aho, formaður Miðflokks-
ins, verður því efalítið næsti forsæt-
isráðherra Finnlands og sá yngri í
sögu landsins, 36 ára. I stól utanrík-
isráðherra er talið víst að Paavo
Váyrynen setjist.
Jöm Donner, þingmaður Sænska
þjóðarflokksins, sagði að refskákin
um mikilvægustu ráðherraembætt-
in hafí verið hörð og á kostnað litlu
flokkanna, sem hafí verið sópað
burt af taflborðinu eins og peðum.
Sænski þjóðarflokkurinn hafði sótt
fast að fá embætti viðskipta- og
iðnaðarráðherra en talið er líklegt
að hann fái tvö ráðherraembætti
og flokkur Kristilegra eitt.
Japansheimsókn Míkhaíls Gorbatsjovs;
Arangurinn lítill vegna
ástandsins heima fyrir
Raisa Gorbatsjov átti líklega ánægjulegri daga í Japansheimsókn-
inni en eiginmaður hennar, Míkhaíl, enda virtist hún njóta henn-
ar vel. Hér ér hún ásamt Michiko keisaraynju þegar þau hjónin
gengu á fund Akihitos Japanskeisara.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, forseti
Sovétríkjanna, lék á als oddi í
heimsókn sinni til Japans í vik-
unni og Japanir létu heillast af
mælsku hans og heimsmanns-
legri framgöngu. Það breytti
hins vegar engu um það, að
ferðin var að mestu árangurs-
laus. Gorbatsjov viðurkenndi
sjálfur, að ekkert hefði breyst
í samskiptum ríkjanna en varði
um leið þá ákvörðun sína að
fara til Japans á sama tíma og
efnahagsleg og pólitísk upp-
lausn blasir við í Sovétríkjun-
um.
Gorbatsjov og Toshiki Kaifu,
forsætisráðherra Japans, voru í
12 klukkustundir að koma saman
sameiginlegri yfírlýsingu að fund-
unum loknum og þar viðurkenna
Sovétmenn þó í fyrsta sinn, að
deilt sé um fjórar syðstu Kúriíeyj-
arnar, sem Rauði herinn lagði
undir sig árið 1945. Ekkert var
þó um, að þeir ætluðu að skila
þeim eða viðurkenna tilkall Jap-
ana til þeirra. Sovétstjómin hefur
að vísu viðurkennt tilkall Japan
til tveggja smærri eyjanna, í
samningi, sem gerður var 1956,
en þegar Japanir sömdu um ör-
yggis- og varnarmál við Banda-
ríkjamenn vildi hún ekki lengur
standa við hann.
Gorbatsjov kom til Tókýó bund-
inn í báða skó og hafði í raun
ekkert um að semja. Harðlínu-
mennimir í Moskvu eru andvígir
öllum tilslökun-
um og segja, að
verði ferþuml-
ungur lands lát-
inn af hendi
muni það verka
sem olía á eld
og kynda undir
sjálfstæðiskröfum einstakra sov-
étlýðvelda. Herforingjamir em
sama sinnis og segja, að yfírráð
yfír eyjunum séu nauðsynleg til
að tryggja siglingaleiðina til flota-
stöðvarinnar í Vladivostok, og
meira að segja Borís Jeltsín, for-
seti Rússlands, hefur lagst á þessa
sveifina.
Skilaboðin, sem Kaifu hafði frá
Fijálslynda Iýðræðisflokknum,
stjómarflokknum í Japan, voru
enn skýrari: Annaðhvort skila
Sovétmenn eyjunum eða ekkert
verður af undirritun formlegs frið-
arsamnings eða efnahagslegri
aðstoð.
í Japansferðinni skoraði Gorb-
atsjov á vestræn ríki og Japan
og koma Sovétmönnum til hjálpar
og sagði, að störf sín væru í sam-
ræmi við það, sem landsmenn
vildu, „ákveðnar aðgerðir, sem
ekki eiga neitt
skylt við ein-
ræði“. í Japan
talaði hann þó
fyrir daufum
eyrum enda líst
Japönum illa á
ástandið i Sovét-
ríkjunum auk þess Sovétmenn
skulda japönskum fyrirtækjum
400 milljónir dollara, sem þeir
hafa ekki getað greitt vegna
gjaldeyrisskorts. Það er þó deilan
um eyjarnar, sem öllu máli skipt-
ir. Ef þeim væri skilað er talið,
að Japansstjórn myndi ábyrgjast
að verulegu leyti hugsanlegar
fjárfestingar í Sovétríkjunum.
Japanir vildu raunar ræða um
fleira en eyjamar. Á síðustu dög-
um stríðsins féllu 600.000 japan-
skir hermenn í hendur Sovét-
manna og margir þeirra voru í
fangabúðum í Síberíu í allt að 13
ár. Þar voru þeir látnir vinna við
að leggja vegi og járnbrautir og
við aðrar framkvæmdir við ákaf-
lega ómannúðlegar aðstæður.
60.000 þeirra létu lífíð í fangabúð-
unum og Japanir hafa lengi viljað
fá að vita hvar jarðneskar leifar
þeirra eru niðurkomnar. í Japans-
ferðinni lofaði Gorbatsjov, að
skýrt yrði frá nöfnum allra þeirra,
sem létust í fangabúðunum í Sí-
beríu og hvar þeir væru grafnir,
og á fundi með fyrrverandi föng-
um vottaði hann þeim samúð sína.
Hann bað þá hins vegar ekki af-
sökunar eins og þeir höfðu kraf-
ist. Raunar er talið mjög ólíklegt,
að Sovétstjórnin geti yfirleitty
komist að því hvar japönsku
stríðsfangarnir voru grafnir enda
voru þeir settir í fjöldagrafir
ásamt föngum af ýmsu öðru þjóð-
erni.
Árangurinn af ferð Gorbatsjovs
var lítill en þó kannski meiri en
við var að búast. Með því að viður-
kenna, að hún eigi í deilum um
eyjarnarfjórar hefur sovétstjórnin
opnað fyrir frekari samningavið-
ræðum síðár og að lokum verður
það þróunin í Sovétríkjunum sjálf-
um, sem sker úr um framhaldið.
BAKSVIÐ
eftir Svein Sigurdsson