Morgunblaðið - 21.04.1991, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. APRÍL 1991
HEFNDARHU6UR
FÆRIR OKKUR EKKI
FÖDURLAND
Einkaviðtal Morgunblaðsins við Yasser Arafat, formann
Frelsissamtaka Palestínu
Yasser Arafat.
Eftir Jóhönnu Kristjónsdóttur
„EF meirihluti lýræðislega kjðr-
inna fulltrúa á þingi okkar telur
rétt að fá annan í minn stað mun
ég að sjálfsögðu hlíta því að fara
í stjórnarandstöðu. En meðan ég
nýt meirihluta sit ég, það segir
sig alveg sjálft,“ sagði Yasser
Arafat, formaður Frelsissamtaka
Palestínu (PLO), í cinkaviðtali við
blaðamann Morgunblaðsins á
skrifstofu hans í Túnisborg.
Arafat hefur undanfarið átt
undir högg að sækja og
ýmsir hafa viljað að
hann viki sæti eins og
komið hefur fram. Hann
ítrekaði, að fyrst hann
hefði stuðning 51% full-
trúa væri hann með það
fylgi sem krefðist þess að hann hlypi
ekki af vettvangi.
Arafat sagðist gera sér grein fyrir
því að ekki væru allir Palestínumenn
á hemumdu svæðunum, þ.e. Vestur-
bakkanum og í „Gaza-gettóinu“, eins
og hann orðaði það, sáttir við það
að hann hefði gefíð grænt Ijós á að
Palestínumenn, sem ekki eru opin-
berir félagar í PLO, töluðu við James
Baker, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, á ferð hans um Austurlönd
á dögunum. En gæti þetta orðið til
friðar í heimshlutanum og til fram-
dráttar málsstað Palestínumanna
vildi forysta PLO ekki taka á sig
ábyrgð að ganga gegn tilraunum í
þá átt. Þeir vildu ekki taka Banda-
ríkjamenn sér til fyrirmyndar í því
að segja alltaf NEI, NEI, NEI í því
sem snerti rétt Palestínumanna. „Við
viljum bara það sem er okkar og
Bandaríkjastjórn axlar nú mikla
ábyrgð og verður að ryðja veginn til
friðar og þar með eðlilegra réttinda
fyrir Palestínumenn, ella verður
áfram óstöðugleiki á þessu svæði,
þ.e.a.s. Palestínu, en við förum fram
á að alþjóðlegar samþykktir Samein-
uðu þjóðanna séu látnar ganga í gildi
og ekki virtar einlægt að vettugi."
KÚROAR OG STRÍflH) HÖRMULEGA
Ég spurði hvort hann áliti að al-
mennur stuðningur væri við sam-
bandsríki við Jórdaníu eins og nýleg
skoðanakönnun meðal Palestínu-
manna gaf til kynna. Hann sagði að
þetta væri eitt þeirra mála sem semja
þyrfti um á jafnréttisgrundvelli eins
og tíðkaðist í samskiptum tveggja
fullvalda ríkja og hann fylgdi þeirri
ákvörðun sem tekin yrði á lýðræðis-
legan hátt. „Við viljum ekkert frum-
skógalýðræði né byssukjaftalýð-
ræði,“ sagði Arafat.
„Og svo eru það málefni Kúrd-
anna,“ sagði ég. „Æ, guð minn góð-
ur, enn ein afleiðingin af þessu
hörmulega stríði. Við leituðum frið-
samlegrar lausnar en allt kom fyrir
ekki. Það verða ljót ör eftir þessa
styijöld og gjár milli fólks og mikill-
ar og ákveðinnar viðleitni er þörf nú.
Irak hefur verið lagt í rúst. Alvarleg-
ir eldar loga í olíulindum Kúveit og
ógnunin frá þessum harmleik er ekki
bara gagnvart fólkinu í þessum
heimshluta, íraskir Kúrdar eru aðeins
einn þáttur umfangsmikils harm-
leiks. Kúrdar eru víðar; í Sýrlandi,
Tyrklandi, íran og ein milljón Kúrda
er innan landamæra Sovétríkjanna.
Ég efa ekki að það geti orðið flókið
og þjáningarfullt fyrir arabaríkin að
finna lausn sem dugar til frambúð-
ar. Palestína er það mikilvægasta
eins og ég sagði. Án lausnar fyrir
Palestínumenn er lítil von. Veistu að
Saladdín var Kúrdi? Hann frelsaði
Palestínu á sínum tíma. Palestína er
mikilvæg kristnum mönnum, gyðing-
um og múslimum. Palestína er kjarni
alls og þetta skelfilega stríð hefur
engan vanda leyst nema síður sé.“
OFSÓKNIR 00 ÁBYRGÐ RISAVELDANNA
„Og svo eru hafnar ofsóknir og
brottrekstur á Palestínumönnum í
Kúveit.“
Arafat fórnaði höndum. „Enn er-
um við að horfast í augu við afleið-
ingar styrjaldar sem skílaði engri
lausn. Þetta hófst meðan hernám
íraka á Kúveit stóð og það vita allir
sem vilja vita að Palestínumenn
hjálpuðu mörgum Kúveitum þann
tíma. Það verður að koma til alþjóð-
legur þrýstingur til að stöðva þetta
því við verðum að vernda börn okkar
og konur. Stórveldin verða að binda
endi á þetta. Á þeim hvílir pólitísk
og siðferðileg ábyrgð. Gleymum ekki,
að það voru ekki hvað síst Palestínu-
menn sem lögðu fram liðsinni sitt
við að bvggja upp Kúveit á sínum
tíma. Ég veit vel um þetta því ég
vann í Kúveit í sjö ár á árunum
1956-1963 og ástandið í landinu var
óskaplega frumstætt þá. Það varð
t.d. að flytja allt vatn frá Basra og
loftræsting í húsum í þessum miklu
hitum þekktist alls ekki. Þegar ég
féllst á á sínum tíma að ég og mínir
menn færum frá Beirút lofaði fjöl-
þjóðaherinn þar að vernda konur
okkar og börn. Og hvað gerðist?
Fjöldamorð voru framin i Sabra og
Chatilla. Eftir að írakar fóru frá
Kúveit eru menn samt ekki öruggir.
Það er auðvitað óafsakanlegt að
stöku Palestínumenn unnu með írök-
unum, en það gleymist að það gerðu
margir Kúveitar einnig. En það verð-
ur að stöðva þetta áður en í fullkom-
ið óefni er komið og hefndarhugur
færir okkur Palestínumönnum ekki
föðurland."
Ég sagðist hafa veitt athygli eftir
viðræður í Kairó rriilli utanríkisráð-
herra Egyptalands og Svíþjóðar að
þá hefði aðeins sænski ráðherrann
tekið sérstaklega fram að PLO væri
eini rétti fulltrúi Palestínumanna á
friðarráðstefnu. Hvernig yrði hún
samansett? Hvort hann héldi að
Egyptar styddu þá ekki að PLO
væri þessi fulltrúi?
Arafat bandaði frá sér hendinni
og sagði að það yrði utanríkisráðher-
rann og Mubarak forseti hefði tekið
af öll tvímæli um hver væri afstaða
Egypta í þessu efni.
Samtal okkar fór að sjálfsögðu
fram í mesta bróðerni en þó fann
ég að hann skipti skapi þegar ég
sagðist hafa heyrt nýverið í Líbanon
og fundið mikla andúð í garð Pal-
estínumanna.
„Það getur bara ekki átt sér stað.
Við hveija talaðir þú eiginlega?"
sagði hann. „Það eiga sér stað í vin-
semd viðræður milli okkar og
líbönsku stjómarinnar og það er full-
ur skilningur á báða bóga. Sérstakir
sendiboðar hafa farið á milli og okk-
ar menn koma aftur með jákvæð
svör. Þú færð mig ekki til að trúa
því að það sé almenn andúð á
Palestínumönnum í Líbanon."
BREYTT HEIMSMYND
„Altso," sagði ég. „Þegar við hitt-
umst síðast sagðir þú að við myndum
sjást í Jerúsalem og halda veislu.
Trúir þú því enn?“
„Það er enginn vafi í huga mér,“
sagði Yasser Arafat. „Við erum með
söguna á okkar bandi og þeir sem
nú ráða í landinu okkar eru ekki síst
innrásarseggirnir þar, allir hafa orðið
að hörfa. En heimsmyndin er líka
orðin önnur og við hikum ekkert við
að aðlaga okkur að breyttum heimi.
Það var um aldir hernám í þessu
landi okkar. Hvað með Rómveija?
Hvað með krossfarana? En, vel á
minnst, komu víkingarnir nokkurn
tíma? Ég skal segja þér sögu. Á
sínum tíma sendum við palestínskan
fiskimann til Rómar. Það var Pétur
postuli. Og ekki fór hann þangað
með báli og brandi en áhrif hans
hafa orðið óafmáanleg. Spartakus
var Palestínumaður og Jesú Kristur
var Palestínumaður. Þetta er bara
hluti sögunnar og arfleifðarinnar og
engin ný sannindi.“
„Er það rétt að það sé valdabar-
átta innan æðstu stjórnar PLO?“
spurði ég?
Arafat hallaði sér afturábak í
stólnum og hló. „Veistu, ég hef nú
engar áhyggjur af því. Við erum með
lýðræðislega uppbyggt kerfi og erum
stoltir af því. Við erum engar
strengjabrúður, hvorki eins né neins,
og hver hefur sjálfstæðan vilja og
skoðanafrelsi, skárra væri líka ann-
að.“
LENGSTA BYLTING SÖGUNNAR
Verður hann aldrei þreyttur og
vondapur? Baráttan hefur staðið
lengi og enn eiga Palestínumenn sér
ekkert land. Hann leit á klukkuna,
langt gengin í fimm á föstudags-
morgni. „Þreyttur?," sagði harm, „ef
einhver er þreyttur, þá er það að
minnsta kosti ekki ég. Þetta er bylt-
ing, lengsta bylting sögunnar og
henni verður haldið áfram þar til sig-
ur vinnst. Frelsun lands með bylt-
ingu, lýðræðislegri og réttlátri.
Palestínumenn eru mikilvægasta
þjóð Mið-Austurlanda og við í PLO
erum stoltir af því að vera sál og
andi palestínsku þjóðarinnar."
Það er alltaf einhver sjarmi yfir
því þegar við Arafat hittumst. Það
hafði verið fastmælum bundið að ég
yrði sótt kl. 21.30 á fimmt'udags-
kvöldið, „eða kannski aðeins síðar“,
eins og elskulegur blaðafulltrúi Ara-
fats, Khaled Salameh, sagði við mig
fyrr um daginn.
Klukkan korter fyrir eitt um nótt-
ina, þegar ég hafði hring ótal sinnum
að leita að Salameh, og drukkið allar
kaffibirgðir hótelsins, eða svo gott
sem, hringdi Salameh hress í bragði.
„Ég sendi bílinn klukkan hálftvö,"
sagði hann afsakandi þegar ég kom
á staðinn. „Ég sagði þér að það
gæti dregist aðeins."
Arafat sat á fundi með sendinefnd
frá Jórdaníu og Salameh hélt mér
áelskap næsta klukkutímann eða vel
það og við ræddum hvað það væri
helst sem blaðamenn spyrðu Arafat
um. Hann sagði að það væri auðvitað
breytingum undirorpið og þó væru
sumar spurningar alltaf gegnum-
gangandi sem væri ósköp eðlilegt.
Loks var okkur Salameh vísað inn
á skrifstofu Arafats. Þá var klukkan
langt gengin í íjögur aðfaranótt
föstudags. Hann tók mér hlýlega og
minntist þess þegar við hittumst í
Sanaa í Jemen fyrir rúmum fimm
árum. Hann sagði að þetta væri að-
eins venjulegur vinnudagur hjá sér.
Það væri í svo mörg horn að líta og
hann vildi hitta sem flesta. Hann
setti klútinn upp fyrir myndatöku.
Ég horfði á hann og fannst augun
í honum hafa elst um meira en þessi
fimm ár en kannski var hann bara
orðinn syfjaður, þó það væru ekki
þreytumerki á honum að sjá.
STUDDIALDREIINNRÁSINA Í KÖVEIT
Stuðningur Yassers Arafats við
Saddam Hussein hefur vérið svo
rækilega tíundaður, eða kannski
sönnu nær að segja rangtúlkaður,
að mér fannst töluvert út í hött að
fara að spyija þar um. Staðreyndin
er að Arafat studdi aldrei innrás og
töku Kúveit og yfirlýsingar voru
margsinnis gefnar út frá PLO um
það mál. Hins vegar féllu þær fullyrð-
ingar Saddams Iraksforseta í fijóan
jarðveg meðal Palestínumanna jafnt
sem annarra araba víðs vegar, að
tengja málefni Palestínumanna öðr-
um ágreiningsefnum Mið-Austur-
landa, svo sem hernámi ísraela á
Vesturbakkanum og Gaza og Sýr-
lendinga á Líbanon. Leiðtogar PLO,
Jemen og Jórdaníu veigruðu séreinn-
ig við að samþykkja refsiaðgerðir
gegn írak sem myndu fela í sér þján-
ingar óbreyttra borgara og þaðan
af síður vildu þeir styðja ákvörðun
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna um
að heimila stríðsaðgerðir ef Irakar
færu ekki frá Kúveit. Þetta eru tvær
sögur og það er einlægt verið að
rugla þeim saman.