Morgunblaðið - 20.09.1991, Síða 10

MORGUNHI.ADIÐ FðSTUDAGL’R 20Í SÉPTBMBÉR 1991
10
Dúfnaveislan eftir Halldór Laxness frumsýnd í Borgarleikhúsinu í kvöld:
Leikrit um okkur öll
- segir Halldór E. Laxness leikstjóri
DÚFNAVEISLAN, „skemtunar-
leikur“ Halldórs Laxness, verð-
ur frumsýnd í Borgarleikhúsinu
í kvöld, en það er í annað sinn
sem leikritið er sýnt á vegiim
Leikfélags Reykjavíkur. Hall-
dór samdi verkið á árunum 1965
og 1966, það var frumsýnt í
Iðnó þá um vorið og þrátt fyrir
að sumt kæmi áhorfendum
furðulega fyrir sjónir, þá naut
það talsverðrar hylli. Og víst
er Dúfnaveislan sérkennilegt
verk: Undir yfirborði fyndinnar
og snjallrar orðræðu búa átök,
höfundurinn spyr spurninga og
bregður upp myndum af samfé-
lagi á leið frá nauðþurftabúskap
til velferðar. Halldór Einarsson
Laxness, sonarsonur skáldsins,
setur Dúfnaveisluna á svið, Sig-
urjón Jóhannsson hannar leik-
mynd, Ingvar Björnsson annast
lýsingu og Jóhann G. Jóhanns-
son er höfundur tónlistar. Þor-
steinn Gunnarsson og Valgerð-
ur Dan leika pressarahjónin, og
með önnur helstu hlutverk fara
Bára Lyngdal Magnúsdóttir,
Harald G. Haralds og Björn
Ingi Hilmarsson.
Halldór E. Laxness leikstjóri
segir að upphaf leikritsins eigi sér
stað árið 1953. „Sögusviðið er ein-
hverstaðar í bæ, þar sem pressari
nokkur pressar buxur. Það eru
uppgangstímar, nóg að gera og
peningar flæða um allt. Pressarinn
hefur lítinn áhuga á peningum,
hann er ekki alinn upp við að
hugsa um slíkt, og á fullt í fangi
með að halda velli í straumum
nýrra hugmynda, hugsjóna og
peninga.
Verkið var skrifað 1966 oggekk
þá mjög vel, en var þó langt á
undan sinni samtíð. Það kemur
þannig líklega betur út í dag en
þá. Stórkostlegir kraftar stóðu að
fyrri uppfærslunni, og má þar
nefna Þorstein Ö. Stephensen sem
lék pressarann, en við lifum á
öðrum tíma og erum annað fólk,
og þar af leiðir að skilningur okk-
ar á manneskjunum í verkinu er
öðruvísi. Fjarlægðin á sögutímann
Morgunblaðið/Einar Falur
Tveir viðskiptavinir (Jón Hjartarson og Karl Guðmundsson) hjá pressarahjónunum (Þorsteini Gunnars-
syni og Valgerði Dan).
Anda og Rögnvaldur Reykill (Bára Lyngdal Magnúsdóttir og Björn
Ingi Hilmarsson).
er meiri, svo að hluta til getur
verkið sýnt sögu íslendinga frá
annesjabyggð og flutningi þeirra
inn í nútímann.“
- Ef gagnrýni um fyrri upp-
setninguna er skoðuð, þá er að sjá
sem menn hafí ekki alveg skilið
hvað höfundurinn var að fara.
„Ég held að íslendingar séu í
dag miklu nær því braskaraþjóðfé-
lagi sem verið er að sýna í verk-
inu. í dag er miklu meira af alls-
konar framapoti og valdabaráttu
en var á þeim tíma, og þar af leið-
andi fínnst mér að verkið höfði
miklu betur til áhorfenda núna.
Þó að fólk skemmti sér geysilega
vel á sínum tíma, þá held ég að
vissir hlutir hafi ekki skilað sér
því það var of nálægt sögutíman-
um.“
- Leikritið er framsækið á ýms-
an hátt; raunsætt á köflum en
farsakennt um leið.
„Verkið fjallar um samslátt
margra heima og hugsjóna, og þar
af leiðandi eru stílbrotin nauðsyn-
leg. í uppfærslunni legg ég mikla
áherslu á yfírgang stíla og stefna.
Bæði keyrir hljómlist yfír eldri
hljómlist og einnig keyra nýir hug-
sjónamenn gamlar hugsjónir í kaf.
Við gerum okkur oft ekki grein
fyrir þeim áhrifum sem vissir hlut-
ir valda í lífí okkar, en þegar það
er komið á leiksvið þá tökum við
betur eftir því.
Þá er nafn leikritsins, Dúfna-
veislan, mjög áríðandi. Þetta er
geysileg veisla, ekki veislan sjálf
í eiginlegri merkingu, heldur lífið.
Þar höfum við allsyns fugla, raun-
verulega og óraunverulega. Þetta
er mikill grímudansleikur og því
er framhliðin ekki alveg sönn.
Fólk notar sér hús, fatnað, tónlist
og hugsjónir sem grímur. Úr því
skapast aðstæður sem að margra
mati kynnu að teljast farsakennd-
ar. Og ekki að ástæðulausu því í
verkinu er hin fræga fímm þátta
uppbygging, og höfundurinn kall-
ar það skemmtileik.“
- Afhveiju er þetta dúfna-
veisla?
„Dúfur hafa mjög skemmtilega
merkingu. Þær geta verið tákn
fyrir heilagan anda og eins og
gamli maðurinn sagði einhvemt-
íman, þá geta þær einnig verið
tákn fyrir rottur himinsins. Dúf-
urnar eru áríðandi hér, þótt ekki
sé mikið af þeim. Þær flögra um,
leita að fæði, eða reyna að bjarga
hver annarri eða mannkyninu.
Þarna er fólk sem sýnir fram á
það hvernig dúfan getur hagað
sér. Hún getur bæði verið heilög
skepna og nagdýr. í verkinu eru
margskonar nagdýr: Þar er fólk
sem berst við að halda sínu, berst
við að verða ekki keyrt í kaf af
nýjungum og yfírgangi. Síðan era
aftur á móti hinir, sem era á fullu
við að naga allt og alla; stela hver
af öðram. Þetta skírskotar til okk-
Halldór E. Laxness leikstjóri.
ar tíma, hér hafa allskonar mál
komið upp undanfarin ár og við
fylgst með: Það eru Hafskipsmál,
bankar og flugfélög að fara á
hausinn, sem og allskonar hug-
sjónamenn. Falsspámenn ganga
lausir og þjóðfélagið borgar fyrir
það. Leikritið tekur það heldur
betur fyrir.“
- En hvernig er að leikstýra
verki eftir afa sinn? Sumir leik-
stjórar vilja sem minnst tengsl
hafa við höfundinn, meðan aðrir
vilja bera allt undir hann og vita
hvað hann er að hugsa.
„Ég held það sé áríðandi að
reyna að ná sem bestum tengslum
við höfundinn. Ég hef kannski
ekki verið í stanslausu sambandi
við Laxness meðan ég hef unnið
að uppsetningunni, en ég held að
gegnum líf mitt hafi ég fundið
fyrir honum, og því geri ég mér
kannski grein fyrir því hvaðan
hans hlutir koma, og hvert hann
er að stefna.“
- Heldurðu að fólk geri kannski
meiri kröfur til þín sem leikstjóra
en ella?
„Jú jú, það kann að vera, en
leikhúsið er margslunginn vinnu-
staður og margir sem standa að
sýningunni. Þótt verk leikstjórans
sé að halda utan um sýninguna,
þá skipta allir hlekkir máli; leikar-
ar, Ijós, leikmunir, hljómlist, og
við listamennirnir gerum ekkert
meira en við getum. Á meðan við
vinnum á heiðarlegan hátt, og
beram virðingu fyrir áhorfendum,
þá held ég að hluturinn eigi að
skila sér og okkar markmið koma
í gegn. Við getum eingöngu gert
okkar besta.
Rödd Laxness er geysilega
sterk í verkinu, en við eram vita-
skuld að setja Dúfnaveisluna á
svið en ekki líf höfundarins, og
þar af leiðandi hefur mikil vinna
farið í að gera manneskjurnar trú-
verðugar. Ég reyni að bijóta upp
þá „Laxness-hefð“ sem hefíir
skapast. Ég held að hann hafí
verið að skrifa um venjulegt fólk,
ekki einhverja engla eða helga
menn. Dúfnaveislan fjallar þannig
um okkur öll og lífíð hér á ís-
landi, og ætti því að ganga upp
sem skemmtileikur."
- efi
53 Schottes
FRÁBÆR FRÖNSK HEIMILISTÆKI
TH 290
Helluborð
,,Moon“ keramik
yfirborð, tvær hellur,
þar af ein halógen,
sjálfvirkur hitastillir og
hitaljós.
GR300
iGriíl
Ítafmagnsgrill með
iraunsteinum,
tálrammi, stállok.
FR 300
Djúpsteikingarpottur
Stálrammi, stállok.
TS 300
Helluborð
,,Moon“ keramik
yfirborð, snertirofar,
tvær hellur, þar af ein
halógen, sjálfvirkur
hitastillir og hitaljós.
Q

TL 300
Gashellur
Keramik yfirborð,
tvær hellur, rafmagns
kveiking og
endurkveiking.
mmm

Funahöfða 19
sími685680