Morgunblaðið - 20.09.1991, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1991
Löggiltar skoðanir
- en ekki sjálfstætt mat
eftir Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur
Nýverið hafa birst tvær greinar í
Morgunblaðinu eftir Björn Bjarna-
son, þingmann Sjálfstæðisflokksins,
um nýstofnuð samtök — Samstöðu
um óháð ísland. í anda þeirra sam-
særiskenninga sem honum eru sam-
grónar, reynir hann að gera samtök-
in tortryggileg.
Pólitískt litaraft samstöðu
Fyrri greinin birtist 11. júlí eða
meðan stofnun samtakanna var enn
á undirbúningsstigi. Þar segir hann
engu að síður: „Hinn 3. júlí sl. voru
stofnuð Samtök gegn samningi um
evrópskt efnahagssvæði. Þar eru
framsóknarmenn einkum í forsvari."
Þingmaðurinn er greinilega svo ör-
geðja að hann fer fram úr öðrum í
tíma, en svo er líka að sjá sem hann
hafi farið fram úr sjálfum sér í pólit-
ískri litgreiningu því í grein 4. sept-
ember er hann enn að velta fyrir sér
pólitísku litarafti samtakanna og
kemst að annarri niðurstöðu. Þar
segir hann að af nöfnum stjómar-
manna samtakanna megi ráða „að
hér er um pólitísk samtök, jafnvel
flokkspólitísk, að ræða. Kristín Ein-
arsdóttir, þingmaður Kvennalistans,
er formaður þeirra og Auður Sveins-
dóttir, varaþingmaður Alþýðubanda-
lagsins í Reykjavík, er ritari stjórnar
samtakanna. Þarf enginn að fara í
grafgötur um flokkspólitískar skoð-
anir þeirra.“ (Feitletranir mínar —
ISG.)
Þegar betur er að gáð leiða skil-
greiningar Bjöms þó ekki annað í
ljós en það að málstaður Samstöðu
um óháð ísland nýtur stuðnings í
Framsóknarflokki, Kvennalista og
Alþýðubandalagi. Hann þarf svo ekki
annað en að lesa biöðin til að sjá að
hann nýtur líka fylgis meðal Sjálf-
stæðismanna, og nægir í því sam-
bandi að vísa til fjölmargra greina í
DV eftir Sigurð Helgason, hæstarétt-
arlögmann. Það kann að vera að
fáir kratar styðji þennan máistað
opinberlega en það er þá bara þeirra
vandamál að þeir skuli telja sér skylt
að fylgja Ieiðtoga sínum í blindni.
Með öðrum orðum: Pólitík samtak-
anna nær inn í flesta ef ekki alla
flokka og í þeim skilningi má kannski
segja að þau séu flokkspóiitísk. Mér
segir þó svo hugur að þetta sé ekki
niðurstaðan sem Björn Bjarnason
ætlast til að dregin sé af skrifum
hans.
Röksemdimar vantar
í greininni frá 4. september leggur
Björn áherslu á mikilvægi þess að
þjóðir skiiji sinn vitjunartíma. Það
hafi íslendingar m.a. gert 1944 þeg-
ar þeir tóku sér sjálfstæði, og lýð-
veldi Sovétríkjanna þegar þau losuðu
sig undan ráðstjórninni. Og svo bæt-
„Það er löngu tímabært
að stjórnmálamenn sem
eru fylgjandi aðild að
EES gera þjóðinni bet-
ur grein fyrir afstöðu
sinni og komi til dyr-
anna eins og þeir eru
klæddir.“
ir hann við: „Nú er tækifæri til að
tengjast efnahagssamstarfi Evrópu-
ríkja.“ Þetta er vissulega rétt —
tækifærið er til staðar — en hvers
vegna á að nýta það? Er þetta eina
tækifærið sem gefst, og er sjálfgefið
að þetta sé gott tækifæri? Munu aldr-
ei gefast önnur tækifæri? í skák tefla
menn bæði upp á tímann og stöð-
una. Vondur leikur getur hæglega
leitt til ósigurs þó að tíminn sé næg-
ur. Slíkur leikur verður hins vegar
ekki aftur tekinn. Það sama á við
um aðlögun íslands að Efnahags-
bandalaginu (EB) með aðild að evr-
ópska efnahagssvæðinu (EES). Hún
getur hæglega haft margvísleg
óæskileg áhrif á íslenskt samfélag
sem ekki verða aftur tekin.
En Björn vill nýta tækifærið og
það er ekki ástæða tjl að ætla annað
en að fyrir því hafi hann góð og gild
rök. En þau rök vantar einfaldlega!
Á þessu ári hefur Bjöm Bjarnason
skrifað allnokkrar greinar í Morgun-
blaðið um samningana um EES, en
áEES
hvergi í þessum greinum kem ég
auga á sjálfstætt mat hans á nauð-
syn þess að gera slíkan samning, né
heldur á kostum og göllum þeirra
samningsdraga, sem lengi hafa legið
fyrir. Þar með er ég ekki að segja
að greinarnar séu ekki upplýsandi —
öðru nær. Þar er gjarnan sagt frá
því sem stjórnvöid eru að bardúsa í
þessu máli og óspart vitnað í skýrsl-
ur utanríkisráðuneytisins því til stað-
festingar, en hið sjálfstæða mat vant-
ar.
Þó að rrienn séu því vanastir að
hafa valdið og „sannleikann“ sín
megin, þá dugir þeim ekki að
rökstyðja mál sitt með því að segja
„Af því bara!“ En það er því miður
lenska að leyfa mönnum gagnrýnis-
laust að fylgja þeim sem valdið hafa,
en kreíja hina um reikningsskil sem
leggja lag sitt við andóf af einhveiju
tagi. Hvað sem þessari tilhneigingu
líður þá hlýtur að vakna sú spurning
hvemig á því standi að einn helsti
sérfræðingur Sjálfstæðisflokksins í
utanríkismálum leggi jafn lítið til
umræðunnar um EES og raun ber
vitni.
Fyrir því geta legið ýmsar ástæður
eins og t.d. sú að ennþá er samning-
urinn um EES ófrágenginn, og með-
an svo er treysti Björn sér ekki til
að tjá sig um hann. Það er þó heldur
ólíklegt að það hefti hann, enda hef-
ur hann lagt áherslu á það í sínum
málflutningi að fyrrverandi ríkis-
stjórn hafi gengið frá helstu þáttum
samningsins og núverandi ríkisstjóm
hafi komið að málinu á lokastigi.
Honum ætti því ekki að vera neitt
að vanbúnaði.
Nú er tækifæri— en til hvers?
Önnur skýring og líklegri finnst
mér vera sú að Björn Bjamason hafi
ákveðnar efasemdir um ágæti EES,
en leggist ekki gegn samningnum
vegna þess að hann veit að hann er
í raun skref inn í Efnahags-
bandalagið. Með öðrum orðum: Björn
Bjamason líti á aðild að EB sem
raunhæfan kost fyrir íslendinga.
Þann 26. mars sl. íjallaði Björn
um eina af skýrslum utanríkisráð-
herra og sagði m.a.: „Við lestur þess-
arar nýjustu skýrslu utanríkisráð-
herra vaknar sú spurning, hvort
stjómarfarslegu flækjumar sem
þama er lýst séu í raun skynsamleg-
asti kosturinn fyrir okkur Islendinga.
Enginn veit hvernig stjómarháttum
á evrópska efnahagssvæðinu verður
háttað. Réttarstaða okkar gagnvart
því sé óljósari en gagnvart
Evrópubandalaginu sjálfu. Auðvelt
er að færa fýrir því rök, að meiri
hætta steðji að fullveldi þjóða þegar
óvissa er um réttarreglur í samskipt-
um en þegar þær eru skýrar." Samt
telur hann að íslendingar eigi að
grípa tækifærið.
I grein frá 16. apríl lagði Björn
réttilega út af því að fyrrverandi
ríkisstjórn hefði í raun opnað
EB-leiðina þó að þeir reyndu að
sveija það af sér í orrahríð
kosninganna. Og í þeirri grein segir
Björn: „Þeir sem hafa kynnt sér
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
umræðurnar um EES og þær vonir
sem bundnar eru við
samningaviðræður EFTA og EB í
ríkisstjórnum EFTA-landanna (utan
íslands) vita, að þar líta menn á EES
sem fyrsta og annað skrefið inn í
Evrópubandalagið." Og áfram heldur
hann. „EES-samningsgerðin er
skipulegasta átak sem gert hefur
verið til að opna íslandi og öðrum
EFTA-ríkjum leið inn í Evrópu-
bandalagið." Samt telur hann að
íslendingar eigi að grípa tækifærið.
Pólitísk hreingerning
Ég get fyllilega tekið undir orð
Björns Bjarnasonar um þá réttar-
óvissu og þær stjórnarfarslegu flækj-
ur sem fylgja EES, og eins og hann
er ég þeirrar skoðunar að EES sé
anddyrið að EB. Og það hyggur eng-
inn á langtímadvöl í slíkum húsa-
kynnum, þó að ekki kæmi annað tii
en allt þetta, þá hafna ég aðild ís-
lands að EES. En Björn vill grípa
tækifærið, og það er varla hægt að
draga aðra ályktun af hans eigin
orðum en þá að hann sé í raun fylgj-
andi aðild íslands að EB, og telji það
jafnvel betri kost en EES. EES þjóni
aftur á móti því hlutverki að vera
áfangi á ieið okkar inn í EB.
Þessa skoðun hefur Björn þó aldr-
ei sett fram með skýrum og óyggj-
andi hætti en það hafa líka afskap-
lega fáir aðrir gert. Verður ekki bet-
ur séð en að menn telji þessa skoðun
of erfiða á opinberum vettvangi með-
al annars vegna sjávarútvegshags-
muna íslendinga. Menn hafa því ein-
faldlega lýst því yfir að þeir vilji að
ísland verði hluti af EES — tengist
efnahagssamstarfi Evrópuríkja — og
látið þar við sitja. Framtíðarsýn
þeirra er annað hvort falin eða í al-
gerri móðu. Þeir hafa til dæmis aldr-
ei útskýrt fyrir þjóðinni hvernig þeir
sjái fyrir sér stöðu íslands í þessu
efnahagssamstarfí þegar tvö stærstu
EFTA-ríkin — og jafnvel fieiri —
ganga inn í EB. Það er löngu tíma-
bært að stjómmálamenn sem eru
fylgjandi aðild að EES gera þjóðinni
betur grein fyrir afstöðu sinni og
komi til dyranna eins og þeir eru
klæddir. Allt annað er póiitískt kjark-
leysi og svik við eigin sannfæringu
— ef hún er þá einhver.
Höfundur er þingmadur Samtaka
um kvennalista.
Bod d íhlutir og i ugtir
Nýkomin stór sending
af boddíhiutum og
lugtum í flestar gerðir
bifreiða, til dæmis:
Mercedes Benz árg. ’75
Ford Escort árg. ’86-’90
BMW 300 árg. ’83-’90
BMW 500 árg. ’82-’87
o.fl. tegundir.
VERÐLÆKKUN

ÞAB ER BARA BÆJARLEIÐ I BORGARNES
Komið við í einni glæsilegustu
þjónustumiðstöð landsins.
Opið frá kl. 8-23.30 alla daga.
Kjörbúð með miklu matvöruúrvali - Veitingasalur -
Greiðasala -'Olíu- og bensínsala - Útibú Sparisjóðs
Mýrasýslu - Upplýsingamiðstöð ferðamanna - Úrvals
snyrtiaðstaða með skiptiborði fyrir kornabörn.
KAUPFELAG BORGFIRÐINGA - OLIUFELAGIÐ HF.
.

L
b
i

>
b
i
l
>