Morgunblaðið - 20.09.1991, Page 31

MQRGUNBLAÐIÐ FÓSTUDAGUR 20. SEETEMBER 1S91
31
Veðurathuganir á Þingvöllum
eftir Sigurð Þór
Guðjónsson
Veðurathuganir hófust á Þing-
völlum í lok júnímánaðar árið
1934. Guðmundur Davíðsson um-
sjónarmaður annaðist þær í fyrstu.
En síðan Thor J. Brand, umsjónar-
maður 1940—53, séra Jóhann
Hannesson þjóðgarðsvörður
1953—59 og séra Eiríkur Eiríks-
son þjóðgarðsvörður 1960—82. Þá
gerði núverandi þjóðgarðsvörður
athuganir um hríð en hætti þeim
30. september 1983. Varþáveður-
stöðin flutt að Heiðabæ II í Þing-
vallasveit þar sem áður voru gerð-
ar úrkomumælingar. Á Þingvöll-
um var athugað klukkan 9, 12 og
18 og veðurskeyti send veðurstof-
unni. Voru þau lesin í útvarp með
öðrum veðurlýsingum kl. 10.10 og
kl. 18.45. Einnig var gerð athugun
kl. 21 þó skeyti væri ekki sent.
Var það gert til að auðvelda út-
reikning mánaðarmeðalhita.
Varla þarf að taka það fram
að veðurstöðin á Heiðabæ er önn-
ur veðurstöð en Þingvallastöðin.
Veðurathuganir í þjóðgarði íslend-
inga féllu sem sagt niður árið
1983 eftir 49 ára samfelldar mæl-
ingar.
Það er auðvitað afar mikilvægt
að veðurathugunum sé haldið
áfram sem lengst á sama stað.
Annars verður samanburður milli
ára mjög erfiður en hann hefur
mikla þýðingu til að átta sig á
veðurfarssveiflum. Ágætt dæmi
um þetta var í sumar, þó í litlu
væri, er hitametum var ógnað á
mörgum veðurstöðvum. Var þá
eðlilega aðeins hægt að taka mark
á stöðvum er áttu nokkra áratuga
samfellda eða því sem næst sam-
fellda mælingasögu. Og hæsti hiti
er mælst hefur á öllu Suðvestur-
landi var reyndar á Þingvöllum í
júlí 1944, 26,5. En nú hafði stöðin
dottið út. Heiðabær er einfaldlega
önnur veðurstöð með einungis átta
ára mælingasögu.
Þjóðgarðsvörður skrifaði í
Morgunblaðið 15. ágúst 1985:
„Þess getur hvergi í lögum og
reglugerðum um þjóðgarinn og
starfsmenn hans, að þjóðgarðs-
verði beri að annast veðurathug-
anir þar á staðnum."
Ekki töldu Jóhann og Eiríkur
það þó eftir sér. Þeir skildu að það
gengur ekki að hlaupa frá áratuga
athugunum þó þær séu ekki lög-
skipaðar. Og líklega hafa þeir
haft gaman af þeim. Auk þess er
vörðurinn opinber starfsmaður og
laun hans greidd af almannafé.
Prívat sérhlífni hans á því engan
rétt á sér. En því verður með engu
móti neitað að núverandi þjóð-
Grænmeti í matinn
Heimilishorn
Bergljót Ingólfsdóttir
Það er ekki ofsögum sagt af
ánægjunni við matargerð þegar völ
er á nýrri uppskeru grænmetis.
Því miður er grænmeti alltof dýr
matur hérlendis, eins og oftsinnis
hefur verið minnist á hér í Heimilis-
horni. Það er tómt mál að tala um
og hvetja til aukinnar grænmetis-
neyslu þegar slík matvæli eru verð-
lögð eins og um „lúxus“mat væri
að ræða. Það er þó freistandi að
nýta sér nýja uppskeru þegar hún
gefst og þeir eru vel settir sem
eiga grænmeti í garðinum sínum.
I þeim uppskriftum, sem hér fylgja
með, er margskonar grænmeti
notað og hægt að breyta um teg-
und ef þurfa þykir.
Uppskeru-„gratin“
2 púrrur
2 gulrætur
200 g sellerírót
300 g rófur
1 dl. léttmjólk
3 egg
1 tsk. salt
múskat
50 g rifinn ostur
Grænmetið er þvegið, hýðið tek-
ið af því sem þarf, skorið í litla
bita og sett í' smurt ofnfast fat.
Mjólk, eggjum, salti og múskati
hrært saman og hellt yfir græn-
metið, ostinum stráð yfir. Bakað í
ofni þar til kominn er gullinn litur
á ostinn. Hægt er að stytta þann
tíma með því að snöggsjóða græn-
metið í mjög litlu vatni.
Grænmetis-„gratin“
með beikoni
1 kg af grænmeti eftir eigin
vali, helst 3-4 tegundir, t.d. kál,
gulrætur, sellerí, bólmkál eða
púrra.
Grænmetið er skorið í litla bita
og soðið örstutt í léttsöltuðu vatni,
soðið látið síga vel af.
200 g beikon í bitum
1 laukur
smjör og smjörlíki
4 egg
2'h dl mjólk
Bók eftir dr. Gísla Páls-
son komin út í Englandi
BÓK um fiskveiðisamfélög í Ijósi
félagsvísinda eftir dr. Gísla
Pálsson, dósent í mannfræði við
Félagsvísindadeild Háskóla Is-
lands, er nýlega komin út hjá
forlagi Manchesterháskóla í
Englandi. Titill bókarinnar er
Coastal Economics, Cultural
Accounts: Human Ecology and
Icelandic Discourse. Verkið er
að hluta til mannfræðileg um-
fjöllun um fiskveiðar og sjávar-
útveg hér á landi, en um leið
er það framlag til alþjóðlegra
rannsókna á orðræðu um samfé-
lag, náttúrulegt umhverfi og
nýtingu auðlinda.
í bókinni er rætt um kenningar
um þátttöku einstaklinga, athafnir
og þjóðfélagsbreytingar. Þá er
mannfræðilegur skilningur á fram-
leiðslu og sjávarútvegi tekinn til
meðferðar, og fjallað er um físk-
veiðar bæði hér á landi og víða
erlendis, og hvemig skilningur
fólks á veruleika sínum endur-
speglast í goðsögnum þess, lík-
ingamáli og orðræðu. Sérstaklega
er íjallað um breytingar á hug-
myndaheimi Islendinga, annars
vegar þær breytingar sem urðu
með hnignun sjálfsþurftarbúskap-
ar um og upp úr síðustu aldamót-
um, og hins vegar breytingar síð-
ustu ára í kjölfar þorskastríða,
kvótakerfis í fiskveiðum og vax-
andi opinberrar stjórnunar á sjáv-
arútvegi. Bókin er fáanleg í Bók-
sölu stúdenta.
Uppskeru-„gratin“
salt, pipar
rifinn ostur
Lauk í sneiðum og beikoni í bit-
um er brugðið í smjör á pönnu.
Sett í smurt ofanfast fat, til skipt-
is í lög, eggin þeytt með mjólk-
inni, salti og pipar, hellt yfir græn-
metið, rifnum osti stráð þar yfir.
Bakað í ofni við 225°C í 35 mín.
eða þar til eggjahræran hefur
þykknað.
Grænmetis-baka
Deigið:
4 dl hveiti
150 g mjúkt smjörlíki
2 msk. kalt vatn
Fylling:
3-4 þunnir sellerístilkar
1 púrra
1 rauð paprika
1 græn paprika
2-3 tómatar
salt
múskat
örlítill cayennepipar
4 egg
1 dl ijómi
2 dl mjólk
4 dl rifinn ostur
Bakan er útbúin á venjulegan
hátt, hnoðuð og flött út. Grænmet-
ið skorið smátt og brugðið í smör
á pönnu og kryddað. Sett á óbak-
aða skelina. Eggjum og mjólk
hrært saman og hellt yfír græn-
metið, rifnum osti stráð yfír. Bakað
neðst í ofni við 200°C í ca. 35 mín.
werzalitr iglugga
SÓLBEKKIR Þola
fyrirliggjandl. vatn.
SENDUM f PÓSTKRÖFU
SgÞ.ÞQRGRIMSSON&CO
Ármúla 29 • Reykjavík • sími 38640
V
MADEIN JAPAN
HQ myndbandstæki
28 daga, 8 stöðva upptökuminni,
þráðlaus fjarstýring, 21 pinna
„Euro Scart“ samtengi, sjálfvirk-
ur stöðvaleitari, klukka + telj-
ari, íslenskur leiðarvísir.
Sumartilboð 26.950 /" stgr.
Afborgunarskilmálar
VÖNDUÐ VERSLUN
FÁKAFEN 11 — SÍMI 688005
garðsvörður brást algerlega hvað
þetta atriði snertir, þó hann hafí
að öðru leyti margt sér til ágætis.
Lög eru nauðsyn
í ljósi þeirrar staðreyndar er það
furðuleg skammsýni að löggjafmn
skuli ekki setja lög um veðurat-
huganir í þjóðgörðunum. Það eru
meiri háttar vandræði þegar veð-
urathugunarmenn deyja eða jarðir
þeirra fara í eyði. Þá. er oft úti
um langtíma veðurathuganir. En
það segir sig sjálft að í þjóðgarði
þar sem er fastur vörður má at-
huga lengur en nokkur maður lifír.
Og nú hafa þau gleðitíðindi
spurst að þjóðgarðsvörður taki við
starfi útvarpsstjóra í haust.
Nýr þjóðgarðsvörður verður
ráðinn 1. október.
Þá er lag.
Veðurstofan ætti að gera allt
sem í hennar valdi stendur til að
fá veðurstöðina aftur á Þingvelli.
Hér er um mikla almannahags-
‘muni að ræða. Um þjóðgarðinn,
sem er sameign okkar allra, fara
tugþúsundir manna á ári hveiju,
íslenzka þjóðin meira og minna,
og margir liggja þar úti í tjöldum.
Maður skyldi því ætla að sé ein-
hvers staðar þörf á veðurfréttum
fyrir almenning, sé það einmitt
þaðan. Veðurfar á völlunum er auk
þess á ýmsan hátt sérstætt. Þar
verður oft heitt á daginn en ótrú-
lega kalt á nóttunum þó um há-
sumar sé. Og staðurinn virðist ein-
staklega viðkvæmur fyrir veður-
breytingum.
Vonandi sýnir nýr þjóðgarðs-
vörður þessu skilning.
En fyrst og fremst er þetta
áminning til löggjafans að setja
lög um veðurathuganir í þjóðgarð-
inum á Þingvöllum. Það er enn
Sigurður Þór Guðjónsson
„Veðurstofan ætti að
gera allt sem í hennar
valdi stendur til að fá
veðurstöðina aftur á
Þingvelli.“
unnt að bæta fyrir þessa átta ára
útlegð. En það verður of seint eft-
ir svo sem áratug til viðbótar.
Verði veðurstöðin á Þingvöllum
hins vegar aflögð um aldur og
ævi, ég tala nú ekki um ef þjóð-
garðsverðir vísa til fyrirrennara
síns um veðurathuganir, yrði það
sígilt dæmi um það hvernig skiln-
ingsleysi eins embættismanns, er
ríkir í fá ár, gefur fordæmi um
það að leggja endanlega í rúst
áratuga vísindarannsóknir.
Það gæti vissulega ekki íslensk-
ara verið.
Höfundur er rithöfundur.
Sparisjóður
vélstjóra
opnar nýtt
útibú w 1
Árbænum 1
Þaö er rífandi gangur á Sparisjóöi vélstjóra sem nú hefur
opnaö nýtt útibú í Rofabæ 39. Nýja útibúinu er ætlaö aö
þjónusta Árbæinga og íbúa Seláshverfis svo og atvinnu-
fyrirtæki í nágrenninu. I nýja útibúinu verður ríkjandi hin
rómaöa sparisjóösþjónusta og í tilefni opnunarinnar
gerum viö okkur ýmislegt til hátíöabrigöa. Útibúiö er opiö
mánudaga til fimmtudaga frá kl. 9.15 -16 og föstudaga
er opiö til kl. 18. Síminn er 677788 eða 28577.
Vertu velkomin(n) I sparisjóðinn.
Sparisjóöur vélstjóra
- þú þekkir hann á þjónustunni.
SPARISJODUR
VÉLSTJÓRA
Borgartúni 18, Síöumúla 1, Rofabæ 39.