Morgunblaðið - 23.11.1991, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1991
Hrafnhildur Einars-
dóttir frá Hallkels-
staðahlíð - Minning
Fædd 28. október 1906
Dáin 15. nóvember 1991
Drottinn er minn hirðir, mig mun ekkert bresta.
Á grænum grundum lætur hann mig hvílast,
leiðir mig að vötnum, þar sem ég má næðis
njóta.
(23. Davíðssálmur 1-2.)
Það er sjónarsviptir að ömmu
minni, Hrafnhildi í Hlíð, sem nú
hefur gengið ævikvöld sitt til enda.
Hún var ein þeirra fjölmörgu stað-
föstu íslensku alþýðuhetja, sem með
þrautseigju sinni og ómældri vinnu
lögðu jjrunninn að þeim lífsgæðum
sem Islendingar búa við í dag.
Hana brast ekkert þótt hún stæði
ein uppi 38 ára gömul með tólf
böm, það elsta sextán ára og það
yngsta þriggja mánaða, eftir að
vægðarlaus krabbinn hafði lagt
bónda hennar að velli. Það þurfti
kjark og staðfestu til að halda
bamahópnum saman við slíkar að-
stæður. Þann kjark og þá staðfestu
hafði amma mín. I stað þess að
gefa eftir þá varð raunin sú að
uppbyggingin á Hlíð varð hálfu
meiri þegar frá leið, en áður hafði
verið.
Það var því mikil samheldni og
mikið öryggi sem einkenndi Hlíð,
þegar ég fyrst fór að muna eftir
mér í sveitinni hjá ömmu, h'till
strákhnokki á þriðja ári. Alltaf var
amma á sínum stað og virtist
óhagganleg og óumbreytanleg, rétt
eins og fjöllin sem umlykja dalinn
og vatnið. Sumar eftir sumar fékk
ég áhyggjulaus að njóta þessa ör-
yggis og kynnast þeim dyggðum
sem prýða hinar íslensku alþýðu-
hetjur, atorkusemi, heiðarleik, rétt-
lætiskennd, nægjusemi og ómælda
gestrisni.
En nú er amma mín horfin á
braut og eftir standa fjöllin, dalur-
inn og vatnið. Það verður tómlegra
í sveitinni nú, þegar amma er ekki
lengur á sínum stað. Það er erfitt
að gera sér það í hugarlund, rétt
eins og það er erfítt að ímynda sér
dalinn án fjallanna. En eftir sitja
ómældar minningarnar um allar
þær góðu stundir sem ég átti við
störf og leik í sveitinni, allt frá því
ég fór fyrst að muna eftir mér. Ég
er ríkur að eiga góðar minningar
um svo góða ömmu.
Megi amma mín í sveitinni hvíla
í friði.
Hallur Magnússon
Að lifa og deyja er lífsins gang-
ur. Nú er hún amma í Hlíð dáin.
Okkur systkinin langar til að minn-
ast hennar með fáeinum orðum, því
hún var góð kona og erum við þakk-
lát fyrir þær samverustundir er við
áttum með henni og fyrir þá hlýju
sem hún sýndi okkur og munum
við alltaf búa að því.
Það var alltaf notalegt að renna
í hlaðið á Hlíð og sjá ömmu, þar
sem hún sat við gluggann er vísaði
út á hlað og fylgdist með því hver
væri að koma.
Þegar við vorum lítil, vorum við
dálítið feimin við hana. Yfír henni
hvíldi viss virðuleiki sem við áttuð-
um okkur ekki alveg á. Eftir að við
fullorðnuðumst, gerðum við okkur
grein fyrir því, hve miklum styrk
hún hafði yfir að ráða. Að missa
eiginmann sinn svo ung, aðeins 39
ára gömul frá tólf bömum og búa
án þess að láta bugast, ber vott um
mikinn styrk.
Eitt sinn hafði amma orð á því
að frekar vildi hún deyja heldur en
að enda sem ósjáifbjarga gamal-
menni á stofnun. En dvöl hennar
síðustu mánuðina á St. Fransiskus-
spítala var henni ekki þungbær, því
þar var hún umvafin blíðu og virð-
ingu. Viljum við þakka systrunum
og öllu starfsfólki fyrir að hlúa svo
vel að henni.
Nú er hlutverki hennar í lifanda
lífi lokið, en minningin lifir. Megi
hún hvíla í friði.
Ingibjörg Torfhildur, Hallur,
Hrafnhildur, Sigríður Herdís
og Illugi Guðmar.
Þá er hún amma mín blessunin
dáin. Búin að ljúka sínu langa dags-
verki. En éftir sitja ótal minningar
um góðar og ánægjulegar stundir,
það var svo margt sem hún gerði
fyrir mig og með mér, sagði sögur,
las og það sem dýrmætast er, hvað
hún kenndi mér margt.
Amma var mjög fróð kona og
það var nánast sama hvað ég, lítill
krakkakjáni, spurði um, alltaf fékk
ég svör og það gagnleg svör sem
gefin voru af áhuga og alltaf hafði
hún tíma til að sinna þeim sem til
í minningu mæðginanna
Hrafnhildar Einarsdóttur,
fædd 28. október 1906, dáin
14. nóvember 1991, og
Magnúsar Hallssonar, fædd-
ur 24. september 1938,
dáinn 29. september 1991
Þann 30. janúar 1927 hófu tvenn
hjón að feta saman lífsins göngu
og taka við búsforráðum á heimili
bræðranna Gunnlaugs og Halls í
Hallkelsstaðahlíð í Hnappadal. Til
byggða Borgarfjarðar sóttu þeir sér
konur, Hrafnhildi og Margréti, sem
þóttu bera af kynsystrum sínum
sakir glæsileika svo ekki hallaðist
á við bræðurna myndarlegu.
Næstu ár voru mikil athafnaár í
þessum afskekkta fjallasal og nýir
einstaklingar stigu sín fyrstu spor
nánast á hverju ári. Þar kom að
of þröngt varð fyrir stórfjölskyld-
una og Gunnlaugur Magnússon og
Margrét Sigurðardóttir héldu til
Suðurlands í blóma íslenskra sveita,
Hrunamannahreppinn, en Hallur og
Hrafnhildur Einarsdóttur eignuðust
Hlíð og hjá þeim dvöldu til dauða-
dags foreldrar Halls, Sigríður Halls-
dóttir og Magnús Magnússon. Áður
en reiðarslagið dundi yfir, fráfall
Halls í blóma lífsins, höfðu þau
Hrafnhildur og Hallur eignast 12
börn og það yngsta var skírt við
kistulagningu föður síns árið 1945.
Nú eru þau öll horfin, Gunnlaug-
ur 10 árum á eftir bróðum sínum,
en þær jafnöldrur með skömmu
millibili, Hrafnhildur hinn 14. nóv-
ember sl. Hún varð þó að lifa þá
hryggð að sjá á eftir syni sínum,
Magnúsi, nú fyrr í haust, en hann
lést snögglega 29. september sl.,
aðeins 53 ára.
Sá sem þessar línur festir á blað
átti sín æsku- og unglingsspor á
næsta bæ við Hlíð, sem er hið dag-
lega nafn Hallkelsstaðahlíðar. Ein
af fyrstu bemskuminningum er
tengd jólaferð, þegar ég var dreginn
á sleða á ísilögðu Hlíðarvatni í
myrkri og kulda og allt í einu var
ég kominn inn í hlýja baðstofu, þar
sem ailt var fullt af bömum og ég
man óljóst konu, sem einhver birta
hvíldi yfir, Það var Hrefna á Hlíð.
Á uppvaxtarárunum í dalnum
varð heimilið hjá frændfólki mínu
hennar leituðu. Enginn sagði sögur
um álfa, huldufólk og tröll eins og
amma, og alltaf var jafn gaman að
heyra þær aftur og aftur þó svo
að ég vissi alveg hvernig þær end-
uðu. Enda voru það ófá kvöldin sem
að ég sofnaði í horninu hjá ömmu.
Amma var dul og flíkaði ekki
tilfinningum sínum, hvort heldur
var í sorg eða gleði.
Sambandið við börnin hennar
tólf var mjög gott og þá sérstaklega
samband hennar og elsta sonarins
Einars sem var henni einstakur.
Síðustu ævimánuðina dvaldi hún
á St. Fransiskusspítalanum í Stykk-
ishólmi, þar leið henni vel þó svo
að hugurinn væri alltaf heima í Hlíð.
Systurnar á St. Fransiskusspítal-
anum og allt þeirra starfsfólk sýndu
svo einstaka alúð og hlýju allan
þann tíma sem að hún dvaldi þar
að orð fá ekki líst þakklæti til
þeirra.
Mig langar að ljúka þessum iín-
um með bæn sem við lásum svo
oft saman þegar ég var lítil stelpa
í Hlíð.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(S. Jónsson frá Prestbakka.)
Sigrún
Nú er hún amma mín í sveitinni
gengin á vit þeirra sem á undan
henni gengu. Hún amma sem var
húsfreyja í anda Dalalífs. Á hennar
heimili var gestum alltaf boðið kaffi
og meðlæti hvað sem var annað um
að vera. Ekki dugði að hafa aðeins
eina tegund á borðum, alltaf fleiri.
En hún amma var ekki einungis
húsfreyja, hún var líka ein af þeim
konum sem hefðu gengið mennta-
veginn ef hún hefði fæðst 50 árum
seinna. Það fann ég þegar ég byrj-
aði á mínu námi sem margir áttu
á Hlíð að ígildi félagsheimilis og
skóla. Þar var hlaupið og stokkið,
kastað og teflt ef stundir gáfust,
og svo var farið að ræða stjórnmál-
in og framfaramál lands og lýðs.
Ég naut þess líka að bærinn heima
var eins konar endastöð umsvifa
heimsins, því það kom ekki akvegur
að Hlíð sem stóð undir nafni fyrr
en um miðja sjöunda áratuginn.
Litlu fyrr kom síminn og rafmagnið
nokkru síðar. Afi minn í Hraunholt-
um hafði eignast jeppa og flutti að
nauðsynjar að ógleymdum póstin-
um fyrir næstu bæi. Við eldhúsborð-
ið heima var því margur kaffisopinn
drukkinn.
Við Magnús fræridi minn Halls-
son yfirgáfum svo Hnappadalinn
og leiðir lágu saman um stund á
Kleppsveginum í Reykjavík, þar
sem hann hafði stofnað heimili með
sinni elskulegu konu, Gullu, en ég
hafði gerst kontóristi í höfuðstaðn-
um. Síðan liðu áratugir.
Á einhveijum fegursta degi Iiðins
sumars kom ég í hlað á Hlíð. Þama
var Hlíðarmúlinn með sínum löngu,
reglulegu stöllum og grænum tún-
um með hlíðum. Hlíðarvatnið sem
spegill og eilítið dulúðugt. Fjærst í
vestri var annar útvörður Hnappa-
dalsins, Hafursfellið, og á hina hönd
sást Tröllakirkjan, það magnaða
fjalladjásn, bera við himin. Miklu
nær við bakka Hlíðarvatns grúfði
hið myrka Sandfell og konungurinn
sjálfur, vörður í austri, Geirhnjúk-
ur, líkastur mýkt konubijóstsins,
gægðist yfir grösugar brekkur og
borgir. Á hlaðinu og túninu iðaði
líf. Kotbýlið fyrrum innst í dalnum
bar þess merki að vera orðið að
stærri býlum þessa lands.
Mitt erindi var að huga að landn-
ámsbænum, Hnappstöðum, en það
vantaði farkost yfir ár, holt og fúa-
sund. Þá var kallað í Magnús
frænda. Hann var þá líka mættur
í dalinn sinn og vel vakandi. Þennan
dag var ekki aðeins landnámsstað-
urinn skoðaður, heldur ekinn allur
Hafursstaðahringurinn. Myndavél-
ar mundaðar í allar áttir og margt
rætt. Einhver undarleg tilviljun
hafði lagt leið okkar saman þennan
dag. Haft var á orði að sjaldan
hefði Hnappadalurinn skartað
fegurri skrúða og Magnús þóttist
sjá grösin og gróðurinn klæða land-
ið betur en fyrr. Þessi dagur varð
Eiginmaöur minn, t I GÍSLI KRISTJÁNSSON skólastjóri á Hvolsvelli,
er látinn. Guðrún Ormsdóttir.
t
Astkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
SIGRÍÐUR PÉTURSDÓTTIR,
Frostafold 14,
andaðist í Landspítalanum þann 21. nóvember sl.
Sigurður A. ísaksson, Lamiad Wongunant,
Karitas K. isaksdóttir, Halidór G. Magnússon,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Bróðir minn og frændi,
ÁSMUNDUR GUÐMUNDSSON
frá Helgavatni,
lést á Hrafnistu föstudaginn 22. nóvember.
Jarðarförin ákveðin síðar.
Rut Guðmundsdóttir
og systrabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
SVEINN S. DANÍELSSON,
Stigahlíö 30,
andaðist í Borgarspítalanum þann 22. nóvember.
Ágústa Gamalielsdóttir,
Ólafur G. Sveinsson,
Sigurdís Sveinsdóttir,
Kristfn Valgerður Á. Sveinsdóttir,
tengdabörn og barnabörn.
MNnst mna » a. * * « ar* ama. ms. auar* * mmm mm * w ** *** **.**a»** sr
erfitt með að sjá framtíð í. Þá sagð-
ist hún vera ánægð með val mitt
því þetta væri það sem hún hefði
viljað læra. Þjóðsögur okkar, siðir
og lífsmáti forfeðra okkar var efni
sem hún hafði áhuga á, en tímarn-
ir voru aðrir í hennar ungdæmi en
nú. Hún lærði í Kvennaskólanum
sem var meira en flestar stúlkur
höfðu tækifæri til, en lengra varð
námið ekki. Hún gerðist farkennari
sem leiddi hana vestur í Hnappadal
á fund mannsins sem hún naut allt
of stutt. Þau áttu saman tólf börn
sem öll komust til manns, og mynd-
uðu samhenta ijölskyldu sem gerðu
lítið býli að stórbúi.
I minningu minni situr amma í
stólnum sínum við gluggann og
pijónar framan við sokka og fylgist
með því sem gerist úti við. Sérstak-
lega þótti henni gaman að þegar
verið var að eiga við hross eða sauð-
fé. Þegar ég heimsótti hana á St.
Fransiskusspítalann hér í Stykkis-
hólmi þá lifnaði alltaf yfir henni
þegar ég sagði henni hvað búskapn-
um heima í Hlíð leið.
Það er alltaf erfitt að kveðja, en
við vitum að á móti ömmu taka
feðgar sem nýlega hittust aftur,
afi, Hallur Magnússon sem beðið
hefur hennar síðan 1945 og pabbi,
Magnús, sem mætti kærum föður
sínum fyrir aðeins einum og hálfum
mánuði. Saman ganga þau nú um
grænu hagana hinum megin og
fylgjast með okkur sem drúpum
höfði í sorg okkar. Einhvern tímann
eigum við öll eftir að hittast og
njóta samvistanna sem við söknum,
en þangað til ornum við okkur við
Ijúfar minningar.
Ég vil þakka systrunum á St.
Fransiskusspítalanum fyrir sérstak-
lega alúðlega umönnun sem amma
fékk síðustu mánuðina sem hún
lifði, slíkt verður aldrei nógsamlega
lofað.
Þóra Magnúsdóttir
að síðustu kynnum okkar gömlu
grannanna. Nú er hann fallinn,
þessi mikli verkmaður og verk-
stjóri, sem sagðist mjög sáttur við
það að vera titlaður húsasmiður í
símaskránni. Nú bregður ekki leng-
ur fyrir glettni jafnt sem eitilhörð-
um skoðunum.
En þennan dag var Hrafnhildur
ekki í bænum sínum. Hún háði sitt
stríð á sjúkrahúsinu í Stykkishólmi.
Heimasætan úr Borgarfirðinum
hafði bundist þessu umhverfi ein-
stökum tryggðaböndum. Tæpast
var hægt að hugsa sér heimakær-
ara fólk en Hlíðarfjölskylduna.
Hin heiða birta sem bernsku-
minningin geymir hefur alltaf fylgt
Hrefnu á Hlíð. Aldrei man ég hana
leggja hnjóðsyrði til nokkurs manns
og það var eins og hún sækti traust
sitt til þessa umhverfis, sem mörg-
um mundi fínnast einangrað og
jafnvel óttablandið.
Hver er réttur okkar til að velja
okkur dvalarstað í þessu lífi? Hver
er réttur innsta bæjarins í dalnum,
þar sem lengst af á þessari öld
vantaði flest nútíma þægindi?
Þessara spurningum ættum við
öll að spyija þegar sannur fulltrúi
þessarar aldar skilar af sér dags-
verkinu.
Kæru frændsystkini, kæra Gulla.
Innilegar samúðarkveðjur.
Reynir Ingibjarlsson