Morgunblaðið - 03.12.1991, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1991
AÐVENTUTILBOÐ
Á HOLTI
Á HÓTEL HOLTl VERDUR TILBOD ÍHÁDEGINU
ALLA AÐVENTUNA, SEM SAMANSTEDNDUR AF
FORRÉTTIR, AÐALRÉTTIOG EFTIRRÉTTl, ÞAR
SEM ÁHERSLA ER LÖGÐ Á GÆÐI Í HRÁEFNI,
MATREIÐSLU OG ÞJÓNUSTU.
TILBOÐIÐ GILDIR IHADEGI
ALLA DAGA VIKUNNAR
ÞRIRETTAÐUR
HÁDEGISVERÐUR
FRÁ KR. 1.195.-
CHATEAUX.
w
Bergstaðastræti 37,
sími 91-25700
0
/ /
smunjammDs
GUL ÁSKRIFTARRÖÐ
í Langholtskirkju
laugardaginn, 7. desember, kl. 17.00
Einsöngvarar: Sólrún Bragadóttír
Elsa Waage
Guðbjöm Guðbjömsson
Viðar Gunnarsson
ásamt
Kór Langholtskirkju
Kórstjóri: Jón Stefánsson
Hljómsveitarstjóri: Petri Sakari
Flutt verða
Sinfóníanr. 41 (Júpíter) og
SÁLUMESSA
eftir Wolfgang Amadeus Mozart
í tilefni af 200 ára ártíö tónskáldsins
Kynning á efni tónleikanna fer fram í kvöld
í FÍH-salnum aá Rauáagerði 27 og hefst kl. 20.00
Fjölmennum!
Sinfóníuhljómsveit íslands
Háskólabíói v/Hagatorg. Sími 622255
Kvikmynda-
styrkir skila arði
eftir Þorstein Jónsson
íslenska kvikmyndagerð hefði
mátt jarða nú árið 1991, ef Nor-
ræni kvikmynda og sjónvarpssjóð-
urinn og Evrópski kvikmyndasjóð-
urinn hefðu ekki komið henni til
hjálpar. Á síðasta ári voru sex ís-
lenskar kvikmyndir í framleiðslu.
Kostnaðurinn var greiddur aðeins
að litlum hluta af íslendingum.
Fjárfesting Kvikmyndasjóðs var
aðeins 87 milljónir, en frá útlöndum
komu 176 milljónir. (536 milljónir,
ef mynd norrænu sjónvarpsstöðv-
anna, Hvíti víkingurinn, er talinn
með). Þessir peningar voru aðallega
notaðir til þess að kaupa vinnu,
vörur og þjónustu á íslandi.
Hveijir eiga heiðurinn af því að
hafa komið upp samfelldri kvik-
myndagerð á íslandi á síðustu
árum? Auk kvikmyndagerðar-
manna eru það listamenn, iðnaðar-
menn og íslenskur almenningur.
Þúsundir íslendinga um allt land í
öllum hugsanlegum störfum hafa
verið þátttakendur í kvikmynda-
gerðinni síðastliðið sumar og eiga
heiðurinn af því að hafa aflað þess-
ara tekna.
Meðal stjórnmálamanna hefur
einnig verið að fínna stuðnings-
menn. Vilhjálmur Hjálmarsson
beitti sér fyrir fyrstu lögum um
Kvikmyndsjóð 1979. Ragnar Arn-
alds afnam söluskatt af kvikmynd-
um 1982. Þorsteinn Pálsson og
Sverrir Hermannsson tryggðu lög-
bundna fjárhæð til kvikmyndagerð-
ar í fyrsta og eina skipti 1987. Eið-
ur Guðnason átti hugmyndina að
Norræna kvikmynda- og sjónvarps-
sjóðnum. Steingrímur Hermanns-
son gerði að veruleika hugmyndina
um Menningarsjóð útvarpsstöðva,
sem var stofnaður til að fjármagna
vandaðar sjónvarpskvikmyndir.
Svavar Gestsson skrifaði undir aðild
Islendinga að Evrópska kvikmynda-
sjóðnum og tryggði þátttöku ís-
lands í Norræna kvikmyndaverk-
efninu með stuðningi Þorsteins
Pálssonar, Guðrúnar J. Halldórs-
dóttur, Ragnars Arnalds og Friðriks
Sophussonar. Fleiri mætti nefna þó
þetta verði að nægja hér.
Án fjárfestingar frá hinu opin-
bera er þjóðleg kvikmyndagerð
óhugsandi. í öllum Evrópulöndum
fjármagna bæjarfélög líka kvik-
myndagerð, en það þekkist ekki
nema hér á landi, ekki einu sinni
hjá Reykjavíkurborg.
Allar rótgrónar menningarþjóðir
Evrópu dæla peningum í kvik-
myndaiðnaðinn. Stuðningur við þá
ráðstöfun opinberra fjármuna kem-
ur víða að úr samfélaginu. Fyrir-
tæki hafa til dæmis tekið eftir því,
að sýningu á vandaðri kvikmynd í
útlöndum fylgja aukin viðskipti.
Eftir að danska myndin „Veisla
Babettu” var sýnd í einhveiju landi
heims tók Tuborg eftir aukinni sölu.
Enda hafa danskir atvinnurekendur
stofnað sérstakan sjóð til að ijár-
magna leiknar kvikmyndir. í bæjar-
félögum verða eftir miklir fjármun-
ir hjá fjölda fyrirtækja og starfs-
fólki við kvikmyndatökuna. Þar við
bætist kynning á bæjarfélaginu.
Undanfarin ár hafa íslenskar
kvikmyndir unnið til verðlauna og
viðurkenninga á kvikmyndahátíð-
um. í síðustu mynd Friðriks Þórs
Friðrikssonar „Börn náttúrunnar”
hefur tónskáldið Hilmar Hilmarsson
fengið Evrópuverðlaunin fyrir tónl-
ist og Sigríður Hagalín verið til-
nefnd fyrir bestan leik. Hátíðardag-
skrá, þar sem myndin verður kynnt,
verður sjónvarpað til allra landa
Evrópu. íslensk kvikmyndagerð
nýtur mikils álits erlendis. Erlendir
framleiðendur eru tilbúnir að fjár-
festa í kvikmyndum hér og alþjóð-
legu sjóðirnir hafa tekið íslenskum
umsóknum framúrskarandi vel.
Skilyrðin eru mjög hagstæð. Gallinn
er bara sá, að framlög sjóðanna eru
takmörkuð við ákveðna prósentu
af framleiðslukostnaði. Framlögin
eru þannig í beinu hlutfalli við stærð
og fjölda kvikmyndaverkefna, sem
við Islendingar getum sett í gang
hér heima. Fjárfesting íslendinga í
kvikmyndum töfrar þannig fram
meira en tvöfalt hærri upphæð til
landsins í erlendum gjaldeyri. Hún
tryggir h'ka íslenskt frumkvæði og
forræði í myndunum.
íslendingar njóta þess að byggja
á aldagamalli sagnahefð. Nú á tím-
um mikillar alþjóðlegrar samvinnu
í kvikmyndagerð fylgjast aðrar
þjóðir af aðdáun með árangur ís-
lendinga, sem eru aðeins ijórðungur
milljónar. Við njótum þess einnig
að búa í landi, þar sem síbreytileg
leiktjöld standa fyrir augum okkar
næstum sama í hvaða átt litið er.
Hér býr fólk í návígi við náttúruöfl-
in og lífsbaráttan er gagnsæ og
dramatísk. Við eigum að sjálfsögðu
fleiri kvikmyndagerðarmenn en allir
aðrir miðað við mannijölda og okk-
ar fólki er treyst af erlendum fram-
leiðenaum. Frá sjónarhóli útlend-
inga er árangurinn í íslenskri kvik-
myndagerð kraftaverk.
Við höfum meðbyr og okkur er
treyst. Við höfum tækifæri til að
gera íslenskar myndir fyrir erlent
fé á meðan margar stærri þjóðir
verða að láta sér nægja að þjónusta
tökulið frá Hollywood. En ef við
getum ekki tryggt frumkvæðið flyst
forræði yfir myndunum til útlanda.
Þá gæti niðurstaðan orðið geldar
formúlumyndir með íslenskum bak-
grunni. Með lagni er hins vegar
hægt að nýta erlenda ijárfestingu
og gera menningarlegar og vinsæl-
ar myndir á íslandi.
Fyrst svona mikill hagnaður er
af kvikmyndagerðinni má spyija
hvers vegna einkaaðilar geti ekki
lagt fram ljármagn. Því miður kem-
ur hagnaðurinn ekki til þeirra sem
Ieggja ijárfestinguna fram eins og
Þorsteinn Jónsson
„Kvikmyndir eru besta
tækiðtil þess að sýna
hvað ísland er í raun
og veru. A sparnaðar-
tímum vilja kannski
einhverjir líta svo á að
framlög til kvikmynda-
gerðar miðist við menn-
ingarlega lágmarks-
skyldu líkt og að búa
um eld yfir nótt.”
kvikmyndaiðnaðurinn er uppbyggð-
ur nú. Seldir bíómiðar og sölutekjur
fyrir sjónvarpssýningar skila ekki
nema broti af kostnaðinum til baka,
þó tugmilljónir sjái myndirnar.
Hagnaðurinn er fyrst og fremst
óbeinn og hann skilar sér eins og
áður er rakið til margvíslegra fyrir-
tækja og starfsfólks út um allt land.
Ef hið opinbera á að styrkja stöðu
íslenskrar mennin^ar og atvinnu-
lífs, þá er þarna tækifærið. Hver
króna skilar margföldum hagnaði í
hreinum gjaldeyristekjum og í bón-
us ómetanlegum verðmætum í
kynningu. Möguleikar eru fyrir
hendi að nýta góðan meðbyr. Það
er ekki víst að jafn hagstætt tæki-
færi gefist síðar til að tryggja fram-
tíð kvikmyndagerðar.
„Bandaríkjamenn, Japanir og
margir aðrir halda að Island sé
bara ísklumpur í norðri,” segir Olaf-
ur Jóhann Ólafsson forstjóri hjá
Sony í Bandaríkjunum í viðtali í
Morgunblaðinu. Kvikmyndir eru
besta tækið til þess að sýna hvað
ísland er í raun og veru. Á sparnað-
artímum vilja kannski einhveijir líta
svo á að framlög til kvikmyndagerð-
ar miðist við menningarlega lág-
marksskyldu líkt og að búa um eld
yfir nótt. Þennan sama eld mætti
nota eins og vita og gera Islendinga
sýnilega í menningarsamfélagi
þjóðanna.
Höfundur er kvikmyndaleikstjóri
og núverandi framkvæmastjóri
Kvikmyndasjóðs.
AFMÆLISTILBOÐ
Itilefni 20 ára afmœlis verslunarinnar
bjódum viö viöskiþtavinum okkar
dagana 3. -5. desember.

í
í
í
€
(
í
*
€i
»