Morgunblaðið - 03.12.1991, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B
276. tbl. 79. árg. ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1991 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Rússland, PóIIand og Kanada viðurkenna sjálfstæði Ukraínu;
Hugmynd Gorbatsjovs um
ríkjabandalag úr sögunni
Leóníd Kravtsjúk, nýkjörinn for-
seti Úkraínu (t.h.), tekur við
heillaóskum frá stuðningsmönn-
um í Kiev, höfuðborg landsins.
Kravtsjúk fékk um 60% greiddra
atkvæða. Hann hét því að mynda
samsteypustjórn með fulltrúum
sem flestra stjórnmálaafla í land-
inu.
- segir Leóníd Kravtsjúk, forseti Úkraínu
Kíev, Moskvu, Ottawa, Varsjá, Washington. Reuter.
ÞORRI Úkraínumanna, sem eru um 52 milljónir, valdi fullt sjálfstæði
í þjóðaratkvæði á sunnudag og meirihluti var því einnig fylgjandi á
svæðum þar sem Rússar eru í meirihluta en þeir eru um fimmtungur
íbúa landsins. Leóníd Kravtsjúk, sem jafnframt var kjörinn forseti lands-
ins, sagði á fréttamannafundi í gær að í raun hefði verið bundinn endi
á viðleitni Mikhaíls Gorbatsjovs, forseta Sovétríkjanna, til að mynda
nýtt ríkjabandalag á rústum Sovétríkjanna. „Þetta þýðir að ... ferlið
og þátttaka Úkraínumanna í því er nú úr sögunni,” sagði hann. Kanada
og Pólland viðurkenndu þegar í gær sjálfstæöi Úkraínu, sem verið
hefur hjálenda Rússa síðan á 17. öld. í rússneska sjónvarpinu sagði í
gær að ríkisstjórn Borís Jeltsíns forseta Rússlands hefði ákveðið að
viðurkenna Úkraínu. Stjórnvöld í Bandaríkjunum fögnuðu því að Úkra-
ínumenn hefðu fengið að „tjá vilja sinn með lýðræðislegum hætti” og
sögðust vera að færast nær því að viðurkenna sjálfstæði landsins.
f Reuter
Króatía:
Vilja sambandsherinn burt
með komu friðargæsluliðs
EB beitir aðeins Serbíu og Svartfjallaland viðskiptaþvingunum
Pólveijar urðu fyrsta þjóðin sem
viðurkenndi sjálfstæðisyfirlýsinguna
og hafa ríkin áður lýst yfir því að
þau geri engar landakröfur hvort á
hendur öðru. Brian Mulroney, for-
sætisráðherra Kanada, skýrði frá
ákvörðun stjómvalda um viðurkenn-
ingu. „Gífurleg þátttaka og ótvíræð
úrslit sýna sterkan vilja þjóðar Úkra-
ínu til að landið verði sjálfstætt”.
Kanadamenn munu fljótlega hefja
viðræður um stjórnmálatengsl ríkj-
anna. í yfirlýsingu stjórnvalda sagði
að þau vildu fá tryggingu fyrir því
að kjamorkuvopn á landsvæði Úkra-
ínumanna yrðu undir traustu eftir-
liti, einnig að lýðveldið stæði við
skuldbindingar í alþjóðlegum samn-
ingum um afvopnun og mannrétt-
indi. Kravtsjúk sagði í gær að hann
vildi að komið yrði upp sameigin-
legri stofnun Úkraínu og þriggja
annarra Sovétlýðvelda, þar sem
Noregur:
Hrefnuveiðar
í vísindaskyni
NORSKA ríkisstjórnin hefur
ákveðið að leyfa hrefnuveiðar í
vísindaskyni næstu þrjú árin.
Norðmenn ætla. að sækja ársfund
Alþjóðahvalveiðiráðsins á næsta
ári en samskiptin við ráðið verða
endurskoðuð verði þar haldið
áfrain á þeirri braut að breyta
samtökunum i hvalfriðunarfélag,
eins og segir í fréttatilkynningu
norska utanríkisráðuneytisins.
I fréttatilkynningunni segir að
leyft verði að veiða 110 hrefnur
árið 1992, 136 árið 1993 og sama
íjölda árið 1994 eða samtals 382
hrefnur. Tilgangurinn sé að rann-
saka árstíða- og svæðisbundið
fæðuval norsku hrefnunnar. Slík
þekking muni bæta fiskveiðistjóm-
un Norðmanna.
í tilkynningunni segir ennfremur
að Norðmenn ætli fram að ársfundi
Alþjóðahvalveiðiráðsins í Glasgow
í júní á næsta ári að reyna að hafa
þau áhrif á aðildarþjóðirnar að þau
fylgi betur eftir ákvæðum stofn-
skrár ráðsins. A síðasta ársfundi í
Reykjavík hafi ekki verið hlustað á
niðurstöður vísindanefndar ráðsins
en á grundvelli þeirra hefði verið
hægt að hefja hvalveiðar í ábata-
skyni á ný á næsta ári.
kjarnavopn eru staðsett, til að hafa
stjórn þessara mála með höndum.
Breskir eftirlitsmenn með kosn-
ingunum á sunnudag sögðu að þær
hefðu farið einstaklega vel fram og
engin brögð hefðu verið að misferli.
Um 90% kjósenda vildu sjálfstæði.
Gorbatsjov Sovétforseti hefur lýst
því yfir að án Úkraínu sé nýtt ríkja-
samband ekki mögulegt. A laugar-
dag sagði hann að afleiðingar sjálf-
stæðis Úkraínu gætu orðið skelfileg-
ar fyrir alla heimsbyggðina. Stjórn-'
málaskýrendur telja að staða Gorb-
atsjovs hafi veikst svo mjög við úr-
slitin að dagar hans í embætti séu
senn taldir. Sjálfur gaf hann til
kynna í síðustu viku að yrði sam-
bandssáttmáli í samræmi við hug-
myndir hans ekki að veruleika myndi
hann segja af sér.
SpásögnUm um að önnur tilraun
harðlínuafla til að ræna völdum sé
yfirvofandi vex nú ásmegin í Moskvu
að sögn breska dagblaðsins The
Daily Telegraph. Meðal annars hefur
vakið óhug að Alexander Rutskoj,
varaforseti Rússlands, tók í ræðu
sem hann hélt í Síberíu í síðustu viku
undir gagnrýni harðlínumanna á
Jeltsín. Sagði hann að frelsi í verð-
lagsmálum sem boðað hefur verið
myndi dæma Rússa til örbirgðar og
þörf væri á aga og styrkri stjórn.
Sjá fréttir á bls. 28.
Belgrad, Brussel, Zagreb. Reuter.
BARIST var hér og hvar í Króa-
tíu í gær en þá hófust jafnframt
viðræður Cyrusar Vance, sendi-
manns Sameinuðu þjóðanna, við
leiðtoga Serbíu um friðargæslu-
lið í Júgóslavíu. Verður rætt við
frammámenn í Króatíu næstu
daga en Franjo Tudjman Króat-
íuforseti segir, að sambandsher-
inn verði að hverfa frá Króatíu
um leið og friðargæsluliðið
kemur. Utanríkisráðherrar
Evrópubandalagsríkjanna
ákváðu í gær að hætta öllurn
viðskiptaþvingunum gagnvart
júgóslavnesku lýðveldunum
öðrum en Serbíu og fylgiríki
þess, Svartfjallalandi.
Þetta er íjórða friðarför Vance
til Júgóslavíu. Sagði hann eftir
viðræður sínar við Slobodan Mi-
losevic, forseta Serbíu, og Veljko
Kadijevic varnarmálaáðherra, að
nokkuð hefði miðað I áttina en um
það er deilt hvar gæsluliðið skuli
vera, á landamærum Króatíu og
Serbíu, við núverandi víglínu eða
hér og þar á átakasvæðunum. i
gær hafði ekki verið ákveðinn
fundur Vance með Tudjman, for-
seta Króatíu, en forsetinn sagði á
blaðamannafundi í Zagreb, að
sambandsherinn yrði að fara frá
Króatíu um leið og friðargæslulið-
ið kæmi. Milosevic vill að liðið
skipi sér á núverandi víglínu og
sambandsherinn þoki hvergi.
Króatíska útvarpið sagði í gær,
að sambandsherinn hefði gert
stórskotaliðsárásir á borgina Osij-
ek í austurhluta landsins í fyrri-
nótt og hefðu tveir menn fallið.
Var víðar skipst á skotum en ekki
virtist hafa verið um að ræða
meiriháttar átök annars staðar.
Utanríkisráðherrar EB ákváðu
í gær á fundi í Brussel að afnema
viðskiptaþvinganir gagnvart öðr-
um lýðveldum Júgóslavíu en Serb-
íu og Svartfjallalandi. Sagði
Hans-Dietrich Genscher, utanrík-
isráðherra Þýskalands, að með
þessari ákvörðun væri alveg ljóst
hverjir bæru ábyrgðina á ófriðnum
í Júgóslavíu að mati EB-ríkjanna.
Þá kom það fram hjá Mark Eysk-
ens, utanríkisráðherra Belgíu, að
lýðveldin fjögur, Slóvenía, Króatía,
Bosnía-Herzegovína og Makedón-
ía, fengju fjárhagsaðstoð, sem
næmi 200 milljónum Ecu, 14,8
milljörðum ISK., nytu bestu við-
skiptakjara og féllu undir áætlun
EB um aðstoð við Austur-Evrópu-
ríkin. Sagði Eyskens, að í raun
væri um að ræða skref í átt til
formlegrar viðurkenningar á sjálf-
stæði lýðveldanna.
Reuter
Joseph Cicippio sleppt
Mannræningjar í Líbanon létu í gær lausan Bandaríkjamanninn Joseph
Cicippio eftir að hann hafði verið í gíslingu í hálft sjötta ár. í Damaskus
í Sýrlandi hitti hann eiginkonu sína og tengdamóður. í gærkvöld til-
kynntu mannræningjar að Bandaríkjamanninum Allann Steen yrði
sleppt innan tveggja sólarhringa.
Sjá „Vonast til að geta...” á bls. 29.