Morgunblaðið - 23.04.1992, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 1992
21
Verð frá: 1.548.000,-
Greiðslukjör við allra hæfi
Til sýnis núna að Vatnagörðum 24
virka daga kl. 9:00 - 18:00 og
laugardaga kl. 11:00 - 15:00.
Nánari upplýsingar f sfma 68 99 00
ŒJ) 1
HONDA
Húsnæðismál ungs fólks að loknu námi
eftirHrafn
Sæmundsson
Þegar námsmenn koma heim frá
námi erlendis eða úr langskólanámi
hér heima, blasir við þeim nöturlegur
veruleiki. Fólk um þrítugt eða eldra
stendur allt í einu frammi fyrir þeirri
staðreynd að verða að bytja nýtt líf
á núlli. Það er eignalaust, það er
með verulegar skuldir við Lánasjóð
íslenskra námsmanna og það er í
fíestum tilfellum húsnæðislaust.
Og þetta unga fólk rekur sig á
fleira. Það er ekki lengur boðið í það
á vinnumarkaði. Það er ekki lengur
í boði að vinna tvöfalda eða þrefalda
vinnu. Það er ekki einu sinni öruggt
lengur að allir fái atvinnu við sitt
hæfi eða yfirleitt einhveija vinnu.
Margt af þessu fólki sem kemur
úr langskólanámi er komið með fjöl-
skyldu. Meðan á náminu stendur
hefur það bæði erlendis og hér heima
oft haft möguléika á að búa við þær
aðstæður að hafa börn sín á leikskól-
um og hefur að öðru leyti getað sinnt
uppeldi þeirra með náminu. Einn
daginn er skorið á þetta allt.
Þetta er stórt mál í hnotskurn.
íslenski „draumurinn" er ekki lengur
fyrir hendi. Þjóðfélagið er að breyt-
ast. Veiðimannaþjóðfélagið er að líða
undir lok. Það verður að endurmeta
marga hluti. Kannski allt. Það verður
að breyta um lífsstíl. Það verður að
breyta skipulagi efnahagsmálanna.
Ungt fólk getur ekki — og kannski
vill ekki lengur — fórna öllu fyrir
þá grunnþörf að hafa þak yfir höfuð-
ið. Það vill ekki leggja fjölskylduna
í hættu, það vill ekki fórna uppeldi
barna sinna, það vill ekki eyða bestu
árum ævinnar í galeiðuþrældóm fyr-
ir einföldum frumþörfum. Og það er
engin ástæða til að fólk þurfi að
gera þetta í einu ríkasta landi ver-
aldarinnar.
Þessvegna verður meðal annars
að breyta húsnæðiskerfinu þannig
að námsfólk geti gengið inn í hóflegt
húsnæði á viðráðanlegum kjörum að
loknu námi. Leiguhúsnæði eða kaup-
leiguhúsnæði sem fjármagnað er til
langs tímaö Þetta mál verður ekki
leyst innan núverandi húsnæðiskerf-
is. Einkaaðilar — verktakar og
byggingarfélög verða að breyta um
starfsaðferðir. Það verður að fjár-
magna til langs tíma íbúðarhúsnæði
til leigu eða kaupleigu eins og gert
er alls staðar í nálægum löndum.
Til þess þarf ef til vill að taka erlend
lán og jafnframt að lækka bygging-
arkostnað. Íburður og bruðl í hús-
byggingum á íslandi er löngu farin
að storka heilbrigðri skynsemi og
svokallaður efnahagsvandi á að hluta
rót sína að rekja til þessarar „geð-
veiki“!
Þetta mál sem hér er drepið á er
mjög brýnt. Og þó talað sé um hús-
næðismál fólks sem kemur úr lang-
skólanámi á þetta að sjálfsögðu við
um þarfir annarra þjóðfélagshópa.
Mál námsmanna er hinsvegar sér-
kafli í þessu verkefni núna. Ef fyrir-
hugaðar breytingar verða á kjörum
í Lánasjóði íslenskra námsmanna fá
námsmenn sem koma úr framhalds-
námi minni aðlögun og þyngri
greiðslubyrðar. Það er þess vegna
vandséð hvernig meginþorri þessa
fólks kemst í húsnæði. Leigumarkað-
ur er nánast ekki fyrir hendi og
vegna gerðar peningamarkaðarins
og vaxtapólitíkur verður leiga að
vera óhugnanlega há til að standa
undir byggingarkostnaði. Þessu þarf
að breyta eins og áður er sagt og
ekki aðeins með langtímalánum og
ef til vill erlendum lánum heldur og
ekki síður með því að lækka bygging-
arkostnaðinn. Til þess þarf stefnu-
breytingu og hugvit og það þarf að
nýta betur það fjármagn sem fer í
íbúðarbyggingar.
Námsmenn þurfa fyrst og fremst
sjálfir að taka þessi mál til umræðu
á víðu plani. Það stendur þeim næst
„Það verður að endur-
meta marga hluti.
Kannski allt. Það verð-
ur að breyta um lífsstíl.
Það verður að breyta
skipulagi efnahagsmál-
anna.“
að mynda sér skoðanir og vinna að
heildstæðri stefnumörkun í þessu
máli. Námsmenn þurfa að vera opnir
fyrir nýjum hugmyndum og ef til
vill byltingarkenndum hugmyndum í
þessum efnum. Það þarf að tengja
lausn húsnæðismálanna við breytt
gildismat og verðmætamat fólks.
Hvað er mikilvægast? Hvort er upp-
eldi bama mikilvægara en íburður í
húsnæði? Eru frístundir og menning-
arlíf mikilvægara en það að hlaða
upp dauðum hlutum langt fram yfir
skynsamlegar þarfir? Og það eru
margar aðrar spurningar sem þarf
að svara. En aðalatriðið er að náms-
menn hafi sjálfir skoðanir á þessu
máli og fjalli um það af raunsæi.
Og hinsvegar er það mikilvægt
að aðilar í byggingariðnaði sjái þessa
hluti í rökréttu ljósi. Þeir verða eins
og áður er sagt að hefja nýja mark-
aðssetningu í íbúðarbyggingum. Þeir
verða að líta meira til framtíðar og
leita nýrra ijármögnunarleiða hér-
lendis og erlendis. Verktakar og
byggingarfélög verða að skilja að
veiðimannaþjóðfélagið er einnig að
hverfa í þeirra bransa.
Höfundur er atvinnumálafulltrúi.
Hrafn Sæmundsson
Foreldrar!
Takið mynd af börnunum
með þeim Guffa og Andrési.
Fjarðarkaup kl. 13.
Kringlan kl. 15,16 og 17.
2.6J-Í Jii*gard&iur:
Kringlan kl. 13 og 14.
Mikligarður kl. 15.
Þaö er ekki nema von að Guffi og Andrés séu kátir því aö þeir eru
aö koma til íslands í fyrsta sinn, f boöi Coca Cola og Disney-
klúbbsins. Þeir félagarnir munu bregöa á leik í stórmörkuöum á
föstudaginn og laugardaginn og láta þar öllum góöum látum.