Morgunblaðið - 11.07.1992, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
155. tbl. 80. árg.
LAUGARDAGUR 11. JULI 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandaríkin:
Noriega
hlaut 40 ára
fangelsisdóm
Miami. Reuter.
MANUEL Noriega, fyrrverandi
einræðisherra Panama, var í gær
dæmdur í 40 ára fangelsi í
Flórída fyrir að hafa leyft Me-
dellin-eiturlyfjahringnum kol-
umbíska að nota Panama sem
bækistöð fyrir kókaínsmygl til
Bandaríkjanna.
Bandaríkjamenn gerðu innrás í
Panama árið 1989 til að koma
Noriega frá völdum og draga hann
fyrir rétt. Varnarræða Noriega var
þriggja stunda löng og sagðist hann
vera fómarlamb pólitískra ofsókna
Bandaríkjastjórnar.
Tékkóslóvakía:
Frumvarp
um skiptingu
ríkisins
Prag. Reuter.
Frumvarp ríkisstjórnar Tékkó-
slóvakíu um skiptingu landsins í
tvö sjálfstæð ríki var lagt fram i
gær. Samkvæmt því munu Tékkar
og Slóvakar verða með aðskilin
fjárlög fyrir árið 1993 en munu
þó halda áfram samvinnu í utan-
ríkis- og varnarmálum og nokkr-
um öðrum málaflokkum.
Nefndir þingsins fá eina viku til
að ræða frumvarpið áður en það
verður lagt fyrir deildir þess. í sept-
ember munu þingdeildir Tékka og
Slóvaka síðan semja um skiptinguna
í smáatriðum. Úrslit þingkosning-
anna í síðasta mánuði urðu til þess
að dregin voru enn skarpari skil en
áður á milli landshlutanna tveggja
og ljóst varð að klofningur landsins
yrði ekki umflúinn.
Eftir kosningarnar urðu leiðtogar
Tékka og Slóvaka, Vaclav Klaus og
Vladimir Meciar, sammála um að
mynda stjórn sem hefði það megin-
verkefni að skipta ríkinu í tvennt
með sem minnstum sársauka.
Forsætisráðherra
ávarpar leiðtoga RÖSE
Davíð Oddsson, forsætisráðherra, ávarpaði í gær
leiðtoga Ráðstefnunnar um öryggi og samvinnu í
Evrópu (RÖSE/CSCE)_en fundur þeirra fór fram
í Helsinki í Finnlandi. í ræðu sinni lagði forsætis-
ráðherra áherslu á þann árangur sem samstarf
aðildarríkjanna á þessum vettvangi hefði skilað.
Meginreglur RÖSE hefðu veitt frelsisöflunum í
ríkjum kommúnismans siðferðislegan styrk er þau
risu upp gegn ógnarstjórninni. I ræðunni sagði
forsætisráðherra m.a.: „Þrátt fyrir þau umskipti
sem átt hafa sér stað frá tímum kalda stríðsins,
er heimsmyndin sen við hefur tekið ekki eins fög-
ur og vonast hafði verið til. Þeir, sem héldu að
hrun kommúnismans myndi hafa í för með sér
varanlegan frið og stöðugleika í Evrópu, hafa orð-
ið fyrir vonbrigðum." Vísaði Davíð til ófriðarins í
fyrrum lýðveldum Júgóslavíu og svæðisbundinna
átaka á landsvæði því sem áður heyrði Sovétríkjun-
um til. Hvatti hann og til þess að samið yrði sem
fyrst um brottflutning herafla Rússa frá Eystra-
saltsríkjunum.
Reuter
Serbar láti gerðir fylgja
orðum og hætti hernaði
Atlantshafsbandalagið og V-Evrópusambandið senda herskip og flugvélar að strönd-
um Júgóslavíu - Jeltsín Rússlandsforseti varar við hættunni á ofríki þjóðernissinna
Keuter
Hermaður úr röðum Serba skýlir sér bak við skriðdreka í bosnísku þorpi í gær. Barist var víða um
landið og leyniskyttur skutu á íbúa í höfuðborginni Sarajevo. Serbar sækja nú að borginni Mostar og
sagði Taryug-fréttastofan í Belgrad að þeir hefðu fellt yfir hundrað Króata og múslima en ekki var
hægt að staðfesta þær fregnir.
• •
Utanríkisráðherra Bandaríkjanna á fundi ROSE:
inga. „Þjóðir heims krefjast þess nú
að Júgóslavar láti gerðir fylgja orð-
um. Við höfum heyrt nógu mörg
fögur orð,“ sagði utanríkisráðherr-
ann.
Sumir þjóðarleiðtoganna voru lítt
ánægðir með að átökin í Bosníu
skyldu taka svo mikið af tíma fund-
armanna. Vytautas Landsbergis,
forseti Litháens, kvaddi sér hljóðs
þegar ályktunin um stríðið í Bosníu
hafði verið samþykkt og sagði m.a.
að herseta Rússa í Eystrasaltslönd-
unum væri alþjóðlegt vandamál sem
varðaði öryggi allrar álfunnar.
Samþykkt var á fundi RÖSE að
stofna sérstakt embætti fulltrúa fyr-
ir minnihlutahópa. Borís Jeltsín, for-
seti Rússlands, varaði menn við
hættunni af öfgafullri þjóðernis-
stefnu og sagði að svo gæti farið
að hún yrði „mesta plága“ næstu
aldar. Hann tók undir hugmyndir
George Bush Bandaríkjaforseta um
að stofnað verði alþjóðíegt herlið er
hægt verði að senda með skömmum
fyrirvara til svæða þar sem hætta
sé talin á átökum. RÖSE ákvað að
settur yrði á laggirnar nýr vettvang-
ur fyrir afvopnunarviðræður í Vín
og verður þar fjallað um hefðbundin
vopn af öllu tagi.
Áður en fundi RÖSE lauk var
undirritaður samningur 29 ríkja,
þ.á m. Bandaríkjanna og Rússlands,
þar sem þau skuldbinda sig til að
fækka í herliði sínu milli Atlantshafs
og Úralfjalla.
Sjá ennfremur viðtal við Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra á bls. 19.
Helsmki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÖLL ríkin, 51 að tölu, sem tóku
þátt í leiðtogafundi Ráðstefnunn-
ar um öryggi og samvinnu í Evr-
ópu (RÖSE) í Helsinki, sameinuð-
ust í gær um lokaályktun þar sem
Serbar voru sagðir bera „mesta
ábyrgð“ á stríðinu í Bosníu-
Herzegovínu. Auk þess tóku tveir
fundir, annars vegar fundur utan-
ríkisráðherra aðildarríkja Vest-
ur-Evrópusambandsins (VES) og
hins vegar fundur utanríkisráð-
herra Atlantshafsbandalagsins
(NATO), efnislega samhljóða
ákvarðanir um að auka þrýsting
á Serba. Herskip og flugvélar
verða send til Adríahafs til að
hindra siglingar skipa sem bijóta
viðskiptabann Sameinuðu þjóð-
anna. Þessi viðbrögð eru í sam-
ræmi við lokaskjal RÖSE-fundar-
ins um nýja þætti samstarfsins.
Þar er m.a. sagt að RÖSE geti
beðið hernaðarsamtök um aðstoð
við að tryggja frið.
VES gerir ráð fyrir að senda 4-6
skip en óljóst er hve mörg skip
NATO sendir en talið að þau verði
úr fastaflota bandalagsins. Aðildar-
ríki VES, sem eru níu, eru öll aðilar
að NATO og hefur sambandið ekki
áður samþykkt sameiginlegar að-
gerðir herafla ríkjanna.
í júgóslavneska ríkjasambandinu
eru nú aðeins Serbía og Svartfjalla-
land og eru Serbar ráðandi í sam-
bandinu. Júgóslavía var útilokuð frá
RÖSE-fundinum en nýr forsætisráð-
herra landsins, Milan Panic, sem er
bandarískur ríkisborgari en af serb-
neskum ættum, kom fyrirvaralaust
til Helsinki í gær. Hann vildi ræða
friðarlíkur við fulltrúa á fundinum
og hitti að máli fulltrúa Bandaríkj-
anna og Rússlands auk þess sem
hann ræddi við Franjo Tudjman,
forseta Króatíu. Panic sagðist ekki
myndu láta Slobodan Milosevic, for-
seta Serbíu, koma í veg fyrir friðar-
tilraunir sínar. „Ég mun sinna mín-
um verkefnum og hann sínum, Guð
hjálpi honum ef hann reynir að
bregða fyrir mig fæti,“ sagði Panic.
Sumir stjórnmálaskýrendur álíta að
að ummælin séu pólitískt herbragð
sem ætlað sé að milda álit umheims-
ins og fá viðskiptabanninu aflétt.
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagðist hafa tjáð
Panic að Serbar yrðu að hlíta öllum
skilyrðum SÞ, hætta strax öllum
hemaði og tilraunum til landvinn-
Laxaft-
urí Rln
Metz, Frakklandi. Reuter.
LAXAGENGDAR hefur
orðið vart í Rín, en lax
hefur fúlsað við fljótinu í
yfir tvo áratugi vegna
mengunar.
Þrír laxar veiddust fyrir
skömmu nálægt Köln í
Þýskalandi og telja menn
það merki um að vel hafi
tekist til við að draga úr
mengun eftir að svissneska
efnaverksmiðjan Sandoz
drap mest allt líf í ánni þeg-
ar mikið magn eiturefna
slapp frá henni árið 1986.
Nefnd sérfræðinga Rínar-
landa ætlar að fjárfesta sem
svarar um 130 milljónum
ÍSK til að auka laxagengd í
fljótinu og verður tveimur
milljónum seiða sleppt í það
á næstu fjórum árum.