Morgunblaðið - 15.11.1992, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1992
Keflavíkurstöðin dýrasta herstöð Bandaríkjanna á Atlantshafssvæðinu
Bandaríkjamenn ræða víð ís-
lendinga um þátttöku í kostnaði
Í VIÐRÆÐUM nefndar utanríkisráðherra um öryggis- og varnarmál
við fulltrúa bandarískra stjórnvalda kom fram að Bandaríkjamenn
telja að hið fyrsta þurfi að komast að samkomulagi um „réttláta og
sanngjarna“ skiptingu kostnaðar vegna reksturs Keflavíkurflugvallar.
Sögðu þeir að Keflavíkurstöðin væri dýrasta herstöð Bandaríkja-
manna á Atlantshafssvæðinu. Töldu Bandaríkjamennirnir að kostnað-
arþátttaka bandalagsþjóða kynni að verða ofarlega á baugi á banda-
ríska þinginu en tóku fram að hvað ísland varðaði ætti það einungis
við um rekstur flugvallarins en ekki varnirnar.
Utanríkisráðherra skipaði fimm
manna nefnd um öryggis- og varnar-
mál í sumar og lagði fyrir hana að
leggja fram áfangaskýrslu í haust
og lokaskýrslu um áramót. Nefndin
átti viðræður við fulltrúa bandarí-
skra stjórnvalda í Washington í sept-
ember og fjallar áfangaskýrsla, sem
nefndin skilaði 1. október og utan-
ríkisráðherra hefur nú kynnt þing-
mönnum, einkum um helstu niður-
stöður viðræðnanna.
í skýrslunni segir að fram hafi
Koelewijn segir að forsvarsmenn
hollensku fyrirtækjanna séu mjög
ánægðir með að heyra að niðurstaða
hagkvæmniathugunar Pirelli hafí
verið jákvæð. Hann andmælir hins
vegar þeirri fullyrðingu Pirelli að
NKF Kabel sé ekki inni í myndinni
um samkeppni í sæstrengsfram-
leiðslu. „Pirelli telur að greina þurfí
á milli framleiðslu sæstrengsins og
markaðssetningar. M.a. er fullyrt
að kostnaðurinn fylgi beinlínis lengd
strengjanna en mér þykir það ein-
kennilegt þar sem kostnaður við
virkjanir, flutningskerfið o.fl. hlýtur
að hafa einhver áhrif á kostnaðinn
við verkefnið og þ.a.l. verðið á raf-
orkunni. Það er ekki hægt að meta
endanlega hagkvæmni verkefnisins
fyrr en t.d. hefur verið lagt mat á
hvers virði það er fyrir orkukaup-
endur að fá umhverfísvæna orku.
Því er ekki hægt að greina á milli
framleiðslu sæstrengsins og mark-
aðssetningar."
Koelewijn segir að þó NKF Kabel
hafí ekki reynslu í framleiðslu jafn-
straumskapla þá hafí fyrirtækið
mikla reynslu í tækniþróun og sé
sífellt að framleiða nýjar gerðir
strengja. NKF hafí t.d. aðstoðað
fyrirtæki um allan heim við tækni-
þróun og við framleiðslu ýmis konar
strengja.
Koelewijn segir að það að Pirelli
skyldi hafa hannað og byggt kapal-
verksmiðju sína í Southampton á
tveimur árum renni stoðum undir
það hið sama eigi að vera hægt á
Islandi með þá reynslu sem NKF
Kabel hafí.
- I viðtalinu við forsvarsmenn
Pirelli kemur fram að kapalverk-
smiðja þarfnist ekki mikils mann-
afla, en áður hefur verið sagt að
um 300-400 störf gætu skapast í
tengslum við sæstrengsverksmiðju
í Reykavík. Hvert er þitt mat á
þessu?
„NKF Kabel hefur frá byijun
metið það svo að um 100 manns
þurfí til að reka sæstrengsverk-
smiðjuna og vissulega skapast fleiri
störft í tengslum við verksmiðjuna,
tækniþróun, uppbyggingu verk-
smiðjunnar, lagningu kapals o.fl.
NKF Kabel hefur mikla reynslu af
lagningu strengja og samstarfshóp-
komið sterkur samhljómur í mati
nefndarinnar og Bandaríkjamanna á
breyttum aðstæðum, sameiginlegum
hagsmunum og nauðsyn þess að
halda áfram varnarsamstarfi milli
íslands og Bandaríkjanna og sam-
starfí NATO-ríkjanna. Þrátt fyrir lok
kalda stríðsins og aukið öryggi
NATO-ríkjanna, ríki óstöðugleiki og
óvissa, sem einkum ætti rætur að
rekja til svæðisbundinna deilumála
og efnahagslegra og pólitískra
vandamála nýfijálsu ríkjanna.
urinn hefur góð sambönd við sérstök
fyrirtæki sem eru sérhæfð í stren-
Þetta má lesa úr úr nýútkomn-
um Heilbrigðisskýrslum Norður-
landa, sem gefnar eru út á vegum
Norðurlandaráðs. Skýrslunar ná
yfír 20 ára tímabil áranna 1971
til 1990 að báðum meðtöldum. Þar
kemur einnig fram að dauðsföll
af völdum heilablæðinga eru
langfæst á íslandi ef miðað er við
Norðurlöndin. Er það skýrt af ís-
lenskum læknum á þann veg, að
meðferð við svonefndum háþrýst-
ingu, eða of háum blóðþrýstingi,
sé í betra lagi hér á landi en ann-
ars stáðar. Ðauðsföllum af þessum
orsökum hefur raunar fækkað um
allan heim, sem er þakkað því að
háþrýstingsmeðferð fer batnandi.
Magnús Karl Pétursson, for-
maður Hjartaverndar, sagði að
árangur í baráttu við hjartasjúk-
dóma mætti þakka forvamastarfi
og betri og.meiri lækningum. Blóð-
fíta í íslendingum hefði farið lækk-
andi. Meðferð háþrýstings hefði
farið batnandi og verulega hefði
dregið úr reykingum hjá miðaldra
körlum. Hins vegar virtist síður
hafa dregið úr reykingum kvenna
á íslandi og það kæmi fram f
Óvissa um þróun mála í Rússlandi
væri sérstakt áhyggjuefni. Báðir
aðilar voru sammála um nauðsyn
þess að halda fram þýðingu tengsl-
anna yfir Atlantshaf innan Vestur-
Evrópusambandsins (VES), og kosti
þess fyrir málstaðinn að rödd Islands
heyrðist á vettvangi VES. Banda-
rísku fulltrúarnir tóku eindregið
undir þá skoðun að aukaaðild Is-
lands að VES yrði ekki aðeins ís-
lenskum hagsmunum til framdrátt-
ar, heldur einnig hagsmunum NATO
og Bandaríkjanna.
Fram kom hjá Bandaríkjamönn-
um að engar verulegar breytingar á
Keflavíkurstöðinni væru á döfínni.
Mikil óvissa ríkti hins vegar um fjár-
veitingar eftir að þessu fiárlagaári
lyki (október 1993) vegna óvissu um
þróun mála á Bandaríkjaþingi og
forsetakosninganna. Búast mætti
við auknum þrýstingi um niðurskurð
gjalagningu, en á þessu stigi er
ekki unnt að greina frá nöfnum
þeirra."
Ronald M. Koelewijn, segir að í
greinirini hafi verið gefíð í skyn að
hollenski samstarfshópurinn og
Reykavíkurborg séu ekki nægilega
öflug til að standa að þessu stóra
verkefni en það sé rangt. Hollensku
fyrirtækin hafi mikla reynslu í fjár-
mögnun stórra verkefna og þau
geri það reglulega í Hollandi, t.d.
með uppbyggingu orkuvera.
hærri dánartölu yngri kvenna af
völdum hjartasjúkdóma.
Magnús sagði að heildarfítu-
neysla íslendinga hefði farið
minnkandi á síðustu árum. Þar
vægi þyngst að neysla á léttmjólk
og undanrennu hefði aukist veru-
lega á kostnað venjulegrar ný-
mjólkur, þótt neysla á osti og ijóma
hefði eitthvað aukist.
Læknismeðferð við hjartasjúk-
dómum er mjög framarlega á ís-
landi. í samtali við Þórð Harðarson
prófessor kom fram, að fleiri ís-
lendingar en aðrir Norðurlandabú-
ar hafa gengist undir kransæðaað-
gerðir og æðaútvíkkanir á undan-
förnum árum. Notkun blóðfítu-
lækkandi lyfja væri mest á ís-
landi. Læknar í Reykjavík og á
Akureyri hefðu verið fyrri til en
læknar á hinum Norðurlöndunum
að hefja lyfjameðferð til að leysa
upp stíflur í kransæðum en sú
meðferð tækist í um 70% tilfella.
Og Islendingar hefðu verið sam-
stíga frændum sínum í notkun
svokallaðra beta-blokka eftir
hjartadrep sem sannanlega bjarg-
aði mörgum mannslífum á ári. Þá
á útgjöldum til landvarna við næstu
íjárlagagerð og ætti það vafalítið
eftir að koma á einhvern hátt fram
á íslandi.
Aðilar voru sammála um nauðsyn
samráðs um hugsanlegar breytingar
í Keflavíkurstöðinni. Að fyrra bragði
tóku Bandaríkjamenn fram að ef til
verulegra breytinga kæmi yrði haft
samráð við íslendinga á fyrstu stig-
um. íslenska viðræðunefndin lagði
áherslu á þetta atriði.
Þá kemur það fram í skýrslunni
að Bandaríkjamenn telja að komast
þurfi hið fyrsta að samkomulagi um
„réttláta og sanngjama" skiptingu
kostnaðar vegna reksturs Keflavík-
urflugvallar. Benda þeir á að 43%
af umferð um völlinn sé borgaralegt
flug og segja að Keflavíkurstöðin
sé dýrasta herstöð Bandaríkjamanna
á Atlantshafssvæðinu. Bandarísku
embættismennirnir telja að það
kynni að hafa góð áhrif á banda-
ríska fjárveitingavaldið ef þeir sem
fara með málefni Keflavíkurstöðvar-
innar hefðu frumkvæðið að því að
minnka útgjöld hennar. Af hálfu ís-
lensku viðræðunefndarinnar var tek-
ið fram að gera yrði greinarmun á
sparnaði sem Islendingar væru
reiðubúnir til samvinnu um, og
kostnaðarþátttöku. Bandaríkjamenn
töldu hins vegar að kostnaðarþátt-
taka bandalagsþjóða kynna að verða
ofarlega á baugi á bandaríska þing-
inu. Hvað varðaði ísland ætti þetta
þó einungis við um rekstur flugvall-
arins, en ekki kostnað við varnirnar.
Framlag íslendinga til vamanna
væri þegar skilgreint í varnarsamn-
ignum og fælist í því að þeir legðu
af mörkum Iand, segir í áfanga-
skýrslunni.
taldi Þórður aukna notkun aspríns
einnig mikilvæga.
„Dánartíðni af völdum hjarta-
dreps fer sílækkandi, fleiri sjúkl-
ingar eru endurlífgaðir utan
sjúkrahúsa en áður með tilkomu
hjartabíls í Reykjavík. Meðferð
sykursýki virðist vera í mjög góðu
lagi hér og notkun sykursýkislyfja
samt sem áður lítil. Síðast en ekki
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Unnið við múrhúðun brennslu-
ofns sorpeyðingarstöðvarinnar,
en múrhúðin mun vega um 70
tonn.
V estmannaeyjar
Brennsluofn-
inn kominn
í Sorpu
V estmannaeyjum.
BYGGING sorpeyðingarstöðvar-
innar í Eyjum er nú á lokastigi
en ráðgert er að farið verði að
prufukeyra stöðina í desember
og hún hefji starfsemi af krafti í
upphafi næsta árs.
Ofn stöðvarinnar kom til Eyja á
dögunum, en hann var smíðaður í
Póllandi. Ofninn er stór og vegur
um 30 tonn en þegar búið verður
að múrhúða hann að innan, sem
nú er unnið að, mun þyngd hans
verða um 100 tonn.
Ráðgert er að öllu sorpi í Eyjum
verði eytt í stöðinni og mun varm-
inn sem myndast við bruna sorpsins
verða notaður til upphitunar vatns
fyrir hitaveitu bæjarins.
Tveir starfsmenn munu vinna við
sorpeyðingarstöðina, en bæjar-
stjórn hefur ákveðið að bjóða sorp-
hirðu bæjarins út. Grímur
síst eru hjartalæknar tiltölulega
margir á íslandi. Greiður aðgangur
er að þeim og öðrum læknum og
ég tel að þjónusta þeira utan
sjúkrahúsa sé ódýr fyrir þjóðfélag-
ið þótt greiðsluþáttur sjúklinga
hafi því miður aukist á undanföm-
um árum,“ sagði Þórður Harðar-
son.
Framkvæmdastjóri NKF Kabel í Hollandi
Gagnrýni Pirelli óréttmæt
RONALD M. Koelewijn, framkvæmdastjóri NKF Kabel í Hollandi,
segir að hollensku fyrirtækin þijú, sem hafa samþykkt að gera hag-
kvæmniathugun á sæstreng, séu fær um að reisa kapalverksmiðju,
framleiða kapalinn og leggja hann til Evrópu. „Sú gagnrýni sem kom
fram á NKF Kabel í viðtali Morgunblaðsins við forsvarsmenn Pirelli
er óréttmæt. Ég fékk það á tilfinninguna við lestur viðstalsins að
forsvarsmennirnir veittu ótímabærar upplýsingar vegna þess að Pi-
relli óttast samkeppnina við okkur. Það sýnir okkur jafnframt hversu
sterkur samstarfshópurinn er og styrkir okkur enn frekar í þeirri
hagkvæmniathugun sem við ætlum að framkvæma," segir Koelewijn.
Heilbrigðisskýrslur Norðurlanda
Hlutfallslega fæstir dejja á ís-
landi af völdum hjartasjúkdóma
HLUTFALLSLEGA færri íslenskir karlmenn deyja úr hjarta- og
æðasjúkdómum en karlmenn á hinum Norðurlöndunum og verulegt
fall hefur orðið á dánartölu íslendinga af völdum hjarta- og æðasjúk-
dóma á síðustu árum og á það bæði við um konur og karlmenn.
Þessir sjúkdómar eru þó enn langalgengasta dánarorsök Norður-
landabúa sem náð hafa miðjum aldri. Hlutfallslega færri íslenskar
konur 55 ára og eldri deyja úr hjarta- og æðasjúkdómum en gengur
og gerist með kynsystur þeirra á hinum Norðurlöndunum en hlutfall-
ið er heldur hærra hjá yngri íslenskum konum og hefur raunar
hækkað verulega allra síðustu árin.
Kransæða-
sjúkdómar
I 282.5
* Q tt
£ a 3 q
Q g i o o
a S g iu -j
3 2 > £ S
—I O
2 q c: z
Dánartíðni af hjarta-
og æðasjúkdómum
á Norðurlöndum
A hverja 100.000 fbúa árið 1990
Heilablóðfall
Q cc
£ 2 S Q
10 10 0
5 j uj
S o >
Q U. 2 W
Hér er mlðað við flðgur 10 ára aldurebil á aldrinum 35
til 74 ára. Þessar tölur eru meðaltal áranna 1986-90
nema þær sænsku, þær eru frá 1989.
KARLAR,
IDANMÖRKU b RNNLANDI
j| .il
55-64 65-74 35-44 45-54 55 64 65-74 35-44 45-54 55-64 65-74
ára ára m*m
KONUR, KONUR, « KONUR, y KONUR, ™ KONUR,
ISLANDI H DANMÖRKUH FINNLANDI H N0REQI ■ SVÍÞJÓÐ m
mt l iÍH H ~ 8 1*3,7 l .55. |
JiLmHI ”£mIH ííbII ji^iHH I!í^1hH
KARLAR,
687,3 ■
627 fi
■II £ig|
35-44 4554 5564 $574
367
35-44 45-54 5564 65-74
KONUR,
SVÍÞJÓÐ
35-44 4554 55-64 6574 35-44 45-54 5564 65-74
3544 45-54 5564 6574