Morgunblaðið - 15.11.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1992
15
og eru kynntir: Ásgeir Ásgeirsson,
fulltrúi Framsókriarflokksins, „fríð-
ur sýnum, dökkhærður og hárið
mikið og afturkembt," eins og Gunn-
ar M. Magnúss lýsir honum, en mjög
er stuðst við frásögn hans af fundin-
um hér á eftir, „mildur á svip með
dálítið blik í augum, prúður í fasi,
beinvaxinn, nærri fattur, mjúkur í
göngulagi, tuttugu og níu ára að
aldri.“ Og Guðjón Guðlaugsson frá
Ljúfustöðum, fulltrúi svokallaðs
Spamaðarbandalags, sem var kosn-
ingabandalag hægri manna, en þeir
buðu fram undir nafninu Borgara-
flokkur, „rúnum ristur, svipmikill,
heldur þreytulegur í framgöngu en
hiklaus, með lúnar vinnuhendur,
þybbinn í herðum og tekinn að þynn-
ast á vanga, hálf-sjötugur að aldri.“
Guðjón tekur fyrstur til máls, og
ekki leynir sér, að gamalkunnur
bardagamaður á landsmálasviðinu á
í hlut, enda hafði hann sétið á Al-
þingi lengst af síðan 1892. Honum
verður tíðrætt um ýmis framfaramál
þjóðarinnar á síðustu áratugum og
dregur enga dul á, að sjálfur hafi
hann komið þar mikið við sögu.
Hann hafi borið fram mörg mál á
þingi, einkum varðandi jarðrækt og
búnaðarframkvæmdir.
Síðan flytur Ásgeir jómfrúræðu
sína; fjallar í upphafi um landsmálin
vítt og breitt, en ekki líður á löngu
þar til hann lýsir því yfir, að nýir
tímar séu framundan á þjóðmála-
sviðinu, umbótasókn á öllum sviðum.
Að vísu hafi sú sókn byijað fyrir
nokkrum áratugum, en nú rísi hún
hærra með hverju árinu sem líði
fyrir tilverknað hins unga og vax-
andi Framsóknarflokks. Hann minn-
ist á það umrót, sem orðið hafi við
lok heimsstyrjaldarinnar fyrri, og í
kjölfar þess sé margt í bígerð, sem
flokkur samvinnumanna muni beita
sér fyrir til heilla landi og lýð. Að
framsöguræðum loknum hefjast hin-
ar eiginlegu skylmingar. Guðjón
bregður fomum brandi sínum hátt
á loft og leggur til andstæðingsins.
Að vísu getur hann ekki ráðist gegn
samvinnumönnum almennt, því að
sjálfur hafi hann stofnað verslunar-
samtök og verið kaupfélagsstjóri um
árabil. í staðinn ganga vopnalög
hans gegn Framsóknarflokknum,
sem nú sé kominn til sögunnar og
vilji gína yfir öllum málum ög eigna
sér það sem aðrir hafi borið fram
til sigurs. í því sambandi nefnir hann
umbætur í jarðræktarmálum, sem
hann hafi barist fyrir, til dæmis girð-
ingarlögin; nú sé gaddavír strengdur
til varnar kringum tún og engjalönd
landsmarína og komi í stað gijót-
og vallargarðanna fornu.
í næstu ræðu sinni segir Ásgeir
sögu af hana og hænum hans eitt-
hvað á þessa leið:
Einu sinni var hani, sem átti
heima með hænunum sínum í litlum
kofa. í vetrarkuldum var hurðin
ekki opnuð, en lítið kringlótt gat var
á henni og haninn fór út um það,
þegar hann vildi viðra sig. Og hæn-
urnar eltu hann út um litla gatið og
inn aftur.
Þannig gekk þetta allan veturinn;
haninn fór með hænurnar sínar út
og inn um litla gatið. Þegar sólin
hækkaði á lofti og vorið settist að
völdum, var hurðin opnuð upp á
gátt til að lýsa upp og verma þessa
dimmu vistarveru.
En nú brá svo við, að haninn sat
kyrr inni með hænurnar sínar. Hann
fann hvergi litla gatið til að smjúga
út um!
Éins er það með Guðjón Guðlaugs-
son. Á meðan jarðræktarlögin voru
í megnasta ólagi, var hann með á
nótunum og fór út og inn um litla
gatið, eins og haninn. Þegar Fram-
sóknarmenn hafa opnað hurðina upp
á gátt, þá er Guðjón ekki lengur
með og situr sem fastást inni, af
því að hann finnur ekki litla gatið
sitt.
Um leið og Ásgeir þagnar og hef-
ur iokið dæmisögu sinni, dynur við
skellihlátur í salnum.
Guðjón er ekki vanur því að bíða
lægri hlut á málþingi og bregður
nú á það ráða að veitast að Ásgeiri
persónulega. Hann skopast að ung-
um aldri hans og reynsluleysi í
stjómmálum; segir, að hann sé eins
og snoturt gluggablóm í Laufási; þar
hafi hann látið sólina verma sig og
að lokum hreppt biskupsdótturina
fyrir konu.
í bréfí til Dóru, sem dagsett er á
Flateyri 27. september 1923, víkur
Ásgeir að Suðureyrar-fundinum og
segir: „Guðjón var með karlagrobb,
hældi sér af lífsreynslu sinni og
gaddavírslögum. Hann kallaði mig
Tíma-mág, en ég kvað þess enga
von, þótt þingmannsefni hefðu orð
á sér fyrir að lofa mörgu, að ég feng-
ist til að skilja við þig. Ég játaði,
að ég væri máske helst til ungur,
en kvaðst ekki lofa upp í ermina,
þótt ég gæfi von um, að það lagað-
ist með aldrinum. Hvað elli Guðjóns
snerti væri hins vegar hætta á, að
hún færi hríðversnandi!"
Fundurinn þykir skemmtilegur,
en viðureign keppinautanna bendir
brátt til þess að leikurinn sé ójafn,
einkum eftir að Guðjón tekur að
mæðast. „Þeir standa á hösluðum
velli,“ segir Gunnar M. Magnúss,
„annar seigsterkur og forn, hinn
mjúkur og lipur og fer í loft upp eða
hverfur undan.“
Og Guðmudnur G. Hagalín skrif-
ar: Ásgeir reyndist þegar á fram-
boðsfundunum haustið 1923 með
afbrigðum snjall og laginn jafnt í
sókn sem vörn, og komu þá strax
fram þau einkenni hans sem ræðu-
manns, er dugðu honum svo í mál-
sennum, að jafnvel slyngustu and-
stæðingum reyndist síður en svo
dælt við hann að etja. Hann var jafn-
an næmur á það, hvernig ræður
andstæðinga verkuðu á fundarmenn,
og hann gekk þess aldrei dulinn,
hvar þeir gáfu á sér höggstað. Stór
orð notaði hann ekki, en var fundvís
á þau, sem afvopnuðu harðsækinn
og gífuryrtan andstæðing. Hann var
sérlega hnyttinn, og var ekki ótítt,
að andstæðingur ylti sjálfur um þau
kefli, sem áttu að verða honum að
falli. Hann var meinlegur, en ekki
rætinn, og ætti hann við prúðan
mann og fiman í orðaskiptum, jókst
honum virðuleiki í ræðustól..."
Beinagrindurnar sem
fylgiskjöl?
Ásgeir tekur ekki oft til máls við
umræður á Alþingi; á þinginu 1924
flytur hann fimmtán ræður, og að
forsetum frátöldum taka aðeins tveir
þingmenn sjaldnar til máls. Hann
ræðir yfírleitt ekki þau smámál, sem
margur þingmaðurinn lætur sér tíð-
rætt um; það eru stórmálin, sem
hann fjallar um. Og gjarnan er eftir
því tekið, hvað hann leggi til mál-
anna, þegar hart er deilt.
íhaldsstjómin flytur frumvarp um
stofnun varalögreglu á vegum ís-
lenska ríkisins 1925, en það átti rót
sína að rekja til hvíta stríðsins svo-
kallaða, þegar hernaðarástand ríkti
í Reykjavík vegna rússnesks drengs,
sem hér var á vegum Ólafs Friðriks-
sonar. Ásgeir andmælir frumvarpinu
og lýkur ræðu sinni við fýrstu um-
ræðu þess í neðri deild með þessum
orðum:
„Þjóðskipulagi voru engin hætta
búin af þegnunum - þótt sumir séu
farnir að lýsa því eins og það sé
einhver hjallur, sem sífellt sé að
hrynja. Ef Framsóknarmaður beitir
sér gegn afnámi tóbakseinkasölunn-
ar, gefur það... tilefni til að ásaka
Framsóknarflokkinn um, að hann
vilji kollvarpa þjóðskipulaginu. Þeir
hafa ekki mikið traust á þjóðskipu-
laginu, sem svo tala! Þeir hafa ekki
komið auga á, að sá grundvöllur,
sem demókratískt stjórnskipulag er
byggt á, er ekki aflið í vöðvunum
né eggin í vopnunum - heldur er það
trúin á mannseðlið. Við sitjum hér
á rökstólum, kosnir af þegnum ríkis-
ins. Skynsemi þeirra og samvisku
er treyst til að vera uppspretta hollr-
ar löggjafar - og svo er einnig um
Sjá næstu síðu

■

' 1

"

wBg;

-
Harðjaxlinn frá
Ameríku
Nú er nýr Ford Ranger kominn til landsins, pallbíllinn sem hefur ótrúlega möguleika
í útfærslu og þú getur valið um margskonar aukabúnað.
Rangerinn er mjög sterkbyggður og ótrúlega sparneytinn þrátt fyrir öfluga vél.
Með nýrri hönnun, að utan sem innan, hafa náðst enn betri aksturseiginleikar og hann er
þýður sem fólksbíll. Það er ekki að furða að Ford Ranger skuli vera mest seldi
pallbíllinn í Bandaríkjunum í áratug.
Rangerinn er fyrir þá sem vilja öðruvisi bil; glæsilegan og öflugan.
Sýnum Ford Ranger í
dag frá kl. 13-17.
Komdu og reynsluaktu.
Verðdæmi:
Ford Ranger STX SUPERCAB
31 tommu dekk, sérstaklega öflug 6 cyl, V6 4,0L EFI
vél, 160 hestöfl, vökva- og veltistýri, hraðafesting,
AM/FM útvarp og segulband, snúningshraðamælir,
sport hábaksstólar og sportfelgur 1.748.000 kr.
Innifalið I verði er ryðvarnar- og skráningarkostnaður.
Hefurþú ekiö Ford.....ný!ega?
Gtobus?
-heimur gæöa!
Lágmúla 5, sími 91- 68 15 55