Morgunblaðið - 18.11.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1992
Óeðlileg tær-
ing í hreyfil-
boltum B-747
ÓEÐLILEGA há tíðni alvar-
legrar tæringar hefur fundist í
boltum sem halda hreyflunum
á Boeing 747 þotum við skoð-
anir sem gerðar hafa verið á
flugvélakosti Japan Airlines
eftir slysið sem varð í nágrenni
Schiphol-flugvallar í október-
mánuði síðastliðnum, að því er
japanska samgönguráðuneytið
tilkynnti í gær. Alvarleg tæring
fannst í 38 af 320 boltum í 40
þotum félagsins, sem skoðaðar
voru í síðasta mánuði. „Það er
óeðlilega há tíðni,“ sagði tals-
maður flugöryggisdeildar ráðu-
neytisins.
Dagblöðin lúti
markaðnum
KRAFIST var í málgagni kín-
verska kommúnistaflokksins í
gær, að dagblöð, sem hingað
til hafa verið ríkisrekin, verði
framvegis rekin á forsendum
markaðslögmálanna. Blaðið
sagði, að það gengi ekki leng-
ur, að ríkið stæði í blaðaútgáfu,
enda löngu kominn tími til að
þau gerðust þátttakendur í
efnahagsumbótum stjómvalda
með því að snúa sér beint til
markaðarins. Ekki er þó talið
að það leiði til neins konar
rannsóknarblaðamennsku í
Kína.
Frænka
Ceausescu
leitar hælis
GABRIELA Ceausescu Toma,
bróðurdóttir rúmenska harð-
stjórans fyrrverandi, Nicolae
Ceausescus, hefur sótt um póli-
tískt hæli í Austurríki, þar sem
hún býr. Heima fyrir starfaði
hún sem fréttamaður og sér-
fræðingur í þýsku hjá frétta-
stofunni Agerpres. Faðir Gabri-
elu, Marin Ceausescu, sem var
ambassador í Vín, fannst látinn
í kjallara sendiráðsins í desem-
ber 1989, þegar byltingin í
Rúmeníu stóð sem hæst.
Jeltsín skipar
ráðherra
BORIS Jeltsín, forseti Rúss-
lands, hefur skipað hagfræð-
inginn Viktor Geratsjenko, sem
gegnt hefur embætti yfírmanns
rússneska seðlabankans, í ráð-
herraembætti. Seðlabanka-
stjórinn er skipaður af þinginu,
sem átt hefur i valdabaráttu
við ríkisstjóm Jeltsíns, svo að
ekki liggur ljóst fyrir, hvernig
staða Geratsjenkos breytist við
ráðherradóminn. „Þetta er
greinilega merki um að vegur
bankans fari vaxandi," sagði
stjómmálafræðingurinn Mík-
haíl Mitjukov í viðtali við frétta-
stofuna Interfax, „og ætlunin
með þessari ákvörðun Jettsíns
er áreiðanlega að gera bankann
sjálfstæðari gagnvart þinginu."
Fósturlát
heiladauðrar
móður
Þýsk kona, sem haldið hefur
verið á lífi undanfarnar vikur
þrátt fyrir heiladauða, ól and-
vana bam í fyrradag. Var með-
ferð konunnar hætt eftir það.
Mikið hafði verið rætt um það
í Þýskalandi að undanfömu
hvort það hafí verið siðferðilega
réttlætanlegt að halda konunni
á lífi í þeim tilgangi að barnið
sem hún gekk með gæti fæðst.
Konan var komin tuttugu vikur
á leið er fósturlátið varð.
Fómarlömb nýnas-
ista fleiri en Rauðu
herdeildarinnar
Berlín. The Daily Telegraph.
NÝNASISTAR í Þýskalandi hafa drepið ellefu manns það sem af er
árinu og fleiri en vinstriöfgamenn í Rauðu herdeildinni bönuðu nokk-
urn tíma á einu ári.
Árásir hægriöfgamanna á útlend-
inga voru alls 3.374 á fyrstu tíu
mánuðum ársins og fjölgaði um 70%
frá sama tíma í fyrra. Áætlað er að
40.000 Þjóðveijar séu nýnasistar, þar
af um 4.200 herská, krúnurökuð
ungmenni. Þeir skiptast í aragrúa
af fylkingum og það hefur torveldað
yfírvöldum að fylgjast með þeim og
binda enda á árásir þeirra. Nasistarn-
ir hafa ekki stofnað hreyfíngu á
landsvísu með tilheyrandi yfírstjóm
og ólíklegt er að þeir geri það þar
sem slíkt myndi auðvelda yfírvöldun-
um að kveða starfsemina niður.
Hins vegar eru blikur á lofti um
að fylkingamar séu að koma á auk-
inni samvinnu og samhæfíngu.
„Árásirnar em orðnar svo margar
og útbreiddar að það er óhugsandi
annað en þær séu gerðar með skipu-
legum hætti,“ segir ritstjóri tímarits-
ins Searchlight, sem berst gegn fas-
isma.
Leiðtogar fylkinganna em sagðir
stjóma herferðinni gegn útlending-
unum með hjálp faxtækja og fjar-
skiptabúnaðar við tölvur. Þeir efni
til leynifunda í „öruggum" húsum,
krám og á skemmtistöðum, sem
krúnurökuðu ungmennin sækja, og
stjómi árásunum með talstöðvum og
farsímum. Þá sögðu lögregluyfírvöld
nýlega að vel vopnum búnir hægri-
öfgamenn væm með lista yfír menn
sem taka ætti af lífí.
Keuter
Einstæð heimsókn
Þrír bandarískir öldungadeildarþingmenn fengu nú í vikunni að skoða
sig um í aðalstöðvum víetnamska hersins en þeir eru í þingnefnd,
sem rannsakar örlög hermanna, sem saknað er síðan í Víetnamstríð-
inu. Hér er formaður nefndarinnar, John Kerry, ásamt víetnömskum
herforingjum en þeir afhentu honum ýmis gögn um afdrif sumra
þeirra, sem saknað er.
Öndunarfærasýking skýrir
ekki dauða ratleikshlaupara
„TWAR-bakterían veldur öndunarfærasýkingum, allt frá vægu kvefi
upp í lungnabólgu. Sjúkdómar af hennar völdum eru þekktir hér
en ekki algengir. Hér er ekki um alvarlegar eða lífshættulegar sýk-
ingar að ræða og veikin gengur jafnan til baka af sjálfu sér og alvar-
leg tilfelli hafa verið læknuð með lyfjameðferð," sagði Karl Kristins-
son, sérfræðingur í bakteriusjúkdómum á sýklafræðideild Landspítal-
ans, í samtali við Morgunblaðið í gær. Áð undanförnu hafa birst
fréttir í blöðum á Norðurlöndum um óvepjuleg dauðsföll sænskra
og norskra ratleikshlaupara á síðustu árum og getum verið að því
leitt að relqa megi þau til TWAR-bakteríunnar.
I frétt Svenska Dagbladet um
helgina er frá því skýrt, að einung-
is einn af sjö ratleikshlaupurum sem
nýlega hafa látist í Svíþjóð, hafi
örugglega verið með bakteríusýk-
ingu er hann lést. Haft er eftir tals-
manni níu manna vísindamanna-
hóps að skýringa á andláti hinna
væri ekki að leita í hugsanlegri
TWAR-sýkingu einvörðungu. Ann-
arra skýringa yrði að leita, m.a. í
umhverfí ratleikshlaupara. Undir
það tók Karl Kristinsson í samtali
við Morgunblaðið.
Sænska ratleikssambandið og
íþróttasamband Svíþjóðar hafa
ákveðið að veija nokkrum fjárhæð-
um til rannsókna á .hugsanlegum
orsökum andláts hlauparanna í
þeirri von að leysa megi ráðgátuna
um dauða þeirra.
Norska blaðið Aftenposten sagði
um helgina að í ljósi frétta frá Sví-
þjóð yrði reynt að komast að því
hvort annar tveggja norskra rat-
leikshlaupara, sem dáið hefðu í
keppni í Svíþjóð fyrir fjórum árum,
hefði látist af völdum TWAR-sýk-
ingar. Um var að ræða tvítugan
pilt sem hafði náð skammt í íþrótt-
inni. Hafði hann dvalist á miðstöð
ratleikshlaupa í Svíþjóð, Sandviken,
fyrir andlátið en þar höfðu sænsku
hlaupararnir sjö bækistöðvar.
Fullyrt var í frétt Aftenposten
að hinn norski hlauparinn hefði
dáið af allt öðrum orsökum en bakt-
eríusýkingu.
Bæði í Svenska Dagbladet og
Aftenposten segir að annar hver
maður í Noregi og Svíþjóð hafí ein-
hvern tíma sýkst af völdum TWAR-
bakteríunnar og því sé með engu
móti hægt að fínna samhengi milli
hennar og ratleikshlaupa. I Noregi
fá um 7% sjúklinganna lungna-
bólgu.
Að sögn Svenska Dagbladet eru
dauðsföll óalgeng í sænskum íþrótt-
um. Á átta ára tímbili, 1976-83,
urðu 53 óvænt andlát við æfíngar
eða keppni í 17 íþróttagreinum,
aðallega svonefndum boltagreinum.
Þykir það ekki hátt hlutfall þegar
haft er í huga að árlega deyja
65.000 Svíar af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma. Flest urðu dauðsföll-
in í knattspymu, því næst skíðum
en þar er um að ræða tvær vinsæl-
ustu íþróttagreinar Svíþjóðar. Hinir
látnu voru á aldrinum 14-57 ára,
flestir kringum 35 ára aldurinn.
Orsakir dauðsfallanna vom hjarta-
sjúkdómar eða æðakölkun við hjart-
að.
Svíþjóð
EES afgreitt í þmgiiiu
Stokkhólmi. Reuter.
BÚIST er við, að sænska þingið samþykki samninginn um Evrópska
efnahagssvæðið, EES, í dag enda nýtur hann næstum einróma stuðn-
ings á þingi. Um hugsanlega aðild að Evrópubandalaginu, EB, eru
skoðanir, hins vegar skiptan og
hennar í meirihluta.
Lítið hefur verið deilt um aðildina
að EES í Svíþjóð og kreppan í land-
inu, sú mesta í 50 ár, hefur sann-
fært landsmenn um, að þeir geti
ekki staðið utan þeirrar viðskipta-
heildar, sem EES verður. Góð lífs-
kjör og velferð síðustu áratuga
byggðust á útflutningi ýmiss könar
iðnvarnings og eigi að vera nokkur
von um að endurheimta þá stöðu
verði sænskir útflutningsatvinnu-
vegir að njóta hagræðisins af EES.
meðal kjosenda eru andstæðingar
Samsteypustjórn borgaraflokk-
anna og stjórnarandstaða jafnaðar-
manna líta á EES sem fyrsta skref-
ið inn í EB en samkvæmt nýjum
skoðanakönnunum eru 43% kjós-
enda andvíg aðild að bandalaginu
en aðeins 35% hlynnt. Aðrir eru
óákveðnir. Er andstaðan langmest
meðal kvenna, sem óttast margar,
að staða þeirra í EB verði verri en
nú er. Svo er einnig um bændur
og margt fólk á landsbyggðinni.
Bill Clinton sætir gagnrýni demókrata á Bandaríkjaþingi
Andstaða við að heimila
samkynhneigð í hernum
Washington. The Daily Telegraph.
SÁ ásetningur Bills Clintons, verðandi forseta Bandaríkjanna, að
heimila samkynhneigðu fólki að gegna herþjónustu sætir nú vax-
andi gagnrýni háttsettra embættismanna í bandariska varnarmála-
ráðuneytinu og þingmanna demókrata jafnt sem repúblikana. Enn-
fremur hefur komið fram mikil andstaða við áformin á meðal her-
manna, einkum þeirra sem eru þjálfaðir í bardögum á fremstu víglínu.
Bandaríkin og Bretland eru einu
aðildarríki Atlantshafsbandalagsins
sem banna samkynhneigðu fólki að
gegna herþjónustu. Bill Clinton
áréttaði á blaðamannafundi á
mánudag að hann væri staðráðinn
í að aflétta banninu eftir að hafa
rætt við æðstu menn hersins.
Ágreiningurinn kann hins vegar
að verða til þess að Clinton verði
að fara sér hægar en hann ætlaði.
í kosningabaráttunni var rætt um
að hann myndi afnema bannið með
reglugerð um leið og hann tæki við
embættinu í janúar. Nú hefur hann
söðlað um og sagt að hann hafi
hvorki sett sér nein tímamörk né
ákveðið hvernig staðið verði að
málinu.
Demókratinn Sam Nunn, for-
maður hermálanefndar öldunga-
deildarinnar, er einn þeirra sem
hafa gagnrýnt áform Clintons og
sagt að þingnefndin verði fyrst að
taka málið fyrir. Með því að taka
þessa afstöðu virtist Nunn útiloka
að hann yrði tilnefndur vamarmála-
ráðherra eins og margir hafa spáð.
Clinton sagði hins vegar að and-
staða Nunns útilokaði hann ekki frá
neinu ráðherraembætti. Þvert á
móti væri akkur í fólki sem væri
óhrætt við að vera ósammála.
Öldungadeildarþingmaðurinn og
repúblikaninn Robert Dole spáði því
að reglugerð um afnám bannsins
yrði felld á þinginu. Thomas Moor-
er, fyrrverandi formaður herráðs-
ins, er einn af hörðustu andstæðing-
um Clintons í þessu máli. „Þetta
fólk er sekt um soralegt og sjúklegt
athæfi. Það á ekki heima í hem-
um,“ sagði hann.
Chnton' þenur saxofóninn