Morgunblaðið - 01.12.1992, Page 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1992
Hrossarækt í Danmörku
Hæpnar kynbætur að nota
stóðhestana of lengi
- segir John Siiger Hansen stóð-
hestakóngurinn í Danmörku
_________Hestar_____________
Valdimar Kristinsson
Engin er stóðhestastððin fyrir
islenska hesta í Danmörku en
segja má að Danir hafi eigi að
síður sinn stóðhestakóng og
kannski vísi að óopinberri stóð-
hestastöð. John Siiger Hansen
sem býr á Jótlandi skammt frá
Álaborg er með eina fimm full-
orðna dæmda stóðhesta sem eru
í hans eigu og vinar hans sem
býr í grenndinni. Eru þetta Þjálfi
frá Keldudal, Aspar frá Sauðár-
króki, Hagalín frá Lækjarmóti,
Stormur frá Vindási og Ljómi
frá Björk sem er sá þeirra sem
mest hefur verið notaður í Dan-
mörku.
John Siiger hafði áður verið í
stórum hestum en 1969 sáu hann
og Poul Erik Jensen vinur hans
auglýsingu í blaði þar sem sagt var
frá því að von væri á hestum frá
íslandi. „Fannst okkur afar spenn-
andi að líta á þessa hesta og varð
niðurstaðan sú að við keyptum
nokkra og þar með varð ekki til
baka snúið, okkur líkaði það vel
við íslenska hestinn. Það var ekki
fyrr en rúmum tíu árum seinna að
ég fór að hugsa alvarlega um rækt-
un,“ segir John Siiger þegar hann
rifjar upp byijunina á íslandshesta-
mennskunni. „Ég fór 1980 til ís-
lands í fyrsta skipti og eignaðist
þá mína fyrstu hryssu, Svölu frá
Eyrarbakka, undan Kuli frá Eyrar-
bakka. Ég keypti hana af Guðna í
Skarði en hún hafði verið í kapp-
reiðum," segir John og hlær við.
„Svala hefur átt 9 afkvæmi, en hún
hefur gefið ágæta hreyfingargóða
fjórgangshesta en ég hef selt flest
allt undan henni. Þau hafa þessar
skemmtulegu hreyfingar frá Kuli.“
Með hryssur yfir
dönsku meðallagi
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
en fædd hjá Sveini á Sauðárkróki.
Telur John hana bestu ræktunar-
hryssuna sem hann hefur undir
höndum. Fyrsti stóðhesturinn sem
kemur í hendur Johns er Stormur
frá Vindási undan Sörla frá Sauð-
árkróki en hann er í eigu Bent
Hessner vinar Johns en John sá
um kaupin á honum 1987. Ljómi
frá Björk sem einnig er í eigu Bent
Hessners hefur verið nokkuð vin-
sæll í Danmörku og eru til undan
honum býsna falleg og að því er
virðist efnileg afkvæmi. Meðal ann-
ars er John með fjögurra vetra
hryssu undan honum sem hann
mun temja í vetur. Hefur hryssan
mjög rúmar og fallegar hreyfingar.
„Ljómi er að mínu viti mjög
skemmtilegur reiðhestur, góður á
öllum gangi þó skeiðið sé kannski
sínu best, hann er mjög hreingeng-
Það er sjálfsagt erfitt að gera upp á milli allra stóðhestanna en
ekki er neinum vafa bundið að Ljómi er í sérstöku uppáhaldi hjá
John Siiger.
Þá keypti John nokkrar dansk-
fæddar hryssur „Allar í meðallagi
góðar,“ segir hann og bætir við að
hann hafi nú kippt þeim út úr rækt-
uninni og selt þær. Þá var hann
spurður hvort þær hryssur sem
hann væri nú með í ræktuninni
væru yfir meðallag miðað við það
sem gerist í Danmörku og taldi
hann svo vera. Meðal hryssanna
sem John er nú með má geta Kolku-
óshryssunar Kviku sem hann
keypti af Hreini Elíasssyni á Akra-
nesi. Ein Kirkjubæjarhryssa er í
hópnum, Linda undan Glitfaxa, og
Löpp frá Kirkjubæ og ein fyrstu
verðlauna hryssa, Són frá Hólum,
en sú hryssa er reyndar ættuð frá
Sauðárkróki, undan Hervari 963
frá Sauðárkróki og Sögn frá Sauð-
árkróki, sem er í eigu Hólabúsins
Svo til öll folöld þessa árs eru undan Þjálfa frá Keldudal sem John Siiger Hansen heldur í. Er hann
mjög ánægður með útlit folaldanna, segir þau myndarleg og framfalleg.
ur og rúmur,“ segir John og þá
berst talið að Þjálfa frá Keldudal
og segir hann töltið vera hans bestu
hlið en skeiðið sé ekkert sérstakt.
Vekur það nokkra athygli því hann
er í móðurættina af miklu skeiðhes-
takyni, móðirin er Hrund frá Keldu-
dal, sjálf mikill vekringur en hún
er undan Nös frá Stokkhólma sem
er ein sterkasta vekringamóðir sem
um getur á íslandi. Faðir Þjálfa
er Hrafn 802 frá Holtsmúla. Næst-
ur er Aspar frá Sauðárkróki sem
er undan Hervari 960 frá Sauðár-
króki og Ösp 5454 frá Sauðárkróki
og segir John hann mikinn getu-
hest á tölti, mikill vilji og skeiðið
vandamálalaust en mætti vera
í t. t»LrV
Linda frá Kirkjubæ með afkvæmi sitt undan Þjálfa frá Keldudal
en hann er að einum fjórða Kirkjubæingur, móðurafi er Þáttur 722
frá Kirkjubæ.
rýmra. Þá er síðastur í upptalning-
unni Hagalín frá Lækjarmóti sem
er nýjasti hesturinn í flotanum.
Hann er undan Otri 1050 frá Sauð-
árkróki og Þoku frá Lækjarmóti.
Allir eru þessir hestar með góð
önnur verðlaun með dpm frá ís-
landi að frátöldum Hagalín sem var
dæmdur á þessu ári í Danmörku
og hlaut þá 7,90 fyrir bæði atriði.
' Til Þýskalands í leit
að hærri einkunn
Þegar talið berst að danskri
hrossarækt segist John vera nokk-
uð ánægður með störf kynbóta-
dómnefndanna sem dæma í Dan-
mörku. „Við reynum að fylgja ís-
lendingum sem mest í þeim efnum.
Mörgum þykir dómarar hér strang-
ir og er farið að bera nokkuð á því
að menn fari með kynbótahross til
Þýskaland í þeirri von að fá hærri
einkunnir hjá þýskum dómurum.
Ég held að þetta sé vanhugsað hjá
fólki' að gera þetta því arfgerð
hrossanna breytist að sjálfsögðu
ekkert við þetta. Munurinn á ein-
kunnum hér og í Þýskalandi getur
farið upp í 0,30 til 0,50. Auðvitað
getur þetta verið lægra en munur-
inn getur orðið þetta mikill. Þá virð-
ist mér skipta töluverðu máli hver
sýnir hrossin í Þýskalandi,“ segir
John Siiger þess fullviss þess að
þýskir kynbótadómarar séu of háir
í einkunnagjöf.
Þegar John var spurður hvort
hann teldi vænlegt að aðskilja
ræktun fjór- og fimmgangshesta
sagðist hann ekki beint sjá ástæðu
til að gera það. „Ef við tökum sem
dæmi bestu fjórgangshrossin á síð-
asta landsmóti eru þau flest undan
fimmgangsstóðhestum. Ætli sé
ekki best að við ræktum bara góða
fjórgangshesta með fljúgandi
skeiði," segir John Siiger og kímir.
Það fer ekki milli mála að hann
hefur kynnst góðu skeiði og vill
því rækta góða skeiðhesta.
Á danskan mælikvarða er John
Siiger stórvikur í hrossaræktinni,
sér um útgerð á öllum þessum stóð-
hestum. Er hann ýmist með þá í
eigin hólfum eða leigir, þangað sem
hryssueigendur koma með hryss-
urnar. Einnig eru hestarnir leigðir
vítt og breitt um landið í sumum
tilvikum. Það er mikil vinna að
gera út þennan fjölda stóðhesta því
eftirlit með hrossunum er heldur
meira en tíðkast hérlendis og farið
í girðingarnar lágmark einu sinni
á dag til að kanna hvort ekki sé
allt með felldu. All nokkuð jarð-
næði fylgir bænum sem hann hefur
nýverið keypt en einnig er hann
með hólf hingað og þangað í næsta
nágrenni þar sem hann hefur til
að mynda unga stóðhesta sem ekki
hafa farið í gegnum úrval og ekki
er byijað að nota. Þótt heldur sé
rýmra á Jótlandi en t.d. Sjálandi
er tæpast hægt að segja að dönsk
hrossarækt fari fram á miklum víð-
áttum. Tíu hektara girðing þætti
til að mynda feikna víðátta. Vissu-
lega fylgja þessu ýmsir annmarkar
sem íslenskum hrossaræktendum
þættu slæmir en fer líkast til eftir
því hveiju menn hafa vanist. Á
móti þessu kemur að nýting hektar-
ans er þreföld í Danmörku á móts
við það sem hér er. Algengt er að
spildur séu heyjaðar tvisvar ár
hvert og síðan nýtt í beit í nokkra
mánuði. Grasspretta brást alveg í
Danmörku í ár vegna mikilla
þurrka. Var mjög algengt að aðeins
Bjargvætturín
Kvikmyndir
Amaldur Indriðason
Borg gleðinnar („City of Joy“).
Sýnd í Sagabíói. Leiksljóri: Ro-
land Joffé. Handrit: Mark Med-
off uppúr sögu Dominique Lapi-
erre. Framleiðendur: Joffé og
Jake Eberts. Aðalhlutverk:
Patrick Swayze, Pauline Collins,
Om Purl og Art Malik.
í nýjustu mynd sinni, Borg gleð-
innar, leikur hjartaknúsarinn
Patrick Swayze, bandarískan lækni
sem á í talsverðri tilvistarkreppu
þar til hann kynnist fátæktinni á
götum Kalkútta á Indlandi. Þar
finnur hann sig loksins sem nk.
einka Marshallaðstoð eða persónu-
legur Rauði kross og leiðir eitt
mesta fátækrahverfið til betri veg-
ar, hamingjuríkara lífs og heilsu-
samlegri samskipta með stofnun
sjúkrastöðvar. Hann sumsé leysir
vanda Indlands með nokkrum þétt-
um aðgerðum. í leiðinni sigrast
hann á mafíunni á staðnum, sem
stjórnað hefur lífi fátæklinganna
frá aldaöðli.
Allt er þetta með mestum ólík-
indum undir stórmyndarlegri leik-
stjórn breska leikstjórans Rolands
Joffé, sem áður hefur sýnt að hann
er fær í að mynda á áhrifaríkan
og forvitnilegan hátt menningu
framandi landa og tíma. Og Ennio
Morricone sér um hrífandi tónlist-
ina sem fyrr. Nema það öriar á
þreytu í Joffé/Morricone samstarf-
inu og handrit myndarinnar, sem
er eftir Mark Medoff uppúr sögu
Dominique Lapierre, er yfírborðs-
kennt og leikurinn uppgerðarlegur,
sérstaklega hjá Swayze og bresku
leikkonunni Pauline Collins, sem
leikur hans hægri hönd.
Þó vill myndin gera vel, er einlæg
og hefur allar réttu meiningarnar
í annars vegar lýsingu á hinni ótrú-
legu fátækt og eymd á götum
Kalkútta og hins vegar því fallega
mannlífi sem þar þrífst. Lengi vel
er maður að velta því fyrir sér
hvað Swayze er yfirleitt að gera í
myndinni því að miklum hluta fjall-
ar hún um baráttu Indveija, sem
er frábærlega leikinn af Om Purl,
við að afla sér og fjölskyldu sinni
lífsviðurværis. Hann kemur sak-
leysingi til Kalkútta — borgar gleð-
innar — og tekst á við fátækt, at-
vinnuleysi, sjúkdóma og mafíuna í
hverfinu án þess nokkurn tímann
að bogna eða brotna. Þar liggur í
raun hrifandi saga um mann sem
sigrast á umhverfi sínu og bágborn-
um kjörum.
Öllu síðri er gamaldags sagan
um það hvernig hvíti maðurinn með
öllum sínum mætti verður bjarg-
vættur og frelsandi engill hinna
fátæku Indveija þar sem hann
predikar um ameríska drauminn,
einstaklingsframtakið og sjálf-
stæðið.
Breski leikarinn Art Malik fer
með hlutverk mafíósans og er ill-
skeyttur vel. En senuþjófurinn er
Om Purl, sérstaklega öflugur og
tilfinningaríkur leikari, sem kveikir
líf í brokkgengri mynd.
1