Morgunblaðið - 12.12.1992, Qupperneq 50

J
50
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1992
tn ’ ’ | .!,• 11 ii ' i • / (M /: i ' / • (i
Hverju breytti bjórinn?
- aukin neysla unglinga
eftírÁsu
Guðmundsdóttur
Er Alþingi samþykkti að aflétta
banni við sölu áfengs bjórs í land-
inu áttu sér stað miklar umræður
meðal landsmanna um það hvaða
áhrif sala bjórs myndi hafa á
áfengisneysluvenjur íslendinga.
Sumir spáðu að draga myndi úr
ofdrykkju og ölvun er menn tækju
upp erlenda drykkjusiði og færu
að neyta bjórs í stað sterks áfeng-
is. Aðrir höfðu áhyggjur af að
áfengisneysla myndi aukast og
vandamál tengd henni einnig.
Áhyggjurnar beindust einkum að
unglingum, sem þegar neyttu
áfengis í talsverðum mæli.
Á geðdeild Landspítalans hafa í
undanfarin tuttugu ár verið gerðar
kannanir meðal almennings til þess
að fylgjast með breytingum á
áfengisneysluvenjum íslendinga.
Nú síðustu árin hefur athyglinni
verið beint að því að fylgjast með
hugsanlegum breytingum á
drykkjusiðum með afnámi banns
við sölu á áfengum bjór. Fylgst
hefur verið verið með breytingum
á áfengisneysluvenjum fullorðinna
Islendinga, en einnig með ungling-
um sérstaklega.
Breyting á neyslu
Lögleiðing bjórsölu virtist hafa
ólík áhrif á neysluvenjur kvenna
og karla. Bjórinn bættist við
heildarneyslu karlanna en kom að
einhveiju leyti í stað sterks áfengis
eða léttra vína hjá konum. Eftir
að sala bjórs var lögleidd drukku
karlar bjór oftar og í meira magni
en áður. Bjórinn virtist hafa heldur
meiri áhrif á víndrykkju en neyslu
sterks áfengis.
Sambærilegar neyslukannanir
sem voru gerðar meðal 13 til 19
ára unglinga sýndu að áfengis-
magnið sem þeir neyttu jókst um
40% á því ári sem byrjað var að
selja bjór. Á þessum sama tíma
jókst áfengisneysla í þjóðfélaginu
um 23%, sem þýðir að hlutur ungl-

Ása Guðmundsdóttir
inga í heildarneyslunni jókst veru-
lega á meðan fullorðnir drógu úr
neyslu sinni. Þessi mikla aukning
„Nú eru liðin þrjú og
hálft ár frá því að byrj-
að var að selja bjór á
Islandi og nýjabrumið
ætti að vera farið af.
Því er tímabært að end-
urtaka kannanir á
áfengisneyslu til þess
að sjá hvort bjórinn
hefur valdið varanleg-
um breytingum á
drykkjuvenjum Islend-
inga eða hvort ein-
göngu var um að ræða
tímabundið ástand.“
á áfengisneyslu unglinga, sem á
svo til eingöngu við um ungling-
spilta, hefur vakið mikla athygli..
Það sem vakti þó sérstaklega at-
hygli var að aukin áfengisneysla
Minningarmót Aljekíns
Anand og* Gelfand sigruðu
Skák
Margeir Pétursson
Á fámennu en geysisterku
minningarmóti um Aljekín í
Moskvu urðu tveir ungir skák-
menn hlutskarpastir, þeir Vys-
vanathan Anand, Indlandi, og
Boris Gelfand, Hvíta-Rússlandi.
Gata Kamsky frá Bandarílgun-
um varð þriðji. Anatólí Karpov,
fyrrum heimsmeistari, varð fyr-
ir enn einu áfallinu er hann varð
að láta sér 4.-6. sætið nægja
og Jan Timman er ennþá í nyög
djúpri lægð, hann .varð lang-
neðstur. Það var einnig teflt í
geysisterkum opnum flokki í
Moskvu. Þar sigraði ungi rússn-
eski stórmeistarinn Sergei Ti\j-
akov á undan mörgum heims-
þekktum skákmönnum.
Mótið var haldið í tilefni af því
að liðin eru eitthundrað ár frá
fæðingu Alexanders Aljekíns,
heimsmeistara í skák, á árunum
1927-1935 og frá 1937 þar til
hann lést ósigraður árið 1946, þá
58 ára að aldri. Hann var af rúss-
neskum aðalsættum og eftir bylt-
inguna fluttist hann til Frakklands
árið 1921, þá 29 ára að aldri. Ævi
hans var litrík og hefur lífshlaup
hans verið afar umdeilt. Ekki síst
vegna þess að á árum seinni heims-
styijaldarinnar lokaðist hann inni
á valdasvæði nasista og birtust þá
undir hans nafni greinar sem
gengu út á það að gera lítið úr
taflmennsku gyðinga. Æ síðan
hafa geisað harðar ritdeilur um það
hvort þetta hafi verið hans eigin
skoðanir, hvort hendi hans hafi
verið stýrt eða greinunum hrein-
lega klínt á hann. Þetta mál bar
mikinn skugga á stórkostlega
skáksnilld hans. Dauða hans bar
síðan að í Portúgal 1946 undir
óljósum kringumstæðum.
Jafnvel eftir andlátið fékk Aljek-
ín ekki að vera í friði fyrir pólitísk-
um áróðursmönnum sem vildu
hagnýta sér hann í ábataskyni. Það
bætti ekki úr skák fyrir minningu
hans að sovéskir kommúnistar
„endurreistu" hann og hafa haldið
um hann nokkur fræg’ minningar-
mót, t.d. árið 1971 þegar Friðrik
Ólafsson var meðal þátttakenda
og Karpov sló fyrst í gegn. Sögu-
falsanir kommúnistanna eru grát-
broslegar, en þeir gerðu m.a. kvik-
mynd um ævi hans sem undirritað-
ur hefur séð. Samkvæmt henni
eyðilögðu kapítalistar líf Aljekíns,
vegna þess að þeir báru ekki virð-
ingu fyrir list hans og urðu þannig
til þess að hann leitaði félagsskap-
ar við Bakkus. Alla ævi átti hann
að hafa séð eftir „mistökunum“
1921 og þráði ekkert annað heitar
en að snúa heim til ættjarðarinnar.
Um síðustu jól kom út á íslensku
bókin „Skákarfur Aljekíns“ eftir
sovéska kommúnistann Alexander
Kotov. Þetta er athyglisvert rit,
ekki bara fyrir skákmenn. Hug-
myndaflugið sem Kotov notar til
að heimfæra lífshlaup Aljekíns í
kommúnísku fræðin og vísvitandi
lygar sem hann beitir fyrir sig eru
aumkunarverð og sláandi and-
stæða við glæsilegar fléttumar í
skákunum.
Að þessu sinni var lokaða minn-
ingarmótið haldið á sama tíma og
Evrópumeistaramót landsliða í
Debrecen í Ungverjalandi. Gary
Kasparov, heimsmeistari, kaus að
leiða rússneska liðið þar til sigurs
fremur en að tefla í Moskvu.
Keppnin á mótinu var geysilega
spennandi, en niðurstaðan varð
enn einn sigur ungu kynslóðarinn-
ar:
1.—2. Gelfand og Anand 4 Vi v.
af 7 mögulegum
3. Kamsky 4 v.
4-6. Karpov, Salov og Júsupov
3»/2 V.
7. Shirov 3 v.
8. Timman V/i v.
Nokkru áður hafði verið haldið
mót opið öllum stórmeisturum og
urðu úrslitin fremur óvænt:
1. Tivjakov 6'/2 v.
2-8. Asejev, Rússlandi, Ehlvest,
Eistlandi, Malanjuk, Úkraínu,
Episín, Rússlandi, Anastasjan,
Armeníu, Serper, Úsbekistan og
Novik, Rússlandi 6 v.
9-15. Júdasín, Kramnik og Dol-
matov, Rússlandi, 011, Eistlandi,
Snejder, Úkraínu, Sjérbakov og
Svesjnikov, Rússlandi 5'/2 v.
Af árangri þekktra stórmeistara
má nefna að þeir Dreev og Psak-
his hlutu 5 v., Mikhail Gurevich,
Vassily Smyslov, fyrrum heims-
meistari, og Lputjan, Armeníu,
hlutu 4 '/2 v. og Ákopjan, Armeníu,
4 v.
Engir vestrænir skákmenn tóku
þátt í opna flokknum. íslensku
stórmeisturunum var boðið til leiks
með stuttum fyrirvara og sáu sér
ekki fært að vera með, þótt vissu-
lega sé mikill akkur í því að kom-
ast í svo öfluga keppni.
Sergei Tivjakov er tvítugur
Rússi sem hefur tekið miklum
framförum í haust. Á útsláttarmót-
inu í Tilburg náði hann að leggja
Anand að velli. Hann þykir þó
ekki nærri því eins efnilegur og
hinn 17 ára gamli Kramnik, sem
var að þessu sinni ijarri sínu besta.
Alexander Aljekín
Við skulum líta á úrslitaskákina
í opna flokknum sem tefld var í
næstsíðustu umferð:
Hvítt: Sergei Tiyjakov
Svart: Konstantin Aseev
Sikileyjarvörn
1. e4 - c5 2. Rf3 - d6 3. d4 -
cxd4 4. Rxd4 — Rf6 5. Rc3 —
Rc6 6. Bg5 - e6 7. Dd2 - Be7
8. 0-0-0 - 0-0 9. f4 - h6 10. Bh4
- e5!?
Þetta svar gegn hinni svonefndu
Richter-Rauzer-árás hvíts þótti um
tíma traust. T.d. beitti Kasparov
því með svörtu gegn Karpov í 35.
Eru rénumthkir draumar þínir * Iii
‘ik mnfaMtega í
hmtum blmbrigéum ?
o
Þeir litaglöðu velja sér nýju mynstrinfrá BORAS,
• ANEMON eða HAMBOSTINTA, aðrir kjósa
hvítt ss. TRIANON eða OLYMPIA.
Straulétt 100% bómull, laus við sterkju og aukaefni.
Góður og fallegur sœngurfatnaður,
alveg eins og rómantíkin.
Sœngurver 140 x 200 srn
og koddaver 50 x 70 sm
Fœst í öUum helstu vefhaðarvöruverslunum um land aUt.
—-------