Morgunblaðið - 11.09.1993, Page 27

27
MORGUNBLíAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBBR 1993
Samtök sjálfboðaliða vinna
að náttúruvemd í Eyjum
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Göngustígur í Kaplagjótu
SJALFBOÐALIÐARNIR vinna við gerð göngustígsins í Kaplagjótu.
ingur Níelsson talar.
FÆR. sjómannaheimilið: Sam-
koma sunnudag kl. 17. Ræðu-
maður er Jákup Hendrik Hansen
frá Skopun.
GARÐASÓKN: Guðsþjónusta kl.
11. Organisti Kjartan Sigurjóns-
son. Bragi Friðriksson.
VÍÐISTAÐASÓKN: Guðsþjón-
usta í Hrafnistu kl. 13 og í Víði-
staðakirkju kl. 14. Kór Víðistaða-
sóknar syngur. Organisti Úlrik
Ólason. Sigurður Helgi Guð-
mundsson.
HAFNARFJARÐARKIRKJA:
Messa kl. 11, altarisganga. Kór
Hafnarfjarðarkirkju syngur, org-
anisti Helgi Bragason. Gunnþór
Ingason.
KAPELLA st. Jósefssystra,
Garðabæ: Þýsk messa kl. 10.
JÓSEFSI^RKJA, Hafnarfirði:
Messa kl. 10.30. Rúmhelga
daga messa kl. 18.
KARMELKLAUSTUR: Messa kl.
8.30. Rúmhelga daga messa kl.
8.
KEFLAVÍKURKIRKJA: Guðs-
þjónusta kl. 11. Sr. Sigfús Bald-
vin Ingvason messar. Sóknar-
prestur.
KAÞÓLSKA kapellan, Keflavík:
Messa kl. 16.
HVALSNESKIRKJA: Guðsþjón-
usta kl. 14. Organisti Ester Ól-
afsdóttir. Hjörtur Magni Jó-
hannsson.
ÚTSKÁLAKIRKJA: Guðsþjón-
usta kl. 11. Börn borin til skírn-
ar. Organisti Ester Ólafsdóttir.
Hjörtur Magni Jóhannsson.
GARÐVANGUR, dvalarheimili
aldraðra í Garði: Helgistund kl.
15.30. Kirkjukór Hvalsneskirkju
leiðir söng. Hjörtur Magni Jó-
hannsson.
INNRI-Njarðvíkurkirkja: Guðs-
þjónusta kl. 11. Baldur Rafn Sig-
urðsson.
GRINDAVÍKURKIRKJA: Guðs-
þjónusta í Víðihlíð kl. 11. Guðs-
þjónusta í Grindavíkurkirkju kl.
14. Sóknarprestur.
STOKKSEYRARKIRKJA: Messa
kl. 14.
STÓRA-NÚPSPRESTAKALL:
Guðsþjónusta sunnudag kl. 14
í Stóra-Núpskirkju. Einsöngur
Magnús Steinn Loftsson tenór.
Axel Árnason.
AKRANESKIRKJA: Messa kl.
11, altarisganga. Björn Jónsson.
BRAUTARHOLTSKIRKJA,
Kjalarnesi: Messa kl. 11 f.h.
Gunnar Kristjánsson.
MOSFELLSPRESTAKALL:
Messa í Lágafellskirkju kl. 14.
Jón Þorsteinsson.
V estmannaeyj um.
SAMTÖK sjálfboðaliða um nátt-
úmvernd voru á ferð í Eyjum
um helgina og hlóðu göngustíg
í Kaplagjótu auk þess sem þau
lagfærðu rofabarð á staðnum.
20 manna hópur vann verkið í
Eyjum en um 100 félagar eru í
samtökunum og hafa félagar úr
samtökunum farið vítt og breitt
um landið í sumar og unnið sjálf-
boðavinnu við náttúruvernd.
Auróra Friðriksdóttir, formaður
heilbrigðis-, umhverfis- og náttúru-
verndarnejndar Vestmannaeyja,
sagði í samtali við Morgunblaðið
að Þorvaldur Arnarsson, sem sá um
verkefnið í Eyjum, hefði haft sam-
band við sig í vor og lýst yfir áhuga
hópsins á að koma til Eyja og vinna
að einhveiju verkefni. Hann ásamt
fleirum hefði síðan komið til Eyja
fyrir skömmu og þá hafí honum
verið kynnt þau verkefni sem til
greina komu og niðurstaðan hefði
verið að fara í gerð göngustígs í
Kaplagjótu. Auróra sagði að 19
félagar hefðu síðan komið til Eyja
og hefði Vestmannaeyjabær greitt
niður ferðakostnað en að öðru leyti
hefði fólkið séð um sig sjálft.
Á einum degi var göngustígurinn
lagður og var það mikið verk. Mik-
ill burður fylgdi framkvæmdunum
því stígurinn var hlaðinn með fjöru-
grjóti og varð að bera allt efni því
engin tæki komast að staðnum.
Auróra sagðist mjög ánægð með
verkið sem hefði í alla staði tekist
vel og væri til mikilla bóta fyrir
ferðamenn sem skoða vilja þessa
náttúruparadís. Hún sagðist telja
það mjög gott að fá samtökin í
samstarf með Vestmannaeyingum
því næg verkefni væru fýrir hendi
og eftir vel heppnaða vinnuhelgi í
Eyjum væri nú ráðgert að fara í
enn stærra verkefni á næsta ári.
Grímur
SJONARHORN
Skaðleg áhrif streitu
Hafnarfjarðar-
kirkja - bygg-
ingar sýndar
SUNNUDAGINN 12. september
verður nákvæmlega ár liðið frá
því að skóflustungur voru teknar
að Safnaðarheimili Hafnarfjarð-
arkirkju og Tónlistarskóla Hafn-
arfjarðar sem tengist því sem
gert var eftir helgistund í kirkj-
unni og dr. Sigurbjörn Einarsson
biskup hafði blessað byggingar-
reitinn.
Byggingarnar eru nú óðum að
rísa og komnar í fulla hæð en þó
er enn eftir að ná að fullu því heild-
arsamhengi sem þær munu mynda
með kirkjunni svo ljóst verði að
fram af henni er vaxin fögur grein
sem fær orðið ávaxtarík og eflt
mjög kirkjulegt starf og þjónustu í
framtíð.
Eftir messu nú á sunnudaginn
sem hefst kl. 11 gefst kostur á því
að skoða byggingarnar og svo einn-
ig Sýslumannshúsið gamla sem er
að komast í horf eftir flutninginn
yfir Suðurgötu þar sem það sómir
sér vel, en það hús fær söfnuður
Hafnarfjarðarkirkju nú til umráða
fyrir félagsstarf sitt þangað til að
safnaðarheimilið nýja verður tilbúið
til notkunar og Skrifstofur presta
flytjast nú þangað.
(Fréttatilkynning)
-----♦ ♦ ♦-----
Djass á Hótel
Loftleiðum
Hótel Loftleiðir hefur undanfarna
sunnudaga boðið gestum upp á lif-
andi djasstónlist frá hádegi til
klukkan 16:00 og verður svo einnig
næstkomandi sunnudag. Þá mun
„Jassbrönsbandið“ leika af fingrum
fram, en hljómsveitina skipa Einar
Sigurðsson bassaleikari, Kristján
Guðmundsson píanó og Einar Bragi
Bragason á saxófón.
(fréttatilkynning)
Þrúgandi andlegt álag getur
valdið mikilli streitu og mikil
streita getur verið heilsunni
hættuleg. Fólk þolir streituálag
misjafnlega vel, sumir virðast
geta unnið undir miklu álagi
langtímum saman en aðrir að-
eins í skamman tíma. Vera má
að skýringa sé að leita í persónu-
gerð viðkomandi, en streitan
virðist vera skaðlegri þeim sem
ekki ráða við aðstæðurnar.
Nú í desember kemur út bók í
Bandaríkjunum eftir Robert E. Gil-
bert prófessor í stjómmáiafræði við
Northeastern University í Boston,
sem hann nefnir: Hinir dauðlegu
forsetar: Veikindi og sálarkvöl í
Hvíta Húsinu. Tímaritið The Sci-
ences greinir frá efni bókarinnar,
en hún ijallar um hið mikla álag
sem forsetar Bandaríkjanna verða
að lifa við í embætti og afleiðingar
streitu á heilsu þeirra, lífslíkur og
hæfileika til að sinna svo ábyrgð-
armiklu embætti.
Streita og ótímabær dauði
Rannsóknir fræðimanna hafa
leitt í Ijós að fæstir forsetar Banda-
ríkjanna hafa náð meðalaldri. Ef
frá eru taldir fjórir forsetar sem
féllu fyrir hendi morðingja, hefur
dauði tuttugu og eins af þijátíu og
einum, hinna látnu forseta sem lét-
ust á eðlilegan hátt, verið ótíma-
bær.
Embætti Bandaríkjaforseta er
mjög valdamikið og er mikil ábyrgð
lögð á herðar þeirra sem em á
forsetastóli. Álagið er mikið og
þeir geta ekki farið í frí án þess
að starfíð fylgi þeim.
Þegar persónuleg áföll bætast
við mikið vinnuálag geta afleiðing-
arnar orðið örlagaríkar. Vitnað er
til sögu Calvin Coolidge sem var
forseti Bandaríkjanna snemma á
þessari öld. Coolidge tók við for-
setaembættinu fullur áhuga. Hann
vann langan vinnudag, varð einarð-
ur talsmaður umbóta og virtist
ætla að verða áhrifamikill forseti.
En þegar 16 ára sonur hans lést
snögglega úr blóðeitrun varð hann
niðurbrotinn maður. Áfallið varð
honum ofraun. Hann missti áhuga
á starfínu, forystuhlutverkið varð
að engu, vinnustundir urðu styttri
og svefnblundir lengri. Síðan fóru
að sækja á hann líkamlegir sjúk-
dómar eins og astmi, meltingar-
og hjartatruflanir. Hann lést fjór-
um árum eftir að hann yfírgaf
Hvíta húsið aðeins sextugur að
aldri.
Streita veikir ónæmiskerfið
Streitan getur haft margvísleg
áhrif á líkamsstarfsemina. Verði
hún mikil og þrúgandi veldur hún
sjúklegum áhrifum, hún veikir
ónæmiskerfíð þannig að mótstöðu-
afl líkamans minnkar og margvís-
legir sjúkdómar eiga greiðari að-
gang að líkamanum. í kjölfarið
getur fylgt heilablóðfall, hjarta-
sjúkdómar, astmi og jafnvel
krabbamein.
Streituálag getur einnig haft
mikil áhrif á útlit einstaklingsins.
Margir forsetar eldast hratt í emb-
ætti. Sennilega hafa breytingamar
ekki orðið jafn miklar og urðu á
útliti Abrahams Lincolns síðasta
árið sem hann lifði. Á safni einu í
Washington, sem geymir myndir
og muni frá tímum borgarastríðs-
ins var sérstök athygli vakin á
myndum af Lincoln sem teknar
voru með eins árs millibili. Hann
virtist hafa elst um 10 ár á aðeins
einu ári.
Forsetar undir miklu
streituálagi
Áhyggjur vegna mikillar ábyrgð-
ar í starfi hafa ekki síður hijáð
seinni tíma forseta. Lyndon John-
son var forseti á mjög erfíðum tím-
um. Hann gaf þá skýringu eftir
að hafa ákveðið að fara ekki í for-
setaframboð árið 1968, að hann
væri þess fullviss að hann myndi
ekki lifa af önnur fjögur ár af löng-
um vinnustundum og linnulausu
streituálagi eins og hann hafði
upplifað í forsetaembættinu. Hann
sagðist hafa fundið til léttis þegar
hann hafði afhent eftirmanni sínum
Richard M. Nixon embættið. Það
þykir athyglisvert að Johnson lést
úr hjartaáfalli nákvæmlega fjórum
árum eftir að hann fór úr forseta-
stóli, aðeins 64 ára að aldri. Nixon
upplifði það sem martröð að verða
e.t.v. sá sem fengi það hlutverk
að þrýsta á hnappinn sem kæmi
af stað þriðju heimsstyijöldinni.
Árangur í starfi lengir lífið
Athyglisverð könnun var gerð
meðal 600 sagnfræðinga þar sem
þeir voru spurðir um árangur for-
seta í starfí. Niðurstöður voru þær,
að áhrifamestu forsetamir lifðu
lengur en hinir áhrifaminni. Af
þeim ástæðum virtist góður árang-
ur hafa auðveldað þeim að ná tök-
um á hinu mikla streituálagi sem
fylgdi embættinu. Aftur á móti
virtist tilfinning áhrifaleysis og
skorts á árangri í starfí draga úr
þeim allan kraft. Harding sem er
talinn hafa verið einn lélegasti for-
seti Bandaríkjanna var greinilega
mjög þrúgaður af streitu. Hann
gerði sér grein fyrir takmörkum
sínum og samtímamenn hans
kvöldu hann. Vitnað er.til bréfs sem
hann í úrræðaleysi og örvæntingu
leitar ásjár vinar:
„Jud, þú hefur háskólamenntun,
er það ekki? Ég veit ekki hvað á
að gera til þess að koma þessum
sköttum á. Einhvers staðar hlýtur
að vera til bók, þar sem ég get
lesið mér til, svo ég geti skipulagt
þessi mál í kollinum á mér. En ég
veit ekki hvar þá bók er að fínna,
kannske get ég lesið hana þegar
ég fínn hana. Það hlýtur að vera
til einhver í þessu landi sem getur
vegið og metið málin frá báðum
hliðum og hefur þekkingu á hvað
rétt er að gera í þessum efnum.
Ef til vill er hann að finna í ein-
hveijum háskóla. Ég veit ekki
hvemig ég get fundið hann. Ég
veit ekki hvar ég get fundið hann.
Ég veit ekki hver hann er? Ég veit
ekki hvernig ég get náð til hans.
Drottinn minn, þessi staður er víti
fyrir mann eins og mig.“
Svo mörg vom þau orð. Harding
lést af heilablæðingu eftir að hafa
aðeins verið tvö ár í forsetaembætt-
inu, fímmtíu og sjö ára gamall.
Stöðugt streituálag er
flestum óhollt
Hjarta- og æðasjúkdómar hafa
reynst fastur fylginautur kapp-
samra og harðfylginna einstak-
linga. Margir stjórnmálamenn og
forsetar eru í þeim hópi og hefur
streitan lagt marga þeirra af velli
langt um aldur fram. Ef við lítum
okkur nær, þá er umhugsunarvert
hve margir íslenskir stjórnmála-
menn hafa orðið fyrir áföllum af
völdum sjúkdóma á undanförnum
' árum eða látist um aldur fram. Ef
til vill hefur mikið andlegt álag
orðið þeim ofraun. Það leiðir hug-
ann að þeirri fjölmiðlaöld sem við
nú lifum á. Stjórnmálamenn og þá
sérstaklega ráðherrar bera fyrir
augum landsmanna nær daglega á
skjánum og það fer ekki fram hjá
neinum að stöðugt áiag hentar
þeim ekki öllum jafn vel. Stjóni-
málamönnum væri áræðanlega
hollt, vilji þeir heilsu halda, að sitja
ekki nema tvö kjörtímabil í ráð-
herrastóli í senn, en koma svo e.t.v.
aftur síðar - óþreyttir.
Á barmi gjaldþrots -
áhættuþáttur
Það eru fleiri en stjómmálamenn
í áhættuhópi í þjóðfélaginu. Ein-
staklingar sem eru beijast við að
að halda atvinnufyrirtækjum frá
barmi gjaldþrots eru undir miklu
streituálagi og þá ekki síður það
fólk sem misst hefur vinnuna og
ber kviðboga fyrir framtíðinni.
Þegar álag og vonleysi hafa náð
tökum á einstaklingnum verða áföll
og ótímabær dauðsföll ískyggilega
algeng.
M.Þorv.