Morgunblaðið - 21.10.1993, Blaðsíða 12

MORGUNBIAÐIÐ FIMMTyDAQVR ,21, OKTÓBEfi 1993
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Ása Ólafsdóttir er ein af þekkt-
ari veflistakonum hér á landi, og
hefur undanfarin ár verið dijúg
í starfi sínu á þeim vettvangi, en
síðasta stórsýning hennar á ve-
flist var í Listasalnum Nýhöfn í
Reykjavík haustið 1990.
Það hefur venjulega reynst
myndlistarfólki heilladijúgt að
geta um tíma litið upp frá sínu
venjulega verki, og athugað aðr-
ar leiðir í listinni, þó ekki væri
nema fjölbreytninnar vegna; oft-
ar en ekki hafa slík tímabil leitt
viðkomandi inn á sinn helsta vett-
vang á ný fyllt endurnýjuðum
krafti.
Um þessar mundir stendur
yfir í Gallerí Úmbru á Bemhöfts-
torfunni lítil sýning á nokkrum
myndverkum Ásu, sem ef til vill
má taka sem merki um slíkan
athugunartíma. Listakonan hef-
ur dvalið hluta tveggja síðustu
ára í París og er sýningin hér
að nokkru afrakstur þeirrar dval-
ar, en hún sýnir hér fjórtán lítil
myndverk, unnin með blandaðri
tækni.
Vert er að hafa í huga, að
veflistaverk spretta ekki fram á
sjálfvirkan hátt, líkt og getur átt
sér stað með verk unnin í suma
aðra miðla; að baki liggur mikil
undirbúningsvinna í teikningum,
skissum, vali efna o.s.frv. Það
er freistandi að líta á sumt á
sýningunni hér sem undirbún-
ingsmyndir að öðru og meira;
myndbygging og listanotkun er
oft í góðu samræmi við það sem
mátti sjá í veflistaverkum Ásu í
Nýhöfn á sínum tíma.
Um leið er slík viðmiðun á viss-
an hátt óréttmæt gagnvart
myndunum sjálfum, sem eru vel
gerðar og standa fyllilega fyrir
sínu. í þeim byggir listakonan
að mestu á tilvísunum í náttúruna
við val á myndefnum; keilulaga
ijall er áberandi í nokkrum verk-
um (t.d. nr. 1, 9 og 11), og grá-
ar gijóthleðslur eru mikilvægur
þáttur myndbyggingarinnar í
öðrum (nr. 6, 8 og 12).
í sumum verkanna eru til-
vísanir myndefnanna aðalatriðið,
eins og í „Vörðuð einstefna“ (nr.
Gullæð: (1993)
6) og í „Gullæð" (nr. 11), þar sem
fjallið býður upp á möguleika
framtíðarinnar. Hins vegar er
það einkum samsetning litanna,
sem heldur dregur áhorfandann
að öðrum. Yfir heildina eru ljós-
bláir og dumbaðir grænir og grá-
ir litir áberandi, en víða blandar
listakonan litum saman, leggur
þá hvern yfir annan og skefur,
þannig að mikil fjölbreytni og
dýpt myndast í þessum litlu flöt-
um. Auk þess eru hlutar sumra
myndanna klipptir og límdir inn
á flötinn, þannig að litaandstæð-
urnar verða jafnvel enn meiri.
Það er ekki á allra færi að
skapa sterkan myndheim í litlum
fleti, en hér er það verkefni prýði-
lega leyst af hendi. Vitundin um
að þessi verk kunna auðveldlega
að verða kveikjur að stærri verk-
um á sviði veflistarinnar eykur
einnig eftirvæntingu um það sem
kann að fylgja eftir hjá listakon-
unni.
Sýning Ásu Ólafsdóttur í Gall-
erí Úmbru á Amtmannsstíg 1
stendur til fimmtudagsins 4. nóv-
ember.
leirlist sem öðrum miðlum. Hér
sýnir listakonan tvær skálar úr
steinleir, (nr. 28 og 29), sem láta
lítið yfir sér en vinna á við nánari
skoðun; mynstur síðari gripsins
minnir öðru fremur á japanskan
garð, þar sem sandurinn er rakað-
ur í reglulegar bylgjur, sem er
óbreyttar frá kynslóð til kynslóðar.
Það er ljóst að Ólöf Erla hefur
verið óhrædd við að gera tilraunir
með nýjar og óvanalegar vinnuað-
ferðir. Slíkt skilar sjaldnast tafar-
lausum árangri, en segir mikið um
sköpunargleðina, og það er hún
sem ræður mestu um framhaldið.
Hér hefur listakonan haldið sig að
miklu leyti við hefðirnar í listmuna-
gerð, og því væri áhugavert að sjá
hvetju þessar vinnuaðferðir gætu
skilað við gerð ijölbreyttari lista-
verka.
Sýning Ólafar Erlu Bjarnadótt-
ur í Stöðlakoti við Bókhlöðustíg
stendur til 31. október.
Ólöf Erla Bjarnadóttir
Það er alþekkt fyrirbæri að sýn-
ingarsalir eru misjafnlega heppi-
legt umhverfi fyrir hinar ýmsu
tegundir myndlistar. Það sem fer
vel á einum stað, nær sér engan
veginn á strik í öðrum sal; stór
málverk geta gengið hér, en ekki
þar.
Undanfarin misseri hefur komið
í ljós, að Stöðlakot við Bókhlöðu-
stíg reynist hentugur staður fyrir
sýningar af leirlist af ýmsu tagi,
en nokkur fjöldi slíkra sýnlnga
hefur verið þar síðustu ár, og far-
ið vel í húsnæðinu. Nú er þar ný-
hafin ein slík sýning, en_ hér er á
ferðinni leirlistakonan Ólöf Erla
Bjarnadóttir með nokkra nýlega
gripi.
Ölöf Erla sótti nám í Myndlista-
og handíðaskólann 1974-77 og
1980-82, en frá þeim tíma hefur
hún tekið þátt í ýmsum samsýning-
um, en þetta er önnur einkasýning
hennar. Listakonan býr og starfar
á Hvanneyri í Borgarfirði, en þar
má segja að sé örlítil nýlenda leir-
listamanna, því þar býr einnig El-
ísabet Haraldsdóttir, sem hélt sýn-
ingu í Geysishúsinu fyrir ekki
margt löngu.
Á sýningunni í Stöðlakoti getur
að líta tæplega þijátíu gripi, sem
flestir eru unnir úr steinleir, og
eru þetta bæði stakir hlutir og
tengdir. Á neðri hæðinni ber mest
á staupum, sem hafa verið unnin
á mismunandi hátt, skreytt á ólík-
an máta, og er vert að skoða þau
að nokkru í ljósi þeirra fjölbreyttu
vinnuaðferða, sem liggja að baki;
blár litur nr. 4 kemur einkar vel
út, og nr. 7 eru vel formuð. Hefð-
in er hins vegar sterk í listmuna-
gerð sem þessari, og staupin ná
þrátt fyrir allt tæpast að bijóta sig
frá þeirri hefð.
Hins vegar er athuglisvert að
skoða nokkur trog og skálar, sem
listakonan hefur hrábrennt í raf-
magnsofni, en síðan brennt í jarð-
holi við sag, hey o.fl. efni; í þessum
verkum er áferðin nokkuð önnur
en venjan er, og fínleg skreyting
gripanna, t.d. nr. 16, nýtur sín vel
hér. Það tekur alltaf nokkurn tíma
að þróa nýjar vinnuaðferðir, og
má ætla að Ólöf Erla eigi eftir að
skapa fleiri áhugaverða hluti með
svipuðum hætti í framtíðinni.
Hið einfalda og stílhreina í
myndlistum er þó einatt það sem
sem helst fangar hugann, jafnt í
Lögreglumaður og lítil hornreka í Stolnu börnunum, sem hlaut Felix-
verðlaunin á síðasta ár.
Gagnrýni í SUddeutsche Zeitung
Sinfóníuhljómsveit Islands
lék „glæsilega“ í Miinchen
ZUrich. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
TÓNLEIKAR Sinfóníuhljómsveitar íslands í Miinchen i síðustu viku
fengu góða dóma í Siiddeutsche Zeitung, virtasta dagblaði Suður-
Þýskalands, um helgina. Gagnrýnin ber fyrirsögnina „Eyja hæfileik-
anna“ og í Iok hennar segir að einleikur Sigrúnar Edvaldsdóttur
hafi staðfest enn á ný að á norðurslóðum sé enginn hörgull á hæfi-
leikaríkum einleikurum.
Dla séðir sak-
leysingjar
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Háskólabíó:
Stolnu börnin - II Ladro di Bamb-
ini
Leiksijóri Gianni Amelio. Hand-
rit Amelio, Sandro Petraglia,
Stefano Rulli. Tónlist Franco
Piersanti. Aðalleikendur Enrico
Lo Verso, Valentina Scalici, Gius-
eppe Ieracitano. ítölsk. Alia Film
1992.
í átakanlegri verðlaunamynd
segir leikstjórinn Gianni Amelio
sögu þriggja sakleysingja sem litnir
eru hornauga af þjóðfélaginu. Móð-
ir hinnar ellefu ára gömlu Rosettu
(Scalici) býr í fátækrahverfi í
Mílanó og hefur drýgt láglaunin
síðustu árin með því að selja blíðu
telpunnar. En nú er komið að
skuldadögum, yfirvöld komast í
málið og lögregluþjónninn Antonio
(Lo Verso) fengin til að koma Ro-
settu ásamt Luciano (Ieracitano),
10 ára bróður hennar, á upptöku-
heimili. En í augum hinnar sann-
kristnu stofnunar eru þau óalandi
hóruungar svo Antonio verður að
leggja upp með þau í langferð til
fæðingarbæjar barnanna, á Sikiley.
Stolnu börnin gengur lengst af
útá þetta ferðalag, sýna þær hug-
arfarsbreytingar sem verða með
þremenningunum, breyttri afstöðu
hraksmáðra barna til fullorðinna; í
Antonio sjá þau smám saman
traust, jafnvel langþráða föður-
ímynd. Óg Antonio, sjálfur sveita-
maður og sakleysið uppmálað, fer
að tengjast þessum ungu homrek-
um tilfínningalegum böndum eftir
því sem á líður ferðina. En samfé-
lagið er ekki sama sinnis. Það snýr
þessári vonarferð, sem breytist úr
dapurlegri skyldu í hálfgildings
skemmtireisu, í sinn upphaflega
farveg. Menn eiga ekki að komast
upp með að hugsa sjálfstætt, hvað
þá að vera mannlegir við skyldu-
störf. Þjóðfélagið á engar lausnir
varðandi einstaklinga sem þessa,
fjarri því, aðeins kaldan lagabók-
stafinn. Að leiðarlokum hríslast um
mann vonleysi, þó kynni barnanna
af Antonio séu örlítil skíma í tilver-
unni. Framvindan er óvenju hrein
og bein, samtölin látlaus og einlæg.
Því verður útkoman enn eftirminni-
legri og beinir huga áhorfandans
að lítilmögnunum á meðal okkar,
sem hvergi eiga skjól og eru lítið
annað en vandamál í augum sam-
borgaranna. Einstakur leikur gerir
Stolnu börnin enn heiðarlegri, hinir
óvönu leikarar eru skínandi góðir,
ekki síst Scalici sem sýnir sterka,
þögula þjáningu í hlutverki barns
sem býr yfír hræðilegri lífsreynslu.
Hér er á ferðinni mynd sem hrópar
á áhorfandann í hljóðlæti sínu.
Claus Spahn, gagnrýnandi, skrif-
ar að það sé til lítils að leita sér
fróðleiks um íslenska tónlist í upp-
sláttarritum, þar sé ekkert að fínna.
Tónleikarnir með íslensku sinfóníu-
hljómsveitinni undir stjóm Osmo
Vánská í tónleikaröðinni Europa-
musicale í Fílharmóníunni í
Miinchen hafi því verið kærkomið
tækifæri til að kynnast óvenjulegri
tónlistarmenningu. Tónleikarnir
hafi þjónað tilgangi Europamusic-
ale en hann er að kynna hinar ólíku
tónlistarhefðir í Evrópu.
byggi á gamalli íslenskri tónlist í
tónverkinu „Fornir dansar“ en Ma-
hler og Strauss komi þar þó einnig
við sögu. Hann segir Jón Leifs túlka
íslenska náttúru á kraftmikinn hátt
í „Geysir“ og segir sinfóníuna hafa
leikið verkið glæsilega. Hann segir
verk Hafliða Hallgrímssonar fyrir
fíðlu og hljómsveit þó hafa borið
af á tónleikunum.
Fílharmónian í Munchen tekur
2.500 í sæti og um tveir þriðju hlut-
ar salarins voru setnir. Tónleikun-
um var mjög vel tekið.
Spahn skrifar að Jón Asgeirsson
BÓKASTEFNAN í FRANKFURT
BÓKAÚTGÁFA ER FLÓKIN GREIN
Frankfurt. Frá Jóhanni Hjálmarssyni blaðamanni Morgunblaðsins.
I viðtali við Morgunblaðið í fyrra líkti Ólafur Ragnarsson, for-
stjóri Vöku/Helgafells, bókastefnunni í Frankfurt við markaðs-
torg. Hann var að þessu sinni inntur eftir því hvort það væri ekki
markaðurinn sem stjómaði bókaútgáfunni.
„Það er orðið miklu meira um
það og hefur aukist á síðustu árum.
Það er ekki eins sjálfgefið og ekki
eins auðvelt og var áður að koma
höfundum á framfæri. Höfundar
eru fleiri, samkeppnin á öllum
mörkuðum meiri og þess vegna
þarf mikla kynningu, undirbúning
og sambönd til þess að kveikja
áhugann og síðan þarf að fylgja
honum eftir með fundum og við-
tölum og með því að senda efni
og vinna með umboðsmönnum rit-
höfunda sem margir eru hér í
Frankfurt á bókastefnunni.“
Bókaútgáfan er að mati Ólafs
Ragnarssonar „flókin grein“, í
kringum hana mikil vinna svo að
árangri verði náð.
Stór forlög og smá
Ólafur sagði það afar mikilvægt
að fá stóru forlögin til að gefa út
bækur íslenskra höfunda og einnig
að ná inn í fjölmiðlana og sérstak-
lega fá umsagnir um bækurnar í
stærri blöðum. Dæmi væru um að
bækur íslenskra höfunda og reynd-
ar norrænna yfírleitt hefðu víða
verið gefnar út í mjög litlum upp-
lögum og fengju þess vegna ekki
almenna dreifíngu.
„Við hjá Vöku/Helgafelli höfum
lagt áherslu á það bæði varðandi
bækur Halldórs Laxness og Ólafs
Jóhanns Ólafssonar að eyða frekar
lengri tíma í þetta og reyna með
því að ná samningum við stærri
fyrirtæki og öflugri heldur en endi-
lega að koma bókunum út á einu
tungumáli í viðbót í einhveiju upp-
lagi sem nær aldrei til almenn-
ings,“ sagði Ólafur Ragnarsson.
Hann viðurkenndi þó að það
hefði ekki síst gildi fyrir höfundana
sjálfa að bækur þeirra kæmu út í
þýðingum þótt upplagið væri ekki
stórt. I sama streng tók Pétur Már
Ólafsson, útgáfustjóri hjá
Vöku/Helgafelli, sem benti í þessu
sambandi á mikilvægi þess fyrir
höfunda að fá umsagnir í erlendum
blöðum og vita að fleiri en íslensk-
ir lesendur læsu verk þeirra.