Morgunblaðið - 24.10.1993, Page 6

6 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1993
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Hlýtt á ræðuhöld
HLUTI gesta hlýðir á mál séra Þóris Stephensens staðarhaldara.
Tímamót
GAMLIR nemendur Viðeyjarskóla fjölmenntu þegar skólinn var tek-
inn aftur í notkun.
Gamli skólinn í Viðey tekinn
í notkun eftir endurbyggingu
ENDURBYGGINGU Viðeyjar-
skólans hins gamla er nú lokið og
var hann formlega tekin í notkun
í hófi í eynni nú í vikulokin.
Skólinn á sér langa sögu, en
kennsla hófst þar sem útibú frá
Mýrarhúsaskóla haustið 1912. Hús-
ið sem nú hefur verið endurbyggt
var hins vegar tekið í notkun í októ-
ber 1928 og stóð kennsla þar sleitu-
laust til vorsins 1941, en þá lagðist
skólinn af, enda fólk þá að mestu
horfið úr eynni. í fyrstu var húsið
að einhveiju leyti notað til íbúðar,
en hefur síðan verið að grotna nið-
ur um árabil, eða til árins 1989,
er staðarhaldari í Viðey lét stinga
allt að 60 sentimetra þykka skán
út úr húsinu. Var þá formlega snú-
ið til annars vegar með húsakynnin,
sem þá voru nánast rústir einar.
Síðan hefur húsið verið endurbyggt
í áföngum og verkinu nú lokið.
Upprunalega kostaði húsið 220
krónur, en endurbygging þess kost-
aði nú 17,2 milljónir, þar af var
kostnaður við lokaáfangann 12,1
milljón.
í upprunalegri mynd
Séra Þórir Stephensen staðar-
haldari sagði í erindi við opnun
hússins að við endurgerð þess hefði
verið leitast við að halda húsinu í
sem upprunalegustu mynd, þannig
væri allt tréverk smíðað nákvæm-
lega eftir sýnishornum úr húsinu
og grunnplan hússins væri óbreytt,
nema að klefí fyrir steypiböð væri
nú tæknirými og upprunalegi
kyndiklefínn rúmaði nú snyrtiher-
bergi fyrir fatlaða. Þórir kom einn-
ig inn á það í máli sínu, að fyrrum
hafí húsakynnin þótt hin ágætustu,
þannig að öfundar hafi gætt. Það
hafi komið fyrir að foreldrar á Sel-
tjamamesi, en Viðey tilheyrði áður
því bæjarfélagi, hafí neitað að senda
böm sín { Mýrarhúsaskóla meðan
þar voru útikamrar.
Draugagangur
Margir fyrrum nemendur við Við-
eyjarskóla vom meðal gesta. Einn
þeirra, Örlygur Hálfdánarson bóka-
útgefandi, er auk þess formaður
Viðeyjarfélagsins og sagði hann að
eftirleiðis yrði 21. október sérstakur
hátíðisdagur félagsins. Örlygur
sagði enn fremur að saga skóia-
hússins væri margslungin og
skemmtileg. Er skólahald var liðið
undir lok hefði húsið t.d. verið nýtt
um tíma sem íbúðarhús. Einn sem
þar bjó um skeið var Steinn Stein-
arr sem þráði mjög að eignast híbýl-
in og fékk aðstoð vinar síns og út-
gefanda, Ragnars í Smára, við að
reiða fram fyrirframgreiðslu. En
þegar til kom varð Steini ekki svefn-
samt í húsinu vegna draugagangs
og var þá kallaður til vinur hans
einn sem kunni tökin á þess háttar
vanda. Flæmdi sá alla drauga út í
ákveðið horn í húsinu, krítaði síðan
hring og tilkynnti hinum framliðnu
að þeim væri ekki heimilt að hreyfa
sig umfram hringinn. Eftir það var
svefnfriður í húsinu. „Steinn hélt
vinum sínum eftirminnilegar veislur
i húsinu, en fluttist síðan þaðan og
náði aftur fyrirframgreiðslu sinni,“
sagði Örlygur.
Og Örlygur sagði enn fremur,
að nemendur Viðeyjarskóla væru
af þrennum toga. Þeir sem hófu
nám og luku því í eynni, þeir sem
hófu nám annars staðar og luku
því í eynni og þeir sem hófu það í
eynni en luku annars staðar. Engu
breytti úr hvaða hópi menn kæmu,
eyjan og skólin væru það sem bindi
hópinn saman. Það væru sterk bönd
sem ekkert ynni á.
Framtíðarnot
Séra Þórir Stephensen vék einnig
að hugmyndum um framtíðamot
hússins. Væru þau mál í athugun,
en áætlað væri að nota húsið til
skóla-, ráðstefnu- og sýningarhalds.
Varðandi skólastarfið væm uppi
hugmyndir um að reisa aðra bygg-
ingu sem rúmaði mötuneyti og
heimavist fyrir 30 manns auk
þriggja umsjónarmanna. Myndi slík
bygging nýtast bæði skólastarfi og
ráðstefnuhaldi, auk þess sem nýta
mætti „Tankinn", félagsheimili Við-
eyjarfélagsins sem mötuneyti, að
ógleymdri Viðeyjarstofu. I skóla-
starfí myndi húsið vera nýtt sem
skólasel fyrir 11 ára börn. Þá hent-
aði húsið sýningum af ýmsum toga
mjög vel.
Öndin frá
Kaíró sung-
in í Héð-
inshúsinu
ÍTALSKA óperusöngkon-
an Eugenía Ratti er nú á
íslandi að kenna söng í
níunda sinn og selja nem-
endur hennar upp Öndina
frá Kaíró eftir Mozart í
húsnæði Frú Emelíu í Héð-
inshúsinu á þriðjudags-
kvöld og hefst sýningin
klukkan 20.
Eugenia Ratti leiðbeinir 20
nemendum á söngnámskeiði
þennan mán-
uð og setur
upp Öndina
frá Kaíró með
átta þeirra.
Fram koma
Örn Arnarson,
Valdimar
Másson,
Ragnar Dav-
íðsson, Bjarni
Guðmundsson, Margrét S.
Stefánsdóttir, Laufey Geir-
laugsdóttir, Ingibjörg Mar-
teinsdóttir og Hörn Hrafns-
dóttir. Öndin frá Kaíró tekur
um klukkustund í flutningi og
verður hlé gert eftir óperuna.
Eftir hlé syngja nokkrir nem-
endur Ratti og ef til vill fólk
í salnum.
Ráðherrar sammála um að draga beri úr ofbeldi í sjónvarpi
Kvikmyndaeftirlitið iegg-
ur ekki dóm á sjónvarpsefni
DÓMSMÁLARAÐHERRA Bandaríkjanna, Janet Reno, varaði
í vikunni sjónvarpsstöðvar við því að ganga óf langt í sýning-
um á ofbeldisatriðum í dagskrá sinni. Olafur G. Einarsson
menntamálaráðherra segist vera þeirrar skoðunar að draga
beri úr ofbeldi í dagskrá sjónvarpsins. Öllum sé ljóst að ofbeldi
í sjónvarpi hafí víðtæk og afar óæskileg áhrif, einkum á ungt
fólk. Þorsteinn Pálsson dómsmálaráðherra segir að 'ástæða
sé til að beina því til forstöðumanna sjónvarpsstöðva að taka
til alvarlegrar athugunar þau áhrif sem ofbeldismyndir geta
haft. Það sé hlutverk þeirra sem með útvarpsmál fara að taka
ákvarðanir um hvernig veija ber almenning gagnvart yfir-
þyrmandi fjölda þessara mynda. Taka verði tillit til almanna-
hagsmuna og tjáningarfrelsis. Auður Eydal, formaður Kvik-
myndaeftirlits ríkisins, segir að í reglugerð sé kveðið á um
að sjónvarpsstöðvar skuli hafa samráð við Kvikmyndaeftirlit
ríkisins um efni. Eftirlitið skoði ekki sjónvarpsefni sérstaklega
en stöðvarnar fái lista yfir þær myndir sem skoðaðar eru.
Auður sagði að ný lög um Kvik-
myndaeftirlit ríkisins væru í smíðum
þar sem öllum ákvæðum um kvik-
myndaeftirlit er safnað saman í eina
heilstæða löggjöf. í gildandi lögum
er lagt bann við ofbeldismyndum og
kvikmyndaeftirlitið skoðar allt efni
sem fer inn á myndbandamarkað og
er sýnt í kvikmyndahúsum. Sagði
hún að sem betur fer virki lögin
ekki á þann hátt að þörf væri á að
banna margar myndir heldur virki
þau á þá sem flytja inn myndir til
landsins. „Þeir vita um mörkin og
halda sig innan þeirra," sagði hún.
Ábyrgð sjónvarpsstöðva
Auður sagðist efast um að það
samræmdist stjórnarskránni að
Kvikmyndaeftirlitið segði sjónvarp-
stöðvum til um efnisval. „Samkvæmt
núgildandi útvarpslögum bera þær
ábyrgð á sínu efni en við getum og
höfum verið ráðgefandi og það er
mjög gott. En hvað varðar kvik-
myndahús og kvikmyndaútgáfu þá
eiga margir aðilar hlut að máli og
eðlilegt að þar sé einn aðili sem
meti efnið á hlutlausan hátt.
I gildandi reglugerð segir að sjón-
varpstöðvar skuli hafa samráð við
Kvikmyndaeftirlit ríkisins. „Við
skoðum ekki efnið en sendum þeim
lista yfir myndir sem við skoðum.
Þá geta þeir séð hvaða aldursmark
myndir fá hjá okkur. Báðar stöðvar
reyna að raða sínu efni niður á dag-
skrána þannig að ofbeldismyndir eru
sýndar seint á kvöldin.
„Við höfum komið því sterkt á
framfæri við stjómvöld og ýmsa að-
ila sem hafa með mál er varða vel-
ferð bama og unglinga að gera að
það þurfi að vera markvisst aðhald
eða leiðbeiningar," sagði Auður.
„Það verður auðvitað aldrei neitt eft-
irlit inni á heimilunum heldur er það
foreldranna og forráðamanna bam-
anna að sjá til þess. Ég held að með
markvissum ákvæðum í nýju lögun-
um megi draga ákveðnar línur til að
fara eftir. Við erum öll á móti því
sem nálgast ritskoðun en aðalatriðið
er að vekja fólk til meðvitundar um
ofbeldið. Ég held að allir séu sam-
mála um að óbein áhrif séu óumdeil-
anleg. Þetta sífellda ofbeldi lækkar
siðferðisþröskuldinn og tiifínninguna
fyrir hvað sé rétt. Þessi spörk í höfuð-
ið með hrikalegum afleiðingum sem
við höfum verið að upplifa er það sem
við sjáum í annarri hverri ofbeldis-
mynd en þar rísa menn upp jafn
góðir á eftir. Þegar menn hafa séð
svona atriði oft þá fínnst þeim þetta
vera allt í lagi. Mín skoðun er sú að
þörf sé fyrir ákveðinn áróður og
fræðslu þannig að fólk vakni til
umhugsunar um þessi mál. Ef við
tökum höndum saman þá getum við
hamlað gegn því að ofbeldi í jafn
ríku mæli berist til barnanna. Rann-
sóknir hér á íslandi sýna að 15 ára
unglingur hefur eytt jafn lögnum
tíma við að horfa á sjónvarp og
myndmiðla og í skóla og heimanám
samanlagt."
Merkjanlegar breytíngar
Hinrik Bjamason, dagskrárstjóri
erlends efnis hjá Sjónvarpinu, sagði
að á síðustu tveimur árum hafi mikl-
ar breytingar átti sér stað á fram-
leiðslu bandarískrs sjónvarpsefnis
hvað varðaði ofbeldi. „Það hefur orð-
ið mjög merkjanleg breyting í þá átt
að spennumyndir og þættir eru ekki
eins harkalegir,“ sagði hann.
„Spennan er byggð upp með öðrum
hætti miðað við það sem áður var
og ég held að sjónvarpsáhorfendur
hér sjá þess strax stað ef miðað er
við það sem við höfum boðið uppá.“
Hinrik benti á að lög og reglur
takmarki sýningar á ofbeldisefni.
Það væri hins vegar umhugsunarefni
hvemig framkvæmd og eftirliti væri
hagað. „Ég get ekki betur séð en að
í lögum sé gert ráð fyrir að litið sé
eftir þvi að þessi mál séu í nokkra
lagi,“ sagði hann. Það ætti einnig
við um reglur um það hveijum er
hleypt inn í kvikmyndahús og að
stöðum þar sem hægt er að fást við
skjáleiki. Sama ætti við um af-
greiðslu, sölu og leigu myndbanda.
„Ég tel athugandi að líta á hvemig
þeim reglum er hlítt,“ sagði Hinrik.
„Ég minnist þess er ég fór á sýningu
á Jurassic Park. Það var mjög eftir-
minnileg reynsla fyrir mig. Ég sá
ýmsa foreldra teyma þar inn fímm
til sex ára börn sín sem af einhveij-
um undarlegum ástæðum var bönnuð
börnum yngri en 11 ára.“
Sagði hann að hjá Sjónvarpinu
væri reynt að koma við vömum ef
eitthvað athugavert væri talið vera
við þá þætti sem teknir eru til sýning-
ar. Er þá tekið til þess hvernig Kvik-
myndaeftirlitið hefur metið myndirn-
ar en ef það er ekki fyrir hendi þá
er miðað við eigið mat. Það sama
gæti einnig átt við um einstaka þætti.
Hinrik sagði að umræða sem þessi
hefði tilhneigingu til að leiðast út í
móðursýki, þar sem fólk leitaði sér
að auðfundnu skálkaskjóli. í sjón-
varpi yrði að vera úrval efnis rétt
eins og á hinum breiða markaði, sem
hæfði einum en væri óhæft fyrir
aðra. Reynt væri að setja kraftmikið
efni seint á dagskrána en þá kæmi
upp annað vandamál sem er hátta-
tími barna og unglinga. Á íslandi
væri hann ekki jafn viðurkennt hug-
tak og meðal annarra þjóða.
Erfitt að takmarka
Jónas R. Jónsson, dagskrárstjóri
Stöðvar 2, telur að erfítt sé að tak-
marka ofbeldismyndir í sjónvarpi
frekar en þegar er gert. „Við fylgjum
öllum bönnum Kvikmyndaeftirlitsins
á öllum kvikmyndum," sagði hann.
„Við skulum gera okkur grein fyrir
að allar kvikmyndir sem framleiddar
eru af stóru fyrirtækjunum í Banda-
ríkjunum enf stílaðar á þá sem aðal-
lega sækja kvikmyndahús. Það er
að segja ungt fólk. Þeir koma til
með að haga seglum eftir vindi og
fara algerlega eftir því hvað áhorf-
endur vilja sjá. Þessar myndir fara
í gegnum Kvikmyndaeftirlitið og
þeim reglum fylgjum við algerlega.
Að auki bætum við oft við og bönnum
myndir alveg sem bannaðar eru und-
ir 12 ára. Þessar myndir sýnum við
ekki fyrr en seint á kvöldin."
Hvað varðar sjónvarpsþætti og
umræðu um ofbeldi sagði Jónas að
mjög sjaldgæft væri að sjá blóð í
bandarískum sjónvarpsþáttum. Það
væri helst gefíð til kynna að blóð
hafi runnið en ofbeldið væri frekar
í töluðu máli. Honum finnst ekki
koma til greina að herða reglur um
ofbeldi í sjónvarpi. Þá mætti eins
setja reglur um alla fréttamennsku.
Þar væri sýnt meira ofbeldi en í
nokkru öðru sjónvarpsefni og liði
varla sú vika að ekki væri varað við
einhverri frétt vegna þess að hún
væri of blóðug. Ef það yrði gert
væru menn komnir yfír í ritskoðun.