Morgunblaðið - 24.10.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1993
eftir Guðno Einorsson
HARALDUR Sumar-
liðason, formaður ný-
stofnaðra Samtaka
iðnaðarins og forseti
Landssambands iðnað-
armanna, telur að vaxt-
armöguleikar atvinnu-
lífsins felist í innlend-
um iðnaði. Hann telur
iðnaðinn hafa hingað til
liðið fyrir úrelta
atvinnustefnu. Harald-
ur er ófeiminn við að
mæla fyrir kerfisbreyt-
ingu í efnahagslífinu
sem felst meðal annars
í upptöku veiðileyfa-
gjalds, stórri gengis-
fellingu og verulegri
lækkun virðisauka-
skatts - til að efla inn-
lenda framleiðslu, auka
atvinnu og minnka við-
skiptahallann. Þessar
skoðanir eru hans eigin
en ekki mótuð stefna
Samtaka iðnaðarins.
Morgunblaðið/Sverrir
G:
Í
Sameining virðist lausnarorð
nútímans. Unnið er að sam-
einingu sveitarfélaga og
rætt um að gera landið að
einu kjördæmi. í viðskipta-
lífinu hefur fjöldi fyrirtækja
sameinast á undanfömum
árum. Hinn 24. september sl. voru
stofnuð Samtök iðnaðarins. í þeim
runnu saman Félag íslenskra iðn-
rekenda, Landssamband iðnaðar-
manna, Félag íslenska prentiðnað-
arins, Verktakasamband íslands,
Samband málm- og skipasmiðja og
Meistara- og verktakasamband
byggingarmanna. Skipta má þess-
um aðilum í tvær meginfylkingar.
Annars vegar eru atvinnurekendur
í löggiltum iðngreinum og hins
vegar iðnrekendur. Stofnfélög
Samtaka iðnaðarins munu starfa
til áramóta, en verða þá lögð niður.
Hagkvæmni heildarinnar
Við stofnun eru innan vébanda
Samtaka iðnaðarins um 2500
rekstraraðilar, sem veita um 25
þúsund manns atvinnu eða fimmta
hveijum vinnandi manni í landinu.
Velta aðildarfyrirtækjanna er um
75 milljarðar á ári og að sögn
Haraldar er verðmætasköpun í iðn-
aði nú um 50% meiri en í sjávarút-
veginum. Samtök iðnaðarins eru
ein öflugustu atvinnurekendasam-
tök í landinu. Þau eiga aðild að
Vinnuveitendasambandi íslands og
eru aðilar innan Samtaka iðnaðar-
ins um 40% af VSÍ. Merkir samein-
ingin að iðnaðurinn sé að fylgja
tískunni eða búa önnur sjónarmið
að baki?
„Sameining okkar byggir á
tveimur forsendum,“ svarar Har-
aldur. „Annars vegar er aukin hag-
kvæmni. Miklum tíma og orku hef-
ur verið eytt í sömu og sambærileg
verk innan hinna ýmsu samtaka
iðnaðarins. Með því að sameinast
spörum við mikla vinnu og þar með
fjármuni. Við höfum hvatt fyrir-
tækin til að hagræða hjá sér og
fylgjum nú sömu ráðum.“ Við sam-
einingu félaganna sex næst hag-
ræðing í skrifstofuhaldi sem nemur
12 til 13 ársverkum. Á skrifstofu
Samtaka iðnaðarins verða unnin
17 til 18 ársverk, sem skiptast á
eitthvað fleiri starfsmenn.
Hina meginforsendu sameining-
arinnar segir Haraldur vera þá að
auka slagkraft iðnaðarins sem at-
vinnugreinar í þjóðfélaginu. „Við
höfum orðið varir við að skiptingin
í hin ýmsu samtök hefur stundum
verið til trafala. Áherslumunur hef-
ur dregið úr styrk okkar, til dæmis
í samskiptum við ríkisvaldið, þótt
minna hafi borið á því hin síðari ár.“
Samtök iðnaðarins hafa hug á
að fá til liðs við sig ýmsa aðila sem
nú standa utan vébanda samtak-
anna. Þar koma til greina bæði
iðnfyrirtæki, ýmsar þjónustugrein-
ar, hugbúnaðarfyrirtæki og aðilar
í tölvuiðnaðinum svo nokkuð sé
nefnt.
Rekstur Samtaka iðnaðarins
verður kostaður af aðildargjöldum
félaga í samtökunum. Iðnaðar-
málagjald, sem innheimt hefur ver-
ið með sköttum af rekstraraðilum
í iðnaði og hefur runnið til hags-
munasamtaka þeirra, verður lagt
af í áföngum á næstu árum.
Röng gengisstefna
Haraldur telur þörf á breyttri
atvinnustefnu stjórnvalda og verð-
ur eitt af verkefnum hinna nýju
samtaka að knýja á um breyting-
ar. Haraldur segir mikið skorta á
að iðnaðurinn hafi notið sömu fyrir-
greiðslu og stuðnings af hálfu yfir-
valda og sumar atvinnugreinar. „Ef
marka má opinbera umræðu þá
hefur iðnaðurinn átt litla og veika
talsmenn á þingi, en sjávarútvegur
og landbúnaður sterka og marga
talsmenn. Það hefur verið stutt við
sjávarútveginn vegna þess að hann
er okkar aðal gjaldeyrisatvinnuveg-
ur. Afkoma sjávarútvegsins hefur
stjórnað gengisskráningunni í
mörg ár. Gengið hefur þannig löng-
um verið óhagstætt innlendri iðn-
aðarframleiðslu, það er reyndar
hagstæðara nú en oftast áður. Það
er merkilegt að oft hafa bestu ár
sjávarútvegsins verið verstu ár iðn-
aðarins. Ég vil meina að þessi vit-
lausa gengisstefna hafi orðið til
þess að íslenskur iðnaður hafi misst
af tækifærum sem ekki bjóðast
aftur.“
Hvað áttu við?
„Ég nefni til dæmis húsgagna-
iðnaðinn, sem hefur dregist mjög
saman og við erum á góðri leið
með að drepa skipasmíðaiðnaðinn.
Menn hafa frekar kosið að flytja
inn niðurgreidda framleiðslu en
byggja upp hér innanlands. Það er
sárt til þess að vita að íslendingar
hafa verið að byggja upp skipa-
smíðaiðnað í Noregi og jafnvel
Póllandi á sama tíma og iðnaðurinn
hefur koðnað niður hér á landi.“
Haraldur telur að ekki hafi nægi-
lega verið hugað að stöðu innan-
landsframleiðslunnar í samkeppn-
inni við innflutninginn. Nú, þegar
menn binda vonir við aukna atvinnu
við útflutningsgreinar, komi okkur
í koll stefna undanfarinna ára. „Is-
lenskur iðnaður ætti að hafa miklu
HARALDUR Sumarliðason er
formaður Samtaka iðnaðarins
og forseti Landssambands
iðnaðarmanna.
sterkari stöðu en hann hefur nú á _
innanlandsmarkaði,“ segir Harald- C
ur. „Áður en menn fara að leggja
á ráðin um útflutning held ég að
til verði að koma uppbygging hér
innanlands. Það er undantekning
ef fyrirtæki, sem ekki nær fótfestu
á innanlandsmarkaði, getur orðið
sterkt útflutningsfyrirtæki.“
Haraldur telur talsvert skorta á
að stjórnvöld sýni iðnaðinum stuðn-
ing í verki. „Það er fráleitt að það
skuli ekki vera keppikefli opinberra
aðila að beina viðskiptum sínum til
innlendra framleiðenda. Ef þeir
hafa ekki hugsun á að beina við-
skiptunum inn á við hvers getum
við þá krafist af einstaklingum?
Það er vaxandi atvinnuleysi en við
höfum flutt inn erlent vinnuafl í
stórum stíl með því að kaupa út-
lenda iðnaðarvöru í stað þess að
kaupa innlenda. Nýlega var efnt
til herferðar þess efnis að kaupa
íslenska framleiðslu. Við urðum
þess varir að almenningur tók við
sér í neysluvörunni, en við hefðum
viljað sjá öflugri stuðning hins opin-
I