Morgunblaðið - 24.10.1993, Qupperneq 23

22
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1993
+
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1993
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Vextir o g kjara-
samningar
Meðalvextir af vísitölubundn-
um útlánum eru nú 9,4%
og hafa á þessu ári orðið lægst-
ir 9,2% en hæstir 9,5%. í sam-
tali við Morgunblaðið í gær sagði
Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, að raunvextir þyrftu og
ættu að lækka tiltölulega hratt,
fyrst niður fyrir 7% og síðan
áfram niður í 5%, sem væri eðli-
legt markmið. Forsætisráðherra
telur forsendur vera fyrir hendi
til raunvaxtalækkunar. Hann
hvetur Seðlabankann til þess að
nota það svigrúm, sem hann
hafi, til að flýta fyrir raunvaxta-
lækkun m.a. með ákveðnum
tilslökunum gagnvart viðskipta-
bönkum að því er varðar refsi-
vaxtastig, lausafjárstöðu og
bindiskyldu.
Davíð Oddsson lýsti þessari
skoðun í framhaldi af því, að
þing Verkamannasambands ís-
lands hefur einróma samþykkt
að segja beri upp kjarasamning-
um þeim, sem gerðir voru sl. vor
og forsætisráðherra átti mikinn
þátt í að knýja fram. í samtali
við Morgunblaðið í fyrradag
sagði Björn Grétar Sveinsson,
formaður Verkamannasam-
bandsins, að það sem gera þyrfti
til þess að hægt væri að tala um
óbreytta kjarasamninga væri
vaxtalækkun og afnám fyrirhug-
aðra skatta, þ. á m. svonefndra
heilsukorta.
Rök forsætisráðherra fyrir
því, að nú sé unnt að lækka raun-
vexti, eru þessi: .. menn hafa
haft þá skoðun nú um nokkurra
ára skeið, að lánsfjárþörf ríkisins
og vaxtastig á ríkisbréfum.bæði
til skamms tíma og langs, hafi
mest áhrif á raunvaxtastigið.
Nú er að koma á daginn, að láns-
fjárþörf ríkisins hefur lækkað á
annan tug milljarða króna á
þremur árum. Það hefur jákvæð
áhrif til raunvaxtalækkunar. Það
kemur líka fram, að ríkisbréfin
hækkuðu ekki með verðbólgunni
núna síðast og lækkun á vöxtum
Seðlabankans hefur þegar skilað
sér í l/i% lækkun vaxta á ríkis-
víxlum. Það er því ljóst, að það
eru að skapast ákveðnar for-
sendur til þess að lækka raun-
vextina."
Raunvaxtalækkun af þeirri
stærðargráðu, sem Davíð Odds-
son talar um, mundi nánast jafn-
gilda byltingu í efnahags- og
atvinnulífi landsmanna. Svo
mikil raunvaxtalækkun mundi
lækka vaxtaútgjöld sjávarút-
vegsins um nokkra milljarða og
miklar fjárhæðir mundu losna í
rekstri annarra fyrirtækja svo
og heimilanna í landinu, en
skuldasöfnun þeirra hefur verið
mjög til umræðu að undanförnu.
Spurningin er hins vegar sú,
hvort raunhæft sé að tala um
svo mikla raunvaxtalækkun.
Rök Davíðs Oddssonar í þeim
efnum standa fyrir sínu og það
er rétt, að bankakerfið hefur
vísað til lánsfjárþarfar ríkissjóðs
og hins svonefnda eftirmarkað-
ar, til skýringar á háu raun-
vaxtastigi banka og sparisjóða.
Það er svo umhugsunarefni,
hvort bankamir nota önnur rök
fyrir raunvaxtastiginu en efni
standa til. Er hugsanlegt að
þrátt fyrir tilvísun bankanna til
lánsfjárþarfar hins opinbera og
vaxtastigs á eftirmarkaði sé hin
raunverulega ástæða sú, að þeir
þurfi mikinn vaxtamun til þess
að standa undir töpuðum útlán-
um og treysti sér ekki til að
lækka innlánsvexti meira en orð-
ið er? Ef það er raunveruleikinn
er spuming, hvort rök forsætis-
ráðherra duga til þess að knýja
fram raunvaxtalækkun.
A hinn bóginn er ljóst, að rík-
isstjómin mun leggja mikla
áherzlu á, að þeir umdeildu
kjarasamningar, sem gerðir voru
sl. vor, haldi. A undanfömum
misserum hafa ráðherrar hvað
eftir annað gefið fyrirheit um
raunvaxtalækkanir, sem ekki
hafa staðizt. Nú þegar líklegt
má telja, að óbreyttir kjarasamn-
ingar byggist á því, að vextir
lækki, er ekki ólíklegt að fram-
undan séu á næstu vikum mikil
átök til þess að tryggja þá raun-
vaxtalækkun, sem verkalýðs-
hreyfíngin telur viðunandi. Og
að þessu sinni má búast við, að
fyrirheitin ein dugi ekki heldur
verði verkin að tala.
Frá nálægum löndum berast
stöðugar fréttir um vaxtalækk-
anir. Fengin reynsla af vaxtaum-
ræðum hér síðustu árin ýtir und-
ir þá skoðun að raunvaxtastigið
verði að mestu óbreytt um fyrir-
sjáanlega framtíð. Yfirlýsing
forsætisráðherra í Morgunblað-
inu í gær er hins vegar svo af-
dráttarlaus, að það mat hlýtur
að breytast. Mikið er í húfi fyrir
alla þá, sem stóðu að gerð kjara-
samninganna sl. vor. Þess vegna
má vænta tíðinda af þessum víg-
stöðvum á næstu vikum.
38,
'•ÞANNIG MA
um það deila hveijir
voru hinir raunveru-
legu nýskapendur nú-
tímaljóðlistar og hvert
Jóhann Siguijónsson
sækir helzt þau áhrif s
em leiddu til þeirrar óumdeilanlegu
nýsköpunar sem marka tímamótin
í Sorg. Auk þess hygg ég að það
sem kalla má hið nýja ljóðmál í
kvæðinu, en ég hef nefnt nýja áferð,
sé ekkisíður mikilvægt en torskilin
tákn þess. Um það segir Örn Ólafs-
son í riti sínu: „En það er mergur-
inn málsins, að Ijóðið stekkur sífellt
á milli þessara andstæðna, en rök-
legt samhengi er ekki finnanlegt á
yfírborðinu. Einmitt við það verða
myndir ljóðsins áhrifaríkari en ella
myndi. Vita menn slíks fyrr dæmi
í íslenskri ljóðagerð?"
Ég tel að með hliðsjón af Opin-
berunarbók Jóhannesar og skír-
skotunum í hana sé „röklegt sam-
hengi“ kvæðisins augljósara en ella
mundi - og með tilliti til þeirar bygg-
ingaraðferðar sem skáldið notar sé
húsaskipan kvæðisins fullkomlega
eðlileg, þ.e. auðskiljanleg einsog
efni standa til. Það fjallar um hrika-
leg átök, ragnarök; líf og dauða;
innri baráttu okkar allra; baráttu
milli góðs og ills; sorg. En þá ekkis-
ízt þær vonir sem bundnar eru við
„nýtt líf og nýja sorg“.
HELGI
spjall
39,
'•EINSOG DANSKVÆÐIN
voru léttir og skemmtileg tilbreyt-
ing við dróttkvætt skáldskaparkerfí
Velleklu og Harmsólar og kvæði J
ónasar nauðsynlegt
andóf gegn reglu-
bundnu og ofþvældu
tungutaki rímnanna
sem einkenndist af
kenningahröngli og
skrautlist sem alþýðu
manna var meira að skapi en Ijóð-
list Jónasar, þannig er auðskilin
hversdagslýrík kærkomin viðbót við
flókin og einkaleg skáldskaparmál
módernismans. Um daga Jónasar
þótti svona erindi fullgildur og
raunar afbragðskveðskapur:
Geisla kveikir út um ál
álku súðar makið
eins og leiki logandi bál
um löngubúðarþakið,
(2. ríma Svoldarímna, 85. erindi.)
Slíkt táknmálskerfi minnir að
sumu leyti á myndmálsleiki symból-
istanna án þess nein tengsl séu
milli þessara annars ólíku skáld-
skaparstefna.
40 • Á TÍMUM SIGURÐAR
Breiðfjörðs lifði enn í gömlum glæð-
um og fólkið skildi kenningakerfíð
eftir aldalanga notkun, en í ný-
skáldskap notar sérhvert skáld eig-
ið táknmálskerfí án þess styðjast
við neina almenna reglu í þeim efn-
um - og lesendur verða því að ráða
í rúnirnar, hver á sinn hátt. Þetta
veitir visst frelsi en fjötrar hugsun-
ina jafnframt við tilgátur einar og
óvissu. Af þeim sökum hefur margt
í atómskáldskap og módernisma frá
fyrsta fari átt erfítt uppdfráttar og
farið forgörðum, gagnstætt þeirri
ljóðlist sem byggðist á alþekktu
táknmálskerfí miðalda og er eitt
helzta einkenni dróttkvæðs skáld-
skapar og rímna síðar.
í fyrmefndu erindi Sigurðar
Breiðfjörðs merkir álku súðar: skip,
mak: skraut; og löngubúðarþakið
er sjór. Þannig segir í erindinu að
geislaskrautið minni á logandi bál
á hafinu, annað ekki. En þá mætti
spyija, með táknmálskerfi módern-
ismans í huga, hvers vegná' það
væri ekki einfaldara að ganga
hreint til verks og kalla skrautið
skraut og hafíð haf - og losa lesand-
ann við óþol og hugarangur vegna
takmarkaðs skilnings á efninu. Slíkt
gæti aðvísu takmarkað tilfínning-
una fyrir skáldskapnum og dregið
úr innlifunarhæfni. Og ef allt slíkt
táknmál hyrfi úr skáldskapnum
yrði hann dularfullri og mystískri
upplifun fátækari en hún er einatt
aðal og einkenni góðrar ljóðlistar.
Jónas leit ekki svo á og óskaði
margþvældu og þreyttu táknmál-
skerfí og kenningahröngli rímn-
anna útí hafsauga, enda augljóst á
hans dögum að hið sjálfvirka rímna-
kerfí hafði gengið sér til húðar þótt
svanasöngurinn yrði langur og són-
mikill með köflum úr aldþýðuskáld-
skap kunnáttumanna einsog Bólu-
Hjálmars. En hætt er við að mód-
emismans biðu sömu örlög ef hann
væri ekki endumýjaður með þeim
hætti sem verið hefur, svo staðlaður
sem hann er í aðra röndina; og
formfastur í kaótísku sundmnar-
kerfi sínu, ef svo mætti segja.
M
(meira næsta sunnudag)
INÝÚTKOMINNI BÓK DR.
Gylfa Þ. Gíslasonar um viðreisn-
arárin, sem Almenna bókafélag-
ið sendi frá sér í fyrradag, víkur
hann að landbúnaðarstefnu
þeirrar ríkisstjómar, sem löng-
um var kennd við þann að-
sópsmikla talsmann bænda-
stéttarinnar í forystusveit Sjálfstæðis-
flokksins, Ingólf Jónsson. í bók dr. Gylfa
segir m.a. um upphaf útflutningsbóta, sem
áttu eftir að verða þungur baggi á skatt-
greiðendum: „Á fyrsta ári Viðreisnar-
stjórnarinnar 1960 hóf ríkissjóður greiðslu
uppbóta með útfluttum landbúnaðarafurð-
um. Gátu þær numið vemlegum hluta
framleiðslukostnaðar og allt að 10% af
heildarverðmæti landbúnaðarframleiðsl-
unnar. Ástæða þess, að Alþýðuflokkurinn
féllst á lagaákvæðin um greiðslu útflutn-
ingsbóta var sú, að útflutningur var þá
lítill sem enginn og ekkert benti til þess,
að aukning hans yrði sú, sem raun varð
síðar á. Skýringin var jafnframt sú, að
felld vom samtímis úr gildi lagaákvæði,
sem heimiluðu að hækka útsöluverð innan-
lands til þess að bæta upp halla á útflutt-
um vörum. Samkomulag var um þessa
löggjöf í svonefndri sexmannanefnd, þar
sem fulltrúar neytenda áttu sæti.“
Síðan segir í bók Gylfa Þ. Gíslasonar
um áhrif og afleiðingar þessarar ákvörðun-
ar: „Aukin fjárfesting í landbúnaði skilaði
ekki arði. Þetta hafði í för með sér, að
ríkissjóður þurfti að styrkja landbúnaðinn
í vaxandi mæli. Þær byrðar urðu smám
saman þungar. Þegar leið á sjöunda ára-
tuginn, varð þetta æ ljósara. Innan ríkis-
stjórnarinnar hreyfðum við ráðherrar Al-
þýðuflokksins því með vaxandi þunga, að
mótuð yrði ný stefna í málefnum landbún-
aðarins, komið yrði i veg fyrir offram-
leiðslu landbúnaðarafurða og markaðsöfl
yrðu ráðandi í ríkari mæli við verðmyndun
afurðanna innanlands. Það urðum einkum
við Ingólfur Jónsson, sem skiptumst á
skoðunum um þetta innan ríkisstjórnarinn-
ar. En samkomulag var um það milli flokk-
anna að gera þessar deilur ekki opinber-
ar. Ingólfur Jónsson reyndist hafa traust
fylgi fyrir sínum málstað innan Sjálfstæð-
isflokksins. Og það verður að játa, að ekki
var nægilega sterkur áhugi á þeim sjónar-
miðum, sem ég var einkum talsmaður fyr-
ir, í mínum flokki. Til þess verður einnig
að taka tillit, að stefnan í landbúnaðarmál-
um var aldrei gagnrýnd af stjórnarand-
stöðuflokkunum. Þeir studdu hana, eins
og áður er getið. Þó var svo komið fyrir
kosningamar 1967, að samkomulag varð
um það, að héldu flokkarnir áfram stjóm-
arsamstarfi eftir kosningamar, skyldi
stjórnin skipa nefnd til þess að endurskoða
stefnuna í málefnum landbúnaðarins. í
Sjálfstæðisflokknum varð það fyrst og
fremst fyrir atbeina Bjama Benediktsson-
ar að þetta samkomulag var gert.“
Síðar í bók sinni víkur dr. Gylfi að þing-
kosningunum 1967 og segir að atkvæða-
hlutfall Sjálfstæðisflokksins hafí lækkað
talsvert, eða úr 41,4% í 37,5%, og segir
að það hafí einkum gerzt í Reykjavík og
á Reykjanesi. Hann víkur hins vegar ekki
að þeirri skýringu, sem á þeim tíma var
helzt gefín á atkvæðatapi Sjálfstæðis-
flokksins á höfuðborgarsvæðinu, en segir:
„í Sjálfstæðisflokknum höfðu menn
áhyggjur af niðurstöðum kosninganna.
Fylgistap flokksins í þessum kosningum,
sem einkum varð í Reykjavík og á Reykja-
nesi, olli því þó ekki, að flokkurinn hug-
leiddi annars konar stjórnarsamstarf en
það, sem staðið hafði í átta ár. Hins vegar
hefur það getað átt sinn þátt í því, að
forystumenn flokksins ræddu það við for-
ystumenn Alþýðuflokksins, að breytingar
yrðu gerðar á ríkisstjóminni, ekki á ráð-
herrum, heldur á skiptingu ráðuneyta milli
stjórnmálaflokkanna."
Innan Sjálfstæðisflokksins á þessum
tíma var litið svo á, að ein helzta skýring-
in á fylgistapi flokksins á suðvesturhorni
landsins hefði verið málflutningur dr. Gylfa
og annarra talsmanna Alþýðuflokksins í
landbúnaðarmálum. Og sú skoðun var
uppi, að Alþýðufiokkurinn ætti auðveldan
leik að ná til sín atkvæðum frá Sjálfstæðis-
flokknum með því að herða róðurinn í land-
búnaðarmálum. í þessu ljósi má m.a. skoða
viðbrögð forystumanna Sjálfstæðisflokks-
ins fyrir nokkram vikum, þegar deilur
blossuðu upp um innflutning á landbúnað-
arafurðum.
Það vora ekki bara forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins, sem höfðu áhyggjur af
úrslitum kosninganna 1967 og áhrifum
þeirra á samstarf viðreisnarflokkanna.
Þær áhyggjur vora einnig til staðar í Al-
þýðuflokknum. Á þeim tíma höfðu Sjálf-
stæðismenn upplýsingar um, að forystu-
menn Alþýðuflokksins hefðu af því þungar
áhyggjur, að reiði forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins í garð Alþýðuflokksins
vegna málflutnings þeirra í landbúnaðar-
málum væri svo mikil, að þeir mundu verða
ófúsir til áframhaldandi stjórnarsamstarfs.
En það er áreiðanlega rétt, sem segir í
bók dr. Gylfa, að niðurstaða af slíkum
umræðum varð eftirfarandi: „Innan Sjálf-
stæðisflokksins voru uppi háværar raddir
um, að flokkurinn fengi menntamál og
sjávarútvegsmál. Bjarni Benediktsson
sagði mér, að Sjálfstæðisflokkurinn mundi
verða fús til þess að láta fjármál og iðnað-
armál af hendi .. . En slíkar breytingar
komu aldrei til formlegra kasta flokks-
stjórnanna. Athugun á afstöðu manna í
flokkunum báðum leiddi í ljós, að slíkar
breytingar mundu ekki njóta nægilegs
fylgis.“
Breytt við-
horf í land-
búnaðar-
málum
RÚMUM ÞREMUR
áratugum eftir að
útflutningsbætur
voru teknar upp í
landbúnaði, voru
þær felldar niður.
Halldór Blöndal,
landbúnaðarráð-
herra, lýsti því svo í ræðu á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins í gær, föstudag: „Það
lá fyrir vorið 1991, að ekki voru lengur
pólitískar forsendur fyrir því að halda út-
flutningsstyrkjum á landbúnaðarvörar
áfram. Og bændur gerðu sér grein fyrir
því eins og aðrir. Þess vegna var óhjá-
kvæmilegt að gera ráðstafanir til þess að
fella útflutningsbætur niður en umfram-
framleiðslan yrði flutt út á ábyrgð bænda.
Þessi aðlögun hefur reynzt sársaukafull."
Nú standa deilumar um landbúnaðar-
málin ekki sízt um það, hvort leyfa eigi
innflutning á landbúnaðarvöram. Áugljóst
var af ræðu landbúnaðarráðherra á lands-
fundinum, að hann er að beita sér fyrir
mikilvægri breytingu á landbúnaðarstefn-
unni um leið og hann leggur áherzlu á
rétt bænda til umþóttunartíma til þess að
laga sig að breyttum aðstæðum. I lands-
fundarræðu sinni sagði Halldór Blöndal:
„í viðskiptum með landbúnaðarvörar er
stefnt að meira fijálsræði en verið hefur,
enda eru nú gerðar tilraunir til þess með
nýju GATT-samkomulagi að ijúfa þá
múra, sem einstakar þjóðir hafa byggt um
sig í viðskiptum með þær. Um leið og
þessi nýju viðhorf gera þær kröfur til ís-
lenzks landbúnaðar að hann standist sam
keppni erlendis frá á næstu áram opna
þau fyrir nýja möguleika til útflutnings.
Bæði vegna þess, að nýtt GATT-samkomu-
lag þýðir það, að söluverð landbúnaðar-
vara í vestrænum löndum færist nær raun-
veralegum framleiðslukostnaði, ný sjónar
mið eru að ryðja sér til rúms, sem for-
dæma þá illu meðferð, sem nútíma verk-
smiðjubúskapur hefur of oft í för með
sér, og nýir markaðir era að opnast fyrir
matvæli, sem framleidd eru á náttúruleg
um grunni, hollustuvörur, sem ég vil kalla.
Fyrir þessum nýju viðhorfum er vaxandi
skilningur hjá bændastéttinni og þau era
í fullu samræmi við þá stefnu, sem ég hef
lagt til grundvallar í ræðum mínum hjá
Stéttarsambandi bænda, á búnaðarþingi
og á almennum fundum með bændum víðs
vegar um landið.“
Landbúnaðarráðherra lýsti þessum nýju
viðhorfum nánar síðar í ræðu sinni á lands-
fundi sjálfstæðismanna, þegar hann sagði:
REYKJAVÍKURBREF
Laugardagur 23. október

„Þegar við íslendingar voram að undirbúa
inngöngu okkar í EFTA voru ýmsir ugg-
andi um, að iðnaðurinn mundi ekki stand-
ast samkeppnina. Af þeim sökum var hon-
um ákveðinn átta ára umþóttunartími og
þótti öllum sjálfsagt. Þegar við íslendingar
eram nú með sama hætti að opna fyrir
frjálsari viðskipti með landbúnaðarvörar
er jafn sjálfsagt, að nokkur umþóttunar-
tími sé gefinn, þótt engum, ekki einu sinni
bændum sjálfum, detti í hug, að hann
geti orðið jafnlangur og iðnaðurinn naut.
Eins og GATT-samningarnir eru hugsaðir
er gert ráð fyrir verndartollum, svokölluð-
um tollígildum, sem reiknuð era út með
sérsökum hætti eftir því, sem samningur-
inn ákveður. Gert er ráð fyrir því, að
smám saman dragi úr tollverndinni, sem
nemur 36% á samningstímanum, en sam-
tímis verði dregið úr innanlandsstuðningi
um 20%. Þetta gerir að sjálfsögðu miklar
kröfur til landbúnaðarins, en nauðsynlegt
er að hafa í huga, að á síðustu þrem árum
hefur dregið úr beinum framleiðslustuðn-
ingi um 35% miðað við.fjárlög næsta árs
og um 40% ef heildarútgjöld landbúnaðar-
ráðuneytisins eru tekin inn í dæmið. Það
jafngildir árlegum spamaði, sem nemur
4,5 milljörðum króna.“
Frá því, að Ingólfur Jónsson lét af emb-
ætti landbúnaðarráðherra sumarið 1971
við lok viðreisnartímabilsins hefur sjálf-
stæðismaður ekki setið í þessu embætti
fyrr en nú, að undanskildum Pálma Jóns-
syni, sem var landbúnaðarráðherra í ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddsens, sem var hins
vegar mynduð í beinni andstöðu við Sjálf-
stæðisflokkinn. Af ofangreindum tilvitnun-
um í ræðu landbúnaðarráðherra er jafn-
framt ljóst, að það er ekki fyrr en nú á
síðustu árum með búvörusamningnum og
svo stefnumörkun núverandi landbúnaðar
ráðherra að þáttaskil eru að verða í land-
búnaðarmálum.
Eðlilegt er, að áherzla sé lögð á að fram-
kvæma þessar breytingar með þeim hætti,
að bændur geti sætt sig við þær. Áhrif
breyttra aðstæðna á afkomu þeirra má
glögglega sjá á eftirfarandi ummælum
landbúnaðarráðherra á landsfundinum: „Á
hinn bóginn fela búvörasamningarnir það
í sér, að flatur niðurskurður hjá sauðfjár-
bændum nemi á þrem árum rúmum þriðj-
ungi þar sem hann er mestur, en það er
yfírleitt á svæðum, þar sem lítið er um
aðra tekjumöguleika. Ef dæmið er reiknað
til enda kemur í ljós, að það jafngildir
sennilega um 50% skerðingu á ráðstöfun-
artekjum viðkomandi sveitaheimila, sem
er vitaskuld meiri, langtum meiri kjara-
skerðing, en aðrar stéttir hafa orðið að
bera og eru bændur þó ekki uppi með
kröfugerð.“
Sáttum
landbúnað-
arstefnuna
SÚ STEFNA, SEM
landbúnaðarráð-
herra lýsti í lands-
fundarræðu sinni, á
að geta orðið
grundvöllur að sátt
í þjóðfélaginu um landbúnaðarstefnuna.
Innflutningur á landbúnaðarvörum er á
næsta leiti á grundvelli nýs GATT-sam-
komulags og vegna væntanlegrar þátttöku
okkar í Evrópska efnahagssvæðinu. Bænd-
ur fá ákveðinn umþóttunartíma í formi
tollverndar, sem minnkar smátt og smátt.
Sanngjarnir menn hljóta að fallast á þess-
ar meginlínur, sem grandvöll þjóðarsáttar
um landbúnaðarmál.
Jafnframt þurfa ríkisstjórn og Alþingi
að beita sér fyrir því að felldar verði niður
greiðslur úr vösum skattgreiðenda til hags-
munasamtaka bænda, vinnuveitenda og
launþega, eins og Morgunblaðið liefur
hvatt til á undanförnum vikum. Loks fer
ekki á milli mála, að mikið verk er að vinna
við að draga úr milliliðakostnaði í landbún
aði. Því lýsti Halldór Blöndal með eftirfar-
andi orðum á landsfundinum: „Það hefur
líka komið í ljós, að þrátt fyrir sína þröngu
stöðu hafa búvörar bænda lækkað að raun-
gildi síðustu misserin, þótt það skili sér
ekki í endanlegu verði til neytandans í
þeim mæli, sem verðugt er. Þar stöndum
við íslendingar sem oftar frammi fyrir
óhæfilega háum milliliðakostnaði, sem
sumpart á rætur sínar að rekja til fámenn-
is okkar, til of mikillar og illa nýttrar fíár-
festingar og lítil aðhalds á neytendamark-
aði. Þannig stingur veralega í augu, að
sláturkostnaður hér á landi er í sumum
dæmum fjórfalt hærri en í nágrannalönd-
um og í sumum dæmum tíðkast óeðlilegir
viðskiptahættir með búvörar bænda sem
að sínu leyti eiga skýringu í því, að spilað
er á það að íslenzkir neytendur era vanir
háu matvælaverði. Óhjákvæmilegt er að
könnun sé gerð á því hver sé staða íslenzkr-
ar framleiðslu borið saman við innflutning
í matvöraverzluninni og verzlun yfirleitt.“
í sjónvarpsviðtali á föstudagskvöldi
kvaðst landbúnaðarráðherra þekkja dæmi
þess, að þegar mikið framboð væri á eggj-
um væri verði til eggjaframleiðenda þrýst
niður án þess að það skilaði sér alltaf í
lægra verði til neytenda. Það er auðvitað
fullt tilefni til þess að ganga úr skugga
um þetta. Dreifíngaraðilar verða að gera
sér ljóst, að til þeirra era gerðar kröfur í
þessum efnum ekki síður en til bænda
sjálfra og milliliða í landbúnaðarfram-
leiðslu og dreifíngu.
í forystugrein Morgunblaðsins sl.
fimmtudag, þegar landsfundur Sjálfstæð-
isflokksins var settur, var lögð áherzla á
nauðsyn þess, að landsfundurinn tæki af
skarið í landbúnaðarmálum og sjávarút-
vegsmálum. Ræða landbúnaðarráðherra
er vísbending um að sú geti orðið niður-
staðan í landbúnaðarmálum. Þegar þetta
er skrifað að morgni laugardags, liggur
ekki fyrir, hver niðurstaða landsfundarins
verður í sjávarútvegsmálum.
Morgunblaðið/RAX
„Sú stefna, sem
landbúnaðarráð-
herra lýsti í lands-
fundarræðu sinni
á að geta orðið
grundvöllur að
sátt í þjóðfélaginu
um landbúnaðar-
stefnuna. Inn-
flutningur á land-
búnaðarvörum er
á næsta leiti á
grundvelli nýs
GATT-samkomu-
lags og vegna
væntanlegrar
þátttöku okkar í
Evrópska efna-
hagssvæðinu.
Bændur fá ákveð-
inn umþóttunar-
tíma í formi toll-
verndar, sem
minnkar smátt og
smátt. Sanngjarn-
ir menn hljóta að
fallast á þessar
meginlínur, sem
grundvöll þjóðar-
sáttar um land-
búnaðarmál.“