Morgunblaðið - 17.11.1993, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1993
jDeint öryggi eða heilsuvá starfs-
manna.
Þótt starfsheiti Guðjóns nú síð-
ustu árin væri vinnueftirlitsmaður
vildi hann helst halda sínu gamla
starfsheiti, járnsmiður, það var
hans heiðurstitill.
Guðjón var góðum gáfum gædd-
ur, einstaklega kurteis og viðmóts-
þýður félagi. Hann hafði ekki mörg
orð um hlutina en lét verkin tala
og þau verk voru honum til sóma.
Þar fór drengur góður, sem hvergi
mátti vamm sitt vita. Við vinnufé-
lagamir sendum ástvinum Guðjóns
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Vinnufélagar.
Á dimmum haustmorgni hinn 8.
nóv. sl. lést vinur minn Guðjón Jóns-
son tæplega 69 ára gamall. Sam-
starf og vinátta okkar Guðjóns
-nhafði staðið hátt á fimmta áratug.
Við kynntumst ungir í samtökum
ungra sósíalista hér í Reykjavík.
Síðan áttu leiðir okkar eftir að
liggja mikið saman. Fyrstu árin var
það í kosningabaráttu og hinni
hversdagslegu önn. Og leiðir okkar
lágu í hina sömu baráttu, þó það
væri það ekki í sama verkalýðsfé-
lagi. Hann var fljótlega kjörinn til
starfa í Félagi jámiðnaðarmanna.
Við stóðum í margri heitri og harðri
baráttu verkalýðshreyfingarinnar
bæði í verkföllum og erfiðum samn-
ingum og önn dagsins var mikil.
Af þessu leiddi að ekki gafst mikill
tími til umönnunar fjölskyldu eða
daglegra frístunda.
' Guðjón vann í Vélsmiðjunni
Héðni og gerðist starfsmaður Fé-
lags járniðnaðarmanna á árinu
1960, en þá hafði hann setið í stjóm
félagsins í nokkur ár. Hann var
formaður félagsins frá 1965 til
1989. Hann var helsti hvatamaður
að stofnun Málm- og skipasmiða-
sambands íslands og varaformaður
frá upphafi, en tók við formennsku
þess 1976.
í öllum þeim mörgu kjarasamn-
ingum var Guðjón oft í mjög erfíðri
^aðstöðu — fjölmargir aðrir iðnaðar-
menn voru í svokallaðri uppmæl-
ingu og fengu ríflega sinn hlut —
á hina hönd var félag eins og Dags-
brún sem heimtaði að launabil
minnkaði á milli iðnaðarmanna og
verkamanna — það var ekki heigl-
um hent að halda hlut tímakaups
iðnaðarmanna. Hvernig Guðjón
komst í gegnum þessar deilur hefðu
ekki margir leikið eftir. Hann hélt
vel á málstað félaga sinna, en ég
var einn þeirra er veittist oft að
honum. Hann var vakinn og sofinn
í hagsmunum félaga sinna, en hann
fékk ekki alltaf þakklæti í samræmi
við þá gífurlegu vinnu er hann lagði
á sig.
Við sátum saman í stjórnum
ýmissa félagasamtaka, m.a. í mið-
stjórn Alþýðubandalagsins. Hann
varð fyrir harkalegri gagnrýni er
hann studdi lista Hannibals Valdi-
marssonar 1967. Það sem lá að
baki afstöðu Guðjóns var að hann
hafði heitar hugsjónir um öflugan
og breiðan verkalýðsflokk, þar sem
allir jafnaðarmenn í Alþýðuflokki
og Alþýðubandalagi sameinuðust í
sterka og breiða verkalýðsfylkingu.
En óánægja hans var sú að honum
fannst ekki nægilega vel að þessum
málum staðið af hálfu Alþýðu-
bandalagsins. Við sátum saman í
stjórn Alþýðusambandsins í ein átta
ár, en milli Dagsbrúnar og járniðn-
aðarmanna voru alltaf mikil tengsl.
Auk þessa sat hann í fjölda nefnda
til eflingar járn- og skipaiðnaðarins
og í það eyddi hann ómældum tíma.
Eitt dæmi verð ég að nefna og
gæti nefnt ótal mörg. í hinum ýmsu
smiðjum borgarinnar var mikið af
ófaglærðum mönnum, sem unnu
sveinsstörf. Margir félagsmenn
Guðjóns sögðu: Burt með „fúskar-
ana“. En hveijir voru þessir fúskar-
ar? Margir þessara manna höfðu
verið mótoristar á smærri bátum
um árabil, höfðu orðið að halda
vélum bátanna gangandi, jafnvel
með snærum! Þeir voru komnir í
land og unnu sem járniðnaðarmenn,
en aðrir sem unnið höfðu í smiðjum
um árabil og þrautþekktu þar alla
vinnu og í stað þess að ganga í
allsherjar „hreinsanir" útvegaði
Guðjón mörgum þessara manna
sveinsréttindi. Dugnaður hans og
útsjónarsemi var með ólíkindum.
Síðan urðu þessir menn traustir
og góðir félagar í Félagi járniðnað-
armanna. Sama var með rafsuðu-
menn, þeir voru ekki í Félagi jám-
iðnaðarmanna en Guðjóni tókst að
færa rafsuðu undir Félag járniðnað-
armanna. Guðjón beitti sér fyrir því
að námskeið væru haldin til að
auka fræðslu og þekkingu þessara
manna.
Ég minnist kannske á þessi at-
riði til að sýna hvað annasöm störf
Guðjóns voru — þó hann væri ekki
einn á ferð.
Þó ber kannske hæst baráttu
Guðjóns fyrir öryggi og hollustu-
háttum á vinnustöðum. Þar hóf
hann strax um 1970 heilaga bar-
áttu gegn atvinnusjúkdómum og
vinnuslysum. Ég man að það var
hlegið að Guðjóni þegar hann var
að beijast fyrir skóm með stál-
hettu, þetta er víðast hvar orðið
samningsatriði í dag og þykir nauð-
synlegt skilyrði fyrir öryggi í heilu
starfsgreinunum og víðast hvar orð-
ið samningsbundið. Loftræsting,
hjálmar og betri vinnuaðbúnaður,
Guðjón taldi ekkert eftir sér í þess-
ari baráttu. Hann hélt erindi hjá
læknafélagi, skrifaði greinar í
Læknablaðið o.s.frv. o.s.frv.
Um 1980 var hann skipaður í
nefnd til að semja ný lög um Vinnu-
eftirlit ríkisins. Það er á engan hall-
að þótt fullyrt sé að Guðjón var
ötulastur nefndarmanna að koma
með tillögur og semja lögin. Hund-
ruð manna mundu vera heilsulausir
í dag eða stórskaddaðir af slysum
ef lögin um vinnueftirlit hefðu ekki
náð fram að ganga. Það hef ég séð
Guðjón glaðastan þegar lögin voru
samþykkt á Alþingi. Vitanlega voru
fjölmargir við hlið Guðjóns í þess-
ari baráttu en hann var tvímæla-
laust forystumaðurinn.
Hitt er_ annað mál að Guðjón
Jónsson hefði þurft að gefa sér
betri tíma á síðari árum til að
hyggja að heilsu sinni. Ég hirði
ekki upp að telja hin ýmsu trúnaðar-
störf sem Guðjóni voru falin en lífs-
starf hans var drýgra og árangurs-
ríkara en margir gera sér grein
fyrir.
Guðjón var kvæntur eftirlifandi
konu sinni Unni Benediktsdóttur
og áttu þau tvö börn, sem nú eru
uppkomin.
Stjórn Dagsbrúnar hafði það í
hyggju síðastliðin tvö ár að boða
Guðjón á aðalfund félagsins og
heiðra hann fyrir baráttu hans í
hollustu- og aðbúnaðarmálum á
vinnustöðum. En nú er það of seint.
Hann lét af störfum sem formaður
og starfsmaður Málm- og skipa-
smiðasambandsins 1989, en hóf.þá
störf sem starfsmaður Vinnueftir-
lits ríkisins og vanna þar til dauða-
dags. Svo kaldranalegt getur lífið
verið að þessi forystumaður gegn
slysum á vinnustöðum lést í umferð-
arslysi á leið til vinnu. Mér og fleir-
um fínnst veröldin verða daufari
þegar þessi vinur okkar og baráttu-
félagi er fallinn frá.
Þegar Guðjón Jónsson verður
lagður til moldar í dag er fallinn
einlægur jafnaðarmaður og verka-
lýðssinni sem svo margir eiga svo
margt að þakka.
Guðmundur J. Guðmundsson.
Þegar ég var að alast upp á árun-
um eftir heimsstríðið mikla var
horft með mikilli virðingu til þeirra
manna sem af fórnfýsi og brenn-
FLUGLEIÐIR
hOtel liiftleidik
andi hugsjón höfðu hafist til forystu
í verkalýðsfélögunum. Þessir menn
voru fremstir meðal jafningja og
litu á það sem köllun sína að bæta
lífskjör alþýðunnar á íslandi og
skapa réttlátara þjóðfélag. Sú bar-
átta var þeirra líf.
Þannig maður var Guðjón Jóns-
son. Þótt hann væri af annarri kyn-
slóð en þeir sem ég er að vitna til
hér að ofan, bar hann öll sömu ein-
kenni. Guðjón var ekki þeirrar gerð-
ar að vilja fara fyrir öðrum, en fé-
lagar hans voru fljótir að finna
hvern mann hann hafði að geyma
og treystu honum fyrir forsjá sinna
mála. Hann var ungur valinn í for-
ystusveit járniðnaðarmanna og
meðan þrek entist stóð hann í stafni
í kjarabaráttu íslenskra erfiðis-
manna.
Ég átti því láni að fagna að kynn-
ast Guðjóni á þingi Alþýðubanda-
lagsins árið 1966. En samstarf okk-
ar varð fyrst náið þegar Menning-
ar- og fræðslusamband alþýðu var
endurvakið og tók um 1970 að
standa fyrir margháttaðri fræðslu-
starfsemi, þótt ekki væri geyst far-
ið í byrjun. Ég var um þær mundir
ráðinn til MFA sem fræðslustjóri.
Fáir ef nokkrir forystumenn verka-
lýðsfélaganna þá höfðu jafn ríkan
skilning á gildi þessa starfs og
Guðjón. Enda var hann boðinn og
búinn til að takast á hendur
kennslu- og leiðbeiningarstörf sern
honum fórust afar vel úr hendi.
Guðjón var á þessum árum alveg
sérstakur áhugamaður um hollustu-
hætti og öryggi á vinnustöðum, en
ástandið í þeim málum var vægast
sagt til háborinnar skammar mjög
víða. Fáir þekktu þetta betur en
Guðjón og engir lögðu meira á sig
en hann til að fá úr þessu bætt,
enda var hann óþreytandi að opna
augu jafnt félaga sinna og atvinnu-
rekenda fyrir úrbótum á þessu sviði.
Það voru margar ferðimar sem
ég fór með Guðjóni að skoða að-
stæður á vinnustöðum járniðnaðar-
manna. Og minnisstæðar eru mér
þær ferðir sem við fórum um land-
ið til að halda fræðslunámskeið.
Ég gérði mér þá grein fyrir því að
verkalýðsbaráttan í breiðasta skiln-
ingi þess orðs áttu hug hans óskipt-
an.
Guðjón er nú fallinn í hörmulegu
slysi. Við kveðjum í dag dugmikinn
og fórnfúsan baráttumann íslenskr-
ar alþýðu sem við eigum öll mikið
að þakka. Fjölskyldu hans flyt ég
mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Baldur Óskarsson.
Ég vil minnast Guðjóns fáum
orðum vegna þeirrar vináttu og
hlýju sem við vinnufélagar hans
urðum aðnjótandi. Þótt kveðjan
væri ekki merkileg, aðeins kinkað
kolli á ganginum, var það nægjan-
legt; skilaboðin voru skýr.
Þótt kynni okkar Guðjóns stæðu
ekki nema í um fjögur ár, eða frá
því að hann hóf störf hjá Vinnueftir-
liti ríkisins, var það nóg til þess að
fá innsýn í persónu hans og sjá að
hér fór mjög sérstæður maður.
Hann var að vísu kominn á efri ár
og lífsorkan farin að dvína, en enn
var hann teinréttur og reisn yfir
honum, enda enginn meðalmaður á
hæð. Hægt var að ímynda sér hann
þegar hann var í blóma lífsins,
standandi fremstur meðal jafningja
í óvæginni baráttu fyrir rétti erfiðis-
vinnumanna. Enda stóð nafn hans
mér skýrt fyrir hugskotssjónum frá
þeim árum sem hann var í eldlín-
unni.
Guðjón var ljúfur í daglegu við-
móti, ólíkt þeirri ímynd sem maður
hafði gert sér af baráttujaxlinum.
Ég þurfti oft að leita til hans eftir
upplýsingum um mál sem voru inn-
an hans vébanda og voru allar slík-
ar bónir leystar af hendi fúslega.
Og sem betur fer var þetta oft
gagnkvæmt, ég gat liðsinnt honum
með mál sem hann þurfti aðstoðar
við.
Annar eiginleiki í fari hans var
rík kímnigáfa, sem að vísu var ekki
oft borin á torg. En minnisstæð er
mér sagan af Norra og steðjanum
(nafnið gæti hafa skolast til) sem
hann sagði okkur starfsfélögunum
á samkomu eitt vetrarkvöld: Hann
var svo stuttur í annan endann og
þegar hann var að fylgja kær-
ustunni heim þurfti hann rétt að
bregða sér inn í smiðju. Einhveiju
hafði hann stungið innanklæða þeg-
ar hann kom út. Hann fylgdi kær-
ustunni heim langa leið og þegar
að kveðjustundinni var komið kom
í ljós til hvers innlitið í smiðjuna
hafði verið. Jú, hann hafði gripið
með sér steðja til að standa upp á
svo að hann gæti kysst hana í
kveðjuskyni.
Þessi saga tengist á einhvern
hátt Guðjóni í huga mér.
Ég þakka honum þessi ár sem
hann heiðraði okkur með nærveru
sinni og á eftir að sakna hinnar
hljóðlátu kveðju á ganginum.
Ég votta eftirlifandi eiginkonu
hans, börnum og öðrum ættingjum
innilega samúð.
Egill Einarsson.
Guðjón Jónsson, fyrrverandi for-
maður Félags járniðnaðarmanna og
Málm- og skipasmíðasambands ís-
lands um mörg ár, lést með svipleg-
um hætti að morgni mánudagsins
8. nóv. sl.
Við Guðjón vorum um nokkur
ár samtíða í stjórn Félags járniðnað-
armanna og langar mig af því til-
efni að minnast hans með nokkrum
orðum. Guðjón var gæddur miklum
baráttuvilja og kjarki. í verkalýðs-
málum, sem var hans vettvangur
um mörg ár, háði hann oft harða
baráttu og reyndi að sjá út leiðir
sem bætt gætu kjör sinna félaga.
Eitt er mér mjög minnistætt úr
samskiptum okkar Guðjóns. Þótt
við deildum stundum um afstöðu
til mála og aðferðir til úrlausnar
og hörð rök væru notuð af báðum,
varð ég þess aldrei var að það hefði
áhrif á samskipti okkar daginn eft-
ir. Þá gátum við unnið vel saman
að þeim verkefnum sem fyrir lágu.
Þetta í fari Guðjóns mat ég mjög
mikils, því að ég veit að þetta er
ekki öllum gefíð, en þetta lýsir hans
persónu í mannlegum samskiptum
mjög vel. Þannig þekkti ég Guðjón
og hans viðmót.
Innilegar samúðarkveðjur send-
um við hjónin eftirlifandi eiginkonu,
Unni Benediktsdóttur, börnum
þeirra og öðrum aðstandendum.
Óli S. Runólfsson.
í sögubókum sem fjalla um nú-
tímastjórnmál á íslandi segir að
Alþýðubandalagið hafi verið stofn-
að 1956. Það er rétt en aðeins að
hluta til: Kosningasamtökin voru
stofnuð 1956 en þau kosningasam-
tök voru lögð niður haustið 1968
þegar Alþýðubandalagið var stofn-
að sem stjórnmálaflokkur. Þá var
Sósíalistaflokkurinn og lagður nið-
ur.
Hvaða erindi ætli þessar stað-
reyndir eigi inn í minningargrein:
Það erindi að Guðjón Jónsson, sem
borinn er til grafar í dag, var fyrsti
ritari stjórnmálaflokksins Alþýðu-
bandalag. Og það gerðist með sögu-
legum hætti.
Vorið 1967 klofnaði Alþýðu-
bandalagið í Reykjavík. Mikill fjöldi
góðra félaga kaus að styðja I-list-
ann en stærsti hlutinn studdi G-list-
ann. Einn þeirra sem studdi I-list-
ann var Guðjón Jónsson. Hann var
meðmælandi listans að mig minnir
og því var óspart haldið á lofti.
Guðjón var þá formaður Félags
jámiðnaðarmanna og gegndi því
starfi með glæsibrag. I hópi járniðn-
aðarmanna voru að sjálfsögðu
margir sem ekki létu sér vel líka
þessi stjórnmálaafskipti formanns-
ins og var það vafalaust erfiður tími
fyrir Guðjón. Sjálfur kann ég engin
deili á því hvernig stóð á stuðningi
Guðjóns við I-listann; ég man ekki
eftir því að við ræddum það þó við
töluðum ótal sinnum saman og þó
að ég ætti við hann Ijölda viðtala
fyrir Þjóðviljann.
Þegar Alþýðubandalagið var
stofnað haustið 1968 varð ljóst
löngu fyrir landsfundinn að Ragnar
Arnalds yrði formaður flokksins
þrátt fyrir ungan aldur. Og það
varð einnig ljóst að Adda Bára Sig-
fúsdóttir yrði varaformaður Al-
þýðubandalagsins. Lá lengi fyrir að
þau fengju stuðning og voru tillög-
ur um lög fyrir hinn nýja flokk við
t
Elskuleg móðir mín,
ELÍN EINARSDÓTTIR,
lést á hjúkrunardeildinni Seli 16. nóvember.
Ólöf Stefanía Arngrímsdóttir.
t
Ástkaer sonur, faðir okkar og bróðir,
GRÉTAR JÚLÍUSSON,
Bremerhaven,
Þýskalandi,
lóst 18. september.
Ragnheiður Björnsdóttir,
Marianne Júlíusson, Rita Júlíusson,
Anya Júlíusson, Ralf Júlíusson,
Gunnar Júliusson, Guðmundur Júlíusson,
Valur Júlíusson, Fríöa Júlíusdóttir.
t
Maðurinn minn,
SIGURÐUR SIGURÐSSON,
Stóra-Lambhaga,
lést í Sjúkrahúsi Akraness 14. nóvem-
ber.
Fyrir hönd vandamanna,
Guðrún Jónsdóttir.
+
Elskulegur eiginmaður minn,
TÓMAS GUÐMUNDSSON,
lllugagötu 1,
Vestmannaeyjum,
varð bráðkvaddur mánudaginn 15. nóvember.
Fyrir hönd aðstandenda,
Erna Þorsteinsdóttir.