Morgunblaðið - 30.11.1993, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. NÓVEMBER 1993
43
Minning
Eva Pálmadóttir
Fædd 8. maí 1904
Dáin 19. nóvember 1993
í bernskuminningunni er allt svo
gott og fallegt hjá ömmu Evu. Heim-
ilið var fallegt og garðurinn. Allt
hafði gróinn og virðulegan blæ og
samt svo notalegan. Þar fannst hin
fullkomna öryggiskennd sem ég hef
hvergi fundið jafnsterka síðan. Þegar
ég fékk að gista hjá ömmu í bleika
herberginu þar sem sængumar voru
stærri og mýkri en allar aðrar, lykt-
in af sængurfötunum sem hún rull-
aði niðri í vaskahúsi var svo góð,
baðkarið var svo stórt og meira að
segja heitavatnslyktin þar var allt
öðruvísi og betri en heima. Og þegar
ég vaknaði næsta morgun vögguðu
trén greinunum fyrir utan gluggann
og hljóðið í miðstöðinni, sem hún var
nýbúin að setja í gang, var svo nota-
legt og ég heyrði að hún var að sýsla
við morgunverk. Og ég fór niður og
hún var í hvítum morgunkjól með
bláum blómum að bera eitthvað inn
í borðstofuna en afi sat virðulegur
og las öll blöðin. Það var fallegur
dúkur á borðinu og silfurhnífapör
eins og við allar máltíðir. Klukkan á
veggnum tifaði með festu eins og til
að minna mig enn og aftur á hvað
þetta var ólíkt öllu heima þar sem
allt var nýtískulegt, engin stór tré
og engin lykt og engin klukka með
pendúl.
í þessum dúr eru flestar minning-
arnar frá heimili afa míns og ömmu
á Asvallagötunni. Þó að ég hafi ver-
ið orðin fullorðin manneskja þegar
þau fluttu þaðan á Droplaugarstaði
fyrir níu árum sé ég Ásvallagötuna
alltaf fyrir mér í bernskuljóma. Fyrir
nokkrum dögum skoðaði ég ljós-
myndir sem voru teknar þar stuttu
áður en þau fluttu burt og allt í einu
gerði ég mér grein fyrir að þetta hús
sem hafði verið svo fallegt og sveip-
að töfraljóma var bara gamalt hús,
að vísu með fallegum innanstokks-
munum — en töframir — þeir voru
ekki þeir sömu og í minningunni.
Minning
■ Fædd 12. júlí 1901
Dáin 20. nóvember 1993
Steinunn Jónasdóttir var fædd í
Brekkukoti í Svarfaðardal 12. júlí
1901 og ólst þar upp til níu ára ald-
urs. Hún átti þijár systur, en þær
eru Jóhanna, fædd 22. maí 1904,
hún er látin; Auður, fædd 31. júlí
1908, og hálfsystirin Soffía Gunn-
laugsdóttir, fædd 13. júní 1919. For-
eldrar hannar voru hjónin Ingigerður
Soffía Jóhannsdóttir og Jónas Jó-
hannsson, en Jónas lést þegar Stein-
unn var níu ára gömul. Fluttist hún
þá til Siguijónu, móðursystur sinnar
á Akureyri, en þegar Siguijóna flutt-
ist út í Svarfaðardal stuttu seinna
varð Steinunn eftir. Fór hún þá til
konu, Þóm að nafni, og var þar fram
yfir fermingu. Eftir það bjó hún hjá
Elínu Líndal. Börnin hennar voru
berklaveik og las Steinunn mikið
fyrir þau.
Eftir tvítugt fór Steinunn til Dan-
merkur og réð sig í vist. Var hún
þar samtals í fimm ár. Vann hún sér
þá inn peninga svo að hún gat farið
í húsmæðraskóla í Danmörku og var
það mjög fátítt í þá daga. Þessi ár
urðu henni mjög eftirminnileg og
lærdómsnk og þar af leiðandi las hún
og talaði dönsku, sem ekki var al-
gengt með konur á þessum ámm.
Eftir að heim kom hóf hún störf
á Hótel Gullfossi en síðar fór hún
að vinna hjá Kaupfélagi Eyfirðinga,
fyrst í brauðbúð en síðar í járn- og
glervömdeildinni.
Hinn 27. október 1945 giftist
Steinunn Þórði Karlssyni frá Veisu
í Fnjóskadal. Bjuggu þau alla sína
tíð á Helgamagrastræti 50 á Akur-
evri. Þeim varð ekki barna auðið. en
Töfraljóminn var það sem hún amma
gerði með umhyggju sinni og alúð
og nærveru. Hún var mesti höfðingi
heim að sækja sem ég hef þekkt og
öllum öðmm kurteisari. Hún leyfði
mér allt sem mér datt í hug. Ég
mátti gramsa í öllu, leika mér í gömlu
fallegu sparifötunum hennar með
fína slörhatta, veski og perlufestar,
sauma á saumavélina, blása sápuk-
úlur og úr snúrunni frá gömlu flagg-
stönginni urðu til ótal sippubönd —
þau bestu í heimi. Ég gerðist kokkur
og bjó til drullumall úr öllu sem ég
vildi úr eldhússkápunum. Hvítur
sloppur og nokkrar tómar krukkur í
vaskahúsinu urðu að heilu apóteki
og á tímabili þegar mér fannst svo
gaman að strauja mátti ég strauja
náttfötin og vasaklútana hans afa
af hjartans lyst. Þó að leikirnir væru
oft fyrirferðarmiklir var samt eins
og aldrei færi neitt úr skorðum, allt
var jafn fínt og áður.
Samband hennar og afa var ákaf-
lega fallegt. Þau voru samhent og
höfðu bæði svo fallega framkomu
hvort við annað og annað fólk. Aldr-
ei heyrði ég þau segja styggðaryrði
við nokkurn mann og á milli þeirra
ríkti einhver sérstakur skilningur.
Amma var falleg kona og mjög
glæsileg. Allt fram á síðustu ár hafði
fólk, sem til dæmis sá þau á sunnu-
dagsgöngu, hana og afa, orð á því
hvað þau væru óvenjulega glæsileg
hjón. Ámma var móðurleg og hún var
sterk og lét alltaf þarfír annarra
ganga fyrir sínum. Hún var alltaf
gefandi og uppörvandi og hafði mikla
trú á hæfileikum okkar allra. Ekki
man ég nokkum tíma eftir að hafa
hitt hana eða afa í vondu skapi eða
illa upplögð. Þau áttu langt og gæfu-
ríkt líf saman, allt þar til afí dó fyrir
tveimur árum. Fyrir nokkrum árum
veiktist amma af hrömunarsjúkdómi.
Smátt og smátt gleymdi hún; fyrst
litlum hlutum sem engu skipta, en
loks fór svo að hún hafði flestu gleymt
og varð alveg öðrum háð. Það var
hlutskipti sem hún hefði síst kosið
þóttu afar barngóð bæði tvö og nutu
barna annarra í staðinn. Þórður lést
6. september 1965 og saknaði Stein-
unn hans mikið og lengi.
Steinunn var afar ^öngelsk kona
og var hún bæði í kirkjukór Akur-
eyrarkirkju og Kantötukómum.
Einnig var hún lengi í Kvenfélagi
Akureyrarkirkju.
Steinunni kynntist ég kringum
1970. Hún bjó í húsinu númer 50
við Helgamagrastræti, en tengdafor-
eldrar mínir, þau Kristín og Böðvar,
í númer 49. Þarna á milli var mikill
vinskapur, sérstaklega eftir að Þórð-
ur dó. Þótti þeim konunum mjög
vænt hvorri um aðra og áttu margar
góðar stundir saman. Einkum var
það þó Kristín, sem sendi ýmislegt
yfir um til Steinunnar (eins og sagt
var), svo sem alls lags bakstur og
blóm. Það var ekki ósjaldan að ég
var send með nokkrar rósir úr gróð-
urhúsinu hennar Kristínar um leið
og ég fór heim. Gleymi ég aldrei hve
Steinunn var þakklát og geislaði af
gleði yfir rósasendingunum. Gróður-
húsið þama hinum megin var henni
ótrúlega mikils virði. Kristín vann
mikið í garði sínum allt sumarið og
hiúði af alúð að blómunum og Stein-
unn naut þess að fyigjast með út um
gluggann sinn.
Já, þær fylgdust líka vel með ljós-
unum í gluggunum hvor hjá annarri
gömlu konurnar. Það sagði þeim allt-
af hvað var að gerast hinum megin.
Ég tala nú ekki um þegar aðventu-
ljósin birtust í gluggunum fyrsta
sunnudaginnn í aðventu. Þá var nú
gleði í sinni. Eftir að tengdamamma
dó man ég að tengdapabbi setti allt-
af aðventuljósin í gluggann, en aðal-
leffa fvrir Steinunni. Hún hrinirdi bá
sér, en þó hélt hún reisn sinni, glæsi-
leik og kurteisi allt til enda.
Þó að ég kveðji ömmu mína í síð-
asta sinn í dag mun hún alltaf fylgja
mér sem fyrirmynd og í ótal minning-
um.
Anna.
Ég var rétt orðin átján ára þegar
ég var kynnt fyrir tilvonandi tengda-
móður minni, Evu Pálmadóttur. Sú
stund er enn ljóslifandi í huga mín-
um. Mér fannst hún einhver falleg-
asta kona sem ég hafði augum litið.
Hún hafði yfír sér þokka heimskon-
unnar en var um leið ótrúlega stúlku-
leg. Frá henni stafaði hlýju sem var
óaðskiljanlegur hluti af persónuleika
hennar og umlék alla í návist henn-
ar. Það virtist henni fullkomlega
áreynslulaust og sjálfgefið að láta
fólki líða vel í návist sinni hvort sem
áttu í hlut böm eða fullorðnir. Stilli-
leg framkoma sem bjó yfir fijálsum
og eðlilegum léttleika laðaði menn
að henni og gerði það að verkum að
það var svo auðvelt að þykja vænt
um hana og bera um leið djúpa virð-
ingu fyrir henni. Kurteisi hennar var
af sama toga, kom að innan og fól
í sér andlegan styrk sem gerði henni
kleift að taka hveiju sem var með
æðruleysi. Lífsstarf hennar sem eig-
inkona, móðir og amma sýndi að lífs-
fylling hennar var fólgin í að skapa
andrúmsloft þar sem bestu kostir
líka gjarnan til að þakka honum fyrir.
Já, og svo var líka hún Steinunn
í númer 47. Þetta voru nágrannarnir
í fjölda mörg ár og samkomulagið
var hið besta. Mér er minnisstætt
fyrir nokkrum árum, þegar ég keyrði
upp Helgamagrastrætið með bækur
frá Amtsbókasafninu til gamla fólks-
ins. Þá sátu þessi þijú, sem eftir lifðu,
öll úti í sólinni, hvert á sínum tröpp-
um. Þau sáu hvert til annars og
nutu hvers annars úr fjarlægð. Þann-
ig hafði gamla fólkið það. Já, nú eru
þau öll horfin sjónum okkar. Blessuð
sé minning þeirra.
Ragnheiður Stefánsdóttir.
ERFIDRYKKJUR'
-^Hngah^a
HÓTEL ESJA
sími 689509
V J
þeirra sem hún umgekkst fengu að
njóta sín.
Mér tók hún sem sinni eigin dótt-
ur og með okkur varð vinátta sem
ég mun aldrei gleyma. Börnum okk-
ar Ágústs fannst þau eiga í henni
bestu ömmu í heimi og ég hugsa að
þótt heimurinn sé stór og ömmurnar
margar hafi það ekki verið fjarri lagi.
Heimili hennar var fallegt í besta
skilningi þess orðs. Hún og eiginmað-
ur hennar, Elías Halldórsson, en
hann lést 1991, höfðu óbrigðulan og
hárfínan smekk eins og listaverkin
sem prýddu heimili þeiiTa báru vitni
um. El.ías var fyrirmannlegur og
glæsilegur maður og hafði heims-
mannslegt yfirbrag. Þau áttu mjög
vel saman og það var alltaf eins og
þau væru nýgift, svo skotin voru þau
hvort í öðru alla tíð.
Við Ágúst slitum samvistir og
fundum okkar Evu fækkaði þess
vegna en hún var mér alltaf jafn kær.
Hún veiktist nokkrum árum áður
en hún andaðist sem varð smátt og
smátt til þess að samband hennar
við umheiminn rofnaði. Elías vék
aldrei frá henni, sama nærgætni,
hlýja og virðing einkenndi samvistir
þeirra allt til hins síðasta.
Þar sem mynd Evu er í minningu
minni, þar er hann einnig.
Ágúst, Erlu, Haddý og öðrum að-
standendum votta ég mína dýpstu
samúð.
Elsa.
í dag er kvödd Eva Pálmadóttir,
sem andaðist á Droplaugarstöðum
19. nóvember sl. 89 ára að aldri.
Eva var fædd á Hjalteyri við Eyja-
fjörð 8. maí 1904, dóttir hjónanna
Pálma Kristjánssonar sjómanns og
síðar verkstjóra frá Pálmholti í Arn-
arneshreppi og konu hans, Þórhildar
Arinbjarnardóttur frá Gásum í
Glæsibæjarhreppi. Bæði voru þau
ættuð að langfeðgatali úr sveitum
vestan Eyjaijarðar, komin af traust-
um ættum bænda og sjómanna.
Yngri systir Evu var Anna Steinunn,-
fædd 11. apríl 1910, dáin 3. desem-
ber 1991.
Fjölskyldan bjó á Hjalteyri til árs-
ins 1912 en fluttist þá til Isafjarðar.
Hinn 7. júní 1924 gengu þau í hjóna-
band á ísafirði Eva og Elías Halldórs-
son, fæddur 4. maí 1901, þá gjald-
keri í íslandsbanka á ísafirði. Hann
andaðist 31. júlí 1991, en þá höfðu
þau lifað saman í ástríku hjónabandi
í 67 ár.
Börn þeirra eru þrjú. 1. Erla fyrr-
verandi aðstoðarháskólaritari, 2.
Halldóra fyrrverandi fulltrúi, gift
þeim er þetta ritar, en sonur þeirra
er Sveinn Andri. 3. Ágúst Halldór
framkvæmdastjóri Samtaka fisk-
Erfidrykkjiir
Glæsileg kafli-
hlaðlKirð lalleifir
Síilir og injög
góð þjónusta.
lipplvsingar
ísíma22322
FLUGLEIÐIR
HÚTEL LOFTLEIlia
vinnslustöðva. Hann var kvæntur
Elsu Stefánsdóttur og eru börn
þeirra fjögur, Anna Steinunn, Einar
Ingi, Elías Halldór og Eva. Barna-
börnin þeirra Evu og Elíasar eru
fímrn.
Árin 1929-1931 var Elías settur
útbússtjóri við íslandsbanka á Seyð-
isfirði og fluttist fjölskyldan þangað.
Árið 1931 fluttust þau til Reykjavík-^
ur þar sem Elías hóf störf við íslands-
banka og var síðar skipaður forstjóri
Fiskveiðasjóðs Islands.
Fljótlega eftir komu sína til
Reykjavíkur byggðu þau hús á Ás-
vallagötu 75 og bjuggu þar í yfir 50
ár. Bar heimilið svipmót þeirra hjóna,
hlýlegt menningarheimili, þar sem
gestrisni var í hávegum höfð.
Vettvangur Evu var fyrst og
fremst heimilið, þar sem hún bjó
manni sínum, börnum, tengdabörn-
um og barnabörnum gott umhverfi
og skjól, enda mikil húsmóðir. Á
heimili þeirra Evu og Elíasar bjó alla
tíð Guðrún K. Jónasdóttir, tengda-
móðir Evu, sem andaðist árið 1952,
níræð að aidri.
Á ísafyrði ólst Eva upp, gekk í
skóla, steig fyrstu skref í atvinnulífinu
og bjó fyrstu hjúskaparárin. Hún var
ásamt manni sínum virkur þátttak-
andi í leiklistarlífi staðarins. Auðfund-
ið var alla tíð hve ísafjörður var henni
kær og hugstæður og eftir að til
Reykjavíkur var komið hittust reglu-
lega æskuvinkonumar að vestan.
Með þeim hjónum var mikið jafn-
ræði og augljóst öllum sem til þekktu,
að hjónaband þeirra grundvallaðist á
ást og gagnkvæmri virðingu.
Sameiginleg áhugamál þeirra voru
lestur góðra bóka, leiklist og góð
tóniist. Þau nutu þess að ferðast,
bæði innanlands og utan, og spiluðu
brids við vinafólk um langt árabil.
Eva hafði mikla ánægju af garðinum
við hús þeirra á Ásvallagötu og sinnti
honum af kostgæfni.
Tengdamóðir mín var falleg kona
og yfír henni mikil reisn. í minning-
unni ber þó hæst hve heilsteypt hún
var og hreinskiptin. Hún lét sig jafn-
an varða hag sinna nánustu á þann
hátt að þeir fundu frá henni hlýju
og væntumþykju.
Síðustu ár dvaldist Eva á Drop-
laugarstöðum og eru starfsmönnum
færðar sérstakar þakkir fyrir góða
hjúknin og umönnun.
Með þakklæti og virðingu í huga
kveð ég elskulega tengdamóður mfna
og minnist ánægjulegra samveru-
stunda, ástúðar og vináttu frá fyrstu
kynnum. Blessuð sé minning hennar.
Sveinn H. Ragnarsson.
Biómostofa
Fnðfinns
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öil kvöld
til kl. 22,- einnig um h
Islenskur efniviður
Islenskar steintegundir henta margar
afar vel í legsteina og hverskonar
minnismerki. Eigum jafnan til fyrir-
liggjandi margskonar íslenskt efni:
Grástein, Blágrýti, Líparít og Gabbró.
Áralöng reynsla.
Leitið
upplýsinga.
BfiS. HELGAS0N HF
ISTEINSMIÐJA
SKEMMUVEGI 48 • SÍMI 91-76677
Steinunn Jónas-
dóttir, Akureyri