Morgunblaðið - 15.12.1993, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1993
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1993
27

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sígtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. I lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Akkilesarhæll
Steingríms
Steingrímur Hermannsson,
hefur reynzt farsæll for-
maður Framsóknarflokksins.
Hann hefur gegnt formanns-
embætti í einn og hálfan ára-
tug, sem er langur tími í slíku
embætti. Návígið í íslenzkum
stjórnmálum er mikið, ekki sízt
eftir að hlutur fjölmiðla í þjóð-
málaumræðum varð jafn mik-
ill og orðið er. Það er erfitt
að starfa svo lengi í- því návígi
og því sterka sviðsljósi, sem
stjórnmálamenn bæði hér og
annars staðar verða að sætta
sig við.
Steingrimi Hermannssyni
hefur tekizt að halda flokki
sínum í ríkisstjórn mestan
hluta þess tíma, sem hann
hefur verið formaður Fram-
sóknarflokksins, sem er um-
talsvert afrek. Hins vegar þarf
engum að koma á óvart, þótt
raddir komi fram um það innan
stjórnmálaflokks að tími sé
kominn til breytinga eftir svo
langan __ formannsferil sama
manns. í því felst enginn áfell-
- isdómur yfir þeim einstaklingi,
sem embættinu hefur gegnt,
heldur er eðli stjórnmálanna
einfaldlega slíkt, að einhver
hreyfing í röðum helztu trún-
aðarmanna er æskileg.
Slíkar raddir eru nú komnar
upp innan Framsóknarflokks-
ins og þá ekki sízt innan þing-
flokks Framsóknarmanna.
Morgunblaðið gerði grein fyrir
því í ítarlegri grein sl. sunnu-
dag, að meirihluti þingflokks
Framsóknarmanna teldi tíma-
:bært að breyting yrði í forystu-
isveit Framsóknarflokksins.
Formaður flokksins og ein-
stakir þingmenn hafa lagt
áherzlu á það frá því um sl.
;helgi að mótmæla þessari frá-
sögn Morgunblaðsins og halda
því fram, að hún væri ekki á
rökum reist. Halldór Ásgríms-
son, varaformaður Framsókn-
arflokksins, hefur jafnvel hald-
ið því fram, að hér væru á
ferðinni „venjulegar" aðferðir
Morgunblaðsins til þess að
koma af stað úlfúð innan ann-
arra stjórnmálaflokka en Sjálf-
stæðisflokksins!
Umfjöllun Morgunblaðsins
var byggð á samtölum við fjöl-
marga þingmenn og trúnaðar-
menn Framsóknarflokksins.
Þau samtöl eru að sjálfsögðu
trúnaðarmál á milli blaðsins
og viðmælenda þess. Það er
hins vegar ekkert nýtt, að ís-
lenzkir stjórnmálamenn tali
þannig undir nafnleynd við
blaðamenn og mótmæli síðan
opinberlega því, sem þeir hafa
sagt í slíkum einkasamtölum.
Blaðamenn telja sig bundna
trúnaði við viðmælendur sína
og geta því tæpast komið vörn-
um við, þegar sá viðmælandi,
sem undir nafnleynd sagði eitt,
segir annað í eigin persónu
fyrir framan sjónvarpsmynda-
vélar. Þeir hinir sömu býsnast
svo yfir vinnubrögðum blaða-
manna og fjölmiðla á borð við
Morgunblaðið.
Við slíkri framkomu stjórn-
málamanna er lítið að gera.
Hún er ekki stórmannleg en
hún er því miður regla fremur
en undantekning meðal ís-
lenzkra stjórnmálamanna og
um það er bæði blaðamönnum
á Morgunblaðinu og starfs-
mönnum annarra fjölmiðla vel
kunnugt. Þeir sem segja eitt
undir nafnleynd en annað á
opinberum vettvangi, þegar á
þá er gengið, geta hins vegar
ekki búizt við því, að sá fjöl-
miðill, sem reynir þá að slíkum
vinnubrögðum og raunar heig-
ulshætti taki mikið mark á
því, sem þeir hinir sömu segja
um önnur málefni. En það er
að sjálfsögðu þeirra val.
í þessu tilviki eru það holl
ráð til handa formanni Fram-
sóknarflokksins, ef hann á
annað borð vill vita hvert raun-
verulegt viðhorf þingmanna og
annarra helztu trúnaðarmanna
flokksins er til áframhaldandi
setu hans á formannsstóli, að
trúa betur Morgunblaðinu en
eigin þingmönnum. Það er því
miður sjaldgæft í íslenzkum
stjómmálum og raunar á það
við um fleiri svið en stjórnmál-
in, að menn séu reiðubúnir til
að horfa í augu samstarfs-
manna og segja þeim af hrein-
skilni skoðun, sem getur verið
óþægileg.
Þess vegna hefur Steingrím-
ur Hermannsson haldið því
fram undanfarna daga, að frá-
sögn Morgunblaðsins af ríkj-
andi sjónarmiðum innan hans
eigin flokks sé ekki rétt. Þær
staðhæfingar breyta hins veg-
ar engu um þann veruleika,
sem við blasir innan Fram-
sóknarflokksins. Þess vegna
má búast við áframhaldandi
gerjun innan flokksins á næstu
vikum og mánuðum, þótt engu
verði spáð um málalyktir. Hitt
er svo annað mál, að vel má
vera að opinber viðbrögð þing-
manna Framsóknarflokksins
síðustu daga séu vísbending
um, að staða flokksformanns-
ins sé þrátt fyrir allt svo sterk
að þingmennirnir þori ekki að
efna til uppgjörs við hann.
+
Stj órnarandstaðan gagnrýnir undanlátssemi í
Ráðherrar segja
betri kostínn valinn
Atvinnuleysi í landbúnaði afleiðingin, segir Páll Pétursson
STJÓRNARANDSTAÐAN gagnrýndi landbúnaðarráðherra og ríkis-
stjórnina harðlega á Alþingi í gær fyrir að gefa eftir í tilboði til
GATT um viðskipti með landbúnaðarvörur og falla frá kröfum um
magntakmarkanir við innflutning á þessum vörum. Landbúnaðar- og
viðskiptaráðherra sögðu að ríkisstjórnin hefði með þessu móti valið
betri kostinn af þeim tveimur sem í boði var.
Páll Pétursson, þingmaður Fram-
sóknarflokks, hóf umræðuna og sagði
að ríkisstjórnin hefði ákveðið að
hleypa inn í landið búvörum að lág-
marki 3-5% af innanlandsneyslu á
heimsmarkaðsverði. Ekki færi á milli
mála, að verslunarkóngarnir myndu
þrýsta fast á meiri innflutning sem
svaraði 3-5% af neyslunni og við-
skiptaráðherra hefði heimild til að
veita leyfi til slíks. Þessi innflutningur
yrði örugglega verðleiðandi og raskaði
öllu skipulagi. Og með síðustu ákvörð-
un ríkisstjórnarinnar, að falla frá
magntakmörkunum á innflutningi
þeirra búvara sem lúta framleiðslu-
stýringu, væri mjólkurframleiðslan öll
í uppnámi. „Það er líklegt að 20-30%
af neysluþörfinni á kjöti verði full-
nægt með innflutningi unninna kjöt-
vara. íslensku atvinnulífí hefur verið
greitt þungt högg og það er fyrirsjáan-
legt að af þessum samningi leiðir at-
vinnuleysi fjölda framleiðenda og
þeirra sem vinna úr landbúnaðarvör-
um eða þjóna landbúnaði," sagði Páll.
Ríkir hagsmunir
Halldór Blöndal landbúnaðarráð-
herra sagði, að þeir hagsmunir sem
íslendingar hefðu af því að vera innan
GATT væru miklu ríkari en svo að
hægt væri að fórna þeim fyrir fyrir-
vara um magntakmarkanir á innflutn-
ingi búvara. Hann sagði einnig að
ekki hefðu verið gerðar athugasemdir
við önnur skilyrði af hálfu Islendinga
eða útreikninga á þeim tollígildum
sem íslendingar hefðu gert í tilboði
sínu til GATT.
Halldór vitnaði síðan í útreikninga
Þjóðhagsstofnunár frá síðasta ári um
áhrif GATT-samninga á íslenskan
landbúnað ef ekki yrði fallist á magn-
takmarkanir á innflutningi búvara.
Þar væri markaðshlutdeild erlendra
búvara í neyslu landbúnaðarvara talin
verða 3-4% á fyrri hluta aðlögunar-
tíma samninganna, en 5-6% í lok hans.
Landbúnaðarafurða sé neytt fyrir 24
milljarða króna á ári og þessi hlut-
deild svari því til 700-1.400 milljóna
króna á ári. Þá telji Þjóðhagsstofnun
raunverð búvara til neytenda muni
lækka um 1% á ári að jafnaði á aðlög-
unartímanum. Þessi lækkun sé innan
markmiðs búvörusamningsins um
lækkun raunverðs búvara á samnings-
tímanum. Einnig telji Þjóðhagsstofn-
un að verð til framleiðenda lækki um
7% á öllum aðlögunartímanum. Ef
ekki komi til útflutnings á landbúnað-
arvörum sé óhjákvæmilegt að störfum
fækki í landbúnaði á aðlögunartíman-
um um e.t.v. 2%. Halldór sagði það
svo niðurstöðu Þjóðhagsstofnunar, að
GATT-samningsdrögin virðist ekki
fela í sér verulega röskun í landbún-
aði umfram það sem ella hefði orðið
á næstu árum því búvörusamningur-
inn stefni að meiri raunlækkun á verði
landbúnaðarvara en GATT-samning-
urinn leiði af sér.
Tveir kostir
Sighvatur Björgvinsson viðskipta-
GATT-tilboði
ráðherra sagði að um tvo kosti hefði
verið að ræða. Annars vegar tíma-
bundna heimild í 6 ár til magntak-
mörkunar en í staðinn hefði orðið að
auka lágmarksaðgang fyrir sömu vöru
um 4-8% af innanlandsneyslu. Hins
vegar að falla frá magntakmörkunum
með heimild til jönfunartolla. Hann
sagðist fagna þessari niðurstöðu og
taldi að með henni væri endanlega
búið að brjóta niður haftamúrana sem
komið var upp hér á landi á tímum
kreppunnar.
Ragnar Arnalds, þingmaður Al-
þýðubandalags, sagði vissulega hag-
stætt fyrir Islendinga að viðskipta-
frelsi væri aukið í heiminum og því
væru GATT-samningarnir jákvæðir.
Hins vegar yrðu íslendingar einnig
að vera í vöm fyrir heimaframleiðsl-
una og ef varnir íslensks landbúnaðar
brystu væru afleiðingamar stórfellt
atvinnuleysi og minnkandi þjóðartekj-
ur.
Söfnunardagur haldinn fyrir Spítalasjóð barnaspítala Hringsins
Áheitum safnað í
maraþonkeppni
CALLIE McDonald hjá Líkamsræktarstöð Callíar hyggst standa fyrir
maraþonkeppni til styrktar Spítalasjóði Hringsins næstkomandi föstu-
dag, 17. desember. Callie sagði í samtali við Morgunblaðið að hugmynd-
in hefði blundað með sér lengi og nú hefði hún tækifæri til þess að
láta gott af sér leiða og því ekki eftir neinu að bíða. Tekið verður á
móti fjárframlögum á Rás 2. Einnig geta fyrirtæki sent starfsmenn
til þátttöku í maraþon-líkamsrækt gegn áheitum. Stendur keppnin
yfir frá kl. 8 til 20 í Líkamsræktarstöð Callíar.
Callie sagðist eiga Landspítalan-
um mikið að þakka. Lítill sonur henn-
ar hefði skyndilega hætt að anda
fyrir nokkrum ámm og hefði þá ver-
ið lagður á barnadeild spítalans.
„Sonur minn var á spítalanum í fimm
vikur, ég veit að tækin sem björguðu
lífi hans voru rándýr og vil gera eitt-
hvað í staðinn. Ég vil hjálpa þeim
sem minna mega sín. Fyrirtæki mitt
gengur vel og nú get ég lagt góðu
málefni Iið. Eg veit að það vantar
peninga."
Söfnunarféð mun renna óskipt til
Spítalasjóðs Hringsins og fer söfnun-
in þannig fram að fyrirtækjum er
gefinn kostur á að senda fulltrúa í
maraþonkeppnina. Fulltrúar fyrir-
tækjanna skiptast á að púla í 12
klukkustundir samfleytt. Hvert fyrir-
•tæki gefur ákveðna upphæð fyrir
hveija líkamsræktarstund starfs-
manna sinna og stuðlar þannig að
bættri heilsu um leið og góðu mál-
efni er lagt lið. Allir þátttakendur
sem gefa í söfnunina geta tekið þátt
í maraþoninu sem verður haldið í
Líkamsrækt Callíar, JL- húsinu,
Hringbraut 121. Söfnunardagurinn
er skipulagður í samvinnu við Aug-
lýsingastofu P&Ó og Rás 2.
Hvað breytist við GATT?
„Vilji veitingastaður
hafa á boðstólum Roque-
fort eða Gorgonzola, ít-
alskar eða þýskar pyls-
ur, gæsalifrarkæfu eða
geitaost, verður það
frjálst. En það verður
dýrt, a.m.k. fyrst um ,
sinn.“
eftirJón Baldvin
Hannibalsson
Það er skammt öfganna á milli.
Ef GATT ber á góma er því ýmist
haldið fram að gildistaka nýrra
GATT-samninga muni skilja íslensk-
an landbúnað eftir sem ijúkandi rúst
eða að allt haldist í sama horfinu.
Hvorugt er rétt. Hin algera og skil-
yrðislausa innflutningsvemd, sem
ýmsar íslenskar landbúnaðarafurðir
hafa notið til þessa, er að vísu afnum-
in. í staðinn kemur að heimilt er að
reisa skorður við ínnflutningi með
háum gjöldum. Meginreglan um inn-
flutningsbann sem hingað til hefur
gilt, verður lögð fyrir róða. Landbún-
aðarafurðir verða settar á bekk með
öðrum afurðum í utanríkisviðskipt-
um. En bein áhrif á íslenskan mark-
að geta látið á sér standa.
Sú breyting sem hinn almenni
neytandi verður fyrst var við verður
aukið frelsi hans til að kaupa vaming
erlendis frá. Það verður meira úrval
á íslenskum matvælamarkaði því að
stjórnvöld munu aflétta þeim inn-
flutningsbönnum sem grundvallast
hafa á öðru en heilbrigðis- og örygg-
issjónarmiðum. Vilji veitingastaður
hafa á boðstólum Roquefort eða
Gorgonzola, ítalskar eða þýskar pyls-
ur, gæsalifrarkæfu eða geitaost,
verður það frjálst. En það verður
dýrt, a.m.k. fyrst um sinn. Það ein-
kennilega kerfi hefur viðgengist að
erlendir ferðamenn hafa getað flutt
inn í landið matvæli til einkaneyslu,
sem ekki kom til greina að selja ís-
lendingum úr búð. Skv. tilboði því
sem nú hefur verið kynnt fyrir öðrum
Jón Baldvin Hannibalsson
samningsaðilum innan GATT er opn-
að fyrir innflutning en heimilt verður
að leggja á hann gjöld sem geta
verið himinhá. Verði þessi gjaldtöku-
heimild nýtt til hins ýtrasta verður
lítið úr verðsamkeppni við íslenskar
afurðir, nema hvað magn sem sam-
svarar 3-5% af innanlandsneyslu
verður hægt að flytja inn á lægri
tollum.
Fyrsta skrefið er því fijáls sam-
keppni á grundvelli gæða eingöngu.
Ég sé því hins vegar ekkert til fyrir-
stöðu og raunar æskilegt að ís-
Ienskri framleiðslu sé veitt aðhald
með heilbrigðri verðsamkeppni með
því að ákvarða almenna tolla fyrir
neðan tollígildismörk tilboðsins.
GATT-samkomulagið skyldar engan
til þess að leggja á hámarkstolla. í
fyrri GATT-viðræðum höfum við
skuldbundið okkur til þess að virða
hámarkstolla, sem í vissum tilfellum
voru 90%, en rauntollar voru síðan
engir. Hægt ætti að vera að finna
milliveg sem veitti íslenskum land-
búnaði visst forskot, án þess þó að
einangra hann alveg.
líöfundur er utanríkisráðherra og
formaður Alþýduflokksins —
Jafnaðarmannaflokks Islands.
Kreppan og signr þjóðernisöfgamanna í kosningunum í Rússlandi
Þróimin á sér hliðstæður í
þýska Weimar-lýðveldinu
Moskvu, Lundúnum. The Daily Telegraph.
ÓÐAVERÐBÓLGA, veikt lýð-
ræði, sívaxandi glæpatíðni — og
nú kosningasigur þjóðerni-
söfgamanna. Hliðstæður Rúss-
lands og Weimarlýðveldisins
þýska á millistríðsárunum valda
mönnum áhyggjum eftir sigur
rússneska þjóðrembumannsins
Vladímírs Zhírinovskíjs í þing-
kosningunum á sunnudag.
Flótti brast í liði Borísar Jeltsíns
forseta. Segja má að hátíðarveisl-
an sem vera átti í Kreml alla kosn-
inganóttina hafi orðið að líkvöku.
Kjörorð veislunnar, „nýársdagur í
stjórnmálum Rússlands", heyrðist
aðeins frá stuðningsmönnum Zhír-
ínovskíjs.
Sergej Krasavtsjenko, aðstoðar-
skrifstofustjóri Jeltsíns, reyndi að
gera lítið úr áfallinu. „Rússland
er ekki Titanic nema þið viljið
það,“ sagði hann og bætti við að
Jeltsín væri „enginn Hindenburg"
(síðasti forseti Weimarlýðveldis-
ins).
Eitt orð er á allra vörum í
Moskvu - Weimarlýðveldið. Jegor
Gajdar, leiðtogi Valkosts Rúss-
lands og aðalhöfundur umbóta-
stefnunnar sem er nú í hættu,
sagði að Rússlandi næstu ára
mætti líkja við Þýskaland í byijun
fjórða áratugarins. „Efnahagsleg-
ur óstöðugleiki, veikt og ófullkom-
ið lýðræði, og hispursleysi skrum-
ara,“ eru hliðstæður sem Gajdar
nefndi. Hann hefði getað bætt við
óðaverðbólgu, vaxandi glæpatíðni
og goðsögninni um samsæri sigur-
vegaranna (í fyrri heimsstyijöld-
inni/kalda stríðinu) sem leiðir til
uppgangs þjóðemisöfgamanna.
Slyngur sijórnmálamaður
Jeltsín hefur tryggt sér stjórnar-
skrá sem veitir honum aukin völd
á kostnað þingsins. En sá sigur
var dýru verði keyptur fyrir um-
bótasinnana.
í fyrsta lagi getur Jeltsín ekki
lengur sagt að hann sé eini þjóð-
kjörni forystumaður Iandsins. Nýja
þingið er sterkara en það gamla
að því leyti að það hefur lýðræðis-
legt umboð.
í öðru lagi verður Zhírínovskíj
hættulegri andstæðingur en Rúsl-
an Khasbúlatov, forseti gamla
þingsins, eða Alexander Rútskoj,
fyrrverandi varaforseti, sem báðir
sitja í fangelsi vegna uppreisnar-
innar í október. Zhírínovskíj er
snjallari stjómmálamaður og á
auðveldara með að ná til fólks í
sjónvarpi.
Stéfna hans er loðin en ber keim
af fasisma; hann boðar harðar
aðgerðir til að halda uppi lögum
og reglu; stefna hans einkennist
af kynþáttahroka sem beinist gegn
Kákasusþjóðunum, gyðingum og
öðru „fólki sem er ekki rússn-
eskt“; og hann stefnir að því að
endurheimta landsvæði sem
heyrðu undir Sovétríkin fyrrver-
andi.
Þótt stefna Zhírínovskíjs sé
óhugnanleg höfðar hún til margra
í Rússlandi. Þetta ætti ekki að
koma á óvart því lífskjör almenn-
ings hafa versnað til muna, fólk á
erfitt með að draga fram lífíð á
lágum launum og býr við mikið
öryggisleysi á meðan nýríka fólkið,
oft glæpamenn, aka um á glæsibif-
reiðum. Hvað hefur markaðshag-
kerfíð fært þessu fólki? „Zhír-
ínovskíj er maður sem kemur á
lögum og reglu,“ er oft viðkvæðið
þegar leitað er eftir áliti rúss-
neskra kjósenda.
Umbótasinnar geta sjálfum
sér um kennt
Sagt hefur verið að Rússar þurfí
Reuter
Kampakátur leiðtogi
VLADIMIR Zhírínovskij (t.v.) skálar við stuðningsmenn sína eftir sigurinn í þingkosningunum á sunnudag.
að líta á sig sem konunga og þræla
í senn. Hófsemd sé ekki fyrir þá.
Hvort sem það er rétt eða ekki
er ljóst að það voru mistök und-
anfarinna tveggja ára sem réðu
úrslitum í kosningunum.
Nokkur þessara mistaka má
skrifa á reikning Jeltsíns og ungra
aðstoðarmanna hans sem þykja
stundum hrokafullir. Þeim hefur
ekki tekist að útskýra stefnu sína
á máli sem almenningur skilur.
Zhírínovskíj lofar á hinn bóginn
herskárri stefnu í utanríkismálum,
ódýru vodka og betri lífskjörum.
Ennfremur má saka leiðtoga
Vesturlanda um að hafa leitt erfið-
leika Rússa hjá sér. Hvað varð um
samvinnuna sem þeir höfðu svo
mörg orð um? Ekki felst hún í við-
skiptahindrunum Evrópubanda-
lagsins. Hvar er fjármagnið sem
átti að fylgja hagfræðifyrirlestrun-
um? Ennfremur má setja spurning-
armerki við hugmyndir innan Atl-
antshafsbandalagsins um að veita
fyrrverandi kommúnistaríkjum
Mið- og Austur-Evrópu inngöngu.
Skömmu eftir hrun kommún-
ismans tók að bera á grunsemdum
í Rússlandi, og ekki aðeins á með-
al stuðningsmanna Zhírínovskíjs,
um að það eina sem Vesturlönd
væntu af Rússum væri ódýrt
vinnuafl og hráefni og þjónkun við
hagsmuni þeirra innan Sameinuðu
þjóðanna. Rússar stæðu frammi
fyrir nýjum Versalasamningi.
I ákjósanlegri aðstöðu
Paul von Hindenburg, síðasti
forseti Weimarlýðveldisins, fékk
aukin völd vegna neyðarástands í
efnahagsmálum í september 1930
og boðaði til nýrra þingkosninga.
Nasistar juku fylgi sitt verulega,
fengu 18% atkvæða og höfðu
ásamt kommúnistum þriðjung
þingsætanna. Hindenburg hunsaði
Hitler nokkrum sinnum þegar
hann leitaði að kanslara en árið
1932 var fylgi nasista orðið 37%.
I janúar 1933 var Hitler við völd.
Hætta er á að Zhírínovskíj leiki
þetta eftir og þess vegna reynir
Jeltsín að öllum líkindum að gegna
embættinu þar til kjörtímabilinu
lýkur árið 1996. Hann kann jafn-
vel að finna smugu í stjórnar-
skránni til að fresta forsetakosn-
URSLIT KOSNINGANNA
Samkvæmt bráöabirgðatölum um þing-
kosningarnar í Rússlandi á sunnudag
er flokkur þjóöernisöfgamannsins
Vladímírs Zhírínovskijs stærstur.
Byggt á tölum úr 77 at89
héruðum Rússlands
Valkostur
Riisslands
(Jegor
Gajdar)
15%
Kommúnistaflokkurinn
(Gennadíj Zjúganov)
11.0%
Konur Rússlands
8,7%
Bænda-
flokkurinn
(Mikhaíl
Lapshín)
8,0%
JABLOKO
(Grigolj Javlínskij)
7,0%
togi stærsta þingflokksins getur
hann beint að sér athygli almenn-
ings og skapað sér virðingu og
traust.
Líklegt er að hann sníði hug-
myndir sínar að almenningsálitinu,
reyni jafnvel að fullvissa Vestur-
lönd um að hann sé enginn harð-
stjóri á sama tíma og hann ali á
óánægju og þjóðrembu heima fyrir
til að auka fylgi sitt. Aðstoðar-
menn forsetans eru þegar farnir
að tala um samvinnu við Zhír-
ínovskíj þótt Jeltsín sé að öllum
líkindum tregur til að bjóða honum
ráðherraembætti og reyni að
hunsa hann. Það eina sem Zhír-
ínovskíj þarf að gera er að láta
bera á sér, gefa loforð og gagn-
rýna.
Jeltsín ákveði hvað hann vill
ingunum.
Zhírínovskíj verður í ákjósan-
legri stöðu næstu árin. Sem leið-
Jeltsín stendur í þakkarskuld
við Zhírínovskíj vegna eindregins
stuðnings hans við stjórnarskrána.
Ástæða stuðningsins er augljós.
Rússar hafa nú samþykkt stjórnar-
skrá sem auðveldar öfgamönnum
að koma á einræði.
Þróunin er mikið áhyggjuefni,
en það er þó engan veginn sjálfgef-
ið að sagan endurtaki sig og Rúss-
land verði að einræðisríki. Jeltsín
og menn hans verða þó að bregð-
ast skjótt við og af meiri hug-
myndaauðgi en þeir gerðu í kosn-
ingabaráttunni.
í fyrsta lagi verður Jeltsín að
gera upp við sig hvað hann vill.
Hann hefur ýmist komið fram sem
leiðtogi ósveigjanlegrar umbóta-
hreyfingar eða verið í hlutverki
landsföðurins sem vill sætta lands-
menn. Hann getur ekki verið hvort
tveggja. Eftir kosningarnar voru
samstarfsmenn Jeltsíns fljótir að
gagnrýna hann fyrir að hafa ekki
lýst yfir eindregnum stuðningi við
Valkost Rússlands í kosningabar-
áttunni.
Ef Jeltsín hefði stutt flokkinn
hefði fylgi hans líklega orðið meira
en þó ekki eins mikið og margir
halda. Jeltsín hefur ekki eins mik-
inn sannfæringarkraft og áður.
Hvað ber að gera?
Umbótasinnamir geta þó sjálf-
um sér um kennt því þeir skiptu
sér í fjórar fylkingar sem deildu
ákaft sín á milli. Ungir hagfræð-
ingar eins og Jegor Gajdar og
Grígoríj Javlínskíj, svo og borgar-
stjórinn í Pétursborg, Anatolíj
Sobtsjak, hefðu ekki átt að vera
keppinautar í kosningunum. Þeir
verða nú að sameinast og búa sig
strax undir næstu forsetakosning-
ar með því að koma sér saman
um forsetaefni.
Það eina sem umbótasinnarnir
geta gert til að stöðva Zhír-
ínovskíj er að sefa Rússa. Verkefn-
ið sem bíður þeirra er gríðarlegt.
Þeir verða að endurmeta umbóta-
stefnuna, án þess endilega að falla
frá meginatriðum hennar. Leggja
verður meiri áherslu á að bæta
kjör hinna verst stöddu, grípa til
aðgerða til að draga úr glæpum á
götunum og spillingu á meðal
embættismanna.
En umbótasinnarnir verða þó
fyrst og fremst að skýra stefnu
sína betur út fyrir almenningi.
Zhírínovskíj gerði aðeins það sem
Jeltsín var vanur að gera; hann
fór út á götu og talaði við fólkið.