Morgunblaðið - 24.06.1994, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
ÁTÖKIN VIÐ SVALBARÐA
Einar Svansson framkvæmdastjóri Fiskiðjunnar Skagfirðings hf. á Sauðárkróki
Höskuldur Guðmundsson
skipverji á Hegranesi SK
Lýsingar skipstjórans
á atburðum ekki ýktar
TALSVERT fjölmenni var á hafnarbakkanum
á Sauðárkróki rétt fyrir miðnætti á þriðjudags-
kvöld þegar von var á Hegranesi SK, sem var
að koma af veiðum af Svalbarðasvæðinu. Voru
þar samankomnir útgerðarmennirnir, fjölskyld-
ur og vinir skipverjanna. Hegranesið kom fyrst
í land íslensku togaranna sem voru á svæðinu
við veiðar. Um tveimur tímum á eftir Hegranes-
inu kom Drangey SK einnig til hafnar á Sauðár-
króki. Eitt það fyrsta sem gert var þegar skip-
in komu til hafnar var að skoða myndbandsupp-
tökur af atburðunum á miðunum í kringum
Svalbarða.
Skipin eru bæði í eigu Fiskiðjunnar Skag-
firðings hf. á Sauðárkróki. Þau fóru til veiða
í Smugunni 4. júní. Hegranesið fékk í túrn-
um, sem var rúmlega hálfur mánuður, um
70-80 tonn upp úr sjó en Drangey var með
80-90 tonn upp úr sjó, að sögn Gísla Svans
Einarssonar útgerðarstjóra fyrirtækisins.
En þegar haft er í huga að skipin fengu
aðeins frið til að veiða í um tvo daga þá
lítur dæmið öðruvísi út og aflabrögð þykja
heldur góð. Fiskúrinn er flattur og saltaður
um borð.
Siglingarreglur brotnar
Þegar skipin komu að landi var skipstjórum
Hegranessins og Drangeyjar færð blóm og
því næst var haldið niður í matsal til að
horfa á myndbandsupptökur af viðureign
íslensku togaranna við norsku varðskipin.
Eftir að hafa horft á myndband Drangeyjar,
sagði Einar Svansson framkvæmdastjóri Fisk-
iðjunnar Skagfirðings, að ljóst væri að lýsingar
Björns Jónassonar skipstjóra á Drangey hefðu
verið nokkur nákvæmar. Hann hafi jafnvel
búist við því að lýsingarnar væru eitthvað ýkt-
ar, en myndbandið sanni að svo sé ekki.
„Mér fannst ótrúlegt að sjá upptökurnar,"
segir Einar. „Það mátti ekkert bregða út af til
þess að illa færi. Norðmennirnir brutu allar
siglingareglur. Aðferðir þeirra eru ólöglegar,
burtséð frá rétti okkar til veiði á svæðinu.“
Morgunblaðið/Gunnar Magnússon
Á fullri ferð
SENJA siglir á fullri ferð á
milli Stakfellsins ÞH, t.v., og
Más SH. Myndin er tekin úr
Drangey SK, sem rétt grillir í
stefnið á, og lengst til hægri
er Rauðinúpur ÞH. Á milli
Rauðanúps og Más grillir í lít-
inn slöngubát sem Norðmenn
notuðu til að reyna að klippa á
togvírana, en liðsmenn Green-
peace hafa einmitt notað litla
gúmbáta við svipaðar aðgerðir.
Á minni myndinni sést Senja
rétt sneiða framhjá stafni
Drangeyjar og voru ekki nema
nokkrir metrar á milli skipanna
og stórhætta á ferðum, að mati
íslendinganna.

Morgunblaðið/Golli
Höskuldur Guðmundsson með
afla frá Svalbarða.
Norðmenn
misstu
þettaúr
böndunum
HÖSKULDUR Guðmundsson var í
sínum fyrsta túr með Hegranesinu,
en hann sér um B.aader-vinnsluvél-
arnar um borð. Hann segir að
Hegranesið hafi verið utan við mesta
hasarinn á laugardag. Hins vegar
hefði verið klippt á togvíra skipsins
14. júní. Einnig hefðu þeir alltaf
verið með varðskip í eftirdragi. „Þao
gekk ekkert að stinga þá af,“ segir
hann. „Norðmennirnir eru á gangí
miklum skipum.“
Höskuldur segir að þeir hafi veric
um 18 tíma að græja veiðarfærir
aftur, enda hafí trollið rifnað.
Honum leist ekkert á ástandið á
miðunum, en segir að skipveijar á
Hegranesinu hafí aldrei verið í
hættu. „Norðmenn misstu þetta al-
veg úr böndunum," segir hann. „Mér
fannst þeir vera full aðgangsharðir."
Hann segir að veiðin hafi verið
mjög góð 11. og 12. júní, en eftir
það hafi þeir ekki fengið frið til
þess að veiða. „Hitt var bara eltinga-
leikur," segir hann. Svalbarðasvæðið
sé svæði sem gæti gefið mjög vel,
í Smugunni hafi hins vegar ekki
verið neitt kvikt að fínna.
Sverrir Kjartansson, skipstióri Hegranessins SK
Hafsteinn Harðarson, 1. stýrimaður á Drangey SK
Morgunblaðið/Golli
Hafstein Harðarson, 1. stýrimaður á Drang-
ey, ásamt syni sínum, Ólafi, sem var rnjög
giaður að fá pabba sinn í land. „Ég var
ekkert hræddur um hann,“ segir Ólafur.
„Ég er feginn að hann er kominn heim.“
Engin leið
að forðast
klippurnar
SVERRIR Kjartansson, skipstjóri á
Hegranesi SK, segir að ekkert hafi
verið hægt að gera þegar norskt
varðskip klippti á togvíra skipsins
14. júní. Varðskipið sigldi í kringum
Hegranesið með klippumar og eng-
in leið að forðast þær.
Hann segir að íslensku togaram-
ir hafi tilkynnt norsku strandgæsl-
unni þennan dag að þeir hygðust
kasta og einnig að þeir teldu sig
vera í fullum rétti til þess, en Hegra-
nesið, sem er tæp 500 tonn, var í
sinni fyrstu veiðiferð á svæðinu.
Hegranesið var í stöðugri gæslu
frá 12. júní. „Þeir voru um 2-300
faðma [um 350-550 metra] frá
okkur allan tímann. Þegar við létum
reka, létu þeir reka, þegar við lón-
uðum, lónuðu þeir.“
Hinn 16. júní dró aftur til tíðinda
þegar varðskip reyndi að klippa á
víra Stakfellsins. Menn voru á dekki
togarans að reyna að ná upp troll-
inu. Segir Sverrir að hann hafi tví-
vegis kallað í varðskipið og varað
þá við, en þeir ekki svarað. Síðan
Morgunblaðið/Golli
Sverrir Kjartansson skipsljóri
í brúnni á Hegranesinu.
hafi skipherrann á Senju látið þá
hætta við.
Sverrir segir að sér hafi ekkert
litist á blikuna á tímabili. „Strand-
gæsluskipin sjá ekki menn á dekk-
inu nema þeir fari aftur fyrir skip-
in,“ segir hann. Ef klippt er á tog-
vír þegar menn em við vinnu á
dekkinu, getur vírinn slegist í þá
af miklum krafti.
„Þetta fór úr böndunum hjá
Norðmönnunum," segir hann. „Það
var ætlast til þess að þeir stoppuðu
okkur. íslendingarnir vom hins veg-
ar ákveðnari en þeir bjuggust við.“
Menn gerðu
sér ekki
grein fyrir
alvörunni
MYNDBAND sem skipveijar á
Drangey tóku af átökunum á Sval-
barðasvæðinu var lagt fram í sjó-
prófum á Akureyri í gær. Þar sést
vel þegar skipveijar á norska varð-
skipinu Stálbas hlaða fallbyssu
skipsins og skjóta_ púðúrskoti að
Má SH 14. júní. Á myndbandinu
sjást einnig aðfarir varðskipsins
Senju sem sigldi næstum því á
Drangeyna síðastliðinn laugardag.
Atburðarásin á laugardag var
þannig að Senja hafði verið að
reyna að klippa á Má og einungis
tekist að klippa á annan togvír
skipsins. „Við héldum að varðskipið
væri hætt,“ segir Björn Jónasson,
skipstjóri á Drangey.
Björn segir að Hafsteinn Harðar-
son, 1. stýrimaður, hafí þá tilkynnt
sér að Senja stefndi á þá. „Við
vomm komnir á ferð áfram,“ segir
Bjöm. „Ég fer út í glugga og sé
varðskipið koma og fer svo og set
skipið á fulla ferð aftur á bak. Ég
sá að við mundum ekki sleppa fram
fyrir hana. Svo sér maður bara
gráan vegginn koma fyrir stefnið
og við vorum ekki viss um það
fyrst hvort við myndum lenda á
honum eða ekki. Það var það stutt
á milli."
Senja var með klippurnar úti og
segir Björn að þegar hún hafi haft
Drangeyna miðskips hafi hún beygt
á stjórnborða og reynt að draga
vírinn undir skipið;
Honum dettur helst í
hug að Senja hafi vilj-
að koma vímum í
skrúfuna eða stýrið.
Björn hyggst halda
aftur á veiðar á svæð-
inu. „Við höldum
áfram þar til við verð-
um stoppaðir," segir
hann.
Norðmenn gengu
sífellt lengra
Hafsteinn Harðar-
son, 1. stýrimaður á
Drangey, segir að
meðan á átökunurn
stóð á laugardag, þegr
ar Senja sigldi næst-
um því á Drangeynaj,
hafi menn um borð
ekki alveg gert sér
grein fyrir alvöru málsins og hvað
hefði getað gerst.
„Það var ekki fyrr en við fórum
að skoða myndbandið að við áttuð-
um okkur á málinu," segir hann.
Hvað varðar aðgerðir Normanna á
Svalbarðasvæðinu segir Hafsteinn
að Norðmennirnir hafi í sífellu
komið á óvart og gengið lengra og
lengra í hvert skipti þegar sló í
brýnu á milli íslendinga og Norð-
manna.