Morgunblaðið - 20.07.1994, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 20. JÚLÍ1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 20. JÚLÍ1994 23
JMtftgtinÞIaMfe
STOFNAÐ 1913
ÚTGE.FANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 691100.
Auglýsingar: 691111. Askriftir: 691122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 691329, frétt-
ir 691181, íþróttir 691156, sérblöð 691222, auglýsingar 691110, skrif-
stofa 681811, gjaldkeri 691115. Áskriftargjald 1.400 kr. á mánuði innan-
lands. í lausasölu 125 kr. eintakið.
MARKMIÐ OG
LEIÐIR
Jón Sigurðsson, framkvæmdastjóri járnblendiverksmiðjunn-
ar í Hvalfirði, skrifaði vandaða grein hér í Morgunblaðið
sl. sunnudag, þar sem hann fjallaði um vandamál íslenzks
atvinnu- og efnahagslífs og benti á ýmsar leiðir til úrbóta. I
grein þessari telur höfundur, að tvö markmið séu mikilvæg-
ust, sem stjórnmálamenn þurfi að einbeita sér að; annars
vegar að lækka vexti eins og nokkur kostur sé og hins vegar
að skapa jarðveg til þess að atvinnurekstur geti verið blómleg-
ur og vaxandi.
Um möguleika á frekari vaxtalækkun segir Jón Sigurðs-
son: „Við núverandi aðstæður verður þessu markmiði ekki
náð nema hallarekstrinum á ríkissjóði sé eytt og niður-
greiðsla á skuldum hans hafin hægt en örugglega. Að þvi
marki, sem stjórnmálaforystumenn á Alþingi treystast ekki
til að draga úr ríkisútgjöldum, ber þeim að hækka skatta til
að ná ofangreindu marki ... Lækkun vaxta að undanförnu er
markverð, en hún á sér stað þrátt fyrir ríkissjóðshallann og er
í raun afrakstur stöðnunarinnar og kreppu í atvinnulífinu og
tilbúinnar aukningar peningamagns ... Það er vert að árétta
að til að ná þessu marki er lækkun ríkisútgjalda mun ákjósan-
legri en skattlagning, en markinu verður skilyrðislaust að ná.
Það hjálpar í þessu sambandi, að vaxtalækkunin veldur sjálf-
krafa lækkun á vaxtagjöldum ríkisins og minnkar þar með
þörfina fyrir skattlagningu."
Jón Sigurðsson fjallar síðan um stöðu atvinnulífsins og
minnir á, að „umhverfi atvinnufyrirtækjanna þarf að vera
stöðugt og fyrirsjáanlegt, svo að stjórnendur þeirra geti skipu-
lagt gerðir sínar til lengri tíma“. Hann bendir jafnframt á,
að það verði „ætíð grundvallarmunur á verðmætum þeirra
afkasta, sem útvegurinn geti skilað með nútímabúnaði og
verðmætum þeirra afkasta, sem atvinnugreinar í landi geta
skilað.“
Síðan segir greinahöfundur: „Aflagjald frá útveginum til
þjóðarinnar, fyrir afnot af hinni sameiginlegu auðlind hennar
í hafinu, er þess vegna ekki fyrst og fremst það sanngirnis-
mál, sem það er, heldur forsenda fyrir því að búa megi næst-
um öllum öðrum atvinnugreinum í landinu viðunandi jarðveg
til blómlegs og þróttmikils vaxtar.“
Jón Sigurðsson telur, að leiðin til þess að skapa atvinnulíf-
inu eðlileg skilyrði sé stórfelld gengisfelling krónunnar, t.d.
um 20%, sá tekjuauki mundi að hluta til ganga í ríkissjóð,
sem aflagjald. Þeim tekjum yrði varið til þess að lækka virðis-
aukaskatt og vega þannig á móti hækkunaráhrifum gengisfell-
ingar. Greinarhöfundur segir jafnframt: „Að öllu samanlögðu
verður að telja afar líklegt að sú nýja veröld viðskiptalífs og
atvinnurekstrar á íslandi, sem aðgerðir af þessu tagi mundu
skapa, gæfi þjóðinni færi á að snúa inn á braut vaxtar og
velgengni í stað þess undanhalds, sem sett hefur mark sitt á
þjóðlífið og ekki sízt atvinnulífið nú um alllanga hríð.“
Eins og af þessum tilvitnunum má sjá leggur framkvæmda-
stjóri járnblendiverksmiðjunnar til meiri háttar uppstokkun
eða uppskurð í efnahags- og fjármálum til þess að skapa
atvinnulífinu alveg ný rekstrarskilyrði. Áþekkar hugmyndir
hafa verið settar fram áður, en tæpast á jafn skýran og skil-
merkilegan hátt og að þessu sinni. Morgunblaðið hefur allan
fyrirvara á því, að meiriháttar gengisfelling sé nauðsynlegur
undanfari gjaldtöku í sjávarútvegi, en það er óneitanlega
nokkurt umhugsunarefni fyrir stjórnmálamenn okkar, að á
nokkuð löngu árabili skuli aftur og aftur koma fram hugmynd-
ir, sem eru mjög áþekkar þeim tillögum, sem Jón Sigurðsson
setur fram í fyrrnefndri grein. Slíkar hugmyndir hafa komið
fram frá mönnum, sem eiga langan stjórnmálaferil að baki
og byggja því á þeirri reynslu; þær hafa komið fram hjá sér-
fræðingum og þær hafa komið fram hjá mönnum, sem hafa
umtalsverða reynslu í atvinnulífi.
Það er vissulega tímabært, að stjórnmálamenn taki þessar
hugmyndir til nánari skoðunar og umfjöllunar. Það er ekki
mikið um nýjar hugmyndir í þjóðfélagsumræðum hér um þess-
ar mundir. Jón Sigurðsson hefur sett fram lausnir, sem eins
og hann sjálfur segir hafa „áður verið viðraðar af ýmsum
mönnum“ en gert það á nýjan og ferskan hátt. Hugieiðingar
hans ættu að verða til þess að alvarlegar umræður hefjist á
opinberum vettvangi um þessar tillögur, sem sterk rök hafa
verið færð fyrir.
Morgunblaðið hefur á undanförnum árum lagt áherzlu á
svipuð sjónarmið og Jón Sigurðsson lýsir, þ.e. nauðsyn þess,
að ríkissjóður verði rekinn án halla, að vextir verði lækkaðir
enn frekar og að gjaldtaka hefjist í sjávarútvegi að liðnum
hæfilegum umþóttunartíma. Blaðið getur því tekið undir
margar af þeim skoðunum, sem fram koma í umræddri grein.
-I-
+
Laxveiðin hefur gengið illa um norðanvert landið í sumar
Kemur hann eða
kemur hann ekki?
Laxveiði hefur ekki gengið
sem skyldi í laxveiðiám á
norðanverðu landinu það
sem af er sumri, allt frá
norðausturhorninu vestur um í
Dalasýslur. Víðast hvar byijaði
vertíðin þó með miklum sóma og
menn fengu góða veiði og laxinn
var óvenjulega stór og góður. Síðan
datt botninn úr veiðinni víðast hvar
svo við jaðrar að tala megi nú um
ördeyðu sums staðar.
Laxveiði byggist á tveimur ár-
göngum laxa. Ef við lítum á veiði-
sumarið 1994, þá er annar árgang-
urinn laxar sem gengu úr ánum
sem gönguseiði vorið og fram eftir
sumrinu 1992. Fiskur af þeim ár-
gangi kom í árnar í fyrra sem
smálax, 3 til 8 punda, og átti af-
gangurinn af árganginum síðan að
ganga í árnar sem stórlax nú, eftir
tvö ár í sjó. Það hefur hann gert
og var yfirleitt óvenjulega mikið af
þeim fiski á ferð. Byggðist því góð
byijun í ánum á þeim fiski, en nú
er farið að ganga á hann. Hinn ár-
gangurinn er sá sem gekk til sjávar
í kuldunum í fyrra og átti að skila
sér sem smálax, eða eins árs fiskur
úr sjó, í sumar. Það er fiskurinn sem
menn óttast nú að skili sér ekki.
Ordeyða í sumum ám
Áður en lengra er haldið skulum
við líta á ástandið í nokkrum af
helstu laxveiðiánum á þessum slóð-
um. í vikubyrjun voru komnir um
520 laxar af aðalsvæði Laxár í
Aðaldal, sem er 200 löxum minni
veiði heldur en árið áður miðað við
sama tíma. Ingvi Hrafn Jónsson,
sem er hagvanur við Laxá, sagðist
hafa veríð að veiðum í ánni nýlega
og hann hefði ekki upplifað aðra
eins ördeyðu og nú. „Þaulkunnugir
menn voru að fara niður fyrir
Æðarfossa og í stað þess að fá
kvótann eins og ekki hefði verið
óeðlilegt, fóru menn hver af öðrum
af svæðinu fisklausir," sagði Ingvi.
Lítill afli hópsins byggðist á stór-
laxi sem var fyrir nokkuð löngu
genginn í ána. „Það vantaði allan
smálaxinn og ég býð ekki í þetta
ef hann fer ekki að skila sér,“
bætti Ingvi við.
Skjálfti er nú í veiðiréttareigendum og leigu-
tökum laxveiðiáa á norðanverðu landinu þar
sem botninn er dottinn úr veiðinni eftir frísk-
lega byrjun í vor. Það er mál manna að það
vanti sárlega lax og sumar árnar séu hrein-
lega að verða laxlausar á miðri vertíð. Guð-
mundur Guðjónsson ræddi við nokkra hlut-
aðeigandi og komst að því vor- og sumarkuld-
ar í fyrra hafi trúlega leikið gönguseiðin grátt.
„Þetta hefur verið afskaplega
dauft, byijaði reyndar vel og fyrir
nokkrum dögum kom smáskot, en
annars hefur þetta verið það sama
og annars staðar á Norðurlandinu."
Laxá er gott dæmi um hve miklir
fjármunir eru í pottinum. Þar kost-
ar dagsstöng allt að 150.000 krón-
ur eða meira á besta tímanum sem
er einmitt um þessar mundir. Veiði-
maður einn sagði svo frá að fyrstu
vikuna í júlí hefði veiði verið svo
döpur að þá veiddust aðeins þrír
laxar í ánni. Veitt er á tvær stangir
í ánni á dag og miðað við að hér
er um dýrasta tíman að ræða má
ætla að dagurinn hafi kostað
300.000 krónur og umrædd vika
LAX vantar sárlega í ár noröan heiða og er botninn dottinn úr veiðinni eftir fjörlega byrjun í vor.
Gildir þetta um ár á landinu norðaustanverðu og vestur um allt til Dala.
Helmingi minni veiði
Brynjólfur Markússon, leigutaki
Víðidalsár og Vatnsdalsár, sagði
ástandið í fyrrnefndu ánni ekki
gott. „Þetta er ákaflega dauft.
Hópurinn sem er í ánni nú, Banda-
ríkjamenn, fengu 130 laxa á vik-
unni sinni hér í fyrra. Þeir hafa
núna fengið 11 laxa eftir þijá daga.
Það eru komnir 220 laxar á land,
90 prósent þeirra eru yfir 12 pund.
Smálax sést varla. Á sama tíma í
fyrra voru komnir 410 laxar á land.
Við bara bíðum og vonum
að það komi nýjar göng-
ur. Ég vil ekki hugsa þá
hugsun til enda hvaða
afleiðingar það getur haft
í sölumálunum að fá
svona aflabrest. Að vísu eru þessir
erlendu veiðimenn mjög tryggir og
vita að það getur gengið á ýmsu.
En hvar draga þeir mörkin?" sagði
Brynjólfur. Hann sagði um Vatns-
dalsá að komnir væru 235 laxar á
iand sem væri svipað og á sama
tíma í fyrra. Munurinn væri sá að
byrjunin í Vatnsdalsá var mun
sterkari en í Víðidalnum. „En þar
er sama sagan, þetta er allt stór-
lax, aðeins einn og einn smálax.
Engar göngur."
Böðvar Sigvaldason, formaður
Veiðifélags Miðíjarðarár, sagði
veiðina „togast hægt og seigt“ og
það væri „alvara á ferðum" ef
menn færu ekki að sjá nýjan lax
að ganga á næstu dögum. „Hér á
okkar svæði fara fram rannsóknir
á vegum Norðurlandsdeildar Veiði-
málastofnunar og hefur Tumi Tóm-
asson fiskifræðingur séð um þær.
Mælingar á gönguseiðum í kuldun-
um í fyrra sýndu að skörð
voru höggvin í árganginn
og seiðin gengu mjög
seint niður. En þau voru
stór þegar þau fóru og við
vitum eiginlega ekki
hvernig það virkar. Hvort þessi
seiði eru okkur glötuð, hvort þau
koma óvenjulega seint aftur eða
ekki fyrr en að ári og þá sem stór-
lax vitum við hreinlega ekki. Það
er hins vegar ljóst að verði þessi
fiskur ekki farinn að sýna sig upp
úr næstu mánaðamótum þá líst
mér ekki á framhaldið,“ sagði Böð-
var.
Garðar H. Svavarsson laxveiði-
maður á Vakursstöðum í Vopna-
firði sagði ástandið í Vesturdalsá
nokkuð gott, en dræm veiði hefði
verið í Hofsá og Selá þó hann héldi
að eitthvað hefði glæðst þar að
undanförnu. Hann sagði eitthvað
hafa verið af smálaxi að undan-
förnu, en ekki mikið. Benti Garðar
á að mestu „Iaxastraumarnir" í
Vopnafirði væru eftir og skipti sá
næsti mestu máli, en hann er und-
ir helgina. „Sá straumur og sá
næsti þar á eftir hafa alltaf verið
aðalgöngustraumarnir i
Vopnafirðinum og því er
of snemmt að segja til
um hvort ástandið verður
bágt á þessum slóðum,"
sagði Garðar og bætti við
að Hofsárbændur myndu eflaust
búa að því nú að hafa sleppt miklu
magni gönguseiða í ána.
Dauft í Laxá á Ásum
Við getum einnig dokað við Laxá
á Ásum á þessari yfirreið, Þórarinn
Sigþórsson tannlæknir og laxveiði-
maður sagðist hafa fylgst með
framvindu mála í sumar þar sem
áin er honum hugleikin og kær.
því rúmlega tvær milljónir. Hins
vegar ber á það að líta að bændur
selja hver fyrir sig og þeir verð-
leggja ekki allir svo hátt. En þótt
talan sé eitthvað lægri má glöggt
sjá hve miklir fjármunir hér eru á
ferðinni og hve lítið sumir hafa
verið að fá fyrir mikið.
Ekki að afskrifa
Þórólfur Antonsson líffræðingur
hjá Veiðimálastofnun sagði að þótt
hann óttaðist um afdrif eins árs
laxins, þá væri of snemmt
að afskrifa hann, sérstak-
lega á Norðvesturlandinu.
„Við erum með göngu-
seiðagildrur bæði í
Vesturdalsá í Vopnafirði
og í Núpsá í Miðfirði og útkoman
þar var sú að seiðin gengu einfald-
lega ekki út í Vopnafirðinum, en
seint í Miðfirði. Það að þau fóru
þrátt fyrir allt í Miðfirði gefut' von
um að þau skili sér síðar í sumar.
Hins vegar hefur ástand eins og í
fyrra ekki komið upp áður og því
er þetta því miður óskrifað blað.
Það fást svör við áleitnum spurn-
ingum í sumar,“ sagði Þórólfur.
Kuldar í fyrra
léku seiði
grátt
Sumar árnar
að verða lax-
lausar
MEÐ NÝJU friðarsamningunum mundu Sameinuðu þjóðirnar verða um langa framtíð
að fjölga friðargæsluliði sinu um helming til að fylgjast með að þeir yrðu haldnir.
Morgunblaðið/EPá
DRENGUR að gæta fjár í rústum mannvirkja
frá Ólympíuleikunum í Sarajevo.
Bosnía í
gjörgæslu
Friðarsamningar eru nú í burðarliðnum í
Bosníu, þvingaðir fram af stórþjóðunum.
Elín Pálmadóttir blaðamaður, sem nýlega
var í Bosníu, fjallar um þá og sér marga
annmarka á að þeir leysi vandann.
Tillaga
að
skiptingu
Bosníu
K r ð a t í a
Serbar
Múslintar og Króatar
Sameinuðu þjóðirnar
Bæir undir vernd
Sameinuðu þjóðanna
Knight-Ridder Tribune
Adríahaf
Stórveldi heims eru nú í umboði
Sameinuðu þjóðanna að neyða
stríðsaðila í Bosníu - Serba,
múslima og Króata - til að fallast á
skiptingu landsins eftir línum sem
dregnar eru upp í Genf. Heimsbyggð-
in andar léttar. Verður umheimurinn
þá laus við að þurfa að horfa vanmátt-
ugur upp á ómældar hörmungar fólks-
ins á þessu landsvæði? En hvað þýða
í raun fyrir fólkið á staðnum þessir
nauðasamningar, sem Króatar og
múslimar hafa talið vonda en fallist
á samt, en Bosníuserbar tregðast við
að samþykkja? Hve lengi halda slíkir
samningar? Og síðast en ekki síst hve
lengi er alþjóðasamfélagið reiðubúið
til að hafa landið í gjörgæslu með
vopnavaldi og stórauknu framlagi í
mannafla og kostnaði til að tryggja
að samningar séu haldnir um allt
svæðið og til að vernda fólk af einum
kynstofni frá útrýmingu á svæði ann-
ars? Þó múslimar, sem mest afhroð
hafa goldið, fái nú eitthvað af bæjum
sínum til baka samkvæmt kortinu frá
Genf, skilur það eftir í höndum Serba
marga fyrrum múslimabæi, sem þeir
hafa þegar verið að hreinsa út. Þótt
varla sé hægt að hugsa til þess að
fara út í annan vetur með því hörm-
ungarástandi sem þarna er og engin
brúkleg lausn í sjónmáli, er ekki glæsi-
legt útlit með þvingaða friðarsamn-
inga, hvað þá ef einn aðilinn verður
ekki með og er enn í stríði.
Á alþjóðavettvangi þykir út af fyrir
sig ekki svo lítið afrek að Bandaríkja-
menn, Rússar og stórþjóðir Evrópu
standa í fyrsta skipti saman um þessa
ákveðnu friðaráætlun, sem á að skipta
Bosníu eftir prósentutölum næstum
til helminga, þar sem Króatar og
múslimar halda öðrum helmingnum
saman en Serbar hinum. En þegar
maður loks sér þetta fyrirhugaða blet-
takort með hlykkjóttum útlínum kring
um svæði Króata og múslima annars
vegar og Serba hins vegar og svo
2-3% afgangi fyrir alþjóðlega stjórn
við Sarajevo, verður að gera sér grein
fyrir því að þarna býr fólk, sem í ára-
tugi hefur víða búið hvert innan um
annað. Er alþjóðasamfélagið reiðu-
búið til að horfa upp á eða loka augun-
um fyrir kynflokkahreinsunum á stór-
um svæðum samkvæmt undirrituðum
pappírum?
Fólkið hrakið að heiman
Múslimar hafa krafist þess að allt
þetta hrakta flóttafólk, sem hímir
varnarlaust í flóttamannabúðum, fái
að snúa heim til sín. Hver einasti
flóttamaður sem ég hitti fyrir skömmu
í lokaðri borginni Tuzla þráði það eitt
að komast heim til sín, bændafólk á
jörðina sína og bæjarbúar í rústirnar
af heimili sínu. Hvað verður um það
fólk ef búið er að úthluta andstæðing-
unum landinu? Mér var sagt að um
40% múslimanna mundu lenda undir
yfirráðum annars hvors hins. Og mið-
að við samsetningu þjóðabrotanna,
þar sem stjórnir í bæjunum sem ég
kom í eru enn samsettar 'af öllum
þjóðabrotunum, lenda Bosníuserbar
og Króatar líka á yfirráðasvæði músl-
ima. Bæði í persónulegum viðtölum í
Bosníu og samtölum við íslenskan
bílstjóra, sem ekið hefur um rústuð
þorp Króatíu, og konu, nýkomna frá
sveitahéruðum sem lifa við atvinnu-
leysi og skort vegna viðskiptabannsins
austur í Serbíu, er ljóst að almenning-
ur þráir bara að fá að lifa í friði.
Munu svona uppskipti á landi leysa
málin, þegar hreinsað yrði út og ein-
staklingarnir hraktir fram og aftur?
Eða eins og einn af talsmönnum Sam-
.einuðu þjóðanna sagði við mig:
„Vandræðin halda áfram að vera þau,
að þó flestir Serbar og Króatar á
svæðinu vilji stríðslok, frið og stöðvun
mannfalls, þjáninga og efnahagslegra
þrenginga, þá heldur hvor aðili um
sig áfram að krefjast meira.
Þeir yfirmenn friðargæslu SÞ, sem
ég ræddi við í Bosníu og sem hafa
verið á staðnum og flestir undanfarin
tvö ár staðið í viðræðum við alla að-
ila, kváðust ekki hafa trú á að friðar-
samningar, sem aðilar væru neyddir
til með uppskiptingu landsins, mundu
halda til lengdar. I Bosníu væri fólkið
til dæmis orðið svo blandað eftir 50
ára sameiningu að það yrði að búa í
sambýli. Annars yrði allt komið í sama
farið eftir fá ár eða áratugi. Samn-
ingamenn virðast gera ráð fyrir því
að haldið verði í horfinu með utan-
aðkomandi hervaldi. Tim Baldie,
framkvæmdastjóri alls friðargæsluliðs
SÞ í Bosníu, sagði mér að slíkt mundi
a.m.k. tvöfalda vinnu friðargæsluliðs-
ins, sem nú þegar er með 38 þúsund
manna lið frá fjölmörgum þjóðum og
kostar fyrir utan framlagðan kostnað
landanna sjálfra, 1,5-1,8 milljaða doll-
ara í árlegum rekstri. Þeir liafa verið
að fá lið frá æ fleiri þjóðum, nú síð-
ast frá Pakistan, Tyrkíandi og Jórdan-
íu. Ekki verður séð hvaðan tvöfaldur
herafli ætti að koma, þar sem stöðug
aukning er á friðargæslu í fleiri lönd-
um. Eftirlitsmennirnir einir, „UN ob-
servers", sem fara óvopnaðir og
óvarðir um allt svæðið tveir og tveir
saman, eru þegar 590 talsins og sagði
yfirmaður þeirra, Norðmaðurinn
Björgs, að jafnvel að óbreyttu yrðu
þeir að fá a.m.k. 748. Eru þjóðir Sam-
einuðu þjóðanna reiðubúnar til að
leggja til a.m.k. 80 þúsund manna
friðargæslulið í þetta eina land og hve
lengi?
Getur alþjóðlegt friðargæslulið
Sameinuðu þjóðanna yfirleitt verið
þarna ef Serbar samþykkja ekki skil-
málana og heimta þá út? Friðargæsl-
ulið er ekki innrásarlið, það getur
ek.ki staðið með einum stríðsaðila og
gegn öðrum. Því er ætlað að ganga
á milli aðila og jaga út samþykki til
að stöðva átök og verja íbúana. í
Júgóslavíu nær umboð Öryggisráðsins
líka til þess að tryggja flutninga á
matvæium og nauðsynjum til íbú-
anna. „Ef við getum ekkert gert, verð-
um við að fara út og hver á þá að
verja íbúana," sagði Baldie. Og flest-
ir, sem ég spurði, voru á þeirri skoðun
að friðargæsluliðið yrði að fara ef
aliir aðilar féllust ekki á veru þess. I
Genf er rætt um, að umfang NATO
verði aukið í umboði Sameinuðu þjóð-
anna. Friðargæslan hefur af mann-
úðarástæðum verið að dragast æ
lengra inn í átökin í fyrrum Júgó-
slavíu. T.d. samþykkti Öryggisráðið
flugbann yfir Bosníu og fékk til eftir-
lits þotur úr NATO-hernum til að
fylgja því eftir. NATO-þoturnar eru
á stöðugu eftirlitsflugi frá Ítalíu.
Norrænir yfirmenn friðargæsluliðsins
þar lögðu allir áherslu á það hversu
varasamt væri að biðja um að NATO-
þota sendi flugskeyti á skotflauga-
hreiður sem væri að skjóta á þá.
Voru þeirrar skoðunar að þá væri eins
líklegt að allt færi í fullt stríð. Norð-
maðurinn Tom Johansson, yfirmaður
flugvallarins í Tuzla, sagðist aldrei
mundi biðja um slíka vernd, minnugur
þess að eitt skot í Sarajevo hefði á
sínum tíma sett af stað fyrri heims-
styijöldina. Og Michael Rose hers-
höfðingi, sem flutti bækistöðvar sínar
til Sarajevo þegar liann tók við, neit-
aði af sömu ástæðu að taka áhættuna
þegar Serbar skutu nýlega á danska
eftirlitsmenn SÞ úr slíku víghreiðri.
Grænir hjálmar fyrir bláa
Nú berast þær fréttir frá Genf í
sambandi við nýju friðaráætlunina,
sem á að neyða alla stríðsaðila tll að
fallast á, að hugmyndir séu um að
setja þarna inn NATO-her, ef hann
þá fæst, eða 25 þúsund manna banda-
rískt herlið. Þá eru menn komnir út
fyrir alla hugmyndafræði friðargæsl-
uliðs Sameinuðu þjóðanna. Enda jafn-
vel talað um að bláhjálmarnir breytist
þá í grænhjálma venjulegs herliðs.
Einnig augljóst og talað um að lið,
sem ætti að sjá um að þvingaðir samn-
ingar yrðu haldnir, yrði að vera búið
þungavopnum til að geta ráðið við
það, en friðargæslulið SÞ er búið létt-
vopnum. Eins og fyrirkomulagið er
nú, með samþykki allra, eru fimm
verndarsvæði í borgum i Bosníu um-
kringd Serbum og nú er talað um,
að við nýjar aðstæður verði Serbarnir
að færa sig fjær. Hvernig ef þeir
ekki eru aðilar að samningunum?
Satt að segja virðist æði lítið á
beinunum í friðarsamningunum um
Bosníu, sem nú eru í burðarliðnum.
Engin leið að sjá hvernig á að fram-
fylgja þeim og hvert þeir kunna að
leiða. Endirinn er engan veginn í sjón-
máli. Allir aðilar vilja losna einhvern
veginn út úr þessu hryllilega stríði.
En binda svona samningar, sem skipta
fólki á svæði samkvæmt ferkílómetr-
um, enda á það?