Morgunblaðið - 21.09.1994, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 21.09.1994, Blaðsíða 20
20 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 1994 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ Yerðlaunasögxir fyrir unglinga BÓKMENNTIR llnglingabækur BARA OKKAR Á MILLl eftir Andrés Indriðason OG ENGINN SAGÐI NEITT eftir Þórð Helgason og Herdísi Hiibner SÁLBRÓÐURINS eftir Guðrúnu Kristínu Magnúsdóttur Myndskreytingar eftir Guðrúnu Kristínu Magnúsdóttur, Halldór Baldursson og Jakob Jóhannsson. Verkefni og orðskýringar eftir Arna Amason, Andrés Indriðason og Guð- rúnu Kristínu Magnúsdóttur. 1. útgáfa 1994, Námsgagnastofnun, Reykjavík ÞRJÁR svokallaðar Vasabækur með sérvöldum sögum eftir fjóra íslenska rithöfunda hafa verið tekn- ar til kennslu í þremur efstu bekkjum grunnskóla. Sögurnar eru afrakstur samkeppni Námsgagnastofnunar og Samtaka móðurmálskennara um stuttar sögur handa unglingum. Verðlaunahöfundar samkeppn- innar sem fram fór árið 1992 reynd- ust vera Guðrún Kristín Magnús- dóttir og Þórður Helgason. Jafn- framt var mælt með fleiri sögum til útgáfu og eiga Andrés Indriðason og Herdís Húbner sögur í nýútgefnu bókunum þremur. Andrés er sennilega þekktasti unglingabókahöfundurinn í hópnum. Eftir hann er sagan „Bara okkar á milli“. Álfgeiri Ebenhart Eiríkssyni er kynntur til sögunnar og rakin hröð atburðarás eftir að hann kemur auga á draumadísina fyrsta daginn í nýjum skóla. Fátt virðist ólíkt byrj- un sögunnar og fjölda annarra. En framhaldið leiðir annað í ljós. Höf- undur hefur ekki aðeins leitt fram á sjónarsviðið áhugaverðan heldur líka fádæma ráðagóðan ungan mann. Frásögnin tekur á sig óvænta stefnu og eftir stendur hreint frá- bærlega skemmtileg saga. Heimur unglinganna er sannfærandi og þeim sjálfum er lýst sem, jákvæðum og margbrotnum persónum. Þórður Helgason og Herdls Húbner eiga þijár smásögur í bók- inni „Og enginn sagði neitt“. Gestur lýsir áttræðisafmæli ömmu sinnar í titilsögunni. Afmælisbarnið virðist að mestu hafa misst veruleikatengsl og afmælið virðist fremur haldið til að leyfa afkomendum hennar að njóta sín en gleðja hana. En, líkt og í sögu Andrésar, koma sögulokin á óvart. Þó hugur ömmu virðist víðs fjarri heldur hún enn í sönnustu tilfmninguna í bijósti sér. Gamla konan dregur að sér óvænta athygli um leið og hún varpar nýju ljósi á sögu fjölskyldunnar þegar hún upplýsir vel varðveitt leyndarmál úr fortíðinni. Herdís Húbner fer óhugnanlega nærri veruleika alltof margra ís- lenskra bama í sögunni „Laugar- dagskvöld". Sagan er sögð frá sjón- arhóli Stínu. Hún segir frá dæmi- gerðri laugardagsskemmtun for- eldra sinna. Endurteknu blekking- arferli og harmleik helgi eftir helgi. Frásögnin er vel skrifuð og sláandi. Saga Þórðar „Grímur" segir frá því hvernig kynni unga mannsins Böðvars Jónssonar af vinnufélagan- um Grírni neyða hann til að horfast í augu við veruleikann. Sú leið að feta í fótspor föðurins er kannski ekki lausn allra vandamála. Heimur- inn er margbrotinn og gáfur og fjár- munir skipta kannski ekki endilega öllu máli. GUÐRÚN Ásmundsdóttir í hlutverki sínu í Leynimel 13. Leikfélag Reykjavíkur Frumsýnir Leynimel 13 LEIKFÉLAG Reykjavíkur frumsýnir gamanleikinn Leynimel 13 annað- kvöld kl. 20. Höfundarnir eru þrír og kölluðu sig gjarnan Þrídrang, en það voru þeir Indriði Waage, Harald- ur Á. Sigurðsson og Emil Thorodd- sen. Stóðu þeir í árabil fyrir sýning- um á försum og gamanleikjum í Iðnó sem þýðendur, höfundar, leik- arar og leikstjórar. í fréttatilkynningu segir: „Leyni- melur 13 er einn snjallasti gaman- leikur okkar á þessari öld og gerist í Reykjavík árið 1943. Hugmyndin að verkinu er sótt í þá staðreynd að á þessum árum var gífurlegur hús- næðisskortur í Reykjavík og Alþingi setti lög þar sem m.a. var bannað að taka íbúðarherbergi til annarra nota en íbúðar. Sú saga komst á kreik að húsaleigunefndir myndu fá heimild til að leigja ónotuð herbergi í íbúðum fólks. K.K. Madsen klæð- skerameistari er nýfluttur í villu sína á Leynimel 13 þegar Alþingi setur þessi neyðarlög, húsið hans er tekið eignarnámi og afhent skríl af göt- unni. Áður en varir er húsið fullt af skrautlegum persónum." Leikarar eru: Guðlaug E. Ólafs- dóttir, Guðmundur Ólafsson, Guðrún Ásmundsdóttir, Hanna María Karls- dóttir, Jakob Þór Einarsson, Jón Hjartarson, Karl Guðmundsson, Katrín Þorkelsdóttir, Magnús Jóns- son, Margrét Helga Jóhannsdóttir, Sigurður Karlsson, Þórey Sigþórs- dóttir og Þröstur Leó Gunnarsson. Börn: Eyjólfur Kári Friðjófsson, Karen Þórhallsdóttir, Kári Ragnars- son og Tinna Marína Jónsdóttir. Leikmynd: Jón Þórisson, búningar: Þórunn Elísabet Sveinsdóttir, lýsing: Ögmundur Þór Jóhannesson og leik- stjóri er Ásdís Skúladóttir. Kvikmynda- hátíð Am- nesty í dag Á KVIKMYNDAHÁTÍÐ Amnesty í Regnboganum í dag, miðvikudag, verða sýndar þijár myndir. Pólsk/franska myndin Varsjá verður sýnd kl. 17. Sviðið er Varsjá árið 1943. Ungt par flýr eftir hol- ræsum frá fjöldamorðunum í gyð- ingahverfinu. Með flóttanum eru þau ekki einungis að reyna að bjarga eigih lífi, heldur líka nokkr- um fílmum sem eru einu heimildirn- ar um ólýsanleg grimmdarverkin. Breska myndin Testament verð- ur sýnd kl. 19 og kl. 23. Myndin sveiflast milli skáldlegra og skýr- andi kafla og segir sögu Abenu, sem árið 1963 innritaðist í Hugmynda- fræðiskóla, fyrstu þjálfunarstofnun Afríku fyrir pólitíska áróðursmenn. Trahir eða Svik er frönsk/rúm- ensk og verður sýnd kl. 21. Myndin fjallar um kjör rithöfunda og ann- arra andans manna undir ógnar- stjórn kommúnista og aflijúpar þær djöfullegu aðferðir sem einatt var beitt til að ná tangarhaldi á fórn- arlömbunum. íslenskum flautuverk- um vel tekið í París Andrés Indriðason Guðrún Kristín Magnúsdóttir Þórður Helgason Guði-únu Kristínu Magnúsdóttur er samspil manns og náttúru hugleik- ið í smásögunum ijórum í bókinni „Sál bróðurins". Hún setur sig í spor andlega fatlaðs drengs í Skóflunni. Drengurinn finnur gamla skóflu í Ijöruferð og hann ákveður að gæta hennar fyrir ógnum hafsins. En skó- flan hverfur og hann fyllist harmi. „Ef ég hefði ekki tekið hana hefði hún kannski/legið í sándinum milli stóru steinanna/í þúsund ár (bls. 13),“ hugsar hann. Með skáletruðum texta, á milli víðari frásagnar, færir höfundurinn lesandann með árang- ursríkum hætti í spor drengsins. Tröllabarn segir frá sambúð þriggja kynslóða með náttúrunni. Tvær, sú yngsta og elsta, bera ótak- markaða virðingu fyrir náttúruöfl- unum. Sú í miðið tekur þátt í að temja hana. En óskrifuð álög minna á smæð mannsins gagnvart mikil- fenglegri náttúru. Höfundurinn þekkir persónurnar og hveija hugs- un þeirra. Samtölin eru líka perlur, fallega skrifuð og varpa skýrara ljósi á persónurnar og bakgrunn þeirra. Eins og í Skóflunni tekur dreng- urinn í „Sál bróðurins - steinbíts- bróðurins" að sér dauðan hluta. Hann gerir leifar hlýrans að bróður- ímynd sinni og veitir þeim ástúð sem hann sjálfur fer á mis. Sagan er hjartnæm og tregablandin. Sagan um Svaðilfara er ólík hinum sögunum í bókinni. Hún hefur yfír sér dulúðugan blæ og má til sanns vegar færa undirtitilinn „Undarleg saga/Ég hugsa að þú trúir henni ekki“. Guðrún Kristín gefur hestinum Svaðilfara mannlegar tilfínningar. Hann verður að keppinaut eiganda síns um hylli konu hans. Hesturinn finnur til samkenndar með henni. „Hann [Gumi] verður aldrei foli svipt- ur frelsi íjallanna. Hann verður aldr- ei ung kona sem er útlendingur alls staðar. Hann er örlöglaus og skilur ekki þrá manna og málleysingja eftir fótfestu" (bls. 48). Á meðan kastað virðist höndunum til alltof margra unglingasagna í svokölluðu jólabókaflóði er afar ánægjulegt til þess að vita að jafn metnaðarfullir og góðir höfundar og þeir sem hér hafa verið nefndir skuli sinna þessum lesendahópi. Með verkum sínum höfða þeir til unglinga og víkka sjóndeildarhring þeirra. Þeir bera virðingu fyrir lesendum sínum, og vinna verk sín af ein- stakri natni. Höfundana ber að hvetja til fleiri góðra verka og nefni ég, að hinum höfundunum ólöstuð- um, Guðrúnu Kristínu, sérstaklega. Sögur hennar bera í senn vott um frumleika og tiifinninganæmi sem vart skilur nokkurn, hvorki unga eða gamla, ósnortinn. Frágangur bókanna er til mikillar fyrirmyndar. Þær eru í fallegu broti, myndir síðastnefnda höfundarins, Jakobs Jóhannssonar og Halldórs Baldurssonar, styðja vel við textann og verkefnin í lokin ættu að hjálpa kennurum við kennsluna. Ennfrem- ur þykir mér taflan fremst í bókinni til fyrirmyndar. Skráð er nafn nem- anda, ástand bókar við afhendingu og skil og ætti slíkt að skila betri meðferð og virðingu fyrir bókunum. Anna G. Ólafsdóttir FLAUTULEIKARARNIR Guðrún Birgisdóttir og Mart- ial Nardeau héldu fyrir skömmu fyrstu tónleika vetr- arins í „Cité Intemational des Arts“ í París. Salur þessarar alþjóðlegu listamiðstöðvar við Signu var þétt setinn og felensku verkunum vel tekið. Á efnisskránni var eingöngu íslensk nútímatónlist og með- al annars frumflutt verkið „Spil“ eftir Karólínu Eiríks- dóttur. Hún var viðstödd tón- leikana. Rúm vika er liðin frá tón- leikunum þriðjudagskvöldið 13. september. Þeir hófust á einleiksverkinu „Rún“ eftir Mist Þorkelsdóttur, sem Guðrún flutti og þá lék Martial „Lament" eftir Áskel Másson og „Kalais“ eftir Þorkel Sigurbjörnsson. Eftir hlé tóku tveir dúettar við, „Spil“ eftir Karólínu, sem ekki hefur áður Martial Guðrún Nardeau. Birgisdóttir. heyrst opinberlega, og „Handan heimar" eftir Atla Heimi Sveinsson. Guðrún og Martial hafa dvalist í París í tvo mánuði, í Kjarvals- stofu, sem er listamannaíbúð í fyrrnefndri miðstöð á móts við Notre Dame-kirkjuna. Þar eru vinnustofur auk íbúða og salir fyrir myndlistarsýn- ingar og tónleika. Martial segir aðsókn á tónleikana hafa komið skemmtilega á óvart, þau hafi ekki getað auglýst þá að ráði og íslensk nútímatónlist sé kannski ekki í alfaraleið, en meðal gesta hafi verið franskt tón- listarfók og ýmsir íslending- ar í borginni. „Á síðustu vik- um höfum við verið að und- irbúa þessa tónleika, sækja marga aðra til að endurnæra andann og setja okkur í sam- band við fólk sem hér starfar að tónlist. Sumt af því þekkj- um við síðan við vorum í París fyrir um áratug," segir Martial. Þau Guðrún kynritust einmitt á námsárunum í borginni og Martial starfaði þar í þijú ár áður en þau fluttust til íslands.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.