Morgunblaðið - 30.10.1994, Blaðsíða 25

I
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER1994 B 25
Mikill íslendingur í sér
MARGIR íslandsmenn,
sem eru í útlegð úti í
hinum vonda heimi,
þrá fátt meira en ein-
hvers konar viðurkenningu frá
sínu heittelskaða eylandi. Flestir
þeirra hafa auðvitað ekkert til
þess unnið að fá neins konar klapp
á bakið frá fóstuijörðinni, sem
þeir yfirgáfu eins og skít í polli
til þess að eltast við betri lifskjör
í útlandinu. En margir þeirra sjá
þetta allt öðru vísi og sumir hafa
lagt þó nokkuð á sig til þess að
halda í íslenskt þjóðemi og tungu.
Nokkrir útlaganna fá uppreisn
æru, að því að þeim finnst, ef
komast í fjölmiðlana á íslandi, þar
sem ijallað er um þá út af þessu
eða hinu málinu. Slíkri umfjöllun
lýkur oft eitthvað á þá lund, að
viðkomandi útlagi er sagður vera
mikill íslendingur í sér. Er það
hið allra mesta hól, sem hægt er
að krækja í og eru ekki allt of
margir, sem hljóta þann heiður í
lifandi lífí. Þegar þeir hrökkva upp
af og fá ritaða um sig minningar-
grein í Mogga, er miklu algeng-
ara, að þeir séu sagðir hafa verið
miklir íslendingar í sér. En það
gagnar nú lítið, þegar þeir eru
dauðir á annað borð.
Þið hafið eflaust veitt því at-
hygli, eins og ég hefi gert, að það
er ekki hægt að verða mikill ís-
lendingur í sér, ef viðkomandi býr
á íslandi. Það er alveg sama, hvað
þið rembist við að vera þjóðleg,
dugleg, vinsamleg, ábyggileg, al-
mennileg, menningarleg og hvað
annað, sem þið getið verið. Þið
getið orðið stórmenni og leiðtogar
og alltaf verðið þið íslendingar,
og einhver gæti ef til vill kallað
ykkur mikla íslendinga, en bara
við, sem erum i útlöndum, getum
orðið miklir íslendingar í okkur.
Og það þýðir ekkert fyrir ykkur
að öfundast!
Það kvisaðist, hérna vestur í
henni Ameríku, að ég hefði eitt-
hvað verið að spekúlera í því,
hveijir væru miklir íslendingar í
sér, og hvemig fólk almennt gæti
komist í flokk þessara merku
manna. Nokkrar persónur hringdu
í mig og langaði að kanna málið.
Það var enginn vafi á því, að þær
höfðu mikinn áhuga á að ná viður-
kenningu sem miklir íslendingar
í sér. Þótt ég sé hvorki sérfræðing-
ur í málinu né dómari þar um,
fannst mér forvitnilegt að finna
út, hvað sumir þessara ímynduðu
umsækjenda hefðu að segja.
Fyrst talaði ég við Sigmund
Almundsson, sem verið hefír í
Ameríku um 40 ár og komið ár
sinni mjög vel fyrir borð. Hann á
hér verksmiðju, sem framleiðir
rennilása, sem aðallega eru notað-
ar í buxnaklaufar á vinnubuxum,
en svoleiðis buxum klæðist hálft
mannkyn eins og ykkur er kunn-
ugt. Sigmundur býr með seinni
konu sinni, en hann er tiltölulega
nýbúinn að yngja upp hjá sér, í
glæsilegu húsi, sem stendur niður
við sjó. Stórir Kjarvalar og As-
grímar hanga þar á veggjum og
margir metrar af íslenskum bók-
urri prýða hillur.
„Þegar ég fór frádslandi, voru
þar litlir möguleikar fyrir mann
eins og mig,“ sagði verksmiðjueig-
andinn. „Mjög snemma fékk ég
áhuga á rennilásum, en lítill skiln-
Þórir S. Gröndal
ingur var þá á slíku með þjóðinni,
enda langflestum buxnaklaufum
landsmanna Iokað með tölum. Lít-
ið var um vinnu nema þá í sjávar-
útvegi, en á honum hafði ég engan
áhuga.“
Þegar ég spurði hvaðan hann
væri ættaður, glotti hann og tók
bók úr skápnum og skellti henni
á borðið, pottþéttur. „Það er hér
allt svart á hvítu í nýúkominni
bókinni um Geitafjarðarættina.
Ég styrkti útgáfuna sjálfur,“ sagði
hann stoltur, og gat ég séð, að
hann var hreykinn af því, hvernig
hann hafði séð fyrir og afgreitt
þessa spurningu mína.
„Ég hef alltaf haldið góðu sam-
bandi við landið mitt og ég elska
fólkið og náttúruna. Á hveiju
sumri hef ég farið heim og veitt
lax. Stundum hefi ég farið með
viðskiptavini héðan og banka-
stjóra, og þótt ég segi sjálfur frá,
þá hefí ég eytt dágóðum skildingi
í þessum ferðum. Og það hefir sko
ekki skaðað landið!"
Hann var kominn á skrið, svo
ég lét hann bara tala. „Ég elska
menningu íslands og sérstaklega
sönginn og ljóðin. Stephan G.
Stephansson er mitt uppáhald. Ef
til vill fínn ég til skyldleika við
hann, því hann var Vestur-íslend-
ingur, eins og ég vissulega er sjálf-
ur. Þegar ég var heima í sumar
er leið, fór ég á tónleika. Meðal
annarra góðra söngvara var þar
Kristinn Sigmundsson. Undir lok-
in sté hann fram á brík leiksviðs-
ins, þandi út bijóstkassann og
söng „Þótt þú langförull legðir“.
Ég fékk gæsahúð og hárin risu á
höfði mér.“
Sigmundi Almundssyni héldu
nú engin bönd. Hann þandi sjálfur
út sinn kassa og tók að syngja.
Það var langt frá því að vera fall-
egur söngur, og hundurinn hans,
sem sofíð hafði undir stól, þaut
út, ýlfrandi. Hann kláraði tvö er-
indin og þegar hann kom að „nótt-
laus voraldar veröld, þar sem víð-
sýnið skín“, runnu tárin niður eft-
ir vöngum hans. Skömmu seinna
kvaddi ég og sagðist vera viss um,
að hann væri mikill íslendingur,
en tíminn yrði um það að dæma,
hvort hann væri það líka í sér.
Ein íslensk kona sýndi áhuga á
þessu máli og heimsótti ég hana.
Hún var einnig búin að dvelja í
Ameríku í marga áratugi, en hún
hafði gifst amerískum manni, sem
hún kynntist á íslandi. Nú var
hann dáinn fyrir nokkru og hafði
látið eftir sig dágóðan sjóð, svo
Dalfríður, en svo hét konan, þurfti
ekki_ að ugga. um framtíðina.
„Ég hefí ávallt elskað ísland,"
sagði hún alvarleg á svip, „en ég
hefi bara ekki getað sýnt það í
mörg ár, því maðurinn minn var
á móti íslendingum.“ Það brá
skugga á andlit hennar, og hún
flýtti sér að segja: „Blessuð sé
minning hans og dollararnir." Tók
hún nú að útskýra hvers vegna
maður hennar hefði fengið andúð
á íslandsmönnum og öllu, sem ís-
lenskt var nema henni sjálfri.
Svo virtist, sem ættingjar kon-
unnar og vinir hefðu gengið fram
af Ameríkananum, en í mörg ár
höfðu heimsóknirnar verið mjög
tíðar. Gegndarlaus gleðskapur og
glaumur landans gekk fram af
mannræflinum, og þá kastaði tólf-
unum, þegar Dalráður, bróðir
Dalfríðar, réðst á hann og kjálka-
braut hann, þegar hann vildi koma
fólkinu í rúmið.
í 16 ár hafði ekki verið minnst
á Ísland á heimilinu. Enginn ís-
landsmaður hafði stigið þar inn
fyrir dyr, og heldur ekki hafði
Dalfríður fengið að heimsækja sitt
ástkæra ættland. Á laun las hún
íslendingasögur og einu sinni
hafði henni tekist að fá smásend-
ingu af harðfíski í pósti án þess
að maður hennar yrði var við. Hún
faldi fiskinn úti í bílskúr og naut
. hans þar, þegar tækifæri gafst,
en hurð skall nærri hælum, þegar
ektamakinn þefaði um í skúrnum,
einn laugardag, og sagðist fínna
þar ýldulykt.
Ekki gat ég eytt miklum tíma
með Dalfríði, en ráðlagði henni
að lesa meira af íslendingasögum
og líka kveðskap landsmanna. Svo
sagði ég henni, að hún skyldi nota
eitthvað af dollurunum, sem mað-
ur hennar hefði skilið eftir fyrir
hana, til þess að fara til íslands
og njóta þar lífsins.
Samkomulag
um flugvöll
í Hong Kong
Hong Kong. Reuter.
KÍNVERJAR og Bretar hafa því
sem næst náð samkomulagi um
nýjan alþjóðaflugvöll í Hong Kong.
Deilt hefur verið um hvernig
fjármagna eigi framkvæmdina í
mörg ár en hún er stærsta bygg-
ingarframkvæmd heims. Nú hafa
þjóðirnar hins vegar gefíð í skyn
að samkomulag verði undirritað í
næstu viku en kostnaður við bygg-
inguna er áætlaður sem svarar
tæplega 1.300 milljörðum ísl. kr.
Framkvæmdir við Chek Lap
Kok-flugvöll hafa haldið áfram,
þrátt fyrir deilu Kínveija og Breta.
ísafjörður - Hnífsdalur
Nýr umboðsmaður, Auður Yngvadóttir,
hefur tekið til starfa. Sími 94-5477.

- kjarni málsins!
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins Reykjanesi
5. nóvember 1994
Tryggjum
Arna Ragnari Arnasyni
góða kosningu -
2.-3. sæti
Ingvar Jóhannsson, framkvstj., Njarðvík
Dagbjartur Einarsson, útgerðarmaður, Grindavík
Karl Njálsson, fiskverkandi, Garði
Geirmundur Kristínsson, sparisjóðsstjóri, Keflavík
Einar Símonarson, útgerðarmaður, Grindavík
Þórður Ólafsson, íþróttakennari, Sandgerði
Kristberg E. Kristbergsson, skipasmiður, Njarðvík
Þórunn Benediktsdóttir, hjúkrunarfr., Keflavík
Jón Guðlaugsson, form. Sjálfstfél. Keflavikur
Jón H. Jónsson, franikvstj., Keflavík
Finnbogi Björnsson, framkvstj., Garði
Alma Sigurðardóttir, húsmóðir, Keflavik
Sigurður Ingvason, oddviti, Garði
Reynir Sveinsson, bæjarfulltrúi, Sandgerði
Guðmundur Sigurðsson, firamkvstj., Vogum
Jón A Jóhannsson, læknir, Njarðvík
Böðvar Jónsson, fasteignasali, Njarðvík
Guðmundur Einarsson, framkvstj., Grindavík
HAI.I.nÓRU
KRINGLUNNll 7 - HÚSI VERSLUNNAR - SÍMI (5)88 1990
AHA-GLY DERM ÁVAXTASÝRU MEÐFERÐ BYLTING I HÚÐMEÐFERÐUM
GÓEXJR ÁRANGUR Á HRUKKUM, BÓLUM, ÞURRI HÚÐ, GRÓFRI HÚÐOG Fl_
Halldóra M. Steingrímsdóttir
^IL SNYRTI OG FÖRÐUNARFRÆÐINGUR /CIL
'Sr \Sir
GLYDERM* ALHLIÐA SNYRTIPJÓNUSTA GLYDERM*
Nasjonalgalleriet - Norska ríkislistasafnið
Forstjóri
Nasjonalgalleriet er rfkislistasafn, sem hefur að markmiði að efla
áhuga og auka þekkingu á norskri og erlendri myndlist. Þessu
markmiði er reynt að ná með því að kaupa, geyma og sýna mynd-
list og vinna á vísindalegan hátt með hana. Nasjonalgalleriet
ber sérlega ábyrgð á því að varðveita hina sögulegu hefð í noskri
myndlist.
Núverandi forstjóri Nasjonalgalleriet lætur af störfum fyrir aldurs
sakir í ágústmánuði 1995 og er staðan því auglýst laus til um-
sóknar.
Umsækjendur verða að haia að baki háskólamenntun í listasögu
eða samsvarandi og geta sýnt fram á mikla vísindalega hæfni.
Við mat umsókna verður lögð áhersla á skjalfesta þekkingu á
norskri nítjándu og tuttugustu aldar list svo og reynslu aí söfnum
og stjórnun.
Að öðru leyti er bent á stöðulýsingu, sem hægt er að nálgast
hjá menntamálaráðuneytinu (Kulturdepartementet)
ísíma 90 47 22 34 80 01.
Umsækjendur verða metnir af sérfróðri neínd.
Sá sem ráðinn verður, verður að fallast á þær breytingar á starfs-
og ábyrgðarsviði, sem síðar kunna að verða ákveðnar.
Laun eru greidd samkvæmt launakeríi ríkisins, þrepi 60.
Frá launum eru dregnar greiðslur í Lííeyrissjóð ríkisins.
Konur eru sérlega hvattar til að sækja um stöðuna. Skilyrði
ráðningar er að viðkomandi hafi gott vald, jafnt skriflega sem
munnlega, á norsku, dönsku eða sænsku.
Nánari upplýsingar veitir Sigve Gramstad, deildarstjóri í síma
90 47 22 34 80 00 eða stjómarformaðurinn Jens Kristian Thune,
hæstaréttarlögmaður, í síma 90 47 22 44 25 10.
Umsókn, ásamt staðfestum afritum af meðmælum, prófskjölum
og vísindalegum verkum (í þremur eintökum), sendist til
Kulturdepartementet, Postboks 8030 Dep, 0030 Oslo, Noregi,
fyrir 24. nóvember 1994.