Morgunblaðið - 23.12.1994, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994 17
ERLENT
Chile boðin aðild að Fríverslunarbandalagi N or ður-Amer íku
Viðurkenning á
fómum í þágu
efnahagsbata
VÍNEKRUR í Maipo-dal í Chile. Vín er mikilvægasta
útflutningsvara landsins.
í MÖRG ár hafnaði Chile aðild
að efnahagsbandalögum en dró
þess í stað úr viðskiptahömlum
og opnaði dyrnar fyrir öllum inn-
flutningi. Þetta hefur orðið flest-
um þjóðum Mið- og Suður-Amer-
íku fordæmi en nú leita Chile-
búar nýrra leiða til að halda for-
ystu sinni. Nýjasta dæmið um
velgengni þeirra er boð um aðild
að Fríverslunarsamningi Norður-
Ameríku (NAFTA) á fundi Amer-
íkuríkja á Miami fyrir skömmu.
„Aðeins það að sjá Eduardo
Frei standa í hópi þriggja forseta
NAFTA-ríkjanna er geysileg upp-
hefð fyrir land okkar,“ sagði Car-
los Ominami, þingmaður sósíalista
og fyrrum efnahagsmálaráðherra
í samtali við dagblaðið San Franc-
isco Chronicle. „Það bætir ímynd
okkar erlendis og færir Chile nú
þegar nokkurn ávinning.".
Formlegar viðræður um aðild
munu hefjast í apríl á næsta ári
og Chile fær fulla aðild um mitt
ár 1996. Fernan Ibanez fjármála-
ráðgjafi minnir á að í byijun síð-
asta áratugar hafi alvarleg kreppa
skollið á landinu, m.a. vegna þess
að það hafi látið af verndarstefnu.
Boð um NAFTA-aðild nú sé „við-
urkenning" á margra ára fórnum
sem landsmenn hafi fært á meðan
verið var að taka upp frjálst hag-
kerfi.
Efnahagur landsins hefur nú
löngu náð sér. Dregið hefur úr
þenslunni á síðustu tveimur árum
en verg þjóðarframleiðsla vex að
jafnaði um 6% á ári. Chile er eitt
af fáum löndum sem hefur hag-
stæðan viðskiptajöfnuð við útlönd,
hann nam um 12 milljörðum dala
á síðasta ári. Chile nýtur mests
lánstrausts landa Mið- og Suður-
Ameríku, BBB+ samkvæmt al-
þjóðlegum staðli.
Mest flutt út af víni
Mestur ávinningur af NAFTA-
aðild er sú að betur verður tekið
eftir landinu í alþjóðaviðskiptum
og að aðildin er staðfesting þess
að öruggt sé að fjárfesta þar, að
sögn Ibanez. Ekki er þó svo að
heimurinn hafí hunsað Chile að
undanförnu. Útlendingar Ijár-
festu fyrir 3,6 milljarða frá janúar
og fram í október, en aukningin
nemur um 61% á milli ára.
Chilebúar flytja mest út af víni,
á síðasta ári nam vínútflutningur
87 milljón lítrum, er í níunda
sæti á heimsvísu. Vina Concha y
Toro, stærsti vínframleiðandi
landsins er í þriðja sæti yfir þá
sem flytja mest inn á Bandaríkja-
markað. Vonast vínframleiðendur
í Chile til að þrefalda útflutning-
inn á næstu þremur tii fjórum
árum.
Aðrir þeir sem njóta munu góðs
af NAFTA eru ávaxtaútflytjendur
og námafýrirtæki, sem geta flutt
inn ódýrari vélar. „Heimurinn
mun líta okkur öðrum augum
þegar við göngum í NAFTA,“
segir Haroldo Venegas, formaður
Asexma, samtaka útflytjenda.
Hann og aðrir sérfræðingar eru
þó sammála um að stærsti mark-
aðurinn sé Mið- og Suður-Amer-
íka.
Vilja í Mercosur
Því reynir Chile nú að fá aðild
að Mercosur-viðskiptabandalag-
inu, sem Argentína, Brasilía,
Paragvæ og Úrúgvæ standa að.
Þegar Mercosur var stofnað árið
1990, hafnaði Chile með öllu að
sækja um aðild að því. „Efnahag-
ur Chile byrjaði að opnast árið
1975 og undir lok níunda áratug-
arins var Chile komið langt fram
úr nágrannalöndunum. Við höfum
lengi vitað að verndarstefna hefur
skelfilegar afleiðingar í för með
sér,“ segir Venegas.
En frá árinu 1990 hafa við-
skipti við aðildarlönd Mercosur
meira en tvöfaldast og það hefur
breytt viðhorfi yfirvalda í Chile.
Yfir tveir þriðju af alþjóðlegum
fjárfestingum Chilebúa eru í
Mercosur-löndum. Öflugt Merc-
osur-bandalag er talin ein af for-
sendum efnahagslegs samruna í
Ameríku, sem er eitt af markmið-
um Miami-fundarins.
Líður fyrir smæðina
Þótt hagvaxtarprósentan í
Chile veki öfund margra stærri
ríkja, líður það fyrir smæð hag-
kerfísins og litla tæknivæðingu,
sérstaklega í samanburði við
NAFTA-ríkin; Bandaríkin,
Kanada og Mexíkó.
Talsmenn verkalýðssamtaka í
Chile kreijast þess að auknar
kröfur um að iðnaðurinn sé sam-
keppnishæfur, muni ekki koma
niður á verkamönnum. Sem stend-
ur njóta verkamenn í Chile lá-
marks lagaverndar. Benda tals-
mennirnir á að eftir að Kanada
gekk í NAFTA hafi atvinnuleysi
aukist og að jafnvel þó að störfum
hafi fjölgað í Mexíkó, séu þau
unnin við slæman aðbúnað. Chile
sé lítið og auk þess syðsta land
heims. Ljóst sé að Chilebúa bíði
mikið verkefni, eigi landið ekki
að tapa á NAFTA-aðild.
Reuter
IBÚAR í Sarajevo kanna brak á markaðstorgi í borginni eftir að sprengju var varpað á það í gær.
Tveir farast í sprengjuárás Serba á Sarajevo
Samkomulag um
vopnahlé á næsta leiti
Sarajevo. Reuter.
Lönd Austur-Asíu
Þrælk-
un barna
útbreidd
Bangkok. The Daily Telegrraph.
HUNDRUÐ þúsunda barna í Aust-
ur-Asíulöndum eru í vinnuþrælkun
og sæta illri meðferð, að því er seg-
ir í nýrri skýrslu UNICEF, Barna-
hjálparsjóði Sameinuðu þjóðanna.
Hafa hröð iðnvæðing og gífurlegir
fólksflutningar úr sveitum til yfir-
fullra borga orðið til þess að æ fleiri
börn neyðast til þess að vinna í
vændishúsum og ólöglegum verk-
smiðjum, eða „þrælakistum".
Efnahagsuppgangurinn hefur
verið gífurlegur í mörgum Austur-
Asíulöndum og stétt nýríkra spókar
sig á dýrum bílum og í sérhönnuð-
um fatnaði, með farsíma í hendi.
En þetta efnahagsundur á sér
dekkri hliðar.
í skýrslunni er Tæland tekið sér-
staklega fyrir. Telur UNICEF að
þar séu um 10.000 götubörn og
100.000 börn stundi vændi, auk
þess sem hættan á því að smitast
af alnæmi sé mikil þar sem fímm-
tugasti hver fullorðinn er smitaður.
Dregið úr vannæringu
UNICEF telur að um 200.000
götubörn séu í Kína, 100.000 filip-
peysk börn stundi vændi og 50.000
víetnömsk börn eigi hvergi höfði
sínu að halla. Hins vegar bendir
skýrslan á það að dregið hafi úr
vannæringu og að þrátt fyrir að
17% fólks í dreifbýli búi enn undir
fátækramörkum, hafi miklar breyt-
ingar orðið til batnaðar.
YASUSHI Akashi, sérlegur sendifull-
trúi Sameinuðu þjóðanna í Bosníu,
sagði í gær að múslimar og Serbar
væru „býsna nálægt lokasamkomu-
lagi“ um vopnahlé í Bosníu, þrátt
fyrir sprengjuárás á Sarajevo í gær,
sem varð tveimur mönnum að bana.
Kvaðst Ejup Ganic, varaforseti Bosn-
íu, vonast til þess að vopnahléið
gæti hafíst kl. 11 í dag, föstudag.
Akashi sagði fréttamönnum að
múslimar og Serbar væru nálægt því
að ná samkomulagi um texta um
vopnahlé og sagði hann þá hafa not-
ið góðs af starfi Jimmys Carters,
fyrrum Bandaríkjaforseta, sem átt
hefur viðræður við leiðtoga þjóðanna.
Það sem helst hefur komið í veg
fyrir vopnahléssamkomulag er sú
krafa Serba að herir múslima hörfi
frá Igman-fjalli nærri Sarajevo, þar
sem þeir gæta eina vegarins sem er
á þeirra valdi til og frá borginni.
Múslimar neita að hverfa á brott
nema tryggt sé að friðargæslulið SÞ
taki við eftirliti með veginum.
Þá hefur einnig verið fundið að því
að tillögur Carters og SÞ ná ekki
yfir Serba í Króatíu og uppreisnar-
sveitir múslima sem beijast við
stjórnarherinn í Bihac. Þar er nú
harðast barist og ólíklegt að bardög-
um muni linna, jafnvel þó að samið
verði um vopnahlé.
Serbar neita árás
Talsmaður Sameinuðu þjóðanna
ýjaði að því að gær að það hefðu
verið Serbar, sem vörpuðu sprengju
á markað í Sarajevo í gærmorgun.
Hún varð tveimur að bana auk þess
sem sjö særðust. Er markaðurinn
skammt frá aðalmarkaðstorginu, þar
sem 68 manns létust í sprengjuárás
í febrúar sl.
Serbar neita þessu og segja musl-
ima standa að baki árásinni. Múslim-
ar segja sprengjuna enn eitt dæmið
um það hvernig Serbar tali um frið
en haldi stríðsrekstrinum áfram.
Ottast
blóðbað
í Búrúndí
HERMENN voru víða á götum
úti í Bujumbura, höfuðborg
Búrúndí í gær, vegna blóðugra
ættflokkadeilna hútúa og
tútsa. Var sett á útgöngubann
í fyrrinótt til að reyna að
stemma stigu við ofbeldinu en
um þijátiu manns hafa látið
lífið í vikunni. Óttast yfirvöld
í Búrúndí að blóðbað í líkingu
við það sem varð í grannríkinu
Rúanda sé í uppsiglingu.
Tvöfalt
óhapp?
LITLU munaði að flugvél frá
Alsír lenti í árekstri nærri
London, tveimur dögum áður
en vél frá alsírska flugfélaginu
brotlenti skammt frá flugvell-
inum í Coventry. í báðum til-
vikunum var um Boeing 737
vél að ræða en ekki hefur feng-
ist uppgefið hvort það var
sama vélin. Staðfest hefur ver-
ið að lendingarbúnað þotunnar
sem fórst í Coventry hafi ekki
verið hægt að nota, þar sem
hann var ekki samhæfður bún-
aði flugvallarins.
Vopnahlé
í Líberíu
LEIÐTOGAR vopnaðra hópa,
sem eiga í borgarastyijöld í
Líberíu, undirrituðu á miðviku-
dagskvöld samkomulag um
vopnahlé, sem taki gildi 28.
þessa mánaðar. Samkomulag-
ið vekur þó ekki miklar vonir
almennra borgara enda hafa
fyrri vopnahlé reynst haldlítil.
Jeltsín neitar
undirritun
BORÍS Jeltsín Rússlandsfor-
seti neitar að undirrita lög sem
þingið hefur samþykkt og
kveða á um að útlendingar sem
koma til landsins skuli skyld-
aðir til að fara í alnæmispróf.
Hefur Jeltsín sent lögin aftur
til þingsins.
Higuchi vill
lögskilnað
SUSANA Higuchi, eiginkona
Alberto Fujimori forseta Perú,
segist hafa orðið sér úti um
lögfræðing og nauðsynlega
pappíra til að sækja um lög-
skilnað við mann sinn. Higuchi
og Fujimori eru skilin að borði
og sæng. Hugðist Higuchi
bjóða sig fram til forseta en
fékk ekki sökum ónógs fjölda
stuðningsmanna. Nú hyggst
hún bjóða sig fram í þingkosn-
ingum.
• •
Orvhentir
hermenn
í meiri hættu
ÖRVHENTIR lifa jafn lengi
og rétthentir nema hvað lík-
legra er að þeir deyi í stríði
en rétthentir. Þetta kemur
fram í könnun sem gerð var á
gögnum um krikketleikara og
nær um 200 ár aftur í tímann.
Hún leiddi í ljós að 5,4% örv-
hentra létust í stríði en 3%
rétthentra. Líkleg skýring er
talin sú að búnaður og þjálfun
hermanna miðast við rétt-
henta.