Morgunblaðið - 23.12.1994, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 23.12.1994, Blaðsíða 36
36 FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994 MORGUNBLAÐIÐ Dýraglens Grettir Tommi og Jenni Ljóska Ferdinand Smáfólk Já, kennari. kalt úti. Það er I P LIKE an ICE CREAM CONE(PLEASE DO YOO MINID MITTEN M0NEY7THI515 50ME MONE'l' THAT'5 [JEEN IN MY MlTTEN ONE MORE QUE5TI0N.. '-----<r" Ég vil gjarnan fá einn rjómaís, takk. Er þér sama þó að þú fáir vettlinga-peninga? Þetta eru peningar sem hafa verið í vasa mín- um síðan í fyrravetur. Ein spurning í viðbót. HOL) DO YOU EAT ICE CREAM THROUSH A WOOLEN 5CARF7 Hvernig borðar maður rjómaís í gegnum ullartrefil? BREF ITL BLAÐSINS Kringlan 1103 Reykjavík • Sími 691100 • Símbréf 691329 Áfellumst ekki sígauna Frá Hjalta Kristgeirssyni: „ÞETTA þjófahyski er mest sígaun- ar,“ segir Ásgerður Ingimarsdóttir framkvæmdastjóri Öryrkjabanda- lagsins í 4. tölublaði Fréttabréfs þess 1994. Ásgerður er að segja frá för sinni og nokkurra annarra ís- lendinga á fjölþjóðlega ráðstefnu um endurhæfingu fatlaðra síðastliðið haust í Búdapest í Ungveijalandi. í skrifi sínu ræðir hún vitaskuld aðal- lega um ráðstefnuna og málefni fatlaðra en í framhjáhlaupi drepur hún á kynni sín af landi og þjóð. Ásgerður Ingimarsdóttir segir: „ ... vorum við vöruð við vasaþjóf- um, sem við óneitanlega urðum illi- lega vör við. Þetta þjófahyski er mest sígaunar, sem Ungveijar segja flæða yfir landamæri Rúmeníu - í hinum hluta landsins segja þeir slíka þjófnaði ekki þekkjast." Það er nefnilega það. „Að ferðast til annarra landa er alltaf áhuga- vert,“ ekki er nema sjálfsagt að taka undir með Ásgerði um það. Kynni af öðrum þjóðum ættu vissu- lega að vera til góðs, auka skilning meðal fólks af ólíkum uppruna og draga úr fordómum. í tilvitnuðum orðum Ásgerðar koma þó fram for- dómar og skilningsskortur sem allt- of mikið er um að meðal „sannra“ Ungveija, en telja má óþarft að gesturinn flytji með sér heim það í fari gestgjafa sinna sem síst er þeim til fremdar. Hveijir eru Ungveijar? Hverir eru annars Ungveijar? Að mínu mati einfaldlega allt það fólk sem á heima í Ungveijalandi. Meðal þess fólks eru mörg hundruð þúsund af svonefndum sígaunum, fólki ann- ars uppruna en hinir „sönnu“ Ung- veijar (madjaramir) en hefir deilt með þeim landi og lofti í hartnær 600 ár (árið 1416 er fyrst minnst á sígauna í ungverskum heimild- um). Kjörum hafa sígaunar ekki deilt meðal hinna aumu: atvinnu- leysi, ólæsi, óþrifnaður og réttinda- leysi, það er þeirra hlutskipti. Þeir em í þjóðfélagslegum skilningi fatl- aðir. Sígaunar hefðu ef til vill átt að vera til umfjöllunar á ráðstefn- unni hennar Ásgerðar! Forfeður hinna madjörsku Ung- veija komu til núverandi lands síns 500 ámm á undan sígaunum. Og þeir komu ekki með friði. Þeir börð- ust til lands og höfðu sigur. Þúsund ámm síðar er enn talsvert um það að Ungveijar (hinir sönnu, vel að merkja) líti niður á jaðarþjóðir lands síns vegna þess blóðuga landnáms. Sígaunar em taldir uppmnnir á Indlandsskaga og tunga þeirra er skyld Evrópumálum, þ. á m. okkar, en óskyld ungversku. Sígaunar hafa - í mestu friðsemd - dreifst um öll Evrópulönd (nema ísland) og þeir em ugglaust miklu fleiri í Póllandi og Rúmeníu en í landi Ungveija. Eigi að síður finnst mörgum að Ungveijaland sé fremur land sígauna en nokkurt annað land þar sem þeir búa. Hvemig stcndur á því? Vegna vasaþjófanna kannski? Ónei. Ásgerður Ungveijalandsfari nefnir að sígaunahljómsveit hafí leikið við þá hátíðlegu athöfn þegar ráðstefnan góða var sett. Það var ekki nema að vonum. Sígaunar og ungversk þjóðlög em nefnilega óað- skiljanleg. í stuttu máli og með nokkurri einföldun má segja að síg- aunar í Ungveijalandi hafí týnt sín- um þjóðlögum og Ungveijar hins madjarska stofns hafi einnig týnt sínum, en sígaunar hafí endumnnið ungversku þjóðlögin í sínum stíl og gefíð þau þannig þjóðinni og heim- inum. Enginn getur leikið gömlu lögin af annari eins innlifun og sí- gaunasveitin. Fiðlarinn eða prímas- inn er oftar en ekki ólærður á skóla- vísu en ræður samt yfir mögnuðum tón og þeirri leikni sem laðar fram bros og þó oftar tár á ungverskum áheyrendum. Ungveiji hins hreina upprana syngur lögin sín, en hinn óhreini, sígauninn, leikur þau á hljóðfærið. Þannig er sígauninn ómissandi hluti þess þjóðlega og ungverska. Hæfileikaríkt fólk Eitt af því skemmtilega sem Ás- gerður sá í Ungveijalandi var hestabúgarður. Hveijir skyldu nú hafa tamið hestana? Trúlega síg- aunar. Hveijir jáma hestana? Áreið- anlega sígaunar. Hveijir smíða skeifumar? Sígauriar. Hestaprang, umhirða hesta og járnsmíði eru að- alverkefni sígauna frá fornu fari - og músíkin. Sígaunar em ekki hæfileikalaust fólk, fjarri því. En þeir eiga það sammerkt annarri tegund fólks sem einnig hefur auðgað þjóðlíf Evrópu- landa um aldir, gyðingum, að þeir eru friðsamt fólk í sínum evrópsku heimkynnum og hafa aldrei barist þar til landa eða ríkis. Untermenschen, undirmálsfólk, kallaði Hitler þetta friðsama fólk og sendi það í gasið frá I.G. Farb- en. Og kannski" megum við minnast þess að hann ætlaði fötluðum sama hlutskipti. Nú undir lok þessa skrifs skal vikið lítillega að vasaþjófunum. Auðvitað eru sígaunar þeirra á með- al. Vasaþjófar koma úr hópi utan- garðsfólksins. Og enginn er meira utangarðs en einmitt sígaunar. Sér- hver félagsfræðileg athugun á kjör- um snauðasta fólksins í Ungveija- landi (og fleiri löndum) leiðir í-ljós að níu tíundu slíkra em sígaunar. Það er auðvelt að láta sér sjást yfír félagslega misskiptingu og tala um kynþátt í staðinn. Landsstjórnend- um þykir jafnan vænt um svoleiðis afgreiðslu mála og ýta undir þann skilning hjá eigin fólki og gestum. í staðinn fyrir að segja sem rétt er: Þetta em fátæklingarnir okkar - segja alltof margir í Ungvetjalandi: Þetta em sígaunarnir þeirra, sí- gaunarnir úr Rúmeníu (eða hvaða grannland menn vilja nú nefna). Og þá er gleymt 600 ára samlífi sem hefir verið býsna farsælt fyrir ung- verska menningu. Á jólaföstu 1994. HJALTI KRISTGEIRSSON, Víðivangi 10, Hafnarfírði. Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt f upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það- an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.